Gıda Piyasalarının Değişen Dinamikleri Türkiye Tarım/Gıda Sanayii nin Rekabet Gücü
Uluslararası ve Ulusal Gıda Piyasalarının Değişen Dinamikleri
Global Mal Ticareti, 2010 yılı itibariyle US$15 trilyon seviyesine ulaşmıştır. Tarım ürünlerinin, global emtia ticareti içindeki payı, US$ 1.36 trilyon (%9.2); tarım ürünleri içinde gıda amaçlı ürünlerin payı ise US$ 1.12 trilyon (%82) düzeylerindedir. 3
Global Gıda Pazarı 2011 yılında, US$ 4.5 trilyon; 2014 yılında US$ 5.3 trilyon a ulaşacaktır. Kaynak: GCC Industry Report-2011 & Datamonitor 4
Dünya gıda talebi, her yıl %2 artmaktadır. Büyüyen talebin %1.8 i nüfus artışından, %0.2 si ise artan gelir sonucu oluşan yeni talepten kaynaklanmaktadır. 5
Emtia, özellikle tahıl fiyatları artmaktadır. 6
Gıda Fiyatları Neden Artıyor? Son 10 yılda, gıda talebi %20 artarken; gıda üretebilme yetisi %8 artmıştır. 2050 yılında oluşacak dünya nüfusunun gıda gereksinimi, mevcut gıda üretiminin iki kat artması sonucu karşılanabilecektir. Kaynak : UN 7
Gıda Fiyatları Neden Artıyor? Buğday temelli gıda pazarı, artan talebe bağlı büyümektedir. Artan Dünya Nüfusu Bugün 7 milyar olan dünya nüfusunun, 2050 yılında 9 milyar olması beklenmektedir. Artan Gelir & Refah Her yıl yaklaşık 100 milyon insan orta gelir grubuna katılmakta ve daha fazla gıda talep etmektedir. Artan Yeni Tüketici Özellikle Asya ülkelerinde, temel besin olan pirinç yanında, unlu mamül ve yağ tüketimi de hızla artmaktadır. 8
Gıda Fiyatları Neden Artıyor? Tarımsal üretimdeki artış, talep artışının gerisinde kalmaktadır Dünya Tarım Alanları Azalıyor Güncel BM raporlarına göre, sanayileşme, kentleşme vb. çevresel faktörler nedeniyle her yıl 30 milyon hektar (İtalya büyüklüğünde!) tarım alanı yok olmaktadır. Küresel Isınma! Artan nüfusun gıda ihtiyacının karşılanmasında; iklimsel değişim, sel ve kuraklıklara neden olarak, en büyük sorunu oluşturmaktadır Bio-Enerji Yenilenebilir enerji kaynağı gereksinimi; tarım alanları ve üretiminin, gıda yerine yakıt merkezli planlanmasına ve üretim azalmaları ile fiyat artışlarına neden olmaktadır 9
Tarım Endüstrisi ve Türkiye
Tarımsal Üretimin Temel Özellikleri Temel beslenme kaynağı Fiyat hareketleri geniş kitleleri etkiler Kolaylıkla politize edilebilir Regulasyon kaçınılmazdır Yılda bir veya iki kez üretim yapabilme İklim ve çevresel değişkenlere fazla bağımlı, riskli üretim Hayli uzun bir üretim süreci Ekilen ürünün sonradan değiştirilememesi Girdi yatırımlarının uzun üretim süreci boyunca yapılması zorunluluğu Güvenlik stoğu zorunluluğu Tarım sigortası ile yönetilebilen risk Hasılasız dönemin mali kaynakları yoketmesi Kısa dönemli arz, uzun dönemli talep Uzun süreli depolama gereksinimi Tarımsal gelirine acil ihtiyac duyan üretici Finansmanda güçlük Fiyat esnekliği son derece düşük olan talep Fiyat indirimiyle hızlı artırılamayan talep 11
Türkiye Tarım Endüstrisi farklı fırsat ve seçeneklere sahiptir 12
Türkiye tarımının görünümü (2010) Tarımda istihdam : % 26.9 Tarımsal hasıla : 62 milyar $ (%8,4) Tarıma destek : ~ 6 milyar TL 24.4 milyon hektar tarım alanı Tarımsal-Hayvansal Üretim: 16,5 Dikkat çekenler: 4,23 0,73 3,00 Nadas Alanı Sebze Alanı Meyve alanı Ekilen Tarla İhracat İthalat 30-32 milyon ton tahıl 23-25 milyon ton sebze 14-16 milyon ton meyve 16-18 milyon ton endüstriyel ürün 2-2.5 milyon ton yağlı tohum 1.3-1.5 milyon ton bakliyat 1.5 milyon ton beyaz et+ 780 Bin ton kırmızı et 12.5 milyon ton çiğ süt. Tarım-gıda dış ticaretimiz : 12.7 milyar $US (6.7 > gıda ve içecek) : 11.0 milyar $US (3.4 > gıda ve içecek) Tarım alanlarımız azalıyor (son 15 yılda % 9 kayıp!). Son 10 yılda çeltik/mısır/ayçiçeği üretimi arttı; ancak özellikle bakliyatta ciddi gerileme var. Özellikle karma yem hammaddesi ve yağlı tohumlarda önemli ölçüde ithalat bağımlısıyız. Kaba yem üretiminde olumlu gelişmeler var ancak gelinen nokta yeterli değil. Hayvan sayısı > Toparlanma başladı ancak küçükbaş hala sorunlu. 13
Türkiye için fırsatlar Ulusal Üretim Değer Katma Uluslararası Arz Tarım Proses/İşleme İhracat
Tahıl üssü Türkiye.. Rusya, Ukrayna, Kazakistan: 52 milyon ton ihracat AB-27 20 milyon ton ihracat 13 milyon ton ithalat Yakın Doğu Asya: 35 milyon ton ithalat Kuzey Afrika 36 milyon ton ithalat
(-) Türkiye nin tarımsal üretimde dünya ile rekabetini engelleyen yapısal ve yönetsel sorunları: Parçalı arazi ve verimsizlik Örgütlenememe Girdi fiyatlarının yüksekliği (tohum,mazot,gübre) Göç veren ve yaşlanan tarım nüfusu Depolama ve finans araçlarının yetersizliği
Tarımsal Üretim/Ticaretin Sürdürülebilirliği ve Doruk Grubu
Bakış Açımız Önümüzdeki yıllarda GIDA, dünya ekonomik dengelerini değiştirecektir; İnsan nüfusunun geleceği adına, gıda üretimi, gıda araştırmaları ve gıda teknolojileri, temel ve öncelikli yatırım alanları olmalıdır. Gıda Sanayii yüzünü toprağa dönmelidir.
Bakış Açımız Doruk Grubu, tahıla dayalı besin değer zincirinin her aşamasına dokunan tohumdan sofraya bütünsellik stratejisi doğrultusunda faaliyet göstermektedir. Daha kaliteli girdi için bilim odaklı TARIMSAL ÜRETİM Daha iyi üretim için Toplam Unlu Mamül Çözümleri odaklı GİRDİ ÜRETİMİ Daha sağlıklı, lezzetli, hijyen ve besleyici unlu mamüller odaklı ENDÜSTRİYEL ÜRETİM
DORUK Tarımsal Yatırımlar Holding Tarımsal Üretim Projesi
BUGÜN: Muş Çiftlik Projesi 65,000 dekar alanda büyük ölçekli, modern tarımsal üretim Sertifikalı tohum üretimi ve küçükbaş hayvancılık YARIN: Çevre üreticilerin BERABERCE tarım için örgütlenmesi Muş Ovası nın tümünün tarımsal üretim için faaliyete geçirilmesi Eflani/Eskipazar Projesi Üreticiler ile ortak tarım ve süt hayvancılığı Dağınık ve parçalı arazilerin toplulaştırılmış şekilde profesyonelce işletilmesi ve yönetilmesi Eflani ve Eskipazar da işlenebilir arazi varlığı: 283,000 dekar Ekilen Tarla Alanı: 166,000 dekar - %58 BERCE nin işlediği tarım alanı: 6,156 dekar/470 parsel/22 kişi - kiralık tarım alanı 5.060 dekar/1,072 parsel/169 üretici BERABERCE tarım 11,216 dekar işlenen Tarım Alanı
Tohum & Tarım Tarım & Çiftlik Yönetimi Hayvancılık ve Yem Değirmencilik-Un-Maya- Diğer Girdiler Tahıl ve Ticareti İç ve Dış Ticaret Endüstriyel Ekmek & Perakende Fırıncılık
Teşekkürler İsmail Kemaloğlu Resimler: DORUK Kurumsal Arşiv (courtesy of) www.flicker.com Kaynaklar: UN,WB,FAO,GCC,Datamonitor TUİK, DORUK Chairman Office