Metabolik Sendrom Dr. Kubilay KARŞIDAĞ İ.Ü. İstanbul T p Fakültesi
Lancet, 342, 1536, 1993 Doymuş yağ asid alımı ile hiperlipidemi Obezite Kanama eğilimi (aşırı burun kanaması) arasında bir ilişki varlığı vurgulanmıştır. Şilomikronların varlığı için en uygun testin kanı pıhtılaşmaya bırakarak dinlendirmek olduğunu belirmiş, tedavi açısından önerilerde bulunmuştur
250 y l önce Prof.G.B.Morgagni (Pedua) bir erkek hastada Visseral obezite Hipertansiyon Safra taş Ateroskleroz İlişkisini vurgulam ş
Metabolik düzensizlikler arasında arasında bir ilişki Sıradışı Sendrom Bu hastalarda İKH ve daha az sıklıkla arteryel hipertansiyon varlığı da gösterilmiş
Sıradışı Send drom Sendrom X Metabolik Se endrom Plurimetabol lik Sendrom İnsulin Diren nci Sendromu Yeni Dünya Sendromu Dismetabolik Sendrom???
Sendrom X : ICD#277.7 1 Ekim 2001 tarihin nden beri CDC (The Centers of Disease Control) taraf ndan Dysmetabolic Synd drome X ad yla ayr bir hastal k olarak an mlanmaktad r.
Orijinal Meta abolik Sendrom (Reaven 1988) İnsuline Direnç Glukoz Hiperins nsulinemi VLDL Art ş İntolerans HDL Dü üşüklüğü Hiperta ansiyon
Metabolik Sen ndrom 1997 Glukoz İntolerans Hipertrigliseridemi Artm ş Apolipoprotein B Düşük HDL Santral Obezite Hipertansiyon Azalm ş Fibrinoliz Artm ş Küçük Yoğun LDL L İNSULİN DİRENCİ END DOTELYAL DİSFONKSİYON
WHO 1999 + En Az 1 En Az 2 METABOLİK SENDROM Tip 2 Diyabet BGT IR HiperTA Obezite Yüksek Tg veyadüşük HDL Mikroalbuminüri Tanı için şart değil, ancak sendromun par çası olabilir Hiperürisemi Hiperkoagülopati Hiperleptinemi
Metabolik Sen ndrom EGIR İnsulin Direnci + Belirtilen Kriterlerden 2 Santral Obezite Erkek>94 cm Kad n>80 cm Hipertrigliseridemi veya HDL Düşüklüğü Trigliserid>250 mg/dl Hipertansiyon KB>140/90 mmhg Hiperglisemi AKŞ>110 mg/dl veya Daha Fazlas HDL<35 mg/dl
Metabolik Sendro om ATPIII 2001 Risk Faktörü Tanımlanan Düzey Abdominal obezite (bel çevresi i) Erkek > 102 cm Kadın > 88 cm Trigliserid HDL-Kolesterol Erkek Kadın Kan basıncı > 150 mg/dl < 40 mg/dl < 50 mg/dl > 130/85 (80?) mmhg Açlık kan şekeri > 110 mg/dl (3 veya daha fazla risk faktörü = Metabolik Sendrom) Third Report of the National Cholester rol Education Program (NCEP) Expert Panel (Adult Traetment Panel II II) JAMA 285, 2001
International Diab abetes Federation 20 004 Santral Obezite (Ana kriter) + Aşağ dakilerden ikisini in varl ğ (veya tedavi görüyor olmas ) HDL Kolesterol düşüklü üğü (E<40, K<50 mg/dl) Trigliserid yüksekliği (> >150 mg/dl) Hiperglisemi (AKŞ>100 0 mg/dl) Hipertansiyon (KB>130 30>80 mmhg)
Bel Çe evresi Etnik Türe Göre Değişir Avrupa Güney Asya Çin E K 94 80 90 80 90 80
Lipidojist, Kard diolog: ATP III Diyabetolojist t: WHO, EGIR
Çocuklarda Metabolik Sendrom (IDF) 6 10 yaş 10 1616 yaş >16 yaş Erişkin IDF kriterleri Obezite Bel çevresi>90 90th P Obezite Bel çevresi>90 90t th P Santral obezite Erkek>94 kad n>80 cm Aile hikayesi MS Tip 2 DM Dislipidemi KVH HT obezite +2 kriter AKŞ 100 mg/dl önerilir) veya bi ilinen DM KB 130 130/85 mm mhg TG>150 mg/dl HDL<40 mg/dl (OGTT +2 kriter AKŞ 100 mg/dl önerilir) veya bilinen DM KB 130 130/85 mmhg TG>150 mg/dl HDL<40 mg/dl(erkek) >50 mg/dl (kad n) (OGTT
SON NUÇ: KONFÜ ÜZYON!...
Obezite ve İn nsülin Direnci İdeal kilonun % 35-40 ı üzerine çıkıldığında insül lin direnci oluşmaktadır (Diabetes 1988; 37: 667 abetes 1988; 37: 667-87).
Reaven Hipotezi Egzersiz Yokluğu Aşırı Kalori İnsulin Direnci Hiperinsulinizm Aşırı Beslenme/Obezite Metabolik Sendrom Dandona P, Aljada A, Mohanty P. Diabetologia. 2002 Jun;45:924 30.
Abdominal Yağ n Önemi Android Obezite Gynoid Obezite
Abdominal ve Periferik Obezite Büyük, İnsulin nsuline Dirençli Adipositler Küçük, Insuline Duyarl Adipositler Android Obezite Gynoid Obezite
Abdominal Obezit zite ve NEFA Art ş Aras ndaki İlişki Insulinle le Yönlendirilen Antilipoliz iz Azalm ş Plazma NEFA Artm ş Katekolamin olaminle le Yönlendirilen Lipol ipoliz iz Artm ş
Gazl İçecek ve Süt Kulla an m n n Karş laşt r lmas Gazl İçecekler Süt
Gazl İçecek ve Süt Kulla an m n n Karş laşt r lmas Tüketilen Toplam Yağ Tereyağ Margarin
Evde Yap lan Sebze Yemeği Tüketimi
G da Fiyatlar ndaki Değişiklikler, 1985 2000
Maternal Malnüt ütrisyon Msend Hipo otezi Maternal Malnutrisyon Fetal Malnutrisyon Azalmış B hücre kitlesi IR/obezite gelişmez B hücreleri sağkalımı Normal İnsülin direnci/obezite Azalmış kitleye bağlı β hücre yetmezliği Tip 2 Diyabet
İmmunosupresyon İnfeksiyonlara Eğilim Malnütrisyon Normal İmmün Fonksiyon Optimal Beslenme İmmunoaktivasyon İnflamatuar Hastalıklara Eğilim Aşırı Beslenme
Makrofaj ve Adiposit:: Ortak Noktalar
Adiposit ve Makrofajlarda Aşırı Yüklenme Metabolik ve İnflamatuar Sinyal ve Duyarlılık Yolları
DP P.Obesus da Farklı Beslenme Protokollerine Metabolik Yanıtlar Diabetes, Volume 50 SUPPLEMENT 1.February 2001.S113 S117
P.Obesus Beta Hücrelerinde Yüksek Kalorili Diyetle Gelişen Apoptosis Diabetes, Volume 50 SUPPLEMENT 1.February 2001.S113 S117
Beslenme enin Rolü Birçok canl da beslenm me ile yaşam süresi aras nda doğrudan bir ilişki vard r. İnsanlarda kalori k s tla amas yaşam süresini ortalama % 30 artt r r. Mekanizma tam olarak ayd nlat lamam şt r
Sirtuin inler
Farkl Popülasyonlarda Yaşam Süresi
Mekan nizma? Fizyolojik mekanizma tam olarak ayd nlat lamam şt r Hipotezler (baz örnekler): 1. Enerji ji: Daha az g da tüket tme, daha az metabolik ve oksidatif hasar 2. G dalar n sinyal ileti sistemi mine etkileri: : Glukoz kullan m n n değişimi, IGF/İ /İnsulin sinyal aktivitesinde azalma 3. Gen ekspresyonunda değiş şiklikler: Situin seviyelerinde art ş Nature Reviews Genetics, 8:835 844 844, 2007
Orta Dere ecede Kalori K s tl lamas (~% 30 azaltma) Sirtuinleri aktive eder
Sirtuin inler En tipik memeli sirtui uini SIRT1, insan metabolizmas, yaşla anma ve kanserle ilişkisi nedeniyle dikk kat çekmektedir
SIRT1, apoptoz ve hücre yaşamı da dahil olmak üzere birçok fonksiyonu düzenler
Resveratrol (3,5,4 trihydroxystilbene) Kalori K s tlamas n n Etkilerini Taklit Eder. Mekanizma tam olara ak anlaş lamam şt r Memelilerde Sir2 vey ya SIRT1 i aktive ettiği düşünülmekted dir.
Resveratrol (3,5,4 trihydroxystilbene) Mayalar n, Drosophila lar n, vertebral bal klar n ve farelerin ömrünü uzat r Obeziteyi azalt r, mitok okondri say s n artt r r Yüksek yağ içeren bes slenme tarz n n neden olduğu olumsuz durum mlara karş koruyucu etki yapar Diyabette koruyucu ola labilir
Tip 2 Diyab abet tin Doğal Seyri Glukoz (mg/ dl) 350 300 250 200 150 100 50 TANI P ostprandiyal Glukoz Açlık Glukozu Relatif beta hücre fonksiyonu (% ) 250 200 150 100 50 0 Beta hücre Yetersizliği I nsulin Düzeyi İ nsulin Direnci Klinik Bulgular Yıllar 10 5 0 5 Makrovasküler Değişiklikler Mikrovasküler Değişiklikler 10 15 20 25 30 Adapted from Type 2 Diabetes BASICS. Minneapolis, MN: International Diabetes Center; 2000.
Tip 2 Diyab abet tin Doğal Seyri Glukoz (mg/ dl) 350 300 250 200 150 100 50 TANI P ostprandiyal Glukoz Açlık Glukozu Relatif beta hücre fonksiyonu (% ) 250 200 150 100 50 0 İ nsulin BGT Direnci Beta hücre Yetersizliği I nsulin Düzeyi Diyabet İ nsulin Direnci Kontrolü Zor Diyabet Klinik Bulgular Yıllar 10 5 0 5 Makrovasküler Değişiklikler Mikrovasküler Değişiklikler 10 15 20 25 30 Adapted from Type 2 Diabetes BASICS. Minneapolis, MN: International Diabetes Center; 2000.
İnsulin Direnci i Diyabet ve Kognitiv Di isfonksiyon Diyabet başta vasküle er demans olmak üzere tüm demans tü ürlerinde risk faktörüdür Metabolik Sendrom il le demans aras ndaki ilişki tart şmal d r MetSend veya diyabe etin süresi en önemli belirleyendir Orta yaşl veya erken yaşl l k döneminde yaşam stili değişikliği i önerilebilecek en yararl yöntemdir. Diab Metab 36 (2010) 173 181
İnsulin Direnc nci Şizofreni Ortak Nok oktalar: Yeme bo ozukluklar Fiziksel inaktivite
DPS Diyabet İnsidensi Kümülatif İnsidens (%) 40 30 20 10 YSD (n=1079) Plasebo (n=1082) Risk Azalması : 58% Plasebo Yaşam Stil Değ. 0 0 1 2 Yıl 3 4
Egze ersiz Ölen hastalar (%) 25 20 15 10 5 0 p=0.001 1 2 3 4 5 Artan fiziksel aktivite (beşlik dilimler) Glisemi düzeylerini düşürür Erken ölüm riskini düşürür Kontrollü bir t bbi beslenme plan ile birlikte kilo kayb n destekler Tip 2 diyabeti önleyebilir Moy ve ark. Am J Epidemiol 1993;137:74 81
Mutlaka Yenilmeyecekler 1. Sofra şekeri ve bundan yapılı herşey 2. Meyve suyu meşrubat 3. Mayonez 4. Ketçap 5. Cips 6. Ekmeği yemeğin suyuna bandırmak
% 50 Azaltılacaklar 1. Makarna Pilav Ekmek üçlüsü 2. Kızartmalar 3. Hamurişleri
Mutlaka ve Daima Yenilecekler 1. Az sık beslenme e 2. Günde 3 5 öğün meyva 3. Her öğle akşam öğününde salata 4. Her öğle akşam öğününde yoğurt 5. Peynir süt
ESH 2008 Metabolik Sendrom Tedavi Seçeneği Sınır Hedef Önerilen Gözlem 130/85 mmhg <130/80 mmhg Yaşam tarzı değişimi İlk tercih: RAS Blokajı İkinci tercih: KKB veya vazodilatasyon yapan BB ler Tiazidler monoterapide veya yüksek dozlarda kullanılmamalıdır. Özel endikasyon yoksa BB tercih edilmemelidir. Tiazid + BB kullanılmamalıdır. ESH Position Statement. J Hypertens 2008;26:1891 1900.
Dislipi idemi Nelere Bakalım?
Dislipi idemi Total kolesterol Trigliserid HDL kolesterol LDL kolesterol (kolesterol indeksi i: total kol. / HDL kol.)
Hipertrig gliseridemi. Normal: < 150 mg/dl. Sınırda yüksek: 150 2 200 mg/dl (Çözüm Harek ket ve Beslenme). Yüksek: 200 500 mg/d dl (Çözüm Değerlendir). Çok yüksek: > 500 mg g/dl (Çözüm Medikal Tedavi)
HDL Kol lesterol Pozitif f faktör < 40 mg/d dl : düşük > 60 mg/d dl : yüksek (1 risk faktö örünü eksiltir!)
Optimal Değerler Total Kolesterol (m mg/dl) < 200 LDL Kolesterol (mg g/dl) < 100 (?) HDL Kolesterol (mg g/dl) 60 Trigliserid (mg/dl) < 150 Açlık kan şekeri (m mg/dl) < 100 NCEP III JAMA 2001
Okul Servisi Bilgisayar Televizyon Mc- Donald izasyon Coca- Cola nizasyon Cips Apartman yaşamı