Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ OCAK 20 CİLT SAYI (9-26) ÇİFT ETKİLİ LiBr-H 2 O AKIŞKANLI ABSORPSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNDE TERMODİNAMİKSEL BÜYÜKLÜKLERİN SİSTEM PERFORMANSINA ETKİLERİ Hv.Müh.Yzb.Cafer SOLUM * Hava Harp Okulu Dekanlığı, Havacılık ve Uzay Müh.Böl. c.olu@hho.edu.tr Yrd.Doç.Dr.Hv.Müh.Bnb. İbrahi KOÇ Hava Harp Okulu Dekanlığı, Havacılık ve Uzay Müh.Böl. i.koc@hho.edu.tr Hv.Müh.Yb.Yılaz ALTUNTAŞ Hava Harp Okulu Dekanlığı, Havacılık ve Uzay Müh.Böl. y.altunta@hho.edu.tr Geliş Tarihi: 0 Kaı 200, Kabul Tarihi: 3 Ocak 20 ÖZET Bu çalışada, LiBr-u akışkan çiftiyle çalışan bir çift etkili aborpiyon oğuta iteinin terodinaikel büyüklüklerinin ite perforanına etkileri inceleniştir. Site eleanlarının ıcaklık ve baınçları değiştirilerek, itein i ölçülüştür. Çalışada, EES adlı bir ühendilik prograı kullanılıştır. Sonuçlar göteriştir ki çift etkili böyle bir aborpiyon oğuta iteinde baınç ve ıcaklıklar on derece haa düzenleeler gerektirektedir. Bu nedenle fazla bir çalışa aralığı bulunaaktadır. Genelde tek etkili aborpiyon oğuta itelerinde, ite perforanı in üzerine çıkaaz. Bu itede ie, nin in üzerine çıktığı görülüştür. Anahtar Kelieler: Aborpiyon oğuta itei, LiBr-u akışkanlı çift etkili aborpiyon oğuta itei, aborpiyon oğuta iteinin perforanı. DOUBLE EFFECT ABSORPTION REFRIGERATION SYSTEM WHIT LiBr-H 2 O FUID THERMODYNMIC FIGURES ON THE EFFECTS OF SYSTEM PERFORMANCE ABSTRACT In thi tudy, effect of therodynaic quantitie of any double-effect aborption yte operating by ean of double fluid, LiBr-water on yte perforance, were exained. of the yte wa eaured by changing teperature and preure of yte part. In thi work, an engineering progra which nae i EES wa ued. The reult revealed that preure and teperature in uch a double-effect aborption yte were required rather enitive/exact etup. For thi reaon, operating range in t too wide. The yte perforance often cannot exceed on a ingle-effect aborption cooling yte. The perforance of thi yte wa een to go over one. Key Word: Aborption cooling yte, double-effect aborption cooling yte with LiBr-water, perforance of coefficient for aborption cooling yte.. GİRİŞ Soğuta için ıı enerjiinin kullanıldığı aborpiyonlu oğuta iteleri 80 li yıllarda bulunaına rağen öneeneiş fakat günüüzde tekrar öne kazanaya başlaıştır. Bunun nedeni yükek aliyetli enerjilerdir. Özellikle elektrik enerjiinin pahalı olaı araştıracıları aborbiyonlu itelere yönlendiriştir. Dünya nüfuunun artaı çeşitli orunlarla birlikte enerji ihtiyacının karşılanaı probleini de gündee getiriştir. Günüüzde, anayileşe ve kalkınanın en öneli girdileri araında yer alan enerji, bütün dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkeizde de öneini ve güncelliğini ürdürektedir. Teknolojik gelişeler onucu enerji gerekinii hızla artış ve buna bağlı olarak da petrol bazlı yakıtlar doğal gaz, köür * Sorulu Yazar 9
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri rezervleri gibi birincil enerji kaynakları da hızla azalıştır. Ülkeiz enerji kaynakları açıından zengin bir ülke değildir ve bu kaynaklar yıllık birincil enerji ihtiyacının karşılanaında yeteriz kalaktadır. Yukarıda bahedildiği gibi enerji ihtiyacının artaı, kaynakların yeterizliği, enerji aliyetinin yükek oluşu ve elektrik kaliteinin düşük olaı onucunda, kojenerayon uygulaaları gündee geliştir. Özellikle tektil, kağıt, kiya, gıda gibi he kaliteli elektrik he de ıı gerekinii olan ektörler için bu uygulaa daha karlı, daha zorunlu ve daha güncel olacağı düşünülektedir. Soğuta iteleri için alternatif enerji kullanıı artık gerekli ve şarttır. Ucuz enerji dönei şartlarında taarlanış, oğuta iteleri ve teilerinin günüüzün pahalı enerji dönei koşullarına uyarlanaı kapalı ve çok yönlü çalışaları gerektirektedir. Bu çalışalar araında aborpiyonlu çevriler geniş bir uygulaa alanı ile cazip bir eçenek haline geliştir. Aborpiyon yöntei ile çalışan oğuta çevrilerinde birincil enerji olarak buhar veya ıcak u kullanılaktadır. Bu iteler özellikle ıı kaynağının bol ve ucuz olduğu yerlerde verili ve ekonoik olaktadır. Enerjinin çok öneli olduğu günüüzde, aborpiyonlu oğuta uygulaaları üzerine, birçok çalışa yapılıştır. Soğuta ve ııta uygulaaları için lityu broür-u(libr/h 2 O) aborpiyon itei, terodinaiğin birinci ve ikinci kanunu ea alınarak analiz ediliştir[]. Yakıt ve elektrik kullanıı aborbiyonlu oğuta iteinde ekonoik çalışa için öneli olduğudan, aborpiyonlu itein optial kontrolü, inir ağları (neural network) ve genetik algorita kullanılarak göteriliştir[2]. Güneş ve doğal gaz enerjii ile çalışan çift etkili itein analizi yapılıştır ve değerinin,3 den,07 ye düştüğü gözleleniştir[3]. Yarı, tek, çift ve üç etkili oğuta iteinde exergy analizi yapılış ve etkileri gözleleniştir. değerinin üç etkili oğutada 2,3 değerine kadar çıktığı görülüştür[4]. Tek, çift ve üç etkili oğuta iteinin analizi Gori tarafından yapılıştır[]. Çalışaında, değerlerinin jeneratör ıcaklıklarına göre değişii inceleniş ve en yükek değerinin 3 etkilide ve uygun jeneratör ıcaklığında oluştuğu gözleleniştir. Bu çalışada daha önce çalışılayan, EES adlı ühendilik prograı yardııyla çift etkili LiBr-u akışkanlı ite, bilgiayar ortaında iüle edilerek itein terodinaikel büyüklüklerin ite perforanı üzerine etkileri inceleniştir. 2. ÇİFT ETKİLİ LiBr-H 2 O AKIŞKANLI ABSORPSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİ Bu çalışanın aıl aacı olan aborpiyonlu oğuta itelerinin perforan iyileştire yöntelerinden biri olan çift etkili ite incelenecektir. Genel olarak bait aborpiyon oğuta itelerinde düşük değerde ( in altında) kalır. Fakat bu tür itelerle de kayda değer iyileşeler ağlanaktadır. Çift etkili itelerde iki adet jeneratör kullanıı ile oğuta gücü arttırılarak iyileşei ağlanır. Fakat bu tür iteler bait itelere göre daha karaşık ve düzgün olarak çalıştırılaı daha zordur. Her bir elean için haa baınç ve ıcaklık ayarı gerekir. Aki halde itedeki oğutucu ve aborber akışkanlarının kiyaal özeliklerinden dolayı orunlar oluşacaktır. Lityu broür u akışkan çifti için bu duru, kritalleşe ve uyun donaı şeklinde kendini göterir. Sitede evaparatör, kondener, aborber, iki jeneratör ve iki adet ıı değiştirgeci vardır. Site eleanları üç farklı baınç katagoriinde çalışaktadırlar: Yükek baınç, orta baınç ve düşük baınç. Birinci jeneratör yükek baınçta, ikinci jeneratör ve kondener orta baınçta, evaparatör ve aborber ie düşük baınçta çalışır. Birinci jeneratördeki yükek baınç bir popa vaıtayla ağlanaktadır. İkinci jeneratör ve kondener orta baıncı iki adet baınç düşürücü vana ile ağlanır. Aborberdeki düşük baınç bir baınç düşürücü vana ile, evaparatör düşük baıncı ie bir kııla vanaı ile elde edilir. Çift etkili LiBr-u akışkanlı aborpiyon oğuta itei Şekil de veriliştir. Site LiBr-u akışkan çiftini kullanaktadır. Jeneratör ıı kaynağı, ürekliliği olan bir atık buhardır. Kondener ve aborber ulu oğutalı olup, ayrıca oğuta kulei kullanılaktadır. Böyle bir çift etkili LiBr-u akışkan çiftini kullanan aborpiyon oğuta itei haa baınç ve ıcaklık ayarı gerektirektedir. İyi tayin edileeiş, herhangi bir kopenentteki baınç veya ıcaklık, itede çalışa orunlarına yol açabilektedir. Çünkü, baınç ve ıcaklığa bağlı olarak LiBr-u çözeltiinin kritalleşe eğilii vardır. Ayrıca, u 0 0 C nin altında donaktadır. Bu itede LiBr-u akışkan çiftinden LiBr aborber, u ie oğutucu olarak kullanılaktadır. Aborberden çıkan LiBr-u çözeltii ıraıyla ikinci ıı eşanjörü, birinci ıı eşanjörü, birinci jeneratör, birinci ıı eşanjörü, ikinci jeneratör, ikinci ıı eşanjörünü dolaştıktan onra tekrar aborbere girer. Birinci jeneratörde buharlaşan u, ikinci jeneratörden geçerek kondenere girer. İkinci jeneratörde ayrışan u kondenere girerek diğer u buharıyla birleşir. 20
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri Kondenerden çıkan u evaparatörden geçerek aborbere girer ve burada çözelti tarafından aborbe edilir. Çevri bu şekilde deva eder. Teel çalışa ıcaklıkları; birinci ve ikinci jeneratör, kondener, evaparatör, aborber ıcaklıklarıdır. Teel çalışa baınçları; birinci jeneratördeki yükek baınç, ikinci jeneratör ve kondenerdeki orta baınç, evaparatör ve aborberdeki düşük baınçlardır. Birinci jeneratörden çıkan çözelti kütlei; x = r (4) x x İkinci jeneratörden çıkan u buharı kütlei; x x7 x = r2 r () x x x7 İkinci jeneratörden çıkan çözelti kütlei; x 2 = r2 x7-x Evaparatör oğuta kapaitei; ( ) e r 6 (6) = h -h (7) Popa gücü; ( ) Δ H = v p -p (8) W p p j = ΔH (9) Birinci jeneratör ıı kapaitei; j p = h + h h (0) r 0 İkinci jeneratör ıı kapaitei; j2 = h + h h () 2 7 r2 2 4 7 Şekil. Çift etkili LiBr-u akışkanlı aborpiyonlu oğuta itei akış şeaı. Terodinaiğin birinci kanunundan yola çıkarak, ite eleanlarının ıı kütle iktarları, ıı ve kütle korunuu ilkeinden bulunur. Aşağıda veriliş olan denkleler oluşturulurken farklı kaynaklardan yararlanılıştır [6-]. Birinci jeneratöre giren kütle iktarı; x7 = r () x7 x Birinci jeneratörden çıkan u buharı kütlei; x = r (2) x x Birinci jeneratörden çıkan u buharı kütleini bulak için, () ve (2) no lu denkleler düzenlenire: x7 x x = r r (3) x7 x x Kondener ıı dengei; k r ( h h ) + ( h h ) = (2) 3 Aborber ıı dengei; a 2 h 9 r 4 + h 6 r2 h = (3) Soğuta itelerinin perforanını göteren değeri harcanan biri iş başına yapılan oğuta iktarı olup; e = (4) j +W p şeklinde tanılanır. Burada popa işi (W p ) küçük değerde olduğu için ihal edilebilir. Eğer evaparatör, kondener, aborber ve jeneratör ıcaklıkları bilinire yukarıda verilen denkleler yardııyla itelerin perforan eğrileri elde edilir. Sitein terodinaik analizinde yapılan kabuller aşağıda veriliştir. Site ürekli reji şartlarında çalışaktadır. Jeneratör çıkışındaki u buharı, kızgın buhar 2 4 2
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri olup, ıcaklığı jeneratör ıcaklığına yakındır. Kondenerden çıkan oğutucu akışkan, doyuş ıvı şartlarında udur ve kondener ıcaklığındadır. (x = 0) Evaparatörden çıkan oğutucu u buharı, doyuş buhar şartlarında ve evaparatör ıcaklığındadır. (x =) Aborberden çıkan eriyik, aborber baıncı ve ıcaklığında olup denge halindedir. Jeneratörden çıkan eriyik, jeneratör ıcaklığı ve baıncında denge halindedir. Sitede bütün baınç kayıpları ihal ediliştir. Sitein çevreyle olan ıı etkileşii ihal ediliştir. Sitee iş girişi ihal ediliştir. Aynı ıcaklık ve konantrayon için, denge halindeki entalpi ile dengeiz haldeki entalpi eşit alınıştır. Referan noktalarındaki ıcaklık, baınç, LiBr kütle derişi konantrayonu, kütle ve entalpi değerleri tablo de veriliştir. Verilen değerler ideale yakın eçiliş yani, kıen optiizayon yapılış değerlerdir. Sitede kg/ oğutucu akışkan (u) abit olarak dolaştığı kabul ediliştir. Birinci ıı eşanjörü verii, E = ; ikinci ıı eşanjörü verii, E 2 = alınıştır. Bu verilerden onra heaplaalar yapılarak, tablo 2 deki ite eleanlarının ıı kapaiteleri bulunur. Yukarıdaki heaplaalardan onra denkle (4) den itein oğuta perforan katayıı () bulunabilir. Popa gücü (W p ) çok küçük değerde olduğundan ihal edilebilir. e = + W ji p e ji 2363 = =.27 86 Burada görüldüğü gibi, değeri in üzerinde bir değerdir. Bu değer itede çift jeneratör kullanılakla elde ediliştir. Tablo. Referan noktalarındaki ıcaklık, baınç, kütle, çözelti derişiklik oranı ve entalpi değerleri. Referan Noktaları T ( 0 C) P (kpa) X (%) M (kg/) H (kj/kg) 40 726 8,3 9,39 07, 2 40 76 8,3 9,39 07,2 3 8, 76 8,3 9,39 96, 4 2, 76 8,3 9,39 276,2 0 76 6,9 8,838 333,0 6 04,9 76 6,9 8,838 248,2 7 03, 3 6,9 8,838 248,2 8 4 3 6,2 8,39 72,4 9 4 726 6,2 8,39 72,4 0 40 76 0 0,24 2734 92, 3 0 0,24 397,3 2 03 3 0 0,4476 2680 3,02 3 0 0,24 397,3 4 3 3 0 46,6,008 726 0 46,6 6 726 0 20 7 0 3 6,2 8,39 272,3 Tablo 2. Çevrideki her bir eleanın biri oğutucu kütlei için kapaiteleri. Çevri Eleanları Kapaite ( kj/ ) Birinci Jeneratör ( j ) 89 İkinci Jeneratör ( j2 ) 29 Evaparatör ( e ) 2363 Kondener ( k ) 272,4 Aborber ( a ) 29 Popa Gücü ( W p ) 0,428 3. SONUÇLAR VE TARTIŞMA Şekil de akış şeaı verilen lityu broür-u akışkan çiftini kullanan çift etkili aborpiyonlu oğuta iteinin, oğuta perforan katayıının incelenei için terodinaik analiz kıında verilen ifadelerden yararlanarak, teel enerji ve kütle dengei denkleleri bilgiayar ortaına aktarılıştır. Burada EES adlı bir ühendilik prograı kullanılıştır. Çevriin iülayonu oluşturularak, farklı jeneratör, evaparatör, kondener, aborber ıcaklıkları, jeneratör baınçları ve ıı eşanjör verilerinde itein i inceleniştir. Sonuçlar grafiklerle detaylı analiz ediliştir. EES adlı ühendilik prograıyla bilgiayar ortaında itein iülayonu oluşturulduktan onra, inceleei enaında ite eleanlarının baınç ve ıcaklıkları hatta ıı eşanjörü verileri dahi belirli ınır değerler araında kaldığı gözleniştir. Bu da şunu göteriştir ki, bu tür iteler ne kadar koplek olura, referan noktalarındaki değerler o oranda haalaşaktadır. Liitler dışına çıkıldığında itede orunlar oluşaya başlaaktadır. Lityu 22
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri broür-u akışkan çiftinin özelliklerinden dolayı kritalleşe veya dona görülüştür. Şekil 2 de, nin evaparatör ıcaklığının farklı değerlerinde birinci jeneratör ıcaklığıyla değişii görülektedir. Evaparatörün verilen ıcaklık değerinde, birinci jeneratör ıcaklığı arttıkça değeri azalaktadır. Evaparatör ıcaklığının 4. 0 C deki değeri en iyi değerini ergileektedir. Jeneratör ıcaklığının 7 0 C inden onra, evaparatör ıcaklıkların-dan 7 ve 0 0 C daha iyi bir değeri ağlarlar.,4,3,2, Te=4, Te=7 Te=0 0,6 49 0 2 3 4 6 7 8 9 60 Birinci Jeneratör Sıcaklığı, C Şekil 2. nin evaparatör ıcaklığının farklı değerlerinde birinci jeneratör ıcaklığıyla değişii. Aborber ıcaklığının farklı değerlerinde nin birinci jeneratör ıcaklığıyla değişii Şekil 3 de veriliştir. Aborberin her ıcaklık değerinde, jeneratör ıcaklığı arttıkça değeri azalaktadır. Düşük jeneratör ıcaklığında, aborber ıcaklıkları ıraıyla 40, 30, ve 20 0 C ıcaklıkları yükekten düşüğe doğru bir değeri verirken, 7 0 C nin üzerindeki jeneratör ıcaklığında, duru ta teri olaktadır. Şekil 4, farklı evaparatör ıcaklıklarında, nin ikinci jeneratör ıcaklığıyla değişiini göterektedir. Jeneratör ıcaklığının artışıyla, her bir evaparatör ıcaklıklarında değerinde hızlı bir artış gözlenektedir. Başlangıçta düşük jeneratör ıcaklığında, evaparatör ıcaklıklarından büyükten küçüğe doğru daha iyi değeri verirken, 03. 0 C nin üzerindeki jeneratör ıcaklıklarında duru ta teri olakta ve 4. 0 C evaparatör ıcaklığı en iyi değerini verektedir.,4,3,2, T=20 T=30 T=40 48 0 2 4 6 8 60 Birinci Jeneratör Sıcaklığı, C Şekil de, farklı aborber ıcaklıklarında, nin ikinci jeneratör ıcaklığıyla değişii görülektedir. Her bir aborber ıcaklığı için, jeneratör ıcaklığı arttıkça değeri de artaktadır. Bu artışlar doğrual ve 40 0 C aborber ıcaklığında daha hızlı olaktadır. Başlangıçta düşük ikinci jeneratör ıcaklıklarında, ıraıyla 20, 30, 40 0 C aborber ıcaklıkları büyükten küçüğe doğru değeri verirken, 03.8 0 C jeneratör ıcaklığının üzerindeki değerlerinde ta teri bir duru oluşaktadır. Farklı evaparatör ıcaklıklarında, nin birinci jeneratör baıncına göre değişii Şekil 6 da veriliştir. Evaparatör ıcaklık değerlerine göre değişii; jeneratör baıncı arttıkça değeri eğriel şekilde artaktadır. Başlangıçta evaparatör ıcaklıkları yakın değeri verirken, daha onra aradaki fark gittikçe artaktadır. Düşük evaparatör ıcaklığı yükek jeneratör baınçlarında daha iyi değeri verektedir. T6=4, T6=7 T6=0,4,3,2, 0,6 0, 0,4 00 02 04 06 08 0 2 İkinci Jeneratör Sıcaklığı, C Şekil 4. Farklı evaparatör ıcaklıklarında, nin ikinci jeneratör ıcaklığıyla değişii.,4,3,2, T=40 T=30 T=20 0,6 00 02 04 06 08 0 2 İkinci Jeneratör Sıcaklığı, C Şekil. Farklı aborber ıcaklıklarında, nin ikinci jeneratör ıcaklığıyla değişii. nin, farklı aborber ıcaklıklarında birinci jeneratör baıncına göre değişii Şekil 7 de veriliştir. Baınç arttıkça aborber ıcaklıklarının her biri için değeri de artaktadır. Düşük jeneratör baıncında, aborber ıcaklıklarının küçük değeri daha iyi değeri verirken bu duru 60. kpa baıncından onraki değerlerde ta teri bir duru öz konuudur. Şekil 3. nin aborber ıcaklığının farklı değerlerinde birinci jeneratör ıcaklığıyla değişii. 23
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri T6=4, T6=7 T6=0,,4,3,2, 60 6 70 7 80 Birinci Jeneratör Baıncı, kpa Şekil 6. Farklı evaparatör ıcaklıklarında, nin birinci jeneratör baıncına göre değişii.,4,3,2,,0 T=20 T=30 T=40, 60 6 70 7 80 Birinci Jeneratör Baıncı, kpa Şekil 7. Farklı aborber ıcaklıklarında, nin birinci jeneratör baıncına göre değişii. Evaparatör ıcaklıklarının farklı değerlerinde, nin ikinci jeneratör baıncı ile değişii Şekil 8 de veriliştir. Burada farklı evaparatör ıcaklıklarında ikinci jeneratör baıncı arttıkça değeri azalaktadır. Evaparatörün düşük ıcaklıkları daha iyi değeri verdiği gözlenektedir.,,4,3,2, T6=4, T6=7 T6=0 2 2, 3 3, 4 4,, İkinci Jeneratör Baıncı, kpa Şekil 8. Farklı evaparatör ıcaklıklarında, nin ikinci jeneratör baıncı ile değişii. Şekil 9, farklı aborber ıcaklıklarında nin ikinci jeneratör baıncı ile değişiini verektedir. İkinci jeneratör baıncı arttıkça, her bir aborber ıcaklığında değeri doğrual olarak azalaktadır. 40 0 C deki aborber ıcaklığı en iyi değeri ergileektedir.,4,3,2,,0 T=20 T=30 T=40 2 2, 3 3, 4 4,, İkinci Jeneratör Baıncı, kpa Şekil 9. nin farklı aborber ıcaklıklarında ikinci jeneratör baıncı ile değişii. nin, birinci ve ikinci ıı eşanjörlerinin farklı değerlerinde birinci jeneratör ıcaklığı ile değişii Şekil 0 da görülektedir. Birinci ıı eşanjör verilerinin üzerindeki etkii birinci ıı eşanjör verilerine göre daha iyidir. Her iki ıı eşanjör verilerinde ıcaklık arttıkça değerinin düştüğü şekilde görülektedir. nin en yükek değeri olan.436, birinci ıı eşanjörünün 0.90 veride, birinci jeneratör ıcaklığı ie 0 0 C olduğunda eydana gelir. E=0 E=0 E2= E2=8,,4,3,2, 48 0 2 4 6 8 60 Birinci Jeneratör Sıcaklığı, C Şekil 0. nin ıı eşanjörlerinin farklı değerlerinde birinci jeneratör ıcaklığı ile değişii. 4. SONUÇLAR Aborpiyonlu oğuta itelerinin oğuta perforanları (), kopreyonlu oğuta itelerine göre oldukça düşüktür. Bait aborpiyonlu oğuta itelerinde genelde in üzerine çıkaaz. değerini yükeltek için, değişik yönteler geliştiriliştir. Bunlardan biri de itede çift jeneratör kullanaktır. Bu çalışada, çift etkili LiBr-u akışkanlı aborpiyonlu oğuta itei, bilgiayar ortaında EES adlı bir ühendilik prograıyla iüle edilip, ite eleanlarının ıcaklık, baınç, veri gibi terodinaikel büyüklükleri değiştirilerek itein i inceleniştir. Sitein terodinaik özellikleri denkleler yardııyla verilerek örnek bir heaplaaı yapılıştır. inceleeinde alınan onuçlar grafiklerle detaylı izah ediliştir. 24
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri inceleneinde göze çarpan en belirgin özellikler şunlardır: nin in üzerine çıkaıyla değerinde net bir iyileşe görülürken, ite eleanlarının baınç ve ıcaklıkları haa ayarlar gerektirektedir. Birinci jeneratör ıcaklığının artaıyla değeri düşerken, baınç artışında ta teri bir duru öz konuudur. İkinci jeneratör ıcaklığı artırıldığında değeri de artakta fakat baınçta ta teri bir duru olaktadır. Kondener ve evaparatör ıcaklıkları arttırıldığında düşektedir. Aborber ıcaklığı arttığında de artaktadır. Birinci ve ikinci ıı eşanjör verilerinin büyük olaıyla değeri artaktadır. SEMBOLLER Seboller Alt İndiler Soğuta Perforan a Aborber Katayıı E, e Veri e Evaparatör H,h Entalpi [kj/kg] j Jeneratör ΔH p Popa entalpi k Kondener farkı[kj/kg] LiBr Lityu Broür p Popa M, Kütle [kg] r Soğutucu P,p Baınç [kpa] Solüyon Iıta veya oğuta yükü [kj/] T, t Sıcaklık [ o C] v Yoğunluk [kg/3] X Çözelti derişiklik oranı x Kuruluk oranı W p Popa işi [kj/] Δ İki değer araı fark 6. KAYNAKLAR [] Lee, S.F., and Sherif, S.A., (200), Therodynaic Analyi of A Lithiu Broide/Water Aborption Syte For Cooling and Heating Application, Int. J. Energy Reeach, 2:09-03 [2] Chow, T.T., Zhang, G.., Lin, Z. and Song, C.L., (2002), Global Optiization of Aborption Chiller Syte by Genetic Algorith and Neural Network, Energy and Building, 34:03-09. [3] Liu, Y. L., and Wang, R. Z., Perforance prediction of a olar/ga driving double effect LiBr H2O aborption yte Renewable Energy, Volue 29, Iue 0, Augut 2004, Page 677-69.. [4] Gebrelaie, B. H., Medrano, M and Boer, D., Exergy analyi of ulti-effect water LiBr aborption yte: fro half to triple effect Renewable Energy, Volue 3, Iue 8, Augut 200, Page 773-782. [] Gori, R., Invetigation of the potential of application of ingle effect and ultiple effect aborption cooling yte Energy Converion and Manageent, Volue, Iue 8, Augut 200, Page 629-636. [6] ASHRAE Handbook, (98), Fundaental Volue, Aerican Society of Heating, Refrigerating and Air Conditioning Ergineer, Atlanta. [7] Çengel, Y.A. ve Bole, M.A., (996), Mühendilik Yaklaşııyla Terodinaik, McGraw- Hill-Literatür, İtanbul. [8] Genceli, O., (996), Terodinaik ve Soğuta Çevrileri, Teiat Mühendileri Derneği Teknik Yayınlar:2, İtanbul. [9] Keçeciler, A., Acar, H.İ. ve Canbek A., (997), Jeoteral Enerji Kaynaklı Aborpiyonlu Soğuta Sitei-Bir Uygulaa, Kongre-Tekon97, 2 Nian 997, Türkiye. [0] Bruno, J.C., Miquel, J. ve Catell, F., (2000), Optiization of Energy Plant Including Water/Lithiu Broide Aborption Chiller, Int. J. Energy Re., 24:69-77. [] Kaynaklı, Ö. ve Yaankaradeniz, R., (2003), H 2 O-LiBr ve NH 3 -H 2 O Eriyiği Kullanan Tek Kadeeli Soğuralı Soğuta Sitelerinin Karşılaştırılaı, DEÜ Mühendilik Fakültei Fen ve Mühendilik Dergii, -2:73-87. ÖZGEÇMİŞLER Hv. Müh. Yzb. Cafer SOLUM 200 200 yılları araında Yıldız Teknik Üniveritei Makine Mühendiliği Bölüü nde yükek lian eğitiini taaladı. 997 2007 yılları araında Kayeri 2.HİBM K.lığı, 2007 2008 yılında 2.EDE K.lığında görev yaptı. 2009 yılından itibaren Yıldız Teknik Üniveritei Makine Mühendiliği Bölüü nde doktora eğitiine deva etektedir. İHA otorları, Gaz Türbin Motorları, Iı Tranferi ve Terodinaik Uygulaaları, Soğuta ve Klia uygulaaları konuları ile ilgilenektedir. Halen yüzbaşı rütbeinde olup Hava Harp Okulu Dekanlığı, Havacılık ve Uzay Mühendiliği Bölüü nde öğreti eleanı olarak görev yapaktadır. Yrdc.Doç.Dr.Hv.Müh.Bnb. İbrahi KOÇ 99-994 yılları araında İTÜ Makina Mühendiliği Bölüü nde yükek lian eğitiini taaladı. 993-2000 yılları araında Kayeri 2.HİBM K.lığında görev yaptı. İTÜ Makina Mühendiliği Bölüü nde 999-2006 yılları araında doktora eğitiini taaladı. 2008 yılında Yardıcı Doçent kadrouna atandı. Gaz Türbin Motorları, Türbin Soğuta, Iı Tranferi ve Terodinaik Uygulaaları konuları ile ilgilenektedir. Halen Binbaşı rütbeinde olup Hava 2
Çift Etkili LiBr-H 2 O Akışkanlı Aborpiyonlu Soğuta Siteinde Terodinaikel Büyüklüklerin Site Perforanına Etkileri Harp Okulu Dekanlığı, Havacılık ve Uzay Mühendiliği Bölüü nde öğreti üyei olarak görev yapaktadır. Hv.Müh.Yb. Yılaz ALTUNTAŞ 2003-2006 yılları araında OGÜ Makina Mühendiliği Bölüü nde yükek lian eğitiini taaladı. 99-2007 yılları araında Ekişehir.HİBM K.lığı ve Hava Lojitik K.lığında görev yaptı. Halen Yarbay rütbeinde olup Hava Harp Okulu Dekanlığında Havacılık ve Uzay Mühendiliği Bölüü nde öğreti görevlii olarak görev yapaktadır. 26