MİDE KANSERİ TARAMASI PROF.HİKMET AKGÜL ANKARA ÜNİVERSİTESİ 2014
AMAÇ Mide kanserini en erken aşamada yakalamak Cerrahi tedavisini erken gerçekleştirip, topluma ekonomik ve sosyal fayda sağlamak
YÖNTEM Ankara nın heterojen nüfus yapısının dağıldığı 6 ilçesini ( Mamak, Altındağ, Yenimahalle, Çankaya, Keçiören, Gölbaşı) baz alan pilot çalışma yapmak İki yılda 15 bin gönüllüyü taramak İnsanları genelde erken kanser özelde erken mide kanseri konusunda eğitmek
YÖNTEM Cerrahi Onkoloji Bilim Dalı nda endoskopi ünitesi kurmak Projede yer alan sağlık personelini (eğiticilerin eğitimi) eğitmek Gönüllüleri taşıma servisi oluşturmak Kayıt ofisi oluşturmak Moleküler onkoloji laboratuvarı kurmak
ALTYAPI Ankara nın 6 ilçesinde sağlık müdürlükleri ile ve Ankara Üniversitesi Halk Sağlığı ve belediye başkanlıkları ile birlikte gönüllüleri eğitim mekanları ve birimleri oluşturuldu. Gönüllüleri taşıma noktaları belirlendi. Gönüllüleri taşıma servisleri hazır bulunduruldu.
ALTYAPI Cerrahi Onkoloji Bilim Dalı nda endoskopi ünitesi (3 gastroskop + duedonoskop +ultrasonik endoskop, tüm enstrümanları ile birlikte ) kuruldu. PCR laboratuvarı kuruldu.
ALTYAPI Personel alt yapısı hazırlandı. 1 koordinatör 1 yönetici sekreter 1 anestezist 2 gastroenterolog 3 hemşire 1 hastabakıcı şoför Belediye başkanları, sağlık müdürlüğü, halk sağlığı koordine edildi. Projenin ekonomik risklerini ortadan kaldırmak için iki sivil toplum kuruluşu olan vakıftan destek alındı.
Akademik danışma kurulu kuruldu. Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Hikmet Akgül Cerrahi onkolog: Prof. Dr. Salim Demirci Cerrahi onkolog: Prof. Dr. Hilmi Kocaoğlu Cerrahi onkolog: Prof. Dr. Ali Ekrem Ünal Gastroenterolog: Prof. Dr. Necati Örmeci Halk sağlığı uzmanı: Prof. Dr. Recep Akdur Patolog: Prof. Dr. Arzu Ensari Biyoistatistik uzmanı Prof. Dr. Atilla Halil İlhan Moleküler onkolog: Doç. Dr. Hilal Özdağ
HEDEF KİTLE Projenin uygulamasında görev alacak ve projenin ihtiyaçları doğrultusunda eğitilecek sağlık personeli Projenin hizmet sunacağı bölgelerdeki insanlar eğitildi. Sağlık personeli Eğiticiler Gönüllüler
Tarama sayısı : günde 20-40 hasta Tarama süresi : saat 09:00-19:00 arası Kayıt : tarama esnasında tüm bulgular hazırlanmış yazılım programına göre kaydedildi.
RİSK FAKTÖRLERİ Risk faktörü olarak 40 yaşın üstündeki gönüllüler esas alındı ve 40-70 yaş arasındaki gönüllülerin taranması hedeflendi.
SONUÇLAR Projeye katılan gönüllü sayısı: 8300 Cinsiyet: kadın : 5703 (%68.7) Erkek : 2597 (%31.3) Yaş : 47.8 ( ortalama yaş)
Yıllara göre projeye katılan sayısı Yıllar Katılan sayısı % 2007 1404 16,9 2008 3184 38,4 2009 2563 30,9 2010 1149 13,8 Toplam 8300 100,0
Gönüllülerin yaş dağılımı Ortalama yaş: 47 (16-92)
Gönüllülerin öğrenim durumu Öğrenim durumu Sayı % okur yazar degil 976 11,8 okur yazar 350 4,2 ilkokul 3950 47,6 ortaokul 716 8,6 lise 1314 15,8 yüksekokul 327 3,9 üniversite 623 7,5 yükseklisans doktora 41 0,5 Toplam 8297 100,0 Bildirmeyen 3 Toplam 8300
Endoskopi Sonuçları Endoskopi yapılan 7316 gönüllü Kadın 4957 (%67.8) Erkek 2359 (%32.2) Ortalama yaş: 47 (16-92)
Özofagus - endoskopik bulgular Endoskopik bulgu Gönüllü sayısı % Normal mukoza 6449 88,1 Grade A özofajit 646 8,8 Grade B özofajit 168 2,3 Grade C özofajit 22 0,3 Grade D özofajit 21 0,3 Barret özofagus? 9 0,1 malignite 1 0,0 Toplam 7316 100,0
Kardioözofageal bileşke - endoskopik bulgular Kardioözofageal bileşkenin endoskopik görünümü Gönüllü sayısı % Normal KÖ bileşke Minimal gevşeklik Orta derecede gevşek hiatus Hiatusta büyük defekt, hiatal herni Toplam 4253 58,1 2197 30,0 459 6,3 407 5,6 7316 100,0
Mide - endoskopik bulgular Endoskopik bulgu Gönüllü sayısı % Normal mide mukozası 340 4,6 Yüzeyel gastrit 364 5,0 Antral gastrit 1237 16,9 Proksimal gastrit 206 2,8 Pangastrit 4906 67,1 Ulser Tip I 68 0,9 Ulser Tip II 33 0,5 Ulser Tip III 68 0,9 Ulser Tip IV 2 0,027 Gastrik polip (1-2 adet polip) 3 0,041 Gastrik polipozis (çok sayıda polip) 2 0,027 Daha önce Gastroenterostomi yapılmış mide 16 0,2 Daha önce parsiyel rezeksiyon yapılmış mide 45 0,6 Malignite şüphesi 25 0,34 displazi şüphesi 1 0,013 Total 7316 100,0
Duodenum - endoskopik bulgular Endoskopik bulgu Gönüllü sayısı % Normal duodenum mukozası 5693 77,8 Aktif ülser 562 7,7 Kronik ülser 100 1,4 Bulbit 893 12,2 Divertikül 7 0,1 Submukozal lezyon 4 0,054 2.kıtada enflamasyon 8 0,1 Malignite 1 0,013 Polip 3 0,041 Rezeksiyonlu mide, duodenum değerlendirilemedi 45 0,6 Toplam 7316 100,0
ENDOSKOPİ BULGULARI Endoskopi yapılırken saptanan malignite şüphesi: 26 olgu (%0.355) Bu hastaların patolojik incelemeleri de malign olarak saptandı.
Lokalizasyona göre biyopsi sayıları Özofagus 91 Kardia 28 Fundus 7 Korpus 251 Antrum 690 Duodenum 72
Özofagustan alınan biyopsi sonuçları Proksimal, Orta Özofagus Normal mukoza 1 4 Özöfajit 4 39 Ülser 1 6 Squamöz papillom 13 5 Leiomiyom 1 - Melanozis 2 - Foveolar metaplazi - 3 Kolumnar metaplazi - 7 Barret özofagus - 4 Malignite 1 - Toplam biyopsi 23 68 Squamokolumnar bileşke
Mideden alınan biyopsi sonuçları Antrum Korpus Kardia Fundus Anastomo Toplam z hattı Sonuç Normal mukoza 18 6-24 Hafif enflamasyon bulguları 124 32 5 8 8 177 (erozyon, foveolar hiperplazi, rejenerasyon, minimal gastrit) Tümü 201 95 12 8 1 317 Kronik non atrofik gastrit Premaling lezyonları olanlar, 24 6 30 İntestinal metaplazi Kronik atrofik gastrit Tümü 329 91 4 4 428 Premalign lezyonlar olanlar, 157 35 1 193 İntestinal metaplazi Hafif Displazi 12 1 1 14 Ağır dizplazi 2-2 Ülser 20 5 5 30 Hamartamatöz 3 3 2 8 Polipler Hiperplastik 6 4 4 14 Enflamatuar 1 1 Fundik gland polibi - 12 2 14 Adenokarsinom 11 5 5 21 Malignite Non Hogdkin Lenfoma 1-1 Nöroendokrin tümör - 2 2 GİST - - 1 1 Toplam biyopsi 714 255 33 22 14 1038
Duodenumdan alınan biyopsi sonuçları Bulbus Duodenum 2. kıta Normal mukoza 4 Minimal enflmasyon 4 10 Aktif peptik duodenit 22 14 Ülser* 1 Gastrik heterotopi 2 - Lenfoid hiperplazi 2 5 Adenomatöz polip 1 Lipom 1 Glüten enteropatisi 5 Malignite (Nöroendokrin Tümör) 1 Toplam biyopsi 32 40 * Duodenumda sadece şüpheli görünümlü lezyonlardan biyopsi alındı, benign görünümlü aktif ülserlerden biyopsi alınmadı, onun için ülser oranı düşük gözükmektedir.
PATOLOJİ BULGULARI Yapılan biyopsi: 1120/7316(%15.3) Malignite oranı: 26/1120 (%2,3) Erken mide adenokarsinomu 4/1120 (%0,35) Ağır displazi:2/1120(%0.178)
Malignite saptanan hastalar 26 hastanın midesinde malign lezyon yakalandı. Bunlardan 21'i mide adenokarsinomu, 3 NET (1 duodenal NET), 1 malign Non-Hodgkin lenfoma, 1 GİST. Ayrıca 1 prokimal özofagus adenokarsinom,
Malignite saptanan hastalar Mide Adenokarsinomu saptanan 21 hastanın ; Kadın/ Erkek oranı 1,1:1 (11 kadın, 10 erkek) Median yaş 58 (min 31, maks 77, ortalama 56,14). Tümör lokalizasyonu: antrum - 10, kardia - 5, korpus - 5, linitis plastika - 1
Erken mide kanseri prevelansı 4 Adenokarsinom 2 Ağır displazi 6/7316 - %0.082 Prevelans 82/100.000
ERKEN MİDE KANSERİ YAKALAMA ORANI 21 olgu adenokanser tanısı 2 olgu ağır displazi 21 olgunun 4 ünde erken mide kanseri %26 hastada erken evrede müdahale şansı saptandı (Mide kanseri nedeni ile operasyon planlanan hastalarda erken dönemde yakalanan hasta sayısı: (4+2/23 olguda)).
ADENOKANSER PREVELANSI 21 / 7316 - %0,287 Prevelans 287/100000
HELİKOBAKTER PYLORİ 946 biyopsi değerlendirildi. 428/946 HP (-) % 45.25 518/946 HP (+) % 54.75
İNTESTİNAL METAPLAZİ 131/518 HP (+) (%25.2) p<0.05
DİSPLAZİ 13/518 HP(+) (%2.5) p>0.05
Adenokarsinomlu hastaların patolojik sonuçları (Evreleme AJCC 2010 sınıflamasına göre yapıldı) IA T1bN0M0 IA T1bN0M0 IA T1bN0M0 4 hasta (erken mide ca) IB T1bN1M0 IIA T2N1M0 1 hasta IIB T4aN1M0 IIB T4aN0M0 IIB T2N2M0 IIB T3N1M0 6 hasta IIB T3N1M0 IIB T3N1M0 IIIA T2N3aM0 IIIA T4aN1M0 2 hasta IIIC T4bNxM0 (inop) IIIC T4aN3M0 IIIC T4aNxM0 (inop) IIIC T4aNxM0 (inop) 7 hasta IIIC T4aNxM0 (inop) IIIC T4aN3aM0 IIIC T4bNxM0 (inop) IV T4bNxM1 (inop) 1 hasta
Erken Mide Adenokarsinom Saptanan Hastalar 4 hastada erken adenokarsinom saptandı IA T1bN0M0 Kardia IA T1bN0M0 Antrum I A T1bN0M0 Antrum IB T1bN1M0 Antrum (Evreleme AJCC 2010 sınıflamasına göre yapıldı)
Kardiada Erken Adenokarsinom (Patolojik Sonuç T1bN0M0) (Okla endoskopik olarak görünen erken kanser sınırları gösterilmiştir)
Antrum Prepilorik alanda Erken Adenokarsinom (Patolojik Sonuç T1bNoM0) (Okla endoskopik olarak görünen erken kanser sınırları gösterilmiştir)
Antrumda Erken Adenokarsinom (Patolojik Sonuç T1bN0M0) (Okla endoskopik olarak görünen erken kanser sınırları gösterilmiştir)
Antrum İnsisura Angularis üzerinde Erken Adenokarsinom (Patolojik Sonuç T1bN1M0) (Okla endoskopik olarak görünen erken kanser sınırları gösterilmiştir)
Diğer malignite saptanan hastalar 5 hastada adenokarsinom dışı malign lezyon saptandı. GİST Malign Non-Hodgkin Lenfoma kardia Antrum Olmadı (başka merkeze gitti) Kemoterapi İyi diferansiye NET kardia takip İyi diferansiye NET Korpus Subtotal rezeksiyon İyi diferansiye NET Duodenum Lokal eksizyon
Antrum İnsisura Angularis üzerinde Non Hodgkin Lenfoma (Lenfomaya bağlı gelişen ülser okla gösterilmiştir
Bulbusta Nöroendokrin TM
Proksimal Korpusta Nöroendokrin TM
Distal Korpusta ağır displazi alanı (Endoskopik Submukozal Diseksiyon yapıldı)
İnsisura Angulariste ağır displazi alanı (Başka merkeze gitti)
İSTATİSTİKSEL OLARAK ANLAMLI OLAN SONUÇLAR Buğday tohumlu besinler tüketenlerde mide kanseri daha az saptanmıştır (p=0.04). Mide kanseri saptanan hastalarda patolojik incelemede daha az rejenerasyon saptanmıştır (p=0.014). Atrofi ile mide kanseri arasındaki bağ istatiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.01). Mide kanseri saptanan gönüllülerin 6 sı meme kanseri nedeni ile daha önce opere olmuştur, istatistiksel olarak anlamlıdır(p=0.013). kanser saptanan 26 olgunun 6 sı daha önce benzer şikayetler ile gastroskopi yaptırmıştır. Mide kanseri saptanan 26 gönüllünün 2 si daha önce dispeptik şikayetler ile doktora başvurmuş, fakat endoskopi yapılmadan ilaç tedavisi başlanmıştır. İştahsızlık, kilo kaybı ve mide kanseri arasında istatistiksel olarak anlamlı bağlantı saptanmıştır (p<0.05). Mide kanseri ve ailede mide kanseri öyküsü arasında istatistiksel olarak anlamlı bağlantı saptanmıştır(p<0.05)(1. ve 2. derece akraba).