MANTIKSAL ÇERÇEVE İzmir Kalkınma Ajansı Program Yönetim Birimi
MANTIKSAL ÇERÇEVE YAKLAŞIMI Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, proje planlaması ve yönetimini desteklemek üzere kullanılan bir analitik süreç ve araçlar bütünüdür. Düşünmeye yardımcı olur Proje hedeflerinin sistematik olarak ve mantıksal tutarlılık içinde sunulmasını sağlar Değişik düzeyler arasında nedensellik bağının kurulmasını sağlar Hedeflerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin kontrolünü sağlar Proje dışında hangi faktörlerin projenin başarısını etkileyebileceğinin görülmesini sağlar 2
MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Projenin en önemli yönleri, 16 kutulu bir matris içerisinde özetlenir: Projenin neden gerçekleştirildiği (Projenin Kapsamı / Tanımı) Projenin neyi başarmasının beklendiği (Göstergeler) Projenin bunu nasıl başaracağı (Faaliyetler ve Araçlar) Projenin başarısı için hangi faktörlerin önemli olduğu (Varsayımlar) Projenin başarısının değerlendirilmesi için gerekli bilginin nereden bulunacağı (Doğrulama Kaynakları) Projenin maliyetinin ne olacağı (Maliyetler) Projenin başlayabilmesi için hangi unsurların yada şartların gerçekleştirilmesinin gerektiği (Ön koşullar) 3
Proje Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef Projenin katkıda bulunacağı genel hedef nedir? Genel hedefle ilgili temel göstergeler nelerdir? Bu göstergelere ilişkin bilgi kaynakları nelerdir? Projenin Amacı (Özel Hedefler) Genel hedefe katkıda bulunmak amacıyla projenin gerçekleştireceği özel hedefler nelerdir? Proje hedefinin başarısı hangi göstergelerle ölçülecektir? Proje hedefinin gerçekleştirildiğine dair göstergelerin tespiti için hangi (mevcut ya da projeyle üretilecek olan) bilgi kaynakları kullanılacaktır? Söz konusu amacın başarılması için yararlanıcının sorumluluğu dışında olan hangi faktör ve koşulların (dışsal koşullar) sağlanması gereklidir? Hangi riskler dikkate alınmalıdır? Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar Proje amacına ulaşmak için öngörülen somut çıktılar nelerdir? Projenin öngörülen etki ve yararları nelerdir? Projeyle öngörülen sonuçların elde edilip edilmediğini ölçmek için kullanılacak göstergeler nelerdir? Proje sonuçlarının elde edildiğine dair göstergelerin tespiti için hangi bilgi kaynakları kullanılacaktır? Beklenen sonuçların zamanında elde edilmesi için hangi dışsal koşullar sağlanmalıdır? Faaliyetler Beklenen sonuçları elde etmek için uygulanacak başlıca faaliyetler sırasıyla nelerdir? ARAÇLAR: Bu faaliyetleri uygulamak için gerekli araçlar nelerdir? Örneğin: Personel, Ekipman, Eğitim, Malzemeler, Tesis vb. Projedeki ilerleme hakkındaki bilgi kaynakları nelerdir? MALİYETLER: Proje maliyetleri nelerdir? Nasıl sınıflandırılmıştır? (Proje bütçesi dökümünde) Planlanan faaliyetlerin uygulanması için yararlanıcının doğrudan kontrolü dışında hangi koşulların sağlanması gereklidir? Proje başlamadan önce hangi ön koşullar sağlanmalıdır? 4
SORUN AĞACI TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABETÇİ GÜCÜNÜN OLMAMASI Tarımsal Sanayinin Gelişmemesi Sulama Altyapısının Gelişmemesi Gıda Güvenliği Hizmetlerinin Olmaması Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Eksik Tarım organize sanayi bölgesinin olmayışı Damlama sulamaya geçilmemesi İzlenebilirlilik Altyapısının olmaması Laboratuarın eski teknoloji olması Tarımsal sanayi için nitelikli eleman eksikliği Kullanılan kanal sistemlerinin eski olması İyi Tarım Uygulamalarının Yaygın Olmaması Laboratuar personelinin teknik bilgisinin yeterli olmaması 5
HEDEF AĞACI TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABETÇİ GÜCÜ ARTTI Tarımsal Sanayi Geliştirildi Sulama Altyapısının Geliştirildi Gıda Güvenliği Hizmetleri Arttırıldı Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi Tarım organize sanayi bölgesi kuruldu Damlama sulamaya geçildi İzlenebilirlilik Altyapısının oluşturuldu Laboratuarın teknolojisi yenilendi Tarımsal sanayi için nitelikli eleman yetiştirildi Kullanılan kanal sistemleri yenilendi İyi tarım uygulamalarının yaygınlaştırıldı Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı 6
HEDEF AĞACI TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİNİN REKABETÇİ GÜCÜ ARTTI Tarımsal Sanayi Geliştirildi Sulama Altyapısının Geliştirildi Gıda Güvenliği Hizmetleri Arttırıldı Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi Tarım organize sanayi bölgesi kuruldu Damlama sulamaya geçildi İzlenebilirlilik Altyapısının oluşturuldu Laboratuarın teknolojisi yenilendi Tarımsal sanayi için nitelikli eleman yetiştirildi Kullanılan kanal sistemleri yenilendi İyi tarım uygulamalarının yaygınlaştırıldı Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı 7
MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Hedef Ağacı Genel hedef Özel hedefi Çıktılar/Sonuçlar Faaliyetler 8
Proje Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef Projenin katkıda bulunacağı genel hedef nedir? Genel hedefle ilgili temel göstergeler nelerdir? Bu göstergelere ilişkin bilgi kaynakları nelerdir? Projenin Amacı (Özel Hedefler) Genel hedefe katkıda bulunmak amacıyla projenin gerçekleştireceği özel hedefler nelerdir? Proje hedefinin başarısı hangi göstergelerle ölçülecektir? Proje hedefinin gerçekleştirildiğine dair göstergelerin tespiti için hangi (mevcut ya da projeyle üretilecek olan) bilgi kaynakları kullanılacaktır? Söz konusu amacın başarılması için yararlanıcının sorumluluğu dışında olan hangi faktör ve koşulların (dışsal koşullar) sağlanması gereklidir? Hangi riskler dikkate alınmalıdır? Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar Proje amacına ulaşmak için öngörülen somut çıktılar nelerdir? Projenin öngörülen etki ve yararları nelerdir? Projeyle öngörülen sonuçların elde edilip edilmediğini ölçmek için kullanılacak göstergeler nelerdir? Proje sonuçlarının elde edildiğine dair göstergelerin tespiti için hangi bilgi kaynakları kullanılacaktır? Beklenen sonuçların zamanında elde edilmesi için hangi dışsal koşullar sağlanmalıdır? Faaliyetler Beklenen sonuçları elde etmek için uygulanacak başlıca faaliyetler sırasıyla nelerdir? ARAÇLAR: Bu faaliyetleri uygulamak için gerekli araçlar nelerdir? Örneğin: Personel, Ekipman, Eğitim, Malzemeler, Tesis vb. Projedeki ilerleme hakkındaki bilgi kaynakları nelerdir? MALİYETLER: Proje maliyetleri nelerdir? Nasıl sınıflandırılmıştır? (Proje bütçesi dökümünde) Planlanan faaliyetlerin uygulanması için yararlanıcının doğrudan kontrolü dışında hangi koşulların sağlanması gereklidir? Proje başlamadan önce hangi ön koşullar sağlanmalıdır? 9
Proje Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef Projenin katkıda bulunacağı genel hedef nedir? Genel hedefle ilgili temel göstergeler nelerdir? Bu göstergelere ilişkin bilgi kaynakları nelerdir? Projenin Amacı (Özel Hedefler) Genel hedefe katkıda bulunmak amacıyla projenin gerçekleştireceği özel hedefler nelerdir? Proje hedefinin başarısı hangi göstergelerle ölçülecektir? Proje hedefinin gerçekleştirildiğine dair göstergelerin tespiti için hangi (mevcut ya da projeyle üretilecek olan) bilgi kaynakları kullanılacaktır? Söz konusu amacın başarılması için yararlanıcının sorumluluğu dışında olan hangi faktör ve koşulların (dışsal koşullar) sağlanması gereklidir? Hangi riskler dikkate alınmalıdır? Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar Proje amacına ulaşmak için öngörülen somut çıktılar nelerdir? Projenin öngörülen etki ve yararları nelerdir? Projeyle öngörülen sonuçların elde edilip edilmediğini ölçmek için kullanılacak göstergeler nelerdir? Proje sonuçlarının elde edildiğine dair göstergelerin tespiti için hangi bilgi kaynakları kullanılacaktır? Beklenen sonuçların zamanında elde edilmesi için hangi dışsal koşullar sağlanmalıdır? Faaliyetler Beklenen sonuçları elde etmek için uygulanacak başlıca faaliyetler sırasıyla nelerdir? ARAÇLAR: Bu faaliyetleri uygulamak için gerekli araçlar nelerdir? Örneğin: Personel, Ekipman, Eğitim, Malzemeler, Tesis vb. Projedeki ilerleme hakkındaki bilgi kaynakları nelerdir? MALİYETLER: Proje maliyetleri nelerdir? Nasıl sınıflandırılmıştır? (Proje bütçesi dökümünde) Planlanan faaliyetlerin uygulanması için yararlanıcının doğrudan kontrolü dışında hangi koşulların sağlanması gereklidir? Proje başlamadan önce hangi ön koşullar sağlanmalıdır? 10
MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Proje Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Projenin neyi başarmasının beklendiği (Göstergeler) Projenin başarısının değerlendirilmesi için gerekli bilginin nereden bulunacağı (Doğrulama Kaynakları) Projenin başarısı için hangi faktörlerin önemli olduğu (Varsayımlar) Projenin başlayabilmesi için hangi unsurların yada şartların gerçekleştirilmesinin gerektiği (Ön koşullar) 11
PERFORMANS GÖSTERGELERİ Proje amaçlarını uygulama çerçevesinde ölçebilen, performans ölçüm imkanı sağlayan ve projenin her aşamada izlenebilmesini sağlayan araçlardır. Göstergeler aşağıdaki sorulara cevap vermelidir: Ne kadar? Nasıl bir değişim Ne zaman Nerede? :Nicelik :Nitelik :Zaman :Mekan BAŞVURU REHBERİ- EK E ÖRNEK PERFORMANS GÖSTERGELERİ 12
PERFORMANS GÖSTERGELERİ Genel Hedef Projenin Amacı (Özel Hedefler) Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar Proje Tanımı İlçe de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayinin Rekabet Gücü Arttı İlçedeki Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi 1. Laboratuarın teknolojisi yenilendi 2. Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı Performans Göstergeleri İlçenin tarımsa ürünlerden elde ettiği gelir seviyesi orta vadede %25 arttı 1. Analiz edilen pestisit sayısı %50 arttırıldı 2. Analiz sayısı %35 arttırıldı -Yeni analiz ekipmanı alındı -5 Laboratuar personeli eğitim aldı. Faaliyetler 1. Proje Hazırlık Faaliyetleri 2. Tanıtım Faaliyetleri 3. Teknik Şartname ve İhale Hazırlıkları 4. HPLC cihazı alınması 5. Hizmetiçi Eğitim Hazırlık Faaliyetleri 6. Laboratuar personeline eğitim verilmesi -HPLC cihazı -Tanıtım materyalleri - Eğitim Dokümanları - Proje personeli - Eğitimciler 13
DOĞRULAMA KAYNAKLARI Doğrulama Kaynakları, göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak dokümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır. Doğrulama kaynakları şu bilgileri vermelidir: Bilginin sağlanacağı format (örn: İlerleme raporları, proje hesapları, proje kayıtları, resmi istatistikler vb.), Bilgiyi kimin sağlayacağı, Bilginin hangi sıklıkta sağlanacağı (örn: Aylık, üç aylık, yıllık vs.) 14
DOĞRULAMA KAYNAKLARI Proje Tanımı Performans Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Genel Hedef İlçe de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayinin Rekabet Gücü Arttı İlçenin tarımsa ürünlerden elde ettiği gelir seviyesi orta vadede %25 arttı İl Tarım Müdürlüğü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı raporları, TUİK istatistikleri Projenin Amacı (Özel Hedefler) İlçedeki Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi 1. Analiz edilen pestisit sayısı %50 arttırıldı 2. Analiz sayısı %35 arttırıldı -Aylık laboratuar analiz istatistikleri ve raporları Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar 1. Laboratuarın teknolojisi yenilendi 2. Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı -Yeni analiz ekipmanı alındı -5 Laboratuar personeli eğitim aldı. -Yeni ekipman laboratuar envanterine eklendi -Eğitim içeriklerini içeren eğitim programı ve katılım listesi -Eğitim sınav sonuçları Faaliyetler 1. Proje Hazırlık Faaliyetleri 2. Tanıtım Faaliyetleri 3. Teknik Şartname ve İhale Hazırlıkları 4. HPLC cihazı alınması 5. Hizmetiçi Eğitim Hazırlık Faaliyetleri 6. Laboratuar personeline eğitim verilmesi -HPLC cihazı -Tanıtım materyalleri - Eğitim Dokümanları - Proje personeli - Eğitimciler Proje izleme ekibi için hazırlanacak raporlar, proje yönetim komitesi toplantı tutanakları. Maliyetleri: -HPLC maliyeti -Eğitim Giderleri - Tanıtım Giderleri - Baskı Giderleri 15
VARSAYIMLAR Varsayımlar Nelerdir? Projenin başarısı üzerinde etki etme potansiyeline sahip proje yönetiminin kontrolü dışındaki dışsal faktörler ve koşullardır Varsayımlara neden ihtiyaç vardır? Proje yapısı gerçek durumun bütün yönlerini hiçbir zaman kapsayamaz. Dışsal faktörler projenin başarısı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir; tanımlanmalı ve dikkate alınmalıdır 16
VARSAYIMLAR Proje Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef İlçe de Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayinin Rekabet Gücü Arttı İlçenin tarımsal ürünlerden elde ettiği gelir seviyesi orta vadede %25 artı İl Tarım Müdürlüğü, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı raporları, TUİK istatistikleri Projenin Amacı (Özel Hedefler) İlçedeki Tarımsal Ar-Ge Altyapısı Geliştirildi 1. Analiz edilen pestisit sayısı %50 arttırıldı 2. Analiz sayısı %35 arttırıldı -Aylık laboratuar analiz istatistikleri ve raporları - İlçede yetiştirilen tarımsal ürünlere ihracatçı firmaların talebi arttı Beklenen Sonuçlar ve Çıktılar 1. Laboratuarın teknolojisi yenilendi 2. Laboratuar personelinin teknik bilgisi arttırıldı -Yeni analiz ekipmanı alındı -5 Laboratuar personeli eğitim aldı. -Yeni ekipman laboratuar envanterine eklendi -Eğitim içeriklerini içeren eğitim programı ve katılım listesi -Eğitim sınav sonuçları -Yeni analiz ekipmanının sorunsuz çalışması -Eğitim alan personelin uygulamada başarılı olması Faaliyetler 1. Proje Hazırlık Faaliyetleri 2. Tanıtım Faaliyetleri 3. Teknik Şartname ve İhale Hazırlıkları 4. HPLC cihazı alınması 5. Hizmetiçi Eğitim Hazırlık Faaliyetleri 6. Laboratuar personeline eğitim verilmesi -HPLC cihazı -Tanıtım materyalleri - Eğitim Dokümanları - Proje personeli - Eğitimciler Proje izleme ekibi için hazırlanacak raporlar, proje yönetim komitesi toplantı tutanakları. Maliyetleri: -HPLC maliyeti -Eğitim Giderleri - Tanıtım Giderleri - Baskı Giderleri -Laboratuar personelinin eğitim konusunda istekli olması - Döviz kurunda artış olmaması 17
MANTIKSAL ÇERÇEVE MATRİSİ Genel Hedef Özel Hedef Sonuçlar DİKEY MANTIK Proje Tanımı Doğrulanabilir Göstergeler Doğrulama Kaynakları Varsayımlar Faaliyetler Önkoşullar 18