Deomed Medikal Yay nc l k Schumacher / Aumüller Klinik Temelli Topografik nsan Anatomisi Türkçe Editörleri / Salih Murat Akk n, Tania Marur 16.5 x 24 cm, X + 454 Sayfa 350 fiekil ISBN 978-975-8882-22-9 Türkçe birinci bask Deomed, 2010.
346 8/ Alt Taraf, Membrum Inferius fiekil 251. Femur bafl n n konumuna belirlemede yard mc olan os coxae çizgileri. Roser-Nélaton çizgisi tuber ishiadicum u (1) spinailiaca anterior superior a (2) birlefltirir. Trochanter major un ucu (3) bu çizgi üzerinde yer al r. Bryant üçgeni 2-4 numaral noktalar aras nda yer al r. Ayakta dik duruldu unda trochan major un ucu kalça ekleminin merkezi ile ayn seviyededir. çizgide (Roser*-Nélaton çizgisi) yer almaktad r. Trochanter major ucunun bu çizgi üzerinden sapmas, collum femoris k r n veya kalça ç k n düflündürür. Bir di er yard mc çizgi sistemi Bryant üçgenidir (fiekil 251). Bu üçgenin alt ucu trochanter major a uyar ve eklem çukurunun merkezini iflaret eder. Üçgenin fleklindeki de ifliklikler bir önceki çizginin sapmas nda oldu u gibi çeflitli patolojileri ça r flt r r. Kollodiafizer aç olarak tan mlanan, femur gövdesi ile collum femoris aras ndaki aç d r (fiekil 252). Erkek ve kad nda ayn de erde olup 120-130 aras ndad r. Geliflim s ras nda bu aç de ifliklikler gösterir. Yenido an döneminde aç 150 ile geniflken, yafll l kta 120 ye gerilemektedir. Kollodiafizer aç n n daralmas (coxa vara) bacak k sal na, genifllemesi ise collum femoris in dikleflmesine (coxa valga) yol açar. Femur boynu k r klar n n genelde fragmanlar n dislokasyonu ile sonuçlanmas nedeniyle addüksiyon ya da varus k r klar ve abdüksiyon ya da valgus k r klar ay rt edilir. fiekil 252. Kollodiafizer aç daki de ifliklikler. K k rdak dokusu mavi gösterilmifltir. (v. Lanz ve W. Wachsmuth, 1938 e göre). *Roser, Wilhelm R. (1817-1888). Alman cerrah, Marburg; Nélaton, Auguste N. (1807-1873). Frans z cerrah, Paris; Bryant, Thomas (1828-1914), ngiliz cerrah, Londra.
8.2 / Kalça Eklemi, Articulatio Coxae 347 fiekil 253. Femur bafl n n arteryel beslenmesi. Oklar, lateral (I) ve medial (II) femur boynu k r klar nda, k r k hatt n göstermektedir. 1 Lig. capitis femoris ve r. acetabularis 2 Capsula articularis 3 A. circumflexa femoris lateralis 4 A. circumflexa femoris medialis 5 A. profunda femoris ntrakapsüler femur boynu k r klar nda femur bafl nekrozu tehlikesi bulunmaktad r. Kapsül arterlerinin kopmas veya fazla gerilmesi sonucu arteryel dolafl m, özellikle lig. capitis femoris içersindeki r. acetabularis yaralanmalar nda, kesintiye u rar (fiekil 253). Çal flma Sorular 1 Kalça kemeri ile omuz kemeri aras ndaki fark nedir? 340 2 Gluteal bölgenin palpe edilebilen noktalar n belirtiniz. 341 3 Gluteal bölgenin deri duyusunu hangi sinirler sa lar? 341 4 M. gluteus maximus un yüzeyindeki apselerin yay lamamas n n sebebi nedir? 342 5 Gluteal lojun içinde yer alan yap lar belirtiniz. 342 6 Apse sonucu oluflan gluteal kanamalar n yay lma yönü nedir? 342 7 Gluteal bölgedeki kaslar n s n fland r lmas nas l yap l r? 342 8 Foramen suprapiriforme ve infrapiriforme den geçen damar sinir paketleri hangileridir? 343 9 Gluteal enjeksiyonlar nereden yap l r? 343 10 N. ischiadicus u aramam z gereken yer neresidir? 344 11 Kalça eklemi çukurunun k k rdak ile kapl yüzeyi neresidir? 344 12 Lig. capitis femoris in önemi nedir? 344 13 Kalça eklemi kapsülünü destekleyen ba lar hangileridir? 344, 345 14 De iflik tipteki kalça ç k klar n n sebep oldu u eklem pozisyonlar n belirtiniz. 345 15 Do umsal kalça ç k n n sebebi nedir? 345 16 Femur bafl n n konumu hangi yard mc çizgiler ile belirlenebilir? 346 17 Do umdan sonra kollodiafizer aç ne flekilde de iflir? 346 18 Femur bafl n n arteryel beslenmesini aç klay n z. 347
348 8/ Alt Taraf, Membrum Inferius 8.3 / Uyluk, Femur (fiekil 246, 254-256 ve 259) Uylu un ön yüzü proksimalde lig. inguinale nin seyrine uyan plica inguinalis, arka yüzü ise sulcus glutealis taraf ndan s n rland - r l r. Uyluk distalde diz kapa n n yaklafl k 3 parmak üstünde sonlan r. Topografik olarak uyluk üçgenini, trigonum femorale yi içeren bir ön yüz ve de bir arka yüz ay rt edilir (fiekil 246). Uylu un flekli özellikle kas yap s taraf ndan belirlenir. Kaslar distale do ru tendonlar na dönüflerek uylu un dize do ru incelmesine sebep olur. Damar ve sinirler üç aç kl kla pelvisten uylu a ulafl rlar: 1. Gluteal bölgeden arka yüze 2. Uyluk üçgeni içerisinden ön yüze 3. Adduktor kanaldan içyan yüze M. vastus lateralis enjeksiyon için uygun bir kast r (fiekil 254). Giriflim yeri trochanter major u diz kapa ile birlefltiren çizginin yaklafl k ortas nda yer almaktad r. Enjeksiyon alan n n belirlenmesinde hekim, bir elini trochanter major un distaline, di er elini de diz kapa na koyudu unda metakarpal kemik bafllar trokanter-patella çizgisi üzerinde olmal d r. Her elin iki abduksiyondaki baflparma ekstansörler ile fleksörler aras ndaki olukta yer al r. ki baflparma n yaklafl k olarak ortas ndan trokanter-patella çizgisine bir dik çizilir. ki çizginin kesiflti i nokta enjeksiyon noktas d r. 8.3.1 / Uyluk Fasyas, Fascia Femoris ve Kas Kompartmanlar (fiekil 254) Uyluk fasyas (fascia lata), kaslar n etraf n sarar ve intermüsküler bölmeler gönderir. Fascia lata önde lig. inguinale ile kaynaflm fl durumdayken arkada gluteal fasyaya ve dis- fiekil 254. Uylu un kas kompartmanlar (lojlar) (sa da) ve m. vastus lateralis teki enjeksiyon alan n n belirlenmesi (solda). Aç klama için bkz. metin.
8.3 / Uyluk, Femur 349 talde de dizin üzerinden bacak fasyas na geçifl gösterir. Uylu un ön ve içyan bölgelerinde görece incedir. Yüzeyinde, kas k ba n n alt taraf nda yer alan hiatus saphenus tan geçip subfasyal yerleflimli femoral vene dökülen v. saphena magna bulunur (fiekil 256 ve 267). Fascia lata arka yüzde belirgin olarak daha güçlüdür. D flyanda ise yukar dan m. tensor fasciae latae ve m. gluteus maximus un kas liflerinin içine uzand tractus iliotibialis i (Maissiat* fleridi) oluflturur. Birer septum intermusculare femoris mediale ve laterale uylu un içine do ru ilerleyip femur a uzan rken üç kas kompartman oluflturur: Ekstansör, fleksör ve adduktor loj ya da kompartmanlar. Bu lojlar ek ba dokusu yapraklar ile alt bölümlere ayr l r ve bu sayede m. sartorius, m. tensor fasciae latae veya m. gracilis gibi kaslar n her biri kendi oluklar nda yer al rlar. Fasya yaralanmalar (genelde kesici aletler) sonucu kas f t klar n n oluflmas çok kolayd r. Enjeksiyon apselerinin yay l m da epifasyal veya subfasyal olabilir. Büyük uyluk damarlar n içeren bir damar loju vard r. Buradaki damarlar, lacuna vasorum dan trigonum femorale ye ilerleyip (fiekil 256 ve 257) canalis adductorius içersinden fossa poplitea ya ulafl rlar. fiekil 255. Alt taraf kaslar n n innervasyonlar. Plexus lumbalis (L 1 -L 4 ) ve n. ischiadicus (L 4 -S 3 ) ile birlikte flematik görünüfl. nnervasyon flemas : 1 N. ischiadicus un tibial bölümü Uyluk arka loj (fleksör) kaslar. 2 N. tibialis Bacak ön loj (yüzeysel ve derin fleksör) kaslar. 3 N. obturatorius Uyluk içyan loj (adduktor) kaslar (m. pectineus u a rl kl olarak n. femoralis innerve eder). 4 N. femoralis Kalçan n fleksör kaslar (m. iliopsoas k smen do rudan plexus lumbalis ten gelen dallar innerve eder). 5 N. femoralis Uyluk ön loj (ekstansör) kaslar ve m. pectineus un bir bölümü. 6 N. peroneus profundus Bacak ön loj (ekstansör) kaslar ve ayak s rt kaslar. 7 N. peroneus superficialis Bacak arka loj (fleksör) kaslar. *Maissiat, Jacques (1805-1878). Frans z anatomist, Paris.