Bir Disiplin Olarak Kütüphanecilik

Benzer belgeler
Bir Disiplin Olarak Kütüphanecilik

Spor Bilimleri Derneði Ýletiþim Aðý

4.Sınıf. Dersin amacı öğrencilerin Türkiye deki idari ve yasal düzenlemeler hakkında bilgi sahibi

Genel Bakýþ 7 Proje nin ABC si 9 Proje Önerisi Nasýl Hazýrlanýr?

ERHAN KAMIŞLI H.Ö. SABANCI HOLDİNG ÇİMENTO GRUP BAŞKANI OLDU.


Üniversite Kütüphaleri Web Sitelerinin Biçim ve Ýçerik Analizi: Türkiye'deki Uygulamaya Ýliþkin Bir Araþtýrma

3. sınıf. Bilgisayarla kataloglamanın doğuşu gelişimi ve bugünkü durum ele alınmaktadır. Bu derste

Fiskomar. Baþarý Hikayesi

Ne-Ka. Grouptechnic ... /... / Sayýn Makina Üreticisi,

Örgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý

EDMS, þirketlerin dinamik dokümanlar oluþturmasýný saðlayan, bu doküman ve belgeleri dijital olarak saklayýp, dünyanýn deðiþik noktalarýndaki

Görüþler / Opinion Papers

Görüþler / Opinion Papers

Atatürk Araþtýrma Merkezi Kütüphanesi

Course Content for Freshmen


Konular 5. Eðitimde Kullanýlacak Araçlar 23. Örnek Çalýþtay Gündemi 29. Genel Bakýþ 7 Proje Yöneticilerinin Eðitimi 10

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ BÖLÜMÜ TÜRKÇE İKTİSAT BÖLÜMÜ İÇİN ÇİFT ANADAL DERS PROGRAMI

SINIF ÖÐRETMENLÝÐÝ ÖÐRETMEN ADAYLARININ BÝLGÝ OKUR-YAZARLIÐI BECERÝLERÝ ÜZERÝNE BÝR DURUM ÇALIÞMASI

BÝLGÝLENDÝRME BROÞÜRÜ




Faaliyet Raporu. Banvit Bandýrma Vitaminli Yem San. A.Þ. 01 Ocak - 30 Eylül 2010 Dönemi


TÜRK KÜTÜPHANECÝLÝÐÝ. Turkish Librarianship ISSN Eylül 2006 Cilt: 20 Sayý: 3

BÝMY 16 - TBD Kamu-BÝB XI Bütünleþik Etkinliði


STAJ BÝLGÝLERÝ. Önemli Açýklamalar


Sunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi

.:: TÇÝD - Tüm Çeviri Ýþletmeleri Derneði ::.

MALÝYE DERGÝSÝ ÝÇÝNDEKÝLER MALÝYE DERGÝSÝ. Ocak - Haziran 2008 Sayý 154

MEB ÖZEL EÐÝTÝM REHBERLÝK ve DANIÞMA HÝZMETLERÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ


Simge Özer Pýnarbaþý

ACADEMY FRANCHISE AKADEMÝSÝ FRANCHISE ALIRKEN VERÝRKEN ÝÞLETÝRKEN. bilgi kaynaðýnýz. iþbirliði ile

GÝRÝÞ. Bu anlamda, özellikle az geliþmiþ toplumlarda sanayi çaðýndan bilgi

2 - Konuþmayý Yazýya Dökme

The Usage Analysis of Databases at Ankara University Digital Library

ünite1 Sosyal Bilgiler

Modüler Proses Sistemleri


Kurumsal Bilgi Kaynaklarý ve Bilgi Yönetimi

Ýnternet teknoloji ve iletiþim

Dersin Kodu Dersin Adı ve İçeriği Kredisi AKTS

1. ÝTHÝB TEKNÝK TEKSTÝL PROJE YARIÞMASI


01 Kasým 2018

Bir Hastane Bilgi Sistemi Çaðrý Merkezine Gelen Ýsteklerin Türkiye deki Hastane Bilgi Sistemi Profili Açýsýndan Analizi


Tehlikeli Atýk Çözümünde EKOVAR...

ALPER YILMAZ KIZILCAÞAR MAHALLESÝ MUHTAR ADAYI

TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi Açýldý TOHAV'ýn mülteci ve sýðýnmacýlara yönelik devam ettirdiði çalýþmalar kapsamýnda açtýðý SURUÇ MÜLTECÝ DANIÞM

Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip proses filtreleri ile, siklonlar, seperatörler çalýþma koþullarýna göre anti nem,anti

MALÝ HÝZMETLER DAÝRE BAÞKANLIÐI


Yeni Teknolojiler ve Halkla Ýliþkiler: Halkla Ýliþkiler Alanýnda Internet Kullanýmý Üzerine Bir Araþtýrma

KOBÝ lerin iþ süreçlerini daha iyi yönetebilmeleri için

Yükseköðretimin Finansmaný ve Finansman Yöntemlerinin Algýlanan Adalet Düzeyi: Sakarya Üniversitesi Paydaþ Görüþleri..64 Doç.Dr.

GPE Birinci Basamakta Bilgisayar Kullanýmý Eðitim Modülü'nün ve Eðitici Ekibin Geliþimi

ünite1 Sosyal Bilgiler Verilenlerden kaçý sosyal bilimler arasýnda yer alýr? A. 6 B. 5 C. 4 D. 3

7. ÝTHÝB KUMAÞ TASARIM YARIÞMASI 2012

Haberler / News. Dizin / Index


TOHAV Suruç Mülteci Danýþma Merkezi'nden Haberler *1 Þubat 2016 tarihinde faaliyetlerine baþlayan Suruç Mülteci Danýþma Merkezi; mülteci, sýðýnmacý ve


TTB-GPE Ýletiþim Becerileri Eðitim Programý

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. Lisans Ders İçerik Tanımları. 1. Dönem (Güz)

OTOMATÝK KAPI SÝSTEMLERÝ

KOBÝ'lere AB kapýsý. Export2Europe KOBÝ'lere yönelik eðitim, danýþmanlýk ve uluslararasý iþ geliþtirme projesi

Iletisim ve Lisan Enstitusu


Türkiye deki Ýspanyol Kültürü: Ýstanbul Cervantes Enstitüsü Alvaro Mutis Kütüphanesi

HD kalitesinde tamamen ücretsiz Türkçe anlatýmlý Solid Edge 2D Drafting eðitim videolarý

m3/saat AISI

Ücretlerin Bankalardan Ödenmesi Zorunlu Hale Getirilmiþtir

Ballorex Dynamic. Basýnç Baðýmsýz Kontrol Vanasý. Precision made easy


Tarihçilerin Bilgi Arama Davranýþlarý

Adres:

MALÝYE DERGÝSÝ ULAKBÝM ISSN


OKUL ÖNCESÝ EÐÝTÝM KURUMLARI YÖNETMELÝÐÝNDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASINA D YÖNETMELÝK Çarþamba, 10 Eylül 2008

Yat, Kotra Ve Her Türlü Motorlu Özel Tekneler Ýçin Geçerli Olan KDV Ve ÖTV Ora

veya yüklemesini kaldýrmaya halde garantimiz geçersiz kalacaktýr. ND8401 Güç Kablosu Garanti belgesi x12 TR - 82

Nokia Þarj Baðlantý Kablosu CA-126

ÝLKÖÐRETÝM OKULU ÖÐRETMENLERÝNÝN ÖRGÜTSEL DEÐERLERE ÝLÝÞKÝN GÖRÜÞLERÝ

Baðlantý Adaptör Kablosu DKU-5 Hýzlý Kurulum Kýlavuzu

ÖNSÖZ. Güzel bahar günlerini ve sýcacýk anlarý birlikte paylaþmak dileðiyle

TTB-GPE Eðitim Becerileri Modülü Kurs Öyküsü



Halkla Ýliþkiler Profesyonelleri, Ýletiþim Fakülteleri Mezunlarýnda Neler Arýyorlar: Ajans Yöneticilerinin Bakýþ Açýlarý

ݺletmelerin Rekabet Gücünün Artýrýlmasý. Dýºa Açýlmalarýna Mali Destek Programý

Kütüphaneciliðin Etik Sorunu ve Türkiye Yaklaþýmý

Nokia Araç Kiti CK /1

VERÝ TABANLARININ E-TÝCARET UYGULAMALARINDA KULLANILMASI MNS SÝGORTA ÞÝRKETÝ OTOMASYONU

Eminaða Makina San. Tic. Ltd. Þti.

Transkript:

Türk Kütüphaneciliði 21, 4 (2007) 494-501 Bir Disiplin Olarak Kütüphanecilik Giriþ Bilgi Toplumu diye adlandýrdýðýmýz 21. yüzyýlda hiç kuþkusuz "bilgi" giderek daha fazla önem kazanmaktadýr. Bilgisayar ve Ýnternet teknolojileri bilginin keþfedilmesinde, üretiminde, depolanmasýnda, daðýtýmýnda ve kullanýmýnda "devrim" olarak nitelendirilebilecek deðiþimlere yol açmýþtýr. Bilgi toplumu tanýmýnýn en belirgin özelliði iletilebilen ve eriþilebilen bilgi hacmindeki artýþ olarak gösterilebilir. Bilgi toplumunun görev, önem ve rollerini deðiþtirdiði meslek gruplarýnýn ilk sýrasýnda yer alan kütüphaneciler, bilginin üretimine, düzenlenmesine ve yayýmýna katký saðlarlar. Bu amaçla kütüphaneciler, gereksinim duyulan bilgilerin ekonomik olarak, zamanýnda, yerinde ve kullanýcýlarýn istedikleri biçim ve ortamlarda hizmete sunmak gibi bir takým stratejik görevleri yerine getirmekle yükümlüdürler. Bu nedenle, ülkemizde lisans ve yüksek lisans düzeyinde eðitim veren kütüphanecilik bölümleri son yýllarda yeniden yapýlanma sürecine girmiþ ve bu doðrultuda öðretim programlarýný yeniden düzenlemiþlerdir. Kütüphanecilik Eðitiminin Tarihine Kýsa Bir Bakýþ Türkiye'de üniversite düzeyinde kütüphanecilik eðitimi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coðrafya Fakültesi Kütüphanecilik Enstitüsü ile baþlamýþtýr. Enstitü; Ankara Üniversitesi ile Amerikan Kütüphane Derneði (American Library Association, ALA)'nin iþbirliði ve Ford Vakfý'nýn saðladýðý mali destekle 1953 yýlýnda kurulmuþ, 1954-55 akademik yýlýnda öðretime baþlamýþtýr. Öðretim, dört yýl ve Lisans düzeyinde idi. Enstitü, 1960 yýlýnda kürsü haline getirilmiþtir. ALA ve Ford Vakfý'nýn saðladýðý katký 1964 yýlý sonuna kadar sürmüþtür. Üniversite düzeyinde kütüphanecilik eðitimi veren ikinci bölüm ise 1964 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne baðlý olarak açýlan kütüphanecilik kürsüsü olmuþtur. Bunu 1972 yýlýnda Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve Ýdari * Genel Baþkan, Türk Kütüphaneciler Derneði. e-posta: kartalaf@yahoo.com

495 Görüþler / Opinion Papers Bilimler Fakültesi'nde kurulan Kütüphanecilik Bölümü izlemiþtir. Marmara Üniversitesi Fen - Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü ise, Arþivcilik Bölümü adýyla, 1987 yýlýnda kurulmuþtur. Bölüm eðitimöðretim faaliyetlerine 1988-1989 yýlýnda baþlamýþ ve bölümün Arþivcilik Bölümü olan adý, Yüksek Öðretim Kurulu Baþkanlýðý'nýn 29 Ocak 2002 tarihli kararý ile diðer üniversitelerin kütüphanecilik bölümleri ile birlikte, "Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü" olarak deðiþtirilmiþtir. Atatürk Üniversitesi Fen - Edebiyat Fakültesi bünyesinde yapýlandýrýlan Kütüphanecilik Bölümüne henüz öðrenci alýmý yapýlmamaktadýr. " Kamu üniversitelerindeki Kütüphanecilik ya da Arþivcilik bölümlerinin "Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü" olarak yeniden yapýlandýrýldýklarý bu dönemde, bir vakýf üniversitesi olan Baþkent Üniversitesi'nin Ýletiþim Fakültesi'nde, Yükseköðretim Kurulu'nun 8 Mart 2002 tarih ve 4675 sayýlý yazýsýyla kuruluþu onaylanan, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü'nün açýldýðý görülmektedir " (Çakýn, 2005: s. 19). Baþkent Üniversitesi ile birlikte halen beþ üniversitemizde kütüphanecilik eðitimi verilmektedir. Toplumsal Ýhtiyaçlar ve Kütüphanecilik Türkiye'de kütüphanecilik hizmetleri devletin bilgi/eðitim öðesine yaklaþýmý politikasý ya da politikasýzlýðý sonucu çeþitli sorunlarla karþýlaþmaktadýr. Ülkemizde her türdeki bilgi tüketim/üretim merkezlerinin eðitim, kültür ve bilim araþtýrma politikasýndaki yeri saptanmadýðý gibi kütüphane, dokümantasyon ve enformasyon hizmetleri açýsýndan gereksinmesinin neler olduðu bunlarýn nasýl karþýlanacaðý saðlýklý bir biçimde belirlenmiþ deðildir. Toplumla 'kütüphane kurumu' ve kütüphanecilik mesleði arasýnda organik bir iliþki oluþturulamadýðý için vatandaþlar genellikle böyle bir hizmetin eksikliði ya da yetersizliði konusuna yeterince duyarlý deðillerdir. Oysa kütüphanelerin kuruluþ amaçlarýnda, toplumun bilgi gereksinimlerini karþýlamak yatmaktadýr. Kütüphaneciler ise bu amacýn gerçekleþtirilmesi için bilgi arayan kullanýcýyla söz konusu gereksinimi yanýtlayabilecek bilgi kaynaklarýný en doðru ve en kýsa sürede ulaþtýrmak için vardýrlar. Kütüphanecilerin bu amaçla tarih boyunca üç temel iþlevi yerine getirdikleri gözlenmektedir (Tonta, 2000: s. 75): 1) Bilgi sistemlerini tasarlamak, kurmak ve kullanmak (kataloglama-sýnýflama sistemleri tasarlamak, belirli konularda kavramsal listeler (gömü, thesaurus), kaynakçalar hazýrlamak ve bunlarý kullanmak gibi), 2) Bilgi sistemlerini yönetmek (kullanýcý gereksinimlerini belirlemek, kaynak seçmek, düzenlemek, kullanýma sunmak ve bilgi hizmeti veren karmaþýk örgütleri yönetmek gibi) ve

Bir Disiplin Olarak Kütüphanecilik 496 3) Kullanýcýlarla bilgi kaynaklarý/bilgi sistemleri arasýnda "aracý" (intermediary) görevini üstlenmek (danýþma ve çevrimiçi tarama hizmetleri vermek gibi). Kütüphanecilik Eðitimi ve Yeniden Yapýlanma Yukarýda sýralanan iþlevler açýsýndan bakýldýðýnda kütüphanecilik mesleði, bilgi sistemleri tasarýmý, kurulmasý, yönetimi, yaþatýlmasý ve kullanýcýlarla bilgi kaynaklarý ya da bilgi sistemleri arasýnda baðlantý ya da etkileþim kurulmasý ile yakýndan ilgilidir. Bu baðlamda kütüphanecilik eðitimi veren okullar ders programlarýnda bilginin düzenlenmesi, bilgi sistemleri tasarýmý, bilgi eriþim, kullanýcýlarýn bilgi gereksinimlerinin karþýlanmasý ve bilgi hizmeti saðlanmasý, bilgi ekonomisi vb. gibi derslere yer vermektedirler. Halen beþ üniversitenin Bilgi ve Belge Yönetimi bölümlerinde verilen derslerden bazýlarý ve içerikleri þöyledir: Bilgi ve Belge Yönetimine Giriþ : Bilgi Yönetimi'nin bir disiplin ve meslek olarak anlamý, özellikleri ile kapsadýðý alt disiplinlerin içerikleri hakkýnda genel bilgilerin insanlýðýn tarihsel, kültürel, sosyolojik geliþmeleri ýþýðýnda ele alýnýp tartýþýldýðý ve bu baðlamda bilgi yöneticilerinin bireysel ve toplumsal yükümlülüklerinin gerek kuramsal gerekse ilgili bilgi merkezleri çerçevesinde uygulamadan getirilen örneklerle tanýtýlmaya çalýþýldýðý bir derstir. Bilgi Kaynaklarý ve Hizmetleri : Dersin amacý; öðrencilere basýlý ve elektronik ortamda yer alan tüm bilgi kaynaklarýný tanýtmak ve bu kaynaklar aracýlýðýyla nasýl ve ne tür bilgiye eriþileceðini öðretmek ve bilgi hizmetlerinin içine giren; belge saðlama ve deðerlendirme, profil hazýrlama, seçimli duyuru hizmetleri, tarama stratejisi oluþturma, hizmetlerin deðerlendirilmesi gibi temel konular iþlenmektedir. Bilginin Organizasyonu : Kayýtlý (basýlý ya da elektronik) ortamdaki her türlü bilginin düzenlenmesini konu alan bir derstir. Bu kapsamda konuya iliþkin terminolojiye, kataloglamanýn amaç, ilke ve öðelerine, konu ile ilgili standartlara (MARC, DUBLIN-CORE, META-DATA, AACR) kuramsal ve uygulamalý olarak yer verilir. Ýnternet ve Bilgiye Eriþim : Bu derste hem e-posta, ftp, web, arama motorlarý gibi temel Ýnternet araçlarýnýn kullanýmý, hem de Ýnternet aracýlýðýyla eriþilebilen bilgi kaynaklarýnýn (elektronik kitaplar ve dergiler, veri tabanlarý, dijital kütüphaneler vs.) kullanýmý öðretilmektedir. Ýnternet tarayýcýlarýnýn (Netscape,

497 Görüþler / Opinion Papers Ýnternet Explorer) kurulmasý, liste yönetimi, web arama motoru kurulmasý gibi konular üzerinde durulmakta, temel HTML bilgisi verilmekte ve öðrencilerin kendi web sayfalarýný hazýrlamalarý istenmektedir. Bilgi Gereksimi ve Kullanýcý Gruplarý: Dersin amacý; öðrencilere ilerde hizmet verecekleri kullanýcýlarý farklý özellikleriyle tanýtmak ve onlarýn bilgi gereksinimlerini karþýlayabilmek için gerekli bilgi ve beceriyi kazandýrmaktýr. Bu amaçla bilgi, bilgi türleri, bilgi kullaným özellikleri ve bilgi arama davranýþlarý konularýnýn iþlendiði derste, kullanýcý gruplarý tanýtýlmakta kullanýcý çalýþmalarý, önemi, tarihsel geliþimi, kullanýcý tatmini, nasýl ölçüleceði ve son kullanýcý kavramý konularý üzerinde durulmaktadýr. Sosyal Bilimlerde Araþtýrma Yöntemleri: Bu dersin temel amacý sosyal bilimlerde kullanýlan belli baþlý bilimsel araþtýrma yöntemlerini (deneysel yöntem, betimleme yöntemi, tarihi yöntem vd.) incelemek ve öðrencilerin belirli bir konu hakkýnda araþtýrma yapabilmeleri için gereken literatür bulma, veri toplama, verileri deðerlendirme, rapor yazma ve sunuþ tekniklerini uygulamalý olarak öðrenmelerini saðlamaktýr. Derste araþtýrma tasarýmý, kavramsallaþtýrma, operasyonelleþtirme, ölçme, örneklem seçme ve veri toplama yöntemleri üzerinde durulmaktadýr. Veri analizi ve rapor yazma için gereken bazý istatistik (SPSS for Windows) ve bibliyografik (EndNotes) yazýlým paketlerinin kullanýmý derste öðretilmektedir. Temel ve Uygulamalý Bilimlerde Bilgiye Eriþim: Temel ve uygulamalý bilimlerin özellikleri, alt alanlarý, alanýn özellikleri, kullanýcýlarýnýn tanýtýldýðý derste, özellikle fen ve teknik bilimleri alanýnda bilgi, bilgi kaynaklarý ve bunlara eriþim yöntemleri öðretilmektedir. Basýlý ve elektronik ortama kayýtlý bilgi kaynaklarý, belli baþlý bilgi saðlayýcýlarý, organizasyonlar, örgütler, özel sýnýflamalar ve konuyla ilgili yayýn yapan dernekler ve bunlardan bilgi saðlama þekilleri tanýtýlmaktadýr. Fen ve teknik alanlarýnda koleksiyon oluþturma ve deðerlendirme ve bu alanda var olan sorunlar ile çözüm yollarý öðretilmektedir. Medya ve Bilgi Yönetimi : Bu dersin amacý, öðrencilere, medya sektöründeki bilgi arama ve araþtýrma yöntemi ilke ve uygulamalarýný öðretmektir. Ders kapsamýnda medya örgütlerinin kurumsal ve ticari yapýlarý, medya araþtýrmacýlarý ve gazetecilerin bilgi gereksinimlerinin analizi, haber veri tabanlarýnýn kullanýmý, Ýnternet araç ve kaynaklarýnýn medyada kullanýmý, grafik-resim-görüntü ve küpür arþivlerinin düzenlenmesi ve medyayý ilgilendiren mevzuat gibi konular ayrýntýlý olarak ele alýnýr. Veri Tabanlarý ve Çevrimiçi Tarama : Dersin amacý; elektronik ortamda kayýtlý bilgiyi tanýtmak ve bu bilgiye eriþim için gerekli bilgi ve becerinin öðrenciye

Bir Disiplin Olarak Kütüphanecilik 498 kazandýrýlmasýný saðlamaktýr. Veri tabaný türleri, özellikleri, CD ortamýnda, çevrimiçi saðlayýcýlar ve aðlar aracýlýðýyla eriþilecek bilgi kaynaklarýnýn tanýtýldýðý derste, elektronik ortamdan bilgi saðlamada bilgi merkezlerinin yapmasý gerekenler, tarama sonuçlarýnýn deðerlendirilmesi, servis saðlayýcýlarýn kýyaslanarak birbirlerine göre avantaj ve dezavantajlarýnýn ölçülmesi ve son kullanýcý özellikleri üzerinde durulamaktadýr. Veri Tabaný Yönetim Sistemleri: Ýliþkisel Veri Tabaný Yönetim Sistemlerine (VTYS) giriþ dersidir. Derste veri tabaný tasarýmý ile ilgili kavramlar, veri tabaný uygulamalarý için sorgu dilleri (SQL) ve veri tabanlarý ile ilgili yönetimsel konular (güvenlik, tutarlýlýk, iþletim, yaþatým, vd.) üzerinde ayrýntýlý olarak durulmaktadýr. Kütüphane ve bilgi merkezlerinde karþýlaþýlan bilgi depolama ve eriþim ile ilgili sorunlarý çözmek için VTYS'nin kullanýmý öðretilmekte ve öðrenciler ticari bir iliþkisel VTYS yazýlýmý kullanarak kendi veri tabanlarýný tasarlamakta (iþlevsel tanýmlama, veri modeli, veri tabaný ve kullanýcý arabirimi tasarýmý) ve kurmaktadýrlar. Sistem Analizi: Bu derste yönetimde "sistem" kavramý tüm yönleriyle incelenmekte, sistem düþüncesi, genel sistem kuramý, sistemin çevresi ve bileþenleri ve sistem geliþtirme yaþam döngüsünü gözden geçirilmektedir. Sistem analizi, veri toplama ve sistem tanýmlama, karar modelleri, proje yönetiminde kullanýlan yapýsal tasarým araçlarý (iþ akýþ çizelgeleri, GANTT, HIPO, vd.), sistem kurma ve deðerlendirme süreçleri hakkýnda bilgiler verilmektedir. Derme Geliþtirme : Dersin amacý; her tür bilgi merkezine, her tür ortamda kayýtlý (basýlý, elektronik vb.) bilginin seçimi ve saðlanmasý ile ilgili politikalarýn oluþturulmasý, ölçütlerin saptanmasý ve gerekli iþlemlerin yürütülmesine iliþkin öðrencilere bilgi ve beceri kazandýrmaktýr. Bilgi Eriþim Ýlkeleri: Bu dersin amacý basýlý ve elektronik ortamdaki metin ve çoklu ortam türü bilgilerin aranmasý ve bu bilgilere eriþimle ilgili kuram ve yöntemleri incelemektir. Derste entelektüel ve otomatik dizinleme ve sýnýflama yöntemleri eriþim etkinliði yönünden karþýlaþtýrýlmakta; dizinleme, soru cümlesi oluþturma ve sonuçlarý sýralama için kullanýlan Boolen ve olasýlýkçý yaklaþýmlar gözden geçirilmekte; eriþim etkinliði ölçüleri ve bu ölçüler kullanýlarak yapýlan bilgi eriþim deneyleri irdelenmekte ve söz konusu etmenlerin bilgi eriþim sistemleri tasarýmý açýsýndan önemi vurgulanmaktadýr. Web Tasarýmý : Bu dersin amacý Ýnternet'i en iyi düzeyde kullanmak, Ýnternet aracýlýðýyla içerik sunmak ve bu içeriði yönetmek için gerekli becerileri öðrencilere kazandýrmaktýr. Web sayfasý tasarýmýndaki temel öðeler, temel ftp, sunucu

499 Görüþler / Opinion Papers ve HTML komutlarý ve fonksiyonlarý, tablolarýn, görüntülerin Ýnternet ortamýna aktarýlmasý için tarayýcýlarýn kullanýlmasý, bilgilerin çeþitli formatlarda web ortamýna aktarýlmasý vb. gibi konular derste aðýrlýklý yer tutmaktadýr. Öðrenciler grup olarak yaptýklarý bir proje aracýlýðýyla web ortamýndaki bilgilerin düzenlenmesini ve yönetimini öðrenmekte, kendi ilgi duyduklarý alanlarda web sayfalarý tasarlamaktadýrlar. Derste Ýnternet ortamýnda kullanýlan daha yeni iþaretleme (mark-up) dillerine (XML) de deðinilmektedir. Belge Yönetimi: Bu dersin amacý, "belge", "belge yönetimi" ve "belge yönetim programý" kavramlarýný incelemek, organizasyonlarda oluþturulan raporlar, talimatlar, formlar ve dosyalar gibi belge türlerinin düzenlenmesi ve hizmete sunulmasýna yönelik teknik ve yöntemlerin öðretilmesidir. Belgelerin düzenlenmesi ve hizmete sunulmasýnýn yaný sýra, "önemli belgeler"e uygulanacak iþlemler, belgelerin "kýymetlendirilmesi", alýkonulmasý, "depolanmasý", "arþivlenmesi" ve olasý felaketlere yönelik planlama, zarar gören belgelerin tekrar kazanýlmasý ve elektronik ortamda belge yönetimi konularý da ders kapsamýnda ele alýnacaktýr. Bilgi Teknolojisi Yönetimi: Bu derste önce bilgi merkezlerinde kullanýlan belli baþlý bilgi teknolojileri ve otomasyon sistemleri tanýtýlmakta, daha sonra da bilgi teknolojilerinin kullanýmý ile ilgili yönetimsel bir bakýþ açýsý kazandýrýlmaya çalýþýlmaktadýr. Bilgi teknolojisi ile ilgili konularda karar verme durumunda kalan öðrencilerin, donaným ve yazýlým seçimi ve deðerlendirilmesi, bilgi teknolojisi ile ilgili hizmetlerin planlanmasý ve kurulmasý ve bu süreçlere yönelik yönetimsel konular (personel, eðitim, denetim, güvenlik, yaþatým, vd.) hakkýnda bilgilendirilmesi amaçlanmaktadýr. Dizinleme ve Öz Hazýrlama : Dizinleme ve dizinleme teknikleri, pre-coordinate ve post-coordinate dizinleme sistemleri, doðal ve denetimli dillerin karþýlaþtýrýlmasý, öz ve öz hazýrlamanýn ilkeleri kuramsal ve uygulamalý olarak ele alýnýr. Ayrýca dizinleme ile ilgili paket programlarýn tanýtýmý ve kullanýmý saðlanýr. Araþtýrma Yöntemleri: Gerek niteliksel gerekse niceliksel sosyal araþtýrma, iletiþim alanýnda çalýþanlarýn baþarýsýný garantileme konusunda tartýþmasýz çok önemlidir. Bu derste örgencilerle, kendisi de bir sosyal bilim alaný olan "iletiþim"de, belli zamanlarda, belli kültürel koþullanmalarda ve koþullarda olan insanlarýn durum, gereksinim, taleplerini saðlýklý ve gerçekçi bir biçimde ortaya çýkartmak üzere, gerek niceliksel gerekse niteliksel araþtýrma, deðiþik boyutlarý, bakýþ açýlarý ve yöntemleri ile anlatýlmakta ve tartýþmaya açýlmaktadýr. Kuþkusuz bu kadar geniþ bir yelpazeyi kucaklayan kütüphanecilik mesleði bilgisayar mühendisliði, biliþsel bilimler, iletiþim bilimleri, bilgi teknolojileri,

Bir Disiplin Olarak Kütüphanecilik 500 bilgi sistemleri, yönetim ve sibernetik gibi diðer alanlarla yakýn bir iliþki ve iþbirliði içinde olmak durumundadýr. Kýsa bir süre önce ülkelerin geliþmiþlik düzeyleri sanayileþmedeki baþarýlarý ile ölçülürken, 21. yüzyýlda ülkelerin geliþmiþlik düzeylerini belirleyen baþlýca öðe, ülkelerin bilgi üretimi ile üretilen bilginin teknolojik geliþmelere dönüþtürme becerileri ile ölçülmektedir. Uygarlýk sürecinin her aþamasýnda, toplumsal geliþme ve yaþam için önemli olan bilgi artýk stratejik bir konuma gelmiþtir. Buckland, bilgi sözcüðünün üç temel kullanýmý olduðunu öne sürmekte ve bunlarý þöyle sýralamaktadýr (Buckland, 1991: s. 1): a- "Süreç olarak bilgi" (information - as - process) b- "bilgi olarak bilgi" (information - as - knowledge) c- "nesne olarak bilgi" (information - as - thing) Bilginin genel özelliði soyut olmasýdýr. Ancak soyut olan bilgi iletilmek üzere tanýmlanmalý ve mesaj haline getirilmelidir. Bilginin iþlenerek farklý formlara dönüþtürülmesine "bilgi iþleme" (information processing), bilgi iþlemede kullanýlan araçlara ise "bilgi teknolojisi" denmektedir (Tonta 2001: s. 199). Teknolojideki geliþmeler, özellikle Ýnternet'in geliþimi, bilginin üretilmesinde ve yayýmlanmasýnda kolaylýklar saðlamýþtýr. Enformasyon teknolojisindeki hýzlý geliþme, üretim için her türlü bilgi akýþýný hýzlandýrýp kolaylaþtýrdýðý gibi zaman ve mekan kullanýmýnda saðladýðý avantajlarla, üretimde etkinlik ve verimlilik artmýþtýr. Bilgi çaðýnýn en önemli özelliði yeni bilgilerin çok hýzlý bir þekilde üretilmesi ve iletilebilmesidir. Üretilen bilginin derlenerek denetim altýna alýnmasý, kütüphanecilik ve bilgi iþlem metotlarýyla kullanýma hazýr hale getirilen bilginin ekonomik, toplumsal ve bilimsel geliþmelere katkýsý daha da önem kazanmýþtýr. Hýzla büyüyen bilgi, aranýlan bilgiye ulaþmada bazý zorluklarý da beraberinde getirmiþtir. Bilgi üretmek ve yaymak için kullanýlanteknolojinin; bu bilgiyi bulmak, süzmek, düzenlemek ve özetlemek için bir yöntem geliþtirmesi kaçýnýlmaz olmaktadýr. Bilgi toplumunda, sorunlarýn da bilgiye dayalý olarak çözüleceði gerçeðinden hareketle; bilgi kaynaklarýna eriþme, bu kaynaklar arasýnda yer alan çeþitli bilgilerden gereksinim duyduklarýný seçme, seçilen bilgileri gereksinimler doðrultusunda düzenleme ve yorumlama, edinilen bilgiyi saklama ve istenildiðinde onlara yeniden eriþim saðlamalarý gerekecektir (Çakýn, 2000: ss. 4-5). Çakýn (2000)'ýn yukarýda belirtmiþ olduðu bu faaliyetler kütüphanecilerin mesleki bilgilerine gereksinim duyulan çalýþma alanlarýdýr ki bu baðlamda

501 Görüþler / Opinion Papers üniversitelerin kütüphanecilik eðitimi veren, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri ders programlarýný bu çerçevede yeniden yapýlandýrmýþlardýr. Sonuç Yukarýdaki deðerlendirmelerden de anlaþýlacaðý üzere, kütüphanecilik mesleði ve dolayýsýyla kütüphanecilik eðitim programlarý bir yandan bilgisayar, iletiþim, Ýnternet vb. gibi alanlardaki teknolojik geliþmelere uyum saðlamaya çalýþýrlarken, öbür taraftan da diðer mesleklerden gelen rekabete yanýt vermeye çalýþmaktadýrlar. Ayný zamanda ekonomik ve toplumsal yaþamda bilginin stratejik öneminin artmasýyla birlikte oluþan yeni bilgi gereksinimlerini karþýlamaya çalýþmaktadýr. Kaynakça Buckland, M. (1991). Information and Information Systems. New York: Green Wood Press. Çakýn, Ý. (2005). Cumhuriyet'ten Günümüze Bilgi Profesyonellerinin Eðitiminde Baþlýca Geliþmeler. Türk Kütüphaneciliði, 19 (1), 7-24 Çakýn, Ý. (2000). Bilgi Profesyonellerinin Eðitiminde Yeniden Yapýlanma: Hacettepe Üniversitesi Örneði. Türk Kütüphaneciliði, 14 (1), 3-17 Tonta, Y. (2000). "Türkiye'de Kütüphanecilik Eðitiminin Yeniden Yapýlanmasý." Türkiye'de Kütüphane ve Enformasyon Biliminin Kurumsal Geliþimi: Ý.Ü. Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü'nün Kuruluþunun 36. Yýlý Anýsýna Düzenlenen Sempozyum Bildirileri (11-12 Mayýs 2000, Ýstanbul) içinde (s. 74-89) Yay. Haz. Aysel Yontar. Ýstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneði Ýstanbul Þubesi, 2000. Tonta, Y. (2001). Bilgi Eriþim Sorunu. 21. Yüzyýla Girerken Enformasyon Olgusu: Ulusal Sempozyum Bildirileri, 19-20 Nisan 2001, Hatay içinde (s. 198-206). Yay. Haz.. Tülay Fenerci ve Oya Gürdal, Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneði, 2001.