AİLE GEREKSİNİMLERİ VE İLGİLİ HİZMETLER Aile Gereksinimi Engelli çocukların eğitimlerinde aile gereksinimi dendiğinde; aile eğitim programına temel oluşturacak gereksinimlerden söz edilmektedir (Blackhurst, A. Edvard,1992). Gereksinimi Belirleyen Unsurlar Anne-Baba gereksinimleri engelli çocuğun gelişimi ile doğrudan ilgili ve çocuğun gelişim dönemlerinde karşılaştığı problemlerle başa çıkma yeterliliği ile bağlantılıdır.anne babanın gereksinimleri çocuğun gelişim dönemleriyle ilişkin olarak farklılık gösterebilmektedir. Ailenin gereksinimlerinin belirlenmesinde, anne-babın eğitim düzeyi, geliri, içinde yaşadığı toplum, aldığı eğitim hizmetleri vb. unsurlar önemli rol oynamaktadır. Gereksinimlerin Belirlenmesi Ailenin gereksinimlerinin belirlenmesi, hazırlanacak ve uygulanacak olan eğitim programlarının hareket noktasını oluşturmaktadır. Anne-babaların, engelli çocukları ve ailenin diğer bireyleri ile ilgili problemlerin çözümüne yönelik hazırlanan ve uygulanan, eğitim, rehberlik ve psikolojik yardım programlarının başarısı, çocuk ve ailenin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi, programların ailenin gereksinimini karşılayıp karşılamaması ile doğrudan bağlantılıdır. 1
Gereksinimleri Kimler Karşılar Ailelerin, değişik konularda ki gereksinimleri Özel eğitim alanında çalışan ekipte yer alanlar aracılığı ile karşılayabilirler (Blackhurst, A. Edvard,1992). Gereksinim Alanları Reeta ve diğ. (1995) tarafından yapılan bir çalışmada, aileler gereksinimlerini önem sırasına göre, yasal sorunlar, olgular, eğitim programı, davranış kontrolü, etkili düzeltme teknikleri, etkileşim, sağlık ve bakım hizmetleri olarak sıralamışlardır. Gereksinim Alanları Blackhurst, A. Edvard (1992) aile gereksinimlerini aşağıdaki başlıklar altında gruplamışlardır. Çocuğun probleminin doğasını anlamada, yardım alabilecekleri bilgiler. Değişik yasal haklarının neler olduğu konusunda bilgi gereksinimi. Engelli çocukları yetiştirme ve gelişimlerini nasıl takip edebilecekleri, Gereksinim Alanları Okulda yapılan uygulamaları evde nasıl tamamlayabilecekleri BEP uygulamalarına nasıl katılacakları, Destek gruplarına nasıl katılacakları, konularında gereksinimleri olduklarını belirtmişlerdir. 2
Gereksinim Alanları Turnbull ve Turnbull (1987, akt. Özen, 1999) tarafından yapılan çalışmada ise aileler gereksinimlerini; sevgi gereksinimi, kendine güven gereksinimi, sosyalleşme gereksinimi, maddi gereksinim, bilgi ve destek gereksinimi olarak sıralamışlardır. Ailenin Gereksinimleri Jane B. Schulz(1987); 1.Duygusal anlaşılma ve destek, 2.Bilgilendirme ve olgular, 3.Sağaltım planlamasında, azar azar çoğalan aktif katılım düzeyi, 4. Kendi içinde,uzman bireyler olarak, katılımcı toplum üyeleri ve anne baba olarak kendilerine ilişkin bir kimliğe sahip olma yeteneği, 5.Sağaltım sürecinde rollerini tamamen ve dinamik bir şekilde algılama, 6. Engelli çocukla ilgili hali hazırdaki ve gelecekteki beklentileri. Ailenin artan Gereksinimleri Duygusal destek Gerçekler ve bilgilendirme Planlamaya aktif katılım Bireyler olarak kimlik Rollerin yeniden düzenlenmesi Gelecek Beklentileri İhtiyaç duyulan zaman Doğumdaki duygusal destek ya da engelin teşhis edilmesi Engelin tanılanması anında Çocuk okul çağına yaklaşırken Ergenliğe yaklaşırken Çocuk Meslek çağına ya da kariyer planlama çağına yaklaşırken Anne baba yaşlanırken Gereksinim Alanları Bailey ve Simeonsson (1988) tarafından geliştirilen ve Sucuoğlu tarafından Türkçe ye uyarlanan Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracı nda, aile gereksinimleri; bilgi gereksinimi, destek gereksinimi, maddi gereksinimler, çocuğun durumunu diğerlerine açıklayabilme, ailenin işleyişi ve toplumsal servislerle ilgili gereksinimler başlıkları altında toplamıştır 3
Anne/Baba katılımında ayna modeli Profesyonel hizmetler 1. Derinliğine çalışma ve terapi grupları 2. Aile eğitim seminerleri 3. Yerleştirme komitesi, telefonla görüşmeler ev ziyaretleri 4. Yerleştirme ve tanılamaya izine verme. Gerekli süreçler,testler konusunda bilgilendirme, yerleştirme komitelerine ve BEP konferans Anne/Baba katılımında ayna modeli Anne/Baba Hizmetleri 1.Eğitim programlamasını kapsayan çocuk ve ailenin hikayesi. 2.Yerleştirme ve BEP kararlarına katılım sağlama; alanı tanımaya yardımcı olma. Fikir program konusunda destek. 3. Anne/Baba savunmaları, danışma grupları, sınıflardaki gönüllüler. 4.Anne babadan anne babaya gruplar, çalışma gruplarının liderleri Konuya İlişkin Bir Araştırma Evcimen (1996) tarafından aynı araç kullanılarak bir başka araştırma sonucunda, çocukların yaşlarına ve engel sayılarının fazla olmasına göre ailelerin bilgi gereksinimlerinin de doğru orantılı olarak arttığı saptanmıştır. Ailelere Yönelik Hizmetler REHBERLİK AİLE DANIŞMANLIĞI AİLE EĞİTİMİ 4
Rehberlik Bireyin kendisini ve çevresini tanımasına yardım sürecidir. Bireyin en verimli bir şekilde gelişmesine ve doyum verici uyumlar sağlamasında gerekli olan tercihleri, yorumları planları yapmasına ve kararlar vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazanması ve bu tercih ve kararları yürütmesi için bireye yapılan sistemli ve profesyonel yardımdır. Rehberlik Bireyin kendini ve çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirmesi için yapılan sistematik ve profesyonel bir yardım sürecidir (Can ve diğ.2003) Özel Eğitime Muhtaç Çocuklara ve Ailelerine Yönelik Rehberlik Engelli çocuklara ve ailelerine sunulan rehberlik ve danışma hizmetleri öncelikli olarak, engelli çocuğun tanılanmasını, yerleştirme ve izleme süreçlerini kapsamaktadır. Türkiye de sunulan Rehberlik hizmetlerinin engelli çocuğun tanılanması ve yerleştirme düzeyinde kaldığı, çocukların izlenmesi ve ailelere çocuklarının durumları hakkında yeterli düzeyde bilgilendirme yapılmadığı görülmektedir. Özel Eğitim Hizmetlerinde Neden Rehberlik Hizmetleri Geri Planda Kalmıştır? Engelli çocuklara yönelik yapılan çalışmalar, çocukların gereksinimleri odak noktasını oluşturmuştur. Ailelere rehberlik hizmetlerinin sunulmasına yönelik hizmetlere yeterince yer verilmemiştir. Günümüzde, ailelere sunulacak olan rehberlik hizmetleri ve eğitimi, engelli çocuklara sunulacak hizmetlerin vazgeçilmez bir unsuru olarak kabul edilmektedir. 5
Özel Eğitme Muhtaç Çocuklar İçin Rehberliğin Önemi Özel eğitimde çocuğun özür ve özelliklerine ilişkin bilgilerin toplanması önemlidir. Bu tür bilgilerin mümkün olduğu kadar ayrıntılı ve doğru olarak derlenmesi gerekir. Okul ya da sınıfta alınacak önlemler, seçilecek yöntemler, araçlar, bu bilgilerin ışığı altında saptanacaktır Engelli Bireylere Sunulabilecek Rehberlik Engelli bireylere yapılacak Rehberlik alanlarından en önemlisi biri de onların olumlu bir benlik tasarımına sahip olmalarına, kendilerini daha gerçekçi bir gözle görüp kabul etmelerine yardımcı olmaktır. Özürlü bireylerin normal bireylerden daha olumsuz bir benlik tasarımına sahip oldukları yapılan araştırma bulguları sonucunda ortaya konulmuştur (Yücebaş,K.2002) Engelli Bireylere Sunulabilecek Rehberlik Özürlü bireylere eğitim kurumları ve iş olanakları hakkında bilgi vermek, rehberlik çalışmalarının bir diğer boyutunu oluşturur. Ülkemizde meslekler hakkında bilgi verici yayınların sayısı çok az olup var olanlar da yüksek öğrenimle kazanılan meslekleri tanıtmaktadır. Bu bakımdan Rehberlik ve Araştırma Merkezinde çalışan psikolojik danışmanların, iş kurumlarındaki meslek(istihdam) danışmanları ile işbirliği yaparak, özürlü bireylere açık iş olanakları hakkında bilgi toplamaları gerekmektedir (Karancı,1999). Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Rehberlik Son yıllarda engelli çocuklarla çalışan uzmanlar tarafından, Davranışçı yaklaşıma dayalı aile rehberliği çalışmaları yaygın olarak kullanılmaktadır. Konuya ilişkin olarak Ross (1964) un Eğer davranışlar düzeltilecek, değiştirilecek veya geliştirilecek olursa, bu iş davranışın ortaya çıktığı ortamda olmalıdır. Bu da genellikle terapi odası değildir, olamamalıdır da...sözleri çıkış noktası olmuştur (Varol,1993). 6
Aile Rehberliği Aile rehberliği, çocukların gelişimine katkıda bulunabilmeleri amacıyla ailelere yapılan sistemli ve düzenli çalışmalardır. Bu çalışmalar iki yönlüdür. Birincisi, ailelere psikolojik yardım yapıp onları rahatlatmak ve özürlü çocuklarının kabulüne yardımcı olmaktır. İkincisi ise okul ve yuvada çocuklarına verilen eğitim programları konusunda bilgilendirerek, çocuklarının eğitimine katkıda bulunmalarını sağlamaktır (Karancı,1999) Engelli Bireylerin Ailelerine Yönelik Rehberlik Özel eğitime muhtaç çocukların ailelerinin psikolojik danışma hizmetine gereksinimi normallere göre daha belirgindir. Engelin türü ve derecesine göre bu durum belirgin farklılık gösterir. Psikolojik danışmada yöntemler aynı olmakla birlikte çocuk ve aile ile yapılacak görüşmede ve danışmada normallerden farklı bilgiler yer alacaktır (Karancı, 1999, Yücebaş K.2002) Neden Aile Rehberliği? 1.Engelli çocukların özelliklerinin iyi bilindiği ve kabul edildiği bir ev ortamında ilişkiler daha sağlıklı ve çocuğun gelişimine yönelik olacaktır. 2. Çocukların okul ortamında öğrendikleri bilgi ve becerileri ev ortamında da uygulayabilmeleri için okul ve ev aile eğitiminin birbirine paralellik göstermesine ihtiyaç vardır. Neden Aile Rehberliği 3. Engelli çocuğun okulda kazandığı becerilerin ev ortamında aile ile işbirliği yapılarak pekiştirilmesi, eğitimin sürekliliği, yaygınlaştırılması ve kalıcılığı açısından da gereklidir. 4. Ailelerin belli aralıklarla bir araya gelmeleri, kendilerine ve çocuklarına ilişkin duygu, düşünce ve uygulamalarını paylaşmasını amaçlayan annebaba grupları ailelerin psikolojik olarak rahatlamalarına yardımcı olmaktadır (Yücebaş K.2002) 7
Aile Rehberliği Araştırmaları Akkök (1984), ailelerin davranışsal yaklaşıma dayalı aile rehberliği programına katılmalarının, öğretilebilir düzeydeki çocukların öz bakım becerilerinin geliştirilmesine katkısı ve bu programın anne-babaların ocuklarına karşı tutumlarını etkisini belirlemek amacıyla bir araştırma yapmıştır. Aile Rehberliği Araştırmaları Araştırmacı, çalışmasında haftalık düzenlediği toplantılarda, ailelere, öz bakım becerilerinin öğretimine aları ilişkin bilgiler vermiş, toplantıların sonunda da ev ziyaretleri ve telefon görüşmeleri yoluyla iletişim sürdürülmüştür. Çalışma sonunda, aile rehberliği uygulamalarının, öğretilebilir çocukların öz bakım becerilerinin gelişimine katkısı olduğunu ve öz bakım becerileri açısından deney grubundaki çocukların kontrol grubundaki çocuklara göre daha ileri düzeyde olduklarını saptamıştır. Aile Rehberliği Araştırmaları Dikici (1990), zihinsel engelli çocukların annelerinin çocuklarına tutumlarında bilgi verici türden bir rehberlik uygulamasının etkisini araştırmıştır. Araştırma, ön test ve son test ölçümlerini içeren deney ve kontrol gruplarının yer aldığı gerçek deneme modeli biçiminde desenlenmiştir. Aile Danışmanlığı Deney grubu ile sekiz haftalık bilgi verici toplantılar yapılmış, kontrol grubuna herhangi bir eğitim verilmemiştir. Araştırma sonunda, toplantılara katılan Eğitilebilir Çocuklar İş Okulu öğrencilerinin annelerinin çocuklarına yönelik tutumlarında deney öncesine göre anlamlı düzeyde artışlar saptanmıştır. Çocuğun ve annenin özlük nitelikleri bakımından denekler arasında görülen farklılıklarla, annelerin tutumlarında gözlenen değişiklikler arasında bir ilişki bulunmadığı kanısına varılmıştır. 8
Aile Danışmanlığı Danışma, bu alanda bilgili ve deneyimli bir uzmanla özürlü çocuğun anne-babası arasında yer alan, anne-babanın sorunlarını çözmek için gerekli tutum ve becerileri geliştirmeleri üzerinde odaklaşan bir öğrenme sürecidir. Danışma sürecinde anne-babalara ifade etmekten kaçındıkları öfke, suçluluk, düşmanlık gibi duygularını özgürce ifade edebilmeleri için fırsatlar verilir. Aile Danışmanlığı Çeşitleri Nelerdir? Ailelere, kendileri ve çocukları için gerçekçi planlar yapabilmeleri konusunda yardım edilir. Anne-babaların kendi becerilerine inanmaya başlama ve sosyal çevre ile daha fazla iletişime girmelerine yardımcı olma psikolojik danışmanın hedefleri arasındadır. Aile danışmanlığı çeşitleri 1. Bilgi Verici Danışmanlık 2. Psikoterapi 3. Ana-Baba Eğitimi (aile -uzman işbirliği) Bilgi Verici Danışmanlık Belli bir özür hakkında, ne olduğu, nedenleri, özellikleri, gelişim alanları, çocuğun gereksinimleri hakkında aileye bilgi verilir. Bu süreç içerisinde ailelerin çeşitli duygu ve tepkilerini yaşamaları sağlanır. Bilgi verici danışmanlığın bir;grup ortamı; içinde yapılması, ailelerin birbirleriyle ve danışmanla karşılıklı bilgi, duygu, düşünce ve deneyim alış verişi yapmalarını ve sorular sormalarına olanak sağlar. 9
Psikoterapi Psikoterapi yoluyla, duygusal güçlüklere bağlı olarak anne-babanın yaşadıkları çatışmaları anlamalarına ve çözümlemelerine yardım edilir. Aile-Uzman İşbirliği anne babanın çocuklarıyla iletişimlerinde etkili olmalarını sağlayan teknikleri ve becerileri öğrenmeleri sağlanır. Her üç yaklaşım birbirini tamamlayan zincirin halkaları gibidir. Ailenin var olan durumuna, problemlerine ve gereksinimlerine bağlı olarak bu yardım yöntemlerinden birisine veya hepsine başvurulabilir. Aile Eğitimi Genel anlamıyla, aile kurumunun devamını, bireylerin sağlıklı gelişimini, toplumun uyumlu, sorumlu üyesi olmalarını sağlamak amacıyla yapılan her tür ve düzeydeki eğitim sürecidir (Aile Araştırma Kurumu, 1990). Aile Eğitiminin Amacı Nedir? Sistematik ve kavramsal bir süreç olan aile eğitiminin amacı, anne-babaları, anne babalığın değişik yönleriyle ilgili bilgilendirmek, biçimlendirmek ve beceri sahibi yapmaktır Bu genel amaç doğrultusunda, anne-babaların ve çocuğun gereksinimlerine uygun hizmetlerin geliştirilmesine yönelik aile eğitimi programları düzenlenmektedir (Schultz ve diğ. 1987.Akt.Cavkaytar, 1999). 10
Aileyi Eğitmek neden Önemli? Yapılan birçok araştırma, anne-babaların eğitildiklerinde okuldan daha çok yararlandıklarını, çocuğunun çeşitli okul etkinliklerini evde sürdürdüklerini, böylece çocuğun öğrendiklerini doğal ortamlara genelleyebilmesinde yardımcı olduklarını göstermektedir. (Cavkaytar, 2003). Balık Yemek Mi? Balık Tutmak Mı? Aileler çocuklarının eğitimime katılmaya cesaretlendirildiklerinde okulda yapılan davranış değişikliklerinin ve öğrenilenlerin kalıcı olmasını sağlamaktadır. Ailelere, çocuklarıyla sürekli olarak kullanabilecekleri sağaltım yöntemleri öğretilirse, çocuklarının yeni problemlerini çözmek için gerekli beceriye sahip olmaları da sağlanmış olacaktır (Fox ve diğ. 1990 Akt.Varol, 1995) Engelli Çocuklara Yönelik Hazırlanan Aile Eğitimi Programlar I. Ev Merkezli Aile Eğitimi Programları Ailenin evde eğitilmesi, evin verimli bir eğitim ortamı haline getirilmesinde avantajlı bir desenleme olarak görülmektedir. Evde uygulanan programlar, bir uzman ya da danışman tarafından, ailelerin ve çocuğun ev ortamındaki gereksinimlerinin belirlenmesinden sonra desenlenmektedir. Portage Aile Eğt.Programı Aileyi evde eğitmek amacıyla desenlenmiş ve yaygın olarak kullanılan programlardan biri Portage Aile Eğitimi Programı dır. Bu program 1970 li yılların başında, engelli çocukların okul öncesi eğitimine yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu program dil, kavram, öz-bakım, motor ve sosyal gelişim alanlarına yönelik 450 becerinin kazandırılmasını hedeflemektedir (Gargiulo, 1995,akt. Özen, 1999). 11
Küçük Adımlar Aile Eğt.Prog. Türkiye de yaygın olarak kullanılan program ise Küçük Adımlar Gelişimsel Yetersizliği Olan Çocuklara Yönelik Erken Eğitim Programı dır. Bu Program Avustralya da gelişimsel gerilik gösteren çocukların aileleri tarafından kullanılmak üzere geliştirilmiş ve Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Programı öğretim üyelerinin ortak çalışması olarak Türkçe ye uyarlanmıştır. Aile Eğitimi Araştırması Sucuoğlu ve Kuloğlu (1992), otistik çocuklara bağımsız yaşam becerileri kazandırılması konulu iki aşamalı bir araştırma yürütmüşlerdir. Birinci aşamada 13 yaşındaki üç otistik çocuğa okul ortamında değişik bağımsız yaşam becerileri, davranış değiştirme teknikleri uygulanarak öğretilmiş. İkinci aşamada ise, annelerin eğitime katılmaları ile bu becerilerin ev ortamlarına genellenmesi sağlanmıştır. Aile Eğitimi Araştırması Vuran (1987), annelere çocuklarının uygun davranışlarını ödüllendirme ve uygun olmayan davranışlarını eleştirmeme becerilerinin kazandırılmasında bilgilendirme, dönüt verme, ile ödüllerin birlikte kullanılması süreçlerinin annelerin ödül kullanma ve eleştirme sıklığında çocuklarının ise uygun olan ve olmayan davranışlarında ne düzeyde değişikliğe yol açtığını belirlemeyi amaçlamıştır. Bu amaçla üç anne ve engelli çocuklarıyla çalışma yürütülmüştür. Aile Eğitimi Araştırması Cavkaytar (1998), kendi geliştirdiği bir aile eğitimi programını tamamlayan annelerin program doğrultusunda gerçekleştirdiği beceri öğretimi çalışmalarının, zihin engelli çocukların özbakım ve ev içi becerilerini öğrenmedeki etkisini belirlemek amacıyla üç çocuk ve anneleriyle çalışmıştır. Araştırma tekdenekli araştırma yöntemlerinden, beceriler arası çoklu yoklama modelinde yapılmıştır. Her biri bir buçuk saaten oluşan aile toplantısından, bir buçuk saatlik bir ev ziyaretinden ve program süresince temel kaynak olarak kullanılan öz-bakım ve Ev İçi Becerilerinin Öğretimi El Kitabı ndan oluşmaktadır. Araştırma sonuçları, zihin engelli çocukların belirlenen becerileri bağımsızlık düzeyinde öğrendiklerini ve izleme sürecinde de aynı performansı sergilediklerini saptamıştır. 12
II.Okul Merkezli Aile Eğitimi Programları Anne babalar okulda ya da merkezde öğrendikleri bilgileri evde uygulamasını gerektiren bu tür programlar, genellikle ailelerin grup olarak eğitimine olanak tanıması yönüyle ekonomiktir. Okulda ya da merkezde düzenlenen programlar konferanslar, çalışma toplantıları, ev ödevleri ve evdeki uygulamaların gruba aktarılması biçimlerinde yürütülmektedir. (Gargiulo, 1995,akt. Özen, 1999). Okul Merkezli Aile Eğitimi Programı araştırmaları Baker ve McCurry (1994, akt. Özen,1999), Okul merkezli programlar sonucunda ailelerin davranışsal ilke ve bilgisinde ve bunları öğretmede anlamlı ilerlemeler gösterdikleri sonucuna varmışlardır. Program sonucunda, anne babalar çocuklarının öz-bakım becerilerinde geliştiklerini belirtmişlerdir. Okul Merkezli Aile Eğitimi Programı araştırmaları Baker ve Brigtman (1984, akt.özen, 1999), anne babaların çocuklarına öz-bakım becerilerini öğretmeleri amacıyla bir eğitim programına almışlar. Programı tamamlayan anne-babaların çocuklarına öz-bakım becerilerini öğretme ve davranış sorunlarıyla başa çıkmada başarılı olduklarını belirlemişlerdir. Okul Merkezli Aile Eğitimi Programı araştırmaları Sucuoğlu, Kanık ve Küçüker (1994), öğretilebilir çocukların ailelerine yönelik olarak Özel Eğitimde Anne- Baba Programları adlı davranışçı yaklaşımı temel alan yapılandırılmış bir anne-baba eğitimi programı hazırlamışlardır. Program anne-baba rehberliği el kitabı ve bu kitabın video kaseti ile desteklenmiştir. Program grup çalışması şeklinde yürütülmüştür. Sonuç olarak annebabaların birbirleriyle etkileşime girerek deneyimlerini ve anlatılan konularla ilgili bilgilerin paylaştıkları, çalışmaya katılan babaların annelerden ayrı olarak gruplaştıkları, deneyimlerini birbirlerine aktardıkları gözlenmiştir. 13
III.Ev-Okul Merkezli Eğitim Programları Ev-Okul programlarının, ailelerin okuldaki etkinliklerini izlemelerine olanak vermesi, ailenin öğretmen eğitiminden geçmelerini sağlaması, çocuklarıyla yaptıkları çalışmaların uzmanlar tarafından evde izlenmesi ve danışmanlık hizmeti alımlarını sağlaması gibi nedenlerle, gerek çocuk gerekse aile açısından daha avantajlı olduğu ileri sürülmektedir (Heward ve Orlansky, 1984, Brightman, Ambrose ve Baker, 1980, Akt. Özen, 1999). Aile Eğitiminde Neden Davranışçı Yaklaşım Benimsenmektedir? Aile eğitiminde benimsenen psikolojik yaklaşımlara göre çalışmalar farklılıklar göstermekte ve bu doğrultuda planlanmaktadır. Günümüzde engelli çocukların Aile Eğitiminde davranışsal yaklaşım yaygın olarak kullanılmaktadır. Davranışsal yaklaşımın aile eğitiminde kullanılmasının nedenleri; Davranışçı Yaklaşımın avantajları Davranışsal yaklaşımın, çocukların davranışlarını değiştirmede etkili olduğu, pek çok araştırma bulgularıyla ortaya konulmuştur. Davranışsal yaklaşım konusunda uzman olmayan kişilerde, bu yaklaşım tekniklerini kolaylıkla öğrenebilmekte ve programları yürütebilmektedirler. Davranışçı Yaklaşımın avantajları Birçok bireye aynı anda ve kısa sürede öğretilebilmektedir. Doğal çevrede oluşmuş olan sorunlara uygulanabilmektedir Bu yaklaşıma göre, davranış kontrolü, beceri ve kavram öğretiminde aile eğitimi şu şekilde planlanmaktadır(fox ve diğ. 1990 Akt.Varol, 1995) 14
Aile Eğitimi Oturumlarını Planlanması Bir önceki hafta verilen ödevlerin uygulamasının tartışılması. Ders anlatımı, demonstrasyon veya tartışmayı içeren öğretme bölümü Uygulamalı etkinlikler. Bir sonraki haftanın ödevi(elksin ve Elksin ve diğ. 1991 Akt. Varol, 1995). Yasalarda Aile Eğitimi Özel Eğitimde ileri ülkelerden olan Amerika Birleşik Devletlerinde anne babaların engelli çocukların eğitimlerine katılımlarının üç aşamada gerçekleştiği görülmektedir. Yasada yapılan son düzenleme ve alandaki gelişmelere bağlı olarak aile merkezli anne-baba katılımı benimsenmiştir. Bu yasal düzenleme doğrultusunda ailenin çocuklarının eğitim programlarının tüm bölümlerini kapsayacak şekilde söz sahibi olma hakkını sağlamıştır (Bazyk, 1989 Akt.Cavkatar, 1999) Yasal Düzenlemeler Yapmak Yeterli mi? Tüm bu yasal düzenlemelere ve gelişmelere rağmen özel eğitim alanında ileri ülkelerde engelli çocukların eğitiminde anne baba eğitimi hala en önemli sorun olarak görülmektedir. Aynı sorun benzer şekilde Türkiye de de görülmektedir. Türkiye de ki Yasal Düzenlemler Türkiye de 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye dayalı olarak düzenlenen 02.2000 Tarihinde yayımlanan M.E.B. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği nin 22.Maddesinde Aile eğitimi, özel eğitim gerektiren bireylerin eğitiminde sürekliliği olan bir hizmettir. Bu hizmetlere ve özel eğitim sürecinin her boyutuna ailelerin aktif katılımı ve katkısını sağlayacak önlemler alınır. Aile eğitim programları hedef kitlenin özelliklerine göre özel eğitim kurumları, kaynaştırma uygulamaları yapılan okullar ve özel eğitime destek veren kurumlarca hazırlanır ve yürütülür. Bu hizmet gerektiğinde evlerde de sürdürülebilir (MEB.2000) 15