Birinci Seminer: birinci gün Kaliteli eğitim - Genel bakış Birinci Seminer, okul müdürlerinin profesyonel uygulama (pratik) çalışmalarının hayata geçirilmesi hakkındaki standartların bazı yönlerini ele almaktadır. Seminer doğrudan aşağıda belirtilen konulara ilişkin 1, 2, 5 ve 6. Standartları ele almaktadır: 1. Standart: Yönetim ve motivasyon Değşim süreci Okul yönetiminin kaliteli eğitimdeki rolü Çocuklara yönelik kardeş okullara ait standartlar 2. Standart : Öğretim ve öğrenme kalitesi Tanımlama ve belirleyici faktörler İyi okul nedir? Yüksek kaliteli öğretim Öğrenim kültürü Kapsamlılık 5. Standart : Yasama ve toplum Eğitim hakkı Uluslararası Eğitimde Kalite Çerçevesi Kaliteli Eğitim Anlayışı Kaliteli eğitim ve ekonomik gelişme Çocuklara yönelik Kardeş Okul Standartları Okul kültürü Okul kuralları 6. Standart Profesyonel (mesleki) etik Okul yönetiminin kaliteli eğitimdeki rolü
Tagdirname: AB IPA 2009 tarafından desteklenen Öğretmenlerin Eğitilmesi ve Okul Müdürleri ve Belediye Kapasite Geliştirilmesi projesi (GIZ IS tarafından yönetilen konsorsiyumca uygulanan) Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH ye okul müdürleri eğitimlerinin(2012) yapılmasında kullanan Programları için müteşekkirdir. Aynıca, proje, okul müdürleri eğitimi Programın müellif ve ortakları olan Dr. Hermann Scheiring, Carmen Mattheis, Selim Mehmeti, Vesel Hoda ve Sokol Elshani ye de müteşekkirdir. Seminer malzemesi çerçevesinde, ilk bölüm olan Değişim hariç, tüm içerik, GIZ programının 1-inci Modülünden gelir. Okul Müdürleri Profesyonel Pratik Standartları başlıklı yeni ve yenilenen malzeme Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (EBTB) İdari Yönetmeliğinden çıkan beklentileri göz önünde bulundurarak hazırlanmıştır. Bu seminer revize edilmiş, okul müdürleri eğitimi Programın bir bölümüdür. Yenilenmiş seminerler, bu standartları hem içerik hem pratik uygulama açısından karşılayacaktır. Seminer, okul müdürleri eğitimi için olan (EBTB tarafından 10.02.2012 tarihinde Akreditasyon ofisi sertifikalandırma protokolünde 45/12 resmi no.ile akredite edilmiş) GIZ Programına dayanmaktadır. Ayrıca, AB tarafından desteklenen Öğretmenlerin Eğitimi ve Okul Müdürleri Kapasitelerinin Geliştirilmesi projesi içeriğinde GIZ IS adına Selim Mehmeti, Osman Buleshkaj ve David Lynn tarafından revize edilmiştir. Tam kapsamlı, revize edilmiş ve geliştirilmiş bir malzemenin oluşturulması amacıyla, bu uzmanlar, GIZ, EBTB, AB projesi olan Eğitimdeki Sektörler Arası Yaklaşım (SWAp), USAID-in Temel Eğitim Programı ve Kosova da Öğretmenlerin Geliştirilmesi Programı (KEDP) tarafından yapılan, okul yönetimi ve idaresi ile ilgili, eğitim malzemesini seçmiş, geliştirmiş, revize etmiş ve düzenlemiştir. Not : Bu kılavuz Avrupa Birliği desteğiyle yayımlanmıştır. Bu yayımın içeriği sadece Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH nın sorumluluğudur ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansımış gibi anlaşılamaz. Proje Tanımı: Öğretmenlerin Eğitilmesi ve Okul Müdürleri ve Belediye Kapasite Geliştirilmesi, IPA 2009 aracılığıyla AB tarafından desteklenen ve Kosova da AB Ofisi tarafından yönetilen bir projedir. EBTB adına, proje (Swisscontact ve IP-consult ı da içererek) GIZ IS tarafından yönetilen konsorsiyumca uygulanmaktadır. Proje beş bölümden oluşmaktadır: (I) etkili ve sürdürülebilir bir eğitim sisteminin oluşturulması ve uygulanması yanı sıra bir eğitim programının oluşturulması; (II) öğretmen geliştirilmesinde kaliteli programların sağlanmasındaki yükseköğretim kurumlarının kapasitelerinin geliştirilmesi; (III) belediye düzeyindeki kapasite geliştirilmesi ve belediye eğitim müdürleri kapasitelerin geliştirilmesi; (IV) okul müdürlerinin kapasitelerin gelişimi ve (V) bilgilendirme, iletişim ve dağıtım. Bu seminerin geliştirilmesi ve eğitim malzemesinin yenilenmesi, uygulayıcı ortak olarak GIZ IS ve AB desteğiyle EBTB ve Öğretmenlerin Eğitilmesi ve Okul Müdürleri ve Belediye Kapasite Geliştirilmesi projesinin ortak girişimi ile yapılmıştır.
İçerik Kısaltmalar... 6 Birinci Seminer - A Bölümü - Kaliteli Eğitim - genel içeriği... 7 1. Giriş... 7 1.1. Seminerin hedefi... 8 1.1. Beklenen Performans... 8 2. Değişim... 8 2.1. Değişimi anlamak... 11 3. Eğitim hakkı... 15 Eğitimin Dört Temel Özelliği... 15 4. Uluslararası kaliteli eğitim çerçevesi... 16 4.1. Milenyum kalkınma hedefleri /mkh... 16 4.2. Kerkes için eğitim girimişi /hie... 17 4.3. Ab nde eğitim... 17 4.3.1. Ab nin eğitim ve eğitim kurslarının hedefleri - (2020 yılına ait standartlar)... 17 4.4. Kosova da eğitim göstergelerine ilişkin çerçeve... 18 5. Nicelik eğtimden kaliteli eğitime... 18 6. Kaliteli eğitim ve ekonomik kalkınma... 20 7. Kaliteli eğitim : tanımlama ve belirleyici etmenler... 22 7.1. Kalite sisteminin önlemleri... 23 8. Kaliteli Eğitim Anlayışı... 25 8.1. Kaliteli eğitim konusunda okul yönetiminin rolü... 28 8.2. Yönetim Standartları ve Okulda Yönetim Standartları... 29 8.3. Okulun Gelişimine yönelik Kalite Alanları... 30 Sözlük... 31 Referanslar... 32 Birinci Seminer Bölüm B Kaliteli eğitim İyi Okullar... 33
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Kısaltmalar İY - İdari Yönerge ÇHS - Çocuk Hakları Sözleşmesi KÇM - Kosova Müfredat Çekirdeğiı KMÇ - Kosova Müfredat Çerçevesi EBTB - Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı 6
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Birinci Seminer A Bölümü Kaliteli Eğitim genel içerik 1.Giriş Herkes, eğitim hakkına sahiptir ilkesi, 1948 yılında Kabul eidlen İnsan Hakları Evrensel Byannamesi (İHEB) 1 ile garanti edilmiştir. Çocuklar için Evrensel İnsan Haklarını somutlaştıran ve 1989 yılında kabul edilen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Beyannamesi (İHB) 2, eğitim hakkını özel bir konuma yerleştirmektedir. ÇHB evrensel onayına yaklaştırılmış ve böylece insane hakları konusunda uluslararası çapta en çok kabul gören bir sözleşme haline gelmiştir. Kosova Anayasası nın 22. Maddesi 3 ile İNEB ve ÇHS, Kosova da insan haklarının doğrudan uygulanabilirliği temin edilmiştir. Üniversite öncesi eğitime ait yeni Yasa 4, özel olarak 3.1 maddesi ile şunu beyan etmektedir: hiç kimsenin eğitim hakkından yoksun bırakılmaz. Tüm öğrenciler eğitim hakkına sahiptir bu kavram, mevcut bağlamda Kosova için ne anma gelmektedir? Bazı çocuklar bu haktan maruz kalıyor mu, kimin tarafından ve nasıl? Eğitim, insan kaynaklarının kalıcı olarak gelişmesi, ekonomik refah, barış ve güvenliğin oluşturulması, evrensel değerlerin geliştirilmesi ve bireysel, ailevi, toplumsal ve küresel yaşam kalitesinin iyileştirilmesine etki eden temel factor olarak görülmektedir. Kosova ülke adına bu hakkı ve önemini tanımaktadır; öyleki Kosova, tüm çocukların eğitime katılabilmeleri için daha büyük fırsatlar yaratarak eğitimdeki mevcut durumun iyileştirimlesi çaba harcamaya kararlıdır. Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanı Sn. Ramë Buja önümüzdeki yıllarda EBTB nın en önemli öncelikleri arasında kalite ve kapsamı genişletme olduğunu vurgulamıştır. Kosova da kalite güvencesini ve kapsamı genişletme sıkıntısı Okul Müdürlerine Yönelik bu eğitim programı, Okul Müdürlerine ait Profesyonel Uygulama Standartları kapsamındaki profesyonel performansın beklentileri karşılamaya yönelik kapasitelerin geliştitilmesi üzere tasarlanmıştır (UA 04/2012; [02-05-2012]) ve Kosova okullarının kalitesini yükseltmek için önemli eylem anını (fırsatını) oluşturmaktadır. Kosova da eğitim sistemi, değişim sürecinde bulunmaktadır. Yeni yasaları, yeni müfredatları (eğitim programları) hazırlanmış ve hazırlanmakla birlikte okulların başarısı ve öğretmen ile müdürlerin profesyonel uygulama pratiğine yönelik en yüksek beklentiler tasarlanmaktadır. Seminer en evella okul müdürlerinin uygulamaları ile bağlantılı değişim ve ilke fenomenini ele almaktadır. Bundan sonra seminer, daha büyük sorunlara dikkat çekmektedir: Kaliteli eğitim nedir? Kalite nasıl tanımlanır? Eğitim sisteminin Avrupa styandartlarını yerine getirmek için Kosova nın nelere 1 Ek e göz at: Ek 1:İnsan Hakları Deklarasyonu; 2 Ek e göz at: Ek 2: Çocuk Hakları Antlaşması 3 Kosova Anayasası nın 22 maddesi [Anlaşmaların ve Uluslararası Belgelerin doğrudan uygulanması] Devamında belişrtilen sözleşmeler ve uluslararası belgelerle garanti edilmiş insane hakları ve özgürlükleri, bu Anayasa ile garanti edilir, Kosova Cumhuriyeti nde doğrudan uygulanır ve çatışma halinde kamu kurumlarının yasa hükümleri ve diğer akitleri karşısında önceliğe sahiptir: (1) Evrensel İnsan Hakları Deklarasyonu; (2) Avrupl İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ait Sözleşme Ve onun Protokolleri; (3) Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve onun Protokolleri; (4) Ulusal Azınlıkların Korunmasına ilişkin Çerçeve Sözleşmesi; (5) Her çeşit ırk ilkesine dayalı ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına ait Sözleşme; (6) Kadınlar Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine ait Sözleşme; (7) Çocuk Hakları Sözleşmesi; (8) İşkence ve Diğer Zalimane İnsanlık Dışı ve Aşağlayıcı Muamele ve Cezalara karşı Sözleşme. 4 Ek e göz at: Ek 5; Kosova Cumhuriyeti nde Üniversite Öncesi Eğitim Yasası. 7
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış ihtiyacı vardır? İkinci Seminer, kaliteyi yansıtan büyük fikirden etkilemenin kritik konularına geçmektedir; kalitenin daha önemli olduğu konuya okula geçmektedir. 1.1. Seminerin hedefi Değişim ve Eğitim hakkı Kaliteli eğitim seminerinin hedefi katılımcılara, Kosova daki eğitim ve okullar üzerinde doğrudan etkisi olan beklenti kaynakları hakkında bir izlenim sunmaktır. Aslında beklentiler, tüm öğrencilerin ırk, cinsiyet, fiziksel yetenekler, zihinsel yetenekler, etnik mensubiyet ya da toplumsal statüse bakılmaksızın kaliteli bir eğitim almalarıdır. Bu beklentilerin karşılanamsında okul müdürünün rolü kilitseldir. Onun konumu büyük ve bileşik bir makinenin motorü gibidir. Motor durusa onun diğer parçaları da çalışmaz, ancak motor güçlü ise makinenin geneli çok büyük güce sahiptir ve çok işleri gerçekleştirmeye yarar. Motor, değişimin gerçekleşmesi için makineye (ya da sisteme) büyük enerji sağlar. 1.2. Beklenen performans Eğitimde yönetime yönelik eğitim kursunda yer alan katılımcıların bilgi açısından aşağıda belirtilen sonuçları elde etmeleri bekleniyor: Yaplması gerekenler: 1. Değişimin anlamı hakkında temel bir anlayışı geliştirmek, 2. Yönetim pratiklerinin yükseltilmesini kolaylaştıran bilgilere sahip olmak, 3. Kaliteli eğitimin ne olduğunun özünü anlamak. 5. Kosova nın tüm çocukları için kalitesi yüksel olan eğitimin sağlanmasına bağlı sıkıntıları belirlemek, 6. Öğretme ve öğrenmenin ana rolünü anlamak, 7. Okulda kaliteli eğitime yönelik eğitim idaresinde yönetici rolü konusunda bilgi edinmek, 8. Kendi okullarındaki zorlukları tespit etme ve anlamaya başlarlar. Katılımcılar aşağdaki konuda becerilerini geliştirmeye başlar: Zorunlu değişmelere saygı göstererek değişiklikler sürecini yönetmek. 2. Değişim Kosova eğitiminde yaşanan büyük değişikliklerdir. Bu değişiklikler okul müdürleri ve diğerlerinin yönetimi altında öğrenciler için öğretme ve öğrenmenin iyileştirilmesine yönelik öğretmenlerin çabası sayesiyle, gelecek birkaç yıl içerisinde gerçekleşmesi gerekir. Neler değişiyor? Okul Müdürlerine yönelik Yeni Pratik Standartlar şu anlama gelmektedir: Okulların özerkliğine ve okul müdürlerinin otoritesine saygı göstererek yeni sorumluluklar Müfredat (eğitim programı) Öğrenmenin değerlendirilmesi ve öğrenme için değerlendirme Eğitim kursu ile ilgili konular Yönetim, idare, iletişim, ilişkiler, karar alma, işbirliği, personel idaresi ve değerlendirme ve etik standartlar Müfredatın uygulanması Öğretmenlere eğitim kursu (mesleki eğitim) Öğretim uyulamalarındaki değişiklikler Ebeveynler ve topluluk ile iletişim 4 çeşit değerlendirme 8
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Neler değişiyor? Kapsamı Teknoloji Örgütsel değerlendirme Okulların iç örgütlemesi Eğitim kursları ile ilgili konular Geniş kapsamlı eğitimin ne olduğunu anlamak,kapsamdaki değişiklikler hakkında algılamanın keşvedilmesi ve okul pratiği ile ilgili birkaç strateji ve faaliyetler Öğretim aracı olarak teknoloji Yönetim aracı olarak teknnoloji İletişim aracı olarak teknoloji Okulların değerlendirilmesi Okulun geliştirilmesine yönelik planlama Okulun yönetim kurulu Öğrenciler konseyi Ebeveynler konseyi Tüm bu değişmeler arasında en önemlileri, Kosova Müfredat Çerçevesi (KMÇ) ve Kosova Çekirdek Müfredatı ile birlikte bu politikaların sonucu olarak tüm ders değişiklikleridir. Bu değişiklikler, Kosova okullarından mezun olan öğrencilerin kalitesini artırmak için düşünülmüştür. Öğrenmek için bu yüksek beklentiler, sonuçları öğretmenlerin, öğretmenlerin, öğrencilerden beklenen yetkilerini geliştirmek için verdikleri ders yöntemini ne şekilde değiştirmelerini düşünmelerini gerekli kılmaktadır. Okul müdürleri bu süreci yönetmek zorundadır. Bu zorunlu, önemli ve erişebilir bir iştir. Değişim birkaç nedenden dolayı makul bir testtir. Öğretmenelr ve müdürler, onlar kendi mesleki pratiklerini değiştirmek zorunda olmakla birlikte, öğrenciler, ebeveynler ve topluluk da nelerin değiştiğini ve bundan öğrencilerin ve topluluğun da neden ve ne şekilde kazançlı olacağını anlamaları gerekir. Her düzeyde ana soru şudur: Bundan benim yararım nedir? Şimdiye kadar bu tür değişmelerin yöneticisi olark, hiçbir zaman Kosova daki okul müdürlerinin sorumluluğu olmamıştır. Müdürlerden müfredatın her alanında uzman olmaları beklenmez; onlar okulun ve öğretmenlerin geliştirilmesi ve uygulama konusunda uzman olacaklar. Sonuç olarak müdürler, değişim sürecini ve bu kapsamda meydana gelen geçiş sürecini bilmeli ve anlamalıdırlar. DEĞİŞİM VE GEÇİŞ DÖNEMİ BERABER OLUNCA - BİRBİRİNİ TAMAMLARLAR DEĞİŞİM Değişimi yönetirken ilk iş gidilecek yerin anlaşılmasıdır. Nereye doğru gidiyoruz ve neden? Ödev Üretim konusunda endişe Düşüşü nasıl idare etmeliyiz? GEÇİŞ DÖNEMİ Geçiş dönemin ilk işi insanlara, rahat ettikleri yerlerinden uzaklaşmaları için yardım sunmaktır! Aynı şeyi yapamayız ve yapmamalıyız. Süreç İnsanlar için endişe Profesyonel güvenlerini kaybetmeden değişim riskini almaları için İnsanlarıma nasıl yardım edebiliriz? Faliyet #1: (Katılımcılara KMÇ özetinin bir kopyası verilecektir.) 9
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış KMÇ ni görüşürken: 1. Öğrenci için güvenli ve dost ortamının açıklamasını yapınız. Kendi okulunuzda bu koşulların var olduğunu nasıl fark edebilirsiniz? 2. Öğrencilerin ihtiyaçları, ilgi alanları ve farklı yeteneklerine hitap ederek ve dikkate alarak genel kapsamlı eğitim ilkelerin uygulanması okulunuz için ne anlam taşır? Bunu yaparken neler değişecektir? 3. Benim öğretmenlerim için öğrenci merkezli öğretim ve öğrenmenin etkileri nelerdir? Bu gelişmelerin, benim okulum için etkileri nelerdir? Ve bundan önemlisi, 4. Bu değişim süresinde okulu yönetmek için neleri öğrenmeliyim (örnek: geniş kapsamlık nedir biliyor muyum? Öğrendiklerimi anlıyor muyum? Merkezde öğrenci ile dersi anlıyor muyum? Öğretmenimi, onların ders yöntemini değiştirmeleri için ne şekilde ikna edeceğimi biliyor muyum? Michael Fullan şunları demiştir, En önemli şey zorunlu olamaz. Başka bir değişle siz sadece insanlara değişim yapmalarını teklif edebilirsiniz. Neden? Ve okul müdürü olarak sizin uygulamanızda bu ne demektir? Değişimi bu kadar zor hale getiren öğretme ve öğrenmenin alanlar hangileridir? Öğretimde değişme emir (talimat) üzere yapılmaz; bu değişim öğretme ve öğrenme süreci sayesiyle gerçekleşir ve onun gerçekleşmesi için merak, çaba ve azimli olmak gerekir. Sizin okulunuzda bu kaiteyi ne şekilde geliştireceksiniz? Bu düşünceleri gözden geçiriniz. Marchita Stanton, farklı örgütlerde çalışmış olan bir araştırmacı olarak faaliyet planlarının değişimi kolaylaştırmak için aşağıda belirtilen nitelikleri ve uygulamaları içermeleri gerektiğine işaret etmektedir: Yaratıcılık bir şeyleri yapmak için yollarını bulmak İşitmek diğerleri ile iletişimde bulunmak çünkü onların düşünceleri değerlendirilecektir Takımı yöneltmek işbirliği yollarının aranması Gözetim (değişmeyi etkilemek için en güçlü nitelik olabilir) Sorumluluk değişim başarısına sahip çıkmak, istenen davranışın modelini çıkarmak Takdir değişimi başarılı kılmak için çabalar takdir edilir ve ödüllendirilir Takım yöneticisi olarak Stanton şunu sorardı, Kendi okulunuzda değişim yeteneğini nasıl geliştiriyorsunuz? Siz bir müdür olarak bunu nasıl oluştururdunuz: Çaba Öğretmeninize, görevini tam anlamıyla yaşaması konusunda nasıl yardımcı olacaksınız? Onlara nereye doğru gittikleri ve neye dahil oldukları duygusuna sahip olmalarına nasıl yardımcı olacaksınız? Kontrol Özgür olarak eylemde bulunmaları ve yapılması gerekenleri yapmak için öğretmenlere nasıl etki edersiniz? Çalışmaları üzerinde kendilerini kontrol sahibi hissetmek için nasıl yardımcı olursunuz? Zorluk Öğretmenleri, öğrenmeye açık olmaları için ne şekilde faaliyete geçirirsiniz? İşletme birimi öğretmenlerin öğrenmeye açık mı? Değişim, becerileri geliştirmek ve öğrenmek bir fırsat olarak görüyor musunuz? Bağlantı Öğretmenlerin, kendilerine yardım ve destek konusunda başkalarına kendilerine güvenmelerini nasıl sağlarsınız? 10
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Faaliyet #2 Bu soruları inceleyin ve tartışın: 1. Öğretmenlerin, okulunuzda çaba gösterme, kontrol, zorluk ve bağlantı becerilerini geliştirmeleri için ne yapmalısınız? 2. Personel kadronuz arasında bu becerileri geliştirmeniz için neleri öğrenmelisiniz? 3. Siz okul müdürü olarak herhangi bir önemli şeyi bilmediğinizi ya da anlamadığınızı Kabul etmeye hazır mısınız (örneğin KMÇ gibi)? Bu konuda size nasıl yardımcı olabiliriz? 2.1. Değişimi anlamak Değişim zordur, çünkü insanlar sahip oldukları şeyin değerini fazla değerlendirir-ve sahip oldukları şeyden vazgeçtikleri sonucunda kazandıkları şeyin değerini hafife alırlar. - James Belasco dhe Ralph Stayer Bualli nin kaçışı (1994) Değişimden söz etmek kolaydır; onu yapmak bambaşka bir şeydir. Neden? Çünkü temel bir değişim bildiğimiz ve yaptığımız şeylerle ilgili inançlarımızı zorlar. Değşim çizgisel olarak meydana gelmez, buna rağmen o aşağıda belirtilen etkileşen aşamaları içerir: Öğretmenlerin profesyonel gelişimi Öğretmenlerin bilincindeki değişiklikler Sınıfta öğretmenlerin uygulamalarındaki değişim Öğrencilerin öğretim sonuçlarındaki değişim Öğretmenlerin inançlarındaki değişim Öğretmenlerin bilgi değişimi arasında etkileşimli süreçler, öğrencilerin uygulama ve eğitim başarıları, bir sonraki sayfada grafiksel olarak açıklanmaktadır. Bilgi veya teşvik sisteminin dış kaynağı Bilgiler, inançlar ve tutumlar Profesyonel deneyler Öğrencilerin sonuçları (başarıları) 11
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Bu süreç, yeni KMÇ nin uygulanmasıyla gerçekleşecektir. Onun etkileri şunlardır: 1. Öğrenmenin tamamen değiştirilmesini teşvik etmek için öğretmenlerin çocuklarla nasıl çalıştığına dair beklentiler. Öğretim şimdi artık sadece anlatım değil; o aynız amanda öğrenme sürecidir. 2. Artık metin müfredat değildir. 3. Öğrenmenin değerlendirilmesi ve öğrenme hakkındaki değerlendirme artık çok daha bileşik, daha güvenilir ve öğrenciler için asıl uygulamadan için daha önemlidir. 4. Öğrenim sonuçları, gözlenebilir/ölçülebilinir yetkilere dayalıdır. Bunun temel argümanı ise değişimin, yeni pratiklerin öğrencilerin yararına ve öğretmen olarak kendi yararlarına olduğuna inanmalarının bir parçası olmadıkça değişim meydana gelmediğinde yatmaktadır. Bizim pratiklerimiz, inançlar tarafından yönlendirilir. Bu nedenle bilmeniz gerekenler şunlardır: Yeni KMÇ öğretmenlerin, profesyonel iyi pratiğin ne olduğu ve öğrencilerin yararına nelerin olduğu konusunda kendi rolleri ile ilgili öğretmenlerin inançlarına meydan okur. Birçok öğretmen için bu mücadele son derece kişiseldir. İnançlar, deneysel kanıtlara dayalı değildir. Öğretmenler, değişim riskini almadan önce değişimin yararlarını görmeleri (yaşamaları) gerekir. Profesyonel (mesleki) performans ve düzeltilmeden önce öğrencilerin önüne çıkan zorluklar. Bu öğretmenlerin aynı yolda kalmaları gerektiğine emin olmaları ve yeni pratikleri (uygulamları) geliştirmek için çaba göstermeye ve geliştirmeye devam etmelerini daha da zorlaştırır. Son tümce, değişimi çok zor kılandır. Sonuçların hemen alınmaması insanların teslim olmalarını teşvik eder; buysa özellikle onların, en iyi sonuçlara ulaşmadan evvel daha kötü sonuçları elde etmeleri gerektiği konusunda kendilerine güvenmedikleri durumlarda göze batar. Bu olgu değişimin çöküşü ya da basit sözlerle düşme olarak adlandırılır. Sizin işiniz öğretmenlere bu tecrübeden geçmelerine yardımcı olmaktır! Faliyet #3 Aşağıdaki her soruya verilen yanıtları inceleyiniz ve bundan sonra sizin grup üyeleriniz ile sizin cevaplarınız hakkında tartışınız. Sorulara yanıtlarınızı tamamladıktan sonra not düşürürken bu konu hakkında yeni görüşlerinizi ve grup üyelerinizin görüşlerinden kazanımlarınızı belirtiniz. 1. Öğretme ve öğrenme için nelerin önemli olduğunu düşüniyorsunuz? Bu KMÇ nin beklentilerinden daha farklı mıdır? Ne ve neleri değiştirmeniz gerekir? 2. KMÇ öğrencilerin neleri ve nasıl öğrenmeleri gerektiği açısından öğrencilerin sonuçları (başarıları) ile ilgili beklentiler konusunda değişikliklerin yapılmasını öngörmektedir. Öğrencilerin neleri ve nasıl öğrenmeleri gerektiği açısından öğrencilerin sonuçları (başarıları) ile ilgili beklentiler konusundaki değişiklikler, öğretmenlerin inancını soru işaretine getirecek midir? 3. Öğretmek ve öğrenme konusunda yeni uygulamalar ve güvenceleri geliştirmeleri için öğretmenleri etkilemekte sizce en önemli zorluklar hangileridir? 4. Yeni KMÇ nde beklenen değişiklikleri başlatırken bunun hangi riskleri doğuracağını öngörüyorsunuz? Bu bölümü okulunuzda ne şekilde uygulamayı düşüniyorsunuz? Değişim geçilmez sularda bir yolculuktur; onun sadece hedefi bilinir! Okul yönetiminde olması gereken yürürlükte zamiri biz dir. Ancak okulunuzdaki her öğretmen hakkında sizing için birey ve müdür olarak etkili ve önemli konular mevcuttur. Bunlar şunlardır: 12
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Ben değişimi yapabileceğime inanmak zorundayım ve bu okula, çocuklara daha iyi hizmet sunması (daha etkili bir şekilde) için yardımda bulunmalıyım Ben bizim, personel kadrosu olarak, daha etkili bir şekilde çocuklara hizmet sunmamız gerektiğine inanmalıyım. Ben imkanlar konusunda heyecanlı olmalıyım ve bizim okulumuz, diğerlerine önderlik etmeleri için öğrencilerimiz için bizim yapabileceğimizi sağlayan şansları yakalamalıyım. Değişim yolculuğunu saptamamız için diğerlerini benimle önderliğe davet etmeliyim. Bizim değişim yolculuğumuzda nerede bulunduğumuzu göstermek için güvenli önlemleri bulmak zorundayım. Benim okulumda değişimin yönetilmesi ve yürürtülmesi konusunda benim için diğer etkilerin hangileridir? Müdür olarak sorumluluklarımı ne şekilde yerine getireceğim, sizin hedefinize ulaşıp ulaşmamanız için çok önemlidir. Duygusal zekâ kitabının ünlü yazarı Daniel Goleman aşağıda belirtilen altı tür önderlik davranışı tespit etmiştir: uygulamada olan dörtten diğer ikisi uygulanmamaktadır: Değişimin yönetimine ait Goleman ın uygulamaları 1. Bağlayıcı yönetici onayı talep eder ( Benim dediklerimi yapınız ). 2. Otoriter yönetici hedefe doğru insanları seferber eder ( Benimle geliniz ). 3. Etkileşim yönetici uyumu sağlar ve duygusal bir bağ oluşturur ( İnsanlar esastır ). 4. Demokratik yönetici katılımıyla konsenüs (anlaşma) oluşturur ( Siz nasıl düşünüyorsunuz? ) 5. Hızın ayarlanması- yönetici performans konusunda yüksek standartları belirler ( Ben ne yaparsam onu yap, hemen. ) 6. Denetleme- yönetici insanları gelecek için hazırlar ( Şunu dene ). Peki, hangisi işlevseldir? Altı yöntemden ikisi okul havasını (gidişatını) olumsuz etkiler ve bölyece performansı da olumsuz etkiler. Bunlar bağlayıcı yönteme düşer (insanlar sabretmez ve tahammül etemzler) ve hızı ayarlama yöntemi (insanlar fazla üstlenir ve harcanırlar). Tüm diğer dört yöntem huzura ve performansa iyi ölçüde olumlu etlileri olur. 5 Bildiğinizin farkındasınız, ne yaparsınız? Aşağıda seminerden sonra gerçekleştirmesini tercih edebileceğiniz bir görev bulunmaktadır: Okulunuzda KMÇ nin uygulanmasına yönelik bir plan hazırlamaya başlayınız. Kiminle irtibat kuracaksınız, nasıl? Öğrenmeniz gerekenleri nasıl belirleyeceksiniz? Yeni KMÇ nin uygulanmasında size ve personel kadroya kimlerin yardım edeceğini düşünüyorsunuz? Sizce uygulanması için en makul zaman hangisidir? Okulunuzun KMÇ nin uygulanmasında başarılı olup olmayacağınızı nasıl bileceksiniz? Kosova da meydana gelen tüm bu değişiklikler eğitimde kalitenin iyileştirilmesini ve onun Avrupa standartları düzeyine yükseltilmesini hedeflemektedir. Buysa şu soruyu ortaya koymaktadır, kaliteli eğitim nedir ve çocuklarımızın 6 buna neden hakkı vardır? 5 Michael Fullan, Değişim kültürünün yönetimi; s. 5/15 6 Doğuştan 18 yaşına gelmiş olan her birey çocuktur. 13
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Dah önceden de belirttiğimiz gibi: Asıl sıkıntı, kalitenin ve kapsamın artırılmasıdır Okulda en yüksek katılımın olumlu olması yanı sıra; bu olgu kalitenin var olduğunu mecburen yansıtan bir gösterge değildir. Sonuç olarak çocuklarımızın gelişimini geliştirmek için okullarımızda çocuklara yönelik kaliteli eğitime özel önem verilmelidir. Bu, Kosova okullarının daha başarılı olabilmesini sağlayacak bir fırsattır. Kaliteli eğitim genel gösterge bölümü Kosova düzeyinde keliteli eğitimle ilgili genel bilgileri sunar. BU öğretmenlerin ve eğitimdeki yöneticilerin bu hedefe ulaşmakta kaliteyi saptamaları ve özel rol oynamalarını belirleyen farklı etmenleri (faktörleri) belirler. Kosova için asıl sıkıntı iki mislidir: bağımsızlıktan sadece birkaç yıldan sonra çok genç olan bir devlette devamlı ademi merekziyetçiliğin uygulanması bağlamında kalitenin artırılması. Yukarıdan aşağıya ve aşağıdanyukarıya olmak üzere bütünleştirici yaklaşımın komuta-kontrol sayesiyle eğitim kültürünün değiştirmek için ikinci bir çözüm bekleyen sıkıntıdır. Okulun özerkliğinin artırılması, topluluğun daha etkin katılımı, samimiyet ve öğrenmek için etkin bir desteğin yoğunlaşmasıyla, özerkliğin karar almaya ve okullarda finansmana neden olması durumunda iyileştirilmiş eğitim kalitesi için büyük bir fırsattır. Tüm bunlar değişme demektir. Âdemi merekziyetçilik bir süreçtir bu birçok aşamada gerçekleşir; değişiklikler kademe kademe ortaya çıkar. Ancak bunun, okul müdürlerin rolleri açısından büyük farklılıklara neden olur: bu durumda onlar tarihsel açıdan onların sadece okulun idari yöneticileri oldukları okullarda onlar kalitenin iyileştirilmesini hedefelyen sürecin önderleri olmalıdır. Kosova daki Okul Müdürlerine yönelik Profesyonel Pratik Standartları ile kapsanan mevcut idar, sorumluluklar, yönetim için DE etkili iadre konusunda da geçerlidir. Okul müdürünün farklı rolleri: Büyümeye yüz tutan bir özerkliğe sahip olan okul müdürleri vizyoner, eğitim planlayıcısı, okulların geliştirilmesinin girişimcisi, topluluğun geniş çapta katılımını sağlamak için iletişimde bulunan kişi, öğretme ve öğrenme konularında kaliteyi destekleyen kişi, okulun ana aktörleri için moderatör, teknik ve finans kaynaklarının iadrecisi, verilere dayanarak bilinçli kararları alan ve mevcut kaynaklar ile öğrencileri için olası en iyi başarıları elde etmek amacıyla artan rekabet bağlamında etkili ve stratejik bir yöntem ile okjulları yöneten personel kadrosu ve öğrencileri karşısında yöentici sıfatında olmalıdırlar. EBTB, etkili eğitim politikalarını geliştirmiştir ve kaliteli eğitime yönelike politikalardan oluşan iyi bir çerçeve oluşturmuştur. Bu politikaların uygulanamsı ise okul personeli kadrosuna bağlıdır. Yasalar ve en önemli politikalara Okul öncesi eğitime ait yeni Yasa, Kosova da Eğitim Strateji Planı (KESP) 7, Kosova Müfredat Çerçevesi (KMÇ) 8 ve Okullarda Derslerden Uzaklaşmaya karşı Ulsal Eylem Planı da dâhildir. Ksep, KMÇ ve öğretmenlere ait lisansın uygulanması (UA 5/2010) okullar için derin etkileri vardır. Bu çerçeve tüm ilgililerin devamlı olarak kapsanması ve bilgilendirilmesine dair çabalar yanı sıra eğitimde performans sonuçlarının (başarıların) kamuya açık olması gibi önlemler, merkezi, belediye ve okul düzeyinde Kosova bağlamında yansımanın oluşması için başlangıç noktalarını oluşturur. Eğitimde kalitenin teşfik edilmesi her düzeyde olmak züere eğitim alanında tüm ilgili tarafların ortak sorumluluğudur. Bu değişmedir; bu yönetmek için öğrenmeniz gereken şeydir. 7 Ek e göz at: Ek 6: Kosova da Stratejik Eğitim Planı 2011-2016 8 Ek e göz at: Ek 9: Kosova Müfredat Çerçevesi (KMÇ) 14
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış 3. Eğitim hakkı Eğitim hakkı, 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB) sayesiyle yeniden teyit edilmiş ve daha geç Çocuk Hakları Sözleşmesi nin (ÇHS) 9 28. ve 29. maddeleri ile somtlaştırılmıştır. Bu sözleşmelere göre en azından ilkokullar ücretsiz olmalı ve zorunlu olmalıdır, orta ve yüksek eğitimin ise mutlaka ücretsiz olmamasıyla birlikte, herkes için devamlı olarak ulaşılabilir olması gerekmeketdir. ÇHS nin 28. maddesi eğitimi, hak olarak tanımlamaktadır ve ilerici olarak ve fırsat eşitliğine dayalı esası üzere bu hakkın ne şekilde gerçekleşmesine dair adımları önermektedir. Bu adımlar şunlardır: İlköğretim herkes için zorunlu ve erişimi ücretsiz olmalıdır. Orta öğretim mevcut olmalı ve gerektiği takdirde maddi yardım sayesiyle her çocuk için erişilir olması gerekir. Devletlerden tutarlılığı teşvik etmeleri ve okulu bırakma oranını azaltmaları istenmektedir. Onlardan aynı zamanda okullarda disiplinin, çocuğun insane olarak taşıdığı saygınlıkla bağdaşır bir biçimde idare edilmesi yönünde önlem almaları istenmektedir. Onlardan aynı zamanda eğitim alanında uluslararası işbirliğini teşfik etmeleri istenmektedir. 29. madde okul eğitiminin amacına değinmektedir, buysa şunların yapılmasını öngörmektedir: Çocuğun tam potansiyele sahip kişilikleri, yetenekleri ve zihinsel ile fiziksel yeteneklerinin geliştirilmesine yardımcı olmaları. İnsan hak ve temel özgürlüklere saygı gösterme özelliklerinin geliştirilmesi. Okullar aynı zamanda çocuğa özgür bir toplumda sorumlu bir yaşam, tüm insanlar, etnik gruplar, ulusal ve dini gruplar ve kökeni yerli olan kişilerle arasında anlayış ruhu içerisinde, barış, toleranslık, cinsiyet eşitliği ve dostane ruhunda olan bir toplumda sorumluluk gerektiren yaşam için hazırlanması için yardımcı olmalıdır. Sonunda bu madde, doğal ortama saygının geliştirilmesinde okulların önemini de vurgulamaktadır. Eğitimin Dört Temel Özelliği Eğitim şekillerin belli bir ülkenin özel koşullarına bağlı olmasına rağmen eğitim, Birleşmiş Milletler in Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklarına ait Komisyon (BMETKHK 1999) tarafından belirlenmiş olan 13. Genel Yorumuna göre şu dört temel özelliği barındırmalıdır: Kullanılabilirlik diğerleri arasında yeterli sayıda okul binaların ve yeterli işlevsel programların var olmasını ifade eder. Bundan başka o eğitim kurslarını tamamlamış öğretmenlerin, eğitim malzemeleri, içecek suyunun ve kız ve erkek çocuklar için ayrılmış ayrı temizlik tesislerin emvcut olup olmadığını ifade eder. Erişebilirlik eğitim için ayrı ayrımcı olmayan ve fırsat eşitliğini sağlayan olanakları gerektirir. Bu özellik okula giden yol konusunda bir fiziki boyuta ve okul tarifeleri konusunda olan bir ekonomik boyuta sahiptir. Kabullenmek eğitimin kalitesi ile ilgilidir, buysa öğretim yöntemlerinin kalitesi ve müfredat anlamındadır. Bunlar kültürel açıdan uygun olmalı ve öğrencilerle ilgili olmalıdır. Uygunluk eğitimin ve öğretimin esnek olmasını ve öğrencilerin durumu ve ihtiyaçları ile uyumlu olamsını gerektirir. Eğitim hakkı, sadece kendince bir hak değil belli sayıda diğer haklar için de kolaylaştırıcı bir etmen olması itibariyle karar vericidir. Bilgilerin desteklenmesi ve diğer insane 9 Ek e göz at: Ek 3 Milenyum Kalkınma Çerçevesi 15
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış haklarının gerçekleşmesi için önemli bir enstrümandır (yöntemdir): eğitim görmüş bir birey kendi haklarının uygulanmasını talep etmesi için daha iyi bir konumdadır, örnek olarak sağlığa erişim hakkını, vatandaş olarak politik haklarını ya da işe grime hakkını ve talep etmek ve kullanması için işini serbestçe seçmesine ait hakların hayata geçirilmesi. Böylece kaliteli eğitim diğer insane haklarına kapiların açılması ve ayrımcılığa karşı gelme aracı olarak görülmektedir. Faliyet #4 Lütfen aşağıdaki sorular üzerinde düşününüz: 1. Özellikle 21. Yüzyılda Kosova için Eğitim Hakkı neden bu kadar önemlidir? 2. Dört A lar açısından okulunuzda onların hangileri gerçekleşmiştir ve hangileri zorluk yaratmaktadır? 3. Eğitim Hakkı ile ilgili olarak geçmişe kıyasen şimdi daha önemli olan hangi sorunlarla karşılaşmaktasınız? 4. Kaliteli eğitime yönelik Uluslararası Çerçeve Gelişim için anahtar olarak eğitim Milenyum Kalkınma Hedefleri (MKH) ya da Herkes için Eğitim (HiE) Girişimi gibi gelişime yönelik uluslararası deklarasyonlar ve uluslararası girişimlerde de gittikçe daha fazla önem kazanmıştır. 4.1. Milenyum Kalkınma Hedefleri /MKH Eğitimle ilgili Milenyum Kalkınmanın ilgili hedefleri (MKH) 10 2015 yılına kadar tüm çocuklara yönelik evrensel temel eğitime erişime odaklanmaktadır ve 2. Ve 3. sayılı hedeflerde ifade edilmektedir: Hedef 2: Evrensel eğitimin sağlanması: D2015 yılına kadar kız ya da erkek çocuklar olmak üzere tüm çocuklar ilköğretimin tam süresini tamamlayabilirler. Hedef 3: Cinsiyet eşitliği:ten geç 2015 yılına kadar eğitimin tüm düzeylerinde tercihen 2005 yılına kadar ilk ve ortaokullarda cinsiyet eşitsizliğin ortadan kaldırılması. 10 Ek e göz at: Ek 3 Milenyum Kalkınma Hedefleri 16
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış 4.2 Herkes için eğitim /HiE Girişimi Tayland In Jomtien kentinde 1990 yılında düzenlenen Birleşmiş Milletler in Herkes için Eğitim Dünya Konferansı nın sonucu olarak Herkes için Eğitim /HiE küresel girişim oluştu. O zamandan beri 189 devlet bu Girişimi imzalamış ve onun altı hedefi ile uzlaşmıştır: Hedef 1: Özellikle dezavantajlı ve savunmasız çocukların erken eğitimine yönelik geniş kapsamlı özen ve eğitimin genişletilmesi ve iyileştirilmesi. Hedef 2: 2015 yılına kadar kız çocukları, zor koşullarda yaşayan çocuklar ya da etnik azınlık topluluklarına mensup çocukları başta olmak üzere tüm çocukların ilköğretimlerini ücretsiz olarak ve zorunlu olarak kaliteli bir eğitime erişmeleri ve tamamlamalarının sağlanması. Hedef 3: Tüm gençlerin ve erişkinlerin öğrenme ihtiyaçlarının, uygun öğrenime ve yaşam becerilerine ait programlara eşit olarak erişmeleri sayesiyle yerine getirilmesinin sağlanması. Hedef 4: Kadınlar başta olmak üzere 2015 yılına kadar erişkinlerin yazma okuma düzeyelrinde yüzde 50 lik bir iyileşmenin sağlanması ve tüm erişkinler için temel ve sürekli eğitime tarafsız olarak erişimin sağlanamsı. Hedef 5: 2005 yılına kadar ilk ve orta eğitimde cinsiyet eşitsizliğin ortadan kaldırılması ve kız çocukların kaliteli temel öğretime tam ve eşit katılımı için erişim ve başarılarına odaklanarak 2015 yılına kadar eğitimde cinsiyet eşitliğinin sağlanması. Hedef 6: Eğitimde tüm kalite yönlerinin iyileştirilmesi ve hereksin mükemmeliğinin sağlanması ve böylece başta yazma okuma, matematik ve temel yaşam becerileri olmak üzere kabul edilen ve ölçülebilir ders başarıların herkes tarafından kaydedilmesi. 4.3 AB nde Eğitim 1957 yılında imzalanan Roma Antlaşması nda profesyonel (mesleki) eğitim topluluğun faaliyet alanı oldu. 1992 yılında eğitim Birleşmiş Milletlerin yetkiler alanı olarak kabul edildi. Antlaşmada şöyle yazar: Topluluk, Üye Ülkelerle işbirliğini teşfik ederek ve gerektiği takdirde öğretme içeriğine saygı göstererek ve eğitim sistemlerinin örgütlenmesi ve onların kültürel ile dil çeşitliliğine saygı gösterme konusunda Üye Devletlerin sorumluluklarına tam olarak saygı göstererek eylemlerini destekleyerek ve tamamlayarak kaliteli eğitimin geliştirilmesine katkı sunacaktır. Aslında Lizbon Antlaşması, yürürlüğe sokulduğu 1 Aralık 2009 yılından beri, AB nin eğitim ve eğitim kursları hakkındaki taleplerini değiştirmemiştir 11. Bu hedeflere ulaşmak için AB, okullara ait COMENIUS, yüksek eğitim için ERASMUS, profesyonel okullar için LEONARDO DA VINCI ve eğitim kursları ile erişkinlere ait eğitim için GRUNDTVIG geniş programlara sahiptir. 4.3.1 AB nin Eğitim ve Öğretime ait Hedefleri - (2010 yılına ait Standartlar) Avrupa Toplulukları tarafından hazırlanmış ve Eğitim Bakanlar Konseyi tarafından kabul edilmiş olan Eğitim ve Öğretime ait Avrupa İşbirliğine ilişkin Stratejinin 12 güncellenmiş Çerçevesi (ET 2020 olarak bilinen), toplumsal (sosyal) açıdan akıllıca genişleme, kalıcı ve kapsamlı büyümeye yönelik tüm sistemlerdeki politikaların harekete geçirilmesi amacıyla Avrupa ya ait Avrupa İşbirliği Stratejisinde 2010 yüksek düzeyde eğitim politikalarının mesajları hakkında bilgi sağlamaya yarayan ana mekanizma olarak hizmet etmektedir. 11 Ek e göz at: Ek 4: Lizbon Antlaşması 12 Öğretimin hedefleri ve AB Standartları (kıyslama 2010-2020)», 2011 17
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Üye devletler ve bu yönde çalışmakta olan Komisyon, eğitim ve öğretim için ortaklaşa kabul edilen stratejik hedeflerine doğru delillere dayalı olan ve ulusal ile AB düzeylerinde de delillere dayalı politika oluşturma konusunda bilgi edinme ve yönetimi yanı sıra ilerlemeyi izlemek için araç olarak göstergeleri ve standartları kullanırlar. Eğitim ve öğretime ait bu evrak çerçevesinde yer alan beş genel standartlar şunlardır: - 4 yaş ve zorunlu ilk eğitime başlama yaşlarıa arsındaki çocukların en az %95 i erken eğitim için eğitim sürecine katılmalıdır; - Eğitim ve öğretimi erken terke denelrin sayısı %10 un altında olmalıdır; - Okuma, matematik ve bilimde düşük başarı gösteren 15 yaşında olanların sayısı %15 in altında olmalıdır; - Yüksek öğretimde başarı göstermiş 30 34 yaşları arasında olanların sayısı en az %40 olmalıdır. - Ortalama olarak erişkinlerin en az % 15 i ömür boyu öğrenime katılmalıdır. Bu beş standartların ikisi (ilkokulu terk eden öğrenci sayısının azaltılması ve yüksek öğretim niteliğine sahip olan gençlerin sayısının artırılması), bu standartlar sayesiyle eğitimin iş piyasası ile ilişkilerinin yansıtılmasından dolayı ve istihdam ve iş yerleri için büyük önem taşımasından dolayı 2020 yılına kadar ekonomik kalkınma konusunda 2010 yılına kadar Avrupa için ana öncelikler olarak seçildikten sonar daha fazla önem verilmiştir. 4.4 Kosova Eğitim Göstergeleri Çerçevesi EBTB, HİEi Girişimi gibi genel eğitim göstergeleri ve katılıma erişim, mali kaynaklar, iç etkililik ve ile uygun olan ve öğrenme koşulları ile bağlantılı olan göstergelere benzer Kosova nın ilgili göstergeleri saptamıştır. 13 Kosova da Eğitim Plan Stratejisi / KEPS aynı zamanda uygulama planını gözetmeye yönelik bir dizi ana göstergeleri saptamıştır 14. Göstergeler okullar ve beeldiye müdürlerinin eğitim kurslarına ve öğretmenler için sürekli düzenlenen eğitim kurslarının değeri göstermektedir. Kapsam konusundaki tutum da zorunlu eğitime katılmaları ve kalması gereken dezavantajlı çocukların sayısı ile bağlantılı olan göstergeler de KESP tarafından değerlendirilmiştir. EBTB, İç Operasyonlar Dairesini ve ilerlemeyi gözlemek ve KESP nın uygulanmasını garantilemek için Yönetim Kurulunu oluşturmuştur. Geçenlerde oluşan Eğitimde bilgilerin yönetilmesi Sistemi (EBYS) EBTB na, bu görevin yerine egtirilmesi için gerekli olan tüm bilgileri ve verileri göstermekte yardımcı olur. 5. Kvantitativ eğitimden kaliteli eğitime Eğitime gösterilen ligi, tüm çocuklar için eğitimin geliştirilmesi (daha iyi bir eğitimin sağlanamsı) konusunda dünya çapında çabanın artırılmasına neden olmuştur. Söz konusu ulusal ve uluslararası programların, eğitim anlayışımızındevamlı olarak gözlenmesi ve düzenli olarak değerlendirilmiş olması nedeniyle son zamanlarda araştırmaların derinleştirilmesi ve geniş bir yelpazeyi kapsamasından dolayı, eğitimi ne şekilde geliştirmemiz konusundaki bazı algılarımızı değiştirmemize yardımcı olmuştur. Bazı devletlerde çocukların okullarda daha uzun zaman kalmaları için olanakların mevcut olmasıyla eğitimin güçlendiğine dair temel varsayım mevcuttu. Eğitim süresi, eğitim niceliği iyi bir eğitim için ana etmen olarak görülmüştür. 13Ek e göz at:ek 7: Eğitim Göstergeler Çerçevesi 14 Ek e göz at: Kaliteli eğitim, Ek 8: Performansı Değerlendirme Çerçevesi (TRC) 18
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Yapılan araştırmalar zamanın gerçekten önemli odluğunu, ancak bundan önemlisinin bu zaman içerisinde aslında nelerin yapıldığının bundan daha önemli olduğunu göstermiştir: dünyanın bazı devletlerinde çocuklar yıllar yılı sınıflarda oturur ve buna rağmen sınav sonuçlarının değerlendirilmesine dayanarak gerektiği kadar öğrenmedikleri, onlardan bazıları birkaç yıllık eğitimden sonra bile yazma okumayı az öğrendiklerini göstermiştir. Bu keşif bizim algımızı değiştirmiştir: eğitim için zaman önemli iken bu zaman içerisinde çocuklarına slında ne ve nasıl öğrendikleri bundan daha önemlidir, demek oluyor ki eğitimin kalitesinin önemli olduğu açığa çıkmıştır! Böylece okulların büyük sorumlulukları vardır. Hükümetler, farklı toplumsal gruplar yanı sıra ebeveynler, işletmeler ve sanayilerden beklentiler büyüktür. Hereks okullarda çok uzun süre kalmayan ancak okullardan büyük başarılarla ayrılan, uluslararası kalite standartlarına gore pratik ve teorik bilgiye sahip olarak okuldan ayrılanları talep ediyor. Böylece dünyanın farklı devletlerin politika yapanları kalitli eğitim konusunda politika ve planları tasarlamaktadır. Kaynakların sınırlı olmasından dolayı sağlıklı eğitim verilerine dayalı olan bilgi edinimleri sonucu olan kararların alınması önemlidir. Bu, eğitim kalitesini saptayan (belirleyen) etmenlerin (faktörlerin) araştırılmasının başlagıç noktasıydı. Böylece okulların büyük sorumlulukları vardır. Hükümetler, farklı toplumsal gruplar yanı sıra ebeveynler, işletmeler ve sanayilerden beklentiler büyüktür. Hereks okullarda çok uzun süre kalmayan ancak okullardan büyük başarılarla ayrılan, uluslararası kalite standartlarına gore pratik ve teorik bilgiye sahip olarak okuldan ayrılanları talep ediyor. Böylece dünyanın farklı devletlerin politika yapanları kalitli eğitim konusunda politika ve planları tasarlamaktadır. Kaynakların sınırlı olmasından dolayı sağlıklı eğitim verilerine dayalı olan bilgi edinimleri sonucu olan kararların alınması önemlidir. Bu bağlamda Eğitim, Bilim, Teknoloji Bakanlığı (EBTB) 2001-2016 yılları arasında Kosova da Eğitim Stratejik Planında, kalkınmayla ilgili önceliklerde birini ayan olarak belirlemektedir: herkes için kaliteli eşit eğitimi sağlayan genel kapsamlı eğitim sistemine desteğin sunulması. Eğitimde Bilgi Yönetim Sisteminin (EBYS) tanıtımı, etkili ve sonuç verici bir şekilde eğitimin yürürtülmesi için gerekli olan ayrıntılı bilgilere sahip olmakla merekzi, belediye ve okul düzeylerinde karar alanların sahip olması için çok önemli bir adımı oluşturmaktadır. Kosova nın dört belediyesinde, okul idaresi ve okula katılım fırsatlarından ebeveynlerin, öğrencilerin ve öğretmenelrin memnuniyet düzeyi hakkında gerçekleşen bir araştırma, öğrencilerin yüzde 40 nın kaliteli eğitim almadıklarını göstermiştir 15. Faaliyet #5 Yukarıdaki dört sayfa ile ilgili lütfen aşağıdaki soruları görüşün ve tartışınız: 1. Okulunuz, herhangibir cinsiyet zorlukları ile karşı karşıya geldi mi? Bunun böyle olduğunu nerden bileceksiniz? 2. HiE in 1, 2 ve 5. hedeflere saygı gösterirken okulunuz hangi zorluklarla karşı karşıya gelmeketdir? 3. AB nin Hedefelrini gözden geçridiğiniz zaman okulunuzun üç öncelğini belirleyebilir misiniz? 16 4. AB standartları karşısında okulunuzun ne kadar iyi çalıştığını nasıl fark edersiniz? 15 Daha detaylı bilgiler için başlangıç durumun araştırrma sonuçlarına ait rapora göz atınız.: Ardit Bejko (2011): Okul idaresi ve okula katılım fırsatları ile ebeveynlerin, öğrencilerin ve öğretmenelrin memnuniyet düzeyi, IQ Consult Prishtine 16 Lütfen dikkat ediniz: Bir devletin okullarının kalitesi, onun tüm okullarının ortalama performansıdır; öyleki ayrı ayrı her okulun performansı önemlidir. 19
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Çocuklarımın okula düzenli olarak gittiklerini biliyorum, ancak iyi öğrenip öğrenmediklerini bilmiyorum. Bence bu öğretmenlerin görevidir? Okulu boşuna tamamladık, hiçbir şey öğrenmedik. Şimdi çalışırken bilgiye ne kadar ihtiyacımız olduğunu görüyorum. Birçok faktöre bağlı olan kaliteyi artırmayı hedefliyoruz ve bu kolay iş değildir. Oh, be yeni yöntemle ders veren birkaç öğretmenimiz var, zevkle çalışıyoruz. Tüm öğretmenlerin bu yönteme göre ders vermesi çok hoş bir şey olurdu. 6. Kaliteli eğitim ve Ekonomik Kalkınma Eğitimin temel insane haklarından birisi olması yanı sıra eğitim, aynı zamanda ekonomik kalkınma için de bir motor görevini yapar. Belli bir devletin nüfusunun genel eğitim durumu, kısmen bu devletin işçi gücünün eğitim düzeyini belirler (bununla işçi olarak çalışan ya da meslek sahibi olan, girişimciler, yöneticiler, resmi görevliler ve daha çok emsleklerdeki insanları kapsar). Bazı ülkeler farklı eğitim bileşenlerini vutgulamaktadır. Örnek: ortaokullarında profesyonel eğitim programları olmayan devlet, tecrübeli işçi gücüne sahip olamaz. İnsanın en önemli varlık olduğuna dair gerçeği herkes bilir: Bilgili toplum kavramı, kendi insanların bilgisine dayanarak toplumu ve ekonomiyi irade der. Dünya ticaret sisteminde, doğal 20
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış kaynaklarını nerede bulacağınız o kadar önemli değildir: bundan önemlisi dovletin en uygun başarıları yakalamak için bu kaynakları ne şakilde kullanacaklarını bilmezi, bilgi edinmesi, yeni teknik ve süreçleri öğrenmesi ve bireysel yarar ya da genel olarak toplumun yararına bu kaynakları kullanmayı bilmesidir. Bu tüm devletler için çok iyi bir haberdir! Biz toprak ve taşların jeolojik yapısını değiştiremediğimize göre biz, belli bir süre içerisinde büyük ölçüde toplumdaki genel eğitim düzeyini yükseltebiliriz. Nüfusun bilgi ve kavram becerileri, ekonomik kalkınma için önemlidir. Kaliteli eğitimin belli bir ülkenin ekonomik kalkınmasına doğrudan etki ettiği için miktarın iligi odağı olmadığı durum hakkında raporlamanın odak noktasıdır. Eğitimin geliştirilmesi için eğitim zamanının ya da basit sözlerle eğitim yıllarının uzatılması yeterli değildir. Ekonomik refah, zorunlu eğitim yıllarının basit bir şekilde uzatılması ya da yüksek öğretimi tamamlayan üniversite öğrencilerinin sayısının artırılması sayesiyle terfi edilemez. ABD li Prof. Eric A. Hanushek ve Almanyalı Prof. Ludger Woeßmann beraberce dünya çapında çoks ayıda devletlerin eğitim (uluslararası testlere dayanarak) ile bu edvletlerin ekonomik performansı arasındaki ilişkileri incelemişlerdir. Sonuçlar öğrenme başarılarının ortalamasında ya da eğitim yıllarının veya öğrencilerin / üniversite öğrencilerinin kayıt derecesindeki farklardan çok ekonomik büyüme bakımından devletlerarasındaki farklılıkların açıklamalarının daha önemli odluğunu göstermektedir. Tamamladıkları: Kaliteli eğitim-insanların neler bildiğine gore ölçülmüştür-bireysel öğrenme, gelir dağılımı ve ekonomik büyüme üzerinde güçlü etkileri vardır. (Hanushek/Woeßmann, 2007, f.1) Kaliteli eğitim-insanların neler bildiğine gore ölçülmüştür-bireysel öğrenme, gelir dağılımı ve ekonomik büyüme üzerinde güçlü etkileri vardır. (Hanushek/Woeßmann, 2007, s.1) Kendi araştırmalarına dayanarak onlar, daha etkili bir eğitim için her yanaşımın, aynı zamanda farklı faktörlerin belirlenmesi gerektiğini vurguluyorlar; okulların aynı zamanda temel strüktürleri güçlendirilmeden bilgi becerilerinin artırımlası yeterli değil ve olası değildir! En önemli görüş analizleri şunlardır: Öğretmenlerin performans kalitesi ve öğretim (kurs= görmeleri, öğrencilerin başarılarına güçlü bir etkisi vardır. Hesap verme sistemlerinin geliştirilmesi, ister okul personeli ister de öğrenciler için iyi performansın ödüllendirilmesi amacıyla bilgi elde etme testlerine dayalıdır. Yerel düzeyde artan karar alma ya da yerel özerklik, hesap vermekle birlikte bu gelişmeleri kolaylaştırabilir. Bu görüşler eğitim sisteminde strüktürel (yapısal) müdahalelere yol açar ve onlar, aşağıdaki bölümde ve gelecek seminerlerde görüşülüp tartışılacaktır. Eğitimin kalitesi ve işgücünün sonraki eğitimi yanı sıra ekonomik büyümenin diğer bir yönü vardır, ki bu eğitimde merekzi rol oynayabileceği bir şeydir. Bugünkü dünyada hiçbir ekonomi kendi başına gelişemez ve ilerleyemez: bugünkü dünyada tüm devletler biribirine bağlıdır ve biribirine muhtaçtır. Öyleki ekonomik işbirliği ve doğrudan yabancı yatırımlar, kendi kaynaklarını tamamlamak ve tüm vatandaşlarına işyeri sağlaması ve geleceğini temin etmesi için her devlet için öenmlidir. Devletler hem yarışır hem işbirliğinde bulunurlar ve bu kadar güçlü bir eğitim sistemine sahip olmanın bu kadar önem kazanmasının nedeni budur. 21
Birinci Seminer: Kaliteli eğitim - Genel bakış Tüm dünyada tüm devletler çaba gösremek ya da basit sözlerle hayatta kalabilmek için doğrudan yabancı yatırımlar konusunda rekabet içindedirler - biraçok devlet daha düşük vergiler ya da iyi bir altyapı gibi kolaylık sağlayarak kendi devletlerinde yabancı şirketelrin doğrudan yatırımları kazanmak için savaşım verirler. Bu kolaylık ve ödülelrin önemine rağmen becerikli ve kalifiye sahibi işçilerin varlığı 17, bilgiye dayalı vatandaşlık, güvenli yasal sistem ve ülkede kalıcı toplumsal barış, kurumsal yatırım kararlarının alınması için temel belirleyicisidir. Dikkat, toplumsal (sosyal) barışın istikrarının bozulmasına dair tehlike, nüfusun farklı grupları arasında karşılıklı ve toleranslığa saygının gösterilmesiyle, herkes için kalkiteli eğitim gibi hizmetlere tarafsız erişimi sunarak kapsayıcı bir topluma sahip osmak isteyen toplumlarda daha düşüktür. Eğitim eşitleyicidir! Onların eğitim ve ekonomik büyüme üzerindeki araştırmaları bağlamında Prof Hanushek ve Prof Woeßman şunları vurgulamıştır: Eğitime erişim ve kalitede eşitsizliğin azalması, eğitimde her çeşit reformun başarılı olması için aynı zamanda izlenmeleri gereken iki hedeftir (Hanushek/Woeßmann, 2007) İnsan kaynaklarının geliştirilmesi, her devlet için öenmli özelliktir. Kosova genç nüfusa sahiptir; bu büyük bir önceliktir ve aynı zamanda büyük bir sorumluluktur! Bu argüman Kosova istatistiklerinden alınan iyi bir örneği oluşturmaktadır: Başari testi, tarih 2010/2011 EĞİTİM-SONUÇLAR EKONOMİ-GENÇLERİN İSTİHDAMI 54.96% Kosova da genel işsizlik oranı 37-40% Matür sınavı 54.1% Gençler arasında ort. işsizlik oranı 70 % Haziranda geçerlilik 42% Toplam sayıdan, kalifiye sahibi olmayanların oranı 60 % Faaliyet #6 Yansıma ve tartışmaya yönelik sorular: 1. Kaliteli eğitimin önemi ışığında, sizce okul müdürlerinden beklentilerin bu kadar çok arttığının nedenleri nelerdir? Bu sizi nasıl etkiliyor? 2. Kaliteli eğitime ulaşmak için temel müdahaleler nelerdir? 3. Kosova gibi bir ülkenin kaliteli eğitime ulaşmak isterse, neleri değiştirmelidir? 4. Kaliteli eğitime doğru giden yolu nasıl destekleyebilirsiniz? 7. Kaliteli eğitim: Tanımlama ve belirleyici faktörler Kaliteli eğitim bir sürü faktörlere yansıyan bir kavramdır. Her devlet özel kültürel, politik, ekonomik ve sosyal rekabete dayalı olan öğretmenelrin öğretimi (kurslara dahil edilmesi), yönetim ve liderlik sistemleri konusunda farklılık gösterir. Ancak bu eğilimler, kaliteli eğitimin ne olduğunu 17 Shiko Akin,M., Vlad,V.,2011, Marrëdhënia mes arsimit dhe Investimeve të Huaja Direkte në Revistën Europiane të Studimeve Ekonomike e Politike / ejeps-4(1).2011 22