İMMUNİTE DE KORUNMUŞ BÖLGE: DOKUYA ÖZGÜ İMMUN YANIT GELİŞİMİ MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ ÖRNEĞİ Güher Saruhan-Direskeneli İTF Fizyoloji AD
İMMUN KORUNMUŞ BÖLGE İmmün yanıtın gelişimi Yapısal farklılık gösteren dokular Beyin Göz Testis Plasenta Özelleşmiş dokularda immun yanıt Sinir sisteminde immun yanıt ve hastalıkları
LENFOSİT AKTİVASYONU Lenf yoluyla dokudan antijenlerin toplanması Lenfositlerin aktivasyonu ve edinsel yanıtın başlangıcı Kan yoluyla antijenlerin toplanması Efektör hücrelerin göçü ve kan yoluyla antikorların dokuya iletilmesi
Deri Gastrointestinal Solunum Lenf düğümü epitel ve bağ dokusundan antijen toplar Kan kaynaklı antijenleri dalağın antijen sunucu hücreleri yakalar
LENFOİD DOKUDA DOLAŞIM Yüksek endotelli venül: Lenfosit
Doku hasarı İnfeksiyon yaralanma, tümor vb. Baskılayıcı doku ortamı Diğer periferik dokular Timus Sistemik tolerans Creating immune privilege: active local suppression that benefits friends, but protects foes Andrew L. Mellor & David H. Munn 2008
Transplantasyon immunobiolojisi Peter Medawar (1960 Nobel) Tümör hücreleri tavşan gözünde yavaşça büyürken, derinin altına yerleştirildiğinde büyümüyor Deriye graft konulduğunda immun yanıtla reddedilirken, graft yerleştirildikten hemen sonra lokal lenf ganglionu çıkarılırsa reddi gecikiyor Graft antijenlerinin özgül yanıtı lenf ganglionunda oluşturuyor Göz ve beynin efferent lenfatik drenaj sistemi yok Graft kökenli antijenlerin bu organlar dışına kaçamıyor İmmünolojik ihmal (ignorans)
Korunmuş Bölge?: 1970 lerde 1. Bazı immun korunmuş alanlarda lenfatik drenaj yolları gösterilebilmiş! Beyinden boyunda derin lenf ganglionlarına Korunmuş alanlara yerleştirilen antijenik materiyal 2. kanda ve diğer organlarda da bulunmuş! 2. farklı özelliklerde bir sistemik immun yanıta neden olmuş!
KAN-DOKU BARİYERLERİNİN ÖZELLİKLERİ Vasküler endotel veya epitel dokulara geçişi düzenler Lenfatik akım tek yönlü (afferent)! İmmun korunmuş organlarda bir hücredışı dolaşım sistemi: BOS Araknoid membranının villus yapıları ile venlere Aqueous humor Trabeküler ağ yapısından venöz dolaşıma Afferent lenfatik yerine venöz! Yanıt farklı olur: TOLERANS? MHC sınıf I ve sınıf II ekspresyonu birçok immun korunmuş bölgede azalmış ya da yoktur İmmun yanıtın haraplayıcı özelliğinden koruyucu etki!!
İmmun Yanıtta Dokuya Geçiş
Kan-Beyin Bariyeri MSS de : Mikrodamar Kapiler Post-kapiler venül Düşük pinositoz
Nöro-Vasküler Birim (NVU) Neuwelt E, Lancet Neurology 2008
KAN BEYİN BARİYERİ Endotelde fenestrasyon olmayıp Tight junction bağlantılarının görülmesi (Membran füzyonu) Endotel yüzeyinin glikokaliks ile ( - yüklü) kaplı olması Kollajen tip IV ve laminin içeren bazal lamina bulunması Bazal lamina ile ilişkili kontraktil perisit hücrelerinin bulunması Glia limitans: Astrositlerin ayaksı uzantıları ile bazal laminayı kaplaması Perivasküler makrofaj ve mikroglia hücrelerinin katılması Endotel hücrelerinin enerji harcayarak bariyer özelliğini sağlaması
MSS de Bariyer Yapıları Araknoid membran epiteli Beyin endoteli: Kan Beyin Bariyeri Circumventricular organ Choriod plexus epiteli: BOS üretir Neuwelt E, Lancet Neurology 2008
MSS de Afferent Drenaj MSS nin interstisyel sıvısı BOS a akar ya da araknoid villiden kana döner BOS choroid plexus da üretilir MSS çözünür antijenleri BOS ile olfaktoriyel sinir afferentleri etrafından cribriform plak üzerinden nazal mukozaya taşınır Nazal mukozaya gelen MSS kökenli antijenler afferent lenfatiklerle boyun derin lenf düğümlerine akar NRI-2012-Richard M. Ransohoff and B. Engelhardt
İMMUN KORUNMUŞ BÖLGE İmmün yanıtın afferent gelişimi Yapısal farklılık gösteren dokular Beyin Göz Testis Plasenta Özelleşmiş dokularda immun yanıt Sinir sisteminde immun yanıt ve hastalıkları
Streilein W, Nature Rev Immunol 3, 879-889 GÖZ YAPISI
Ön Kamara ile İlişkili Özellikli Bölge Antijenik yapılar özelleşmiş dendritik hücrelerle kan yoluyla dalağa taşınır Göz kaynaklı antijen sunucu hücre: İmmunomodülatör çevre yapar (TGF-b, İL-10, CXCL2, CCL5 vb..) Streilein W, Nature Rev Immunol 3, 879
YÖNLENDİRİCİ ORTAM/YAPILAR İNHİBİSYON Transforme edici büyüme faktörü (TGF-b2) Melanosit stimule eden hormon (MSH) VIP CGRP Trombospondin MIF Baskılayıcı T hücresine DÖNÜŞTÜRME Kompleman inhibisyonu: CD46, CD55, CD59 Apoptoz uyarısı: CD95L Streilein W, Nature Rev Immunol 3, 879
İMMUN KORUNMUŞ BÖLGE İmmün yanıtın afferent gelişimi Yapısal farklılık gösteren dokular Beyin Göz Testis Plasenta Özelleşmiş dokulara özgü immun yanıt Sinir sisteminde immun yanıt ve hastalıkları
Multipl skleroz hayvan modelinde (EAE) CD4 + T hücre girişi
Multipl Skleroz Patogenezinde Kemokinler T hücre ve monosit infiltrasyonu Demiyelinasyon Akson kaybı
Multipl Skleroz Patogenezinde Rol Alan Hücreler İnflamatuar sitokinler VLA4 Dolaşıma geri dönüş Yapışma ve KBB geçişi Lawrence Steinman 2009
AKTİF T HÜCRELERİNİN BEYİNE GİRİŞ YOLLARI Autoimmune T cell responses in the central nervous system Joan Goverman 2009
Hangi T hücreleri? CD4 Yardımcı T Dolaşımla göç Periferde uyarılma T hücrenin yeniden uyarılması Mikroglia aktivasyonu Demiyelinizasyon Joan Goverman Nature Rev Immunol 2009
Mikroglia Yanıtı: KORUYUCU Artık uzaklaştırılması Artık uzaklaştırılmaması İnflamasyonun dağılması: nöral koruma İnflamasyonun uzaması: nöral dejenerasyon Nature Rev Immunol 9, 429-439, 2009 Serge Rivest
Alzheimer Gelişimi ALZHEİMER Amiloid birikimi ile mikroglia aktivasyonu MHC sınıf II Siyah Amiloid birikimi Kahve Microglia Activation and Anti-inflammatory Regulation in Alzheimer's Disease Lih-Fen Lue, Mol Neurobiol 2010
ALZHEİMER HASTALIĞINDA SEKRETAZ ETKİNLİĞİ Normal yıkım Amiloid plak oluşumu! Amiloid öncül proteini Bozuk yıkım Nature Reviews Immunology 9, 429-439, 2009 Serge Rivest
Lökosit-Endotel Etkileşimi ile Nöronal Hiper-Uyarılabilme Epileptik atak endotel-lökosit etkileşimi ile K+ girişinin kolaylaştırır. Astrositlerin tamponlayabileceğinden fazla K+ ve glutamat!
Nöromiyelitis Optika Astrosit yüzey moleküllerine (Akuaporin) karşı antikor gelişimi ile astrosit harabiyeti
Otoantikorların Hedefleri Targets of the humoral autoimmune response in multiple sclerosis Judith Fraussen 1, Nele Claes 1, Laura de Bock 1, Veerle Somers 2014 JNI
Antijenik uyarı Doku inflamasyonu Yararlı Patolojik Koruyucu İmmun Yanıt Koruyucu Olmayan İmmun Yanıt Patojenik mikrobun yok edilmesi Otoimmunite Allerji ve astma Fetal doku reddi Transplant reddi Patojen temizliği Tumor temizliği İmmun tedavi girişimi Patojenik olmayan mikrobun devamlılığı Oto antijenler Zararsız antijenler Normal hamilelik Transplant kabulü Patojen devamlılığı Tumor gelişimi Creating immune privilege: active local suppression that benefits friends, but protects foes Andrew L. Mellor & David H. Munn 2008 Nature Rev Immunol