BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE ŞÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA TÜRK ORMANCILIK SEKTÖRÜ ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN TANIMI Uluslar arası Sözleşmeleri bir probleme yaklaşımda yasal bir birleştiricidir. Yani resmi olarak bir problemin uluslar arası tanımlanması ve farkına varılmasıdır. Aynı zamanda sözleşmeyi imzalayan ülkelerin görev ve sorumlulukları vardır. Bu nedenle sözleşmeyi imzalayacak ülkelerin sözleşmeyi incelemesi, kendi yasalarıyla mukayese etmeleri ve yasal düzenlemeleri yapması gerekmektedir. Anlaşmayı imzalayan ülke taraf olur, taraflar ne yaptıklarını gözden geçirirler ; buna da Taraflar Konferansı denir. Sözleşme, uluslar arası yasa ve diğer anlaşmalardan hiyerarşik olarak daha üstedir. Çevre alanında yaklaşık 100 sözleşme vardır. UNCC, Rio sonuçlanan sözleşmelerden biridir ve yürürlüğe.giren son sözleşmelerden biridir. Ayrıca bu sözleşme çevre ve kalkınmayı birlikte öngören bir sözleşmedir. Çölleşmenin tanımı ise; Kurak ve yarı kurak ve yarı nemli alanlarda iklim değişmeleri ve insan aktiviteleri sonucunda oluşan arazi bozunumu olarak tanımlanmıştır. Dünyanın % 25' inde çölleşme vardır. Türkiye'nin 55 sene sonra çöl olacağı NASA'nın 1985 yılında yayınlanan raporunda belirtilmiştir ayrıca ülkemizin süratle çölleşmekte olduğu en son Rio zirvesinde teyit edilmiştir. Klimatik nedenler dışındaki çölleşme nedenleri arasında bölgesel veya alt bölgesel olarak aşırı otlatma arazinin aşırı ve kötü sulanması, ormansızlaşma ve üst toprağın kirlenmesi sayılabilir. Fakat daha da derinde toprağın hor kullanılması ya da istismarı yatmaktadır. Bunun da temel nedeni yoksulluk olup, ailesine kısa dönemde mümkün olduğunca fazla yiyecek temin etme amacı yatmaktadır. Diğer faktör de, artan dünya nüfusunun doğal kaynaklara gittikçe artan talebidir. Sonuç, yok olan toprak üst katmanı, bitkinin azalması, biyoçeşitliliğin azalması, gıda güvenliğinin kaybı, dahili ve harici göç, şehirleşmenin artışı, doğal kaynaklar üzerindeki talebidir. Çölleşme konusu şimdi jeo-stratejik konumdadır. Problem dünyanın her yerinde vardır. Afrika' da kuru tarım yapılan alanların 3/4' ü bozulmuş olup, bu kez Asya, Latin Amerika ve Avustralya' da mevcuttur. 1
SÖZLEŞMENİN TARİHİ Çölleşme problemi ve kuru alanların bozulması Sahel' de 1968-1974 yıllarındaki büyük kuraklık gibi yeni değildir. 1974' de Nairobi' de çölleşme ile mücadeleye ilişkin bir konferans düzenlendi ve bir eylem planı oluşturuldu.. Çevre sorunlarının Birleşmiş Milletler düzeyindeki ilk konferansı 5 Haziran 1972 tarihinde Stockholm da yapılmıştır. Bu konferans çevre olgusunu Dünya Çevre Günü olarak tüm dünyadaki ülkelere taşımıştır. 1973 yılında Birleşmiş Milletler, Çevre Mültecisi kavramından yola çıkarak Sahel Ofisi (UNSO) ni kurmuştur. 1976 yılında Kanada nın Vancover şehrinde Habitat-ı Zirvesi toplanmıştır. 1977 yılında Birleşmiş Milletlerce, Çölleşme ve Eylem Planı Konferansı düzenlenmiştir. (Nairobi, Kenya). Bu Konferansta çölleşme ilk kez evrensel bir problem olarak vurgulanmış ve çölleşmeyle mücadele eylem planı benimsenmiştir. 1983 yılında Birleşmiş Milletler, Dünya Çevre ve Kalkınma Araştırma Komisyonunu oluşturmuştur. 1987 yılında Bruntland Komisyonu, Çevre ve Kalkınma üzerine Dünya Komisyonu Raporunu açıklamıştır. 1992 yılında Rio de Janerio da Birleşmiş Milletler, 179 ülkenin katılımıyla, Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansında (UNCED), içinde Gündem 21 de olan 5 adet Rio Belgesi açıklanmıştır. Bu Dünya Zirvesinde, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, çölleşme ve kuraklıkla yüz yüze olan ülkelerin bu sorunlarını yasal bir enstrüman halinde ele almak üzere Çölleşme ile Mücadele Hükümetler arası Müzakere Komitesini (INCD) kurmuştur. Beş defa toplanan Komite, Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesinin taslağını hazırlamıştır. 17 Haziran 1994 tarihinde Paris te, Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi kabul edilmiştir. 14-15 Ekimde imzaya açılan sözleşme 26 Aralık 1994 de yürürlüğe girmiştir. Böylece 17 Haziran, Dünya Çölleşmeyle Mücadele Günü olarak ilan edilmiştir. 13-14 Haziran 1996 tarihinde Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı Habitat II Kent Zirvesi İstanbul da yapılmıştır. Sözleşmenin en yüksek organı olan Taraflar Konferansı (COP), ilk toplantısını 1997 yılında Roma da yapmıştır. Bu ilk toplantısında, COP un yönetim kurulları ve 2
bağlı organlarının kurulması, Global Mekanizmanın oluşturulması ve Daimi Sekreter in atanması ile ilgili kararlar alınmıştır. Sonra sırasıyla, Dakar Senegal (1998), Recife Brezilya (1999), Bonn Almanya (2000), Cenevre İsviçre (2001), Havana Küba (2003) ve Nayrobi Nijerya (2005), Madrid İspanya(2008) olmak üzere 8 Taraflar Toplantısı gerçekleştirilmiştir. 2003 yılına kadar yapılan Taraflar Konferansında; - Almanya, Bonn da Sözleşme Daimi Sekreteryasının kurulması. - Global Mekanizmanın politikalarının, operasyon şekillerinin ve faaliyetlerini gözden geçirilmesi, - Merkezi ve Doğu Avrupa (EkV) için uygulama Eki nin benimsenmesi, - Sözleşmenin uygulanması konusundaki raporların gözden geçirilmesi için Özel bir (Ad-Hoc) Çalışma Grubunun çalışmalara başlaması, - Sözleşmenin Uygulanmasının Gözden Geçirilmesi Komitesinin (CRIC) Taraflar Komitesinin bir organı olarak kurulması, - Bilim ve Teknoloji Komitesi (Taraflar Komitesinin Bilimsel Organı) reformunun benimsenmesi ve bir Uzmanlar Grubu oluşturulması, gibi önemli kararlar alınmıştır. Türkiye 11 Şubat 1998 tarih ve 23258 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 4340 sayılı Yasa ile Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi ne 1998 yılında taraf olmuştur. Bu tarihten itibaren Türkiye, Sözleşmenin IV üncü Eki olan Kuzey Akdeniz Bölgesel Uygulama Eki çalışmalarında aktif olarak yer almaya başlamıştır. Ağustos Eylül 2002 de, Birleşmiş Milletler Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi, Johannesburg (Güney Afrika) da yapılmıştır. Bu Zirvede Küresel Çevre Fonu (GEF) nun BMÇMS nin finans mekanizması olması talep edilmiştir. Kasım 2002 İtalya, Roma da 1. CRIC toplantısı yapılmış ve Çölleşme ile Mücadelede yenilikçi çözümlerin belirlenmesi ve paylaşılması ile 6. Taraflar Konferansına sunulmak üzere bir raporun hazırlanması benimsenmiştir ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE SÖZLEŞMESİNİN AMAÇLARI Bu sözleşmenin amacı, etkilenen ülkelerde sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına katkıda bulunmak üzere Gündem 21 ile uyumlu entegre bir yaklaşım içerisinde uluslar arası işbirliği ve ortaklık düzenlemeleri ile desteklenen her düzeyde etkin eylemler yoluyla, özelikle Afrikada olmak üzere ciddi kuraklık ve/veya çölleşmeye maruz ülkelerde, çölleşmeyle mücadele etmek ve kuraklığın etkilerini hafifletmektir. Bu amaca ulaşmak için, etkilenen alanlarda, aynı anda hem arazinin verimliliğini iyileştirmek, hem de arazi ve su kaynaklarının rehabilitasyonunu, korunmasını ve sürdürülebilir yönetimini sağlayarak özelikle yerel topluluklar 3
düzeyinde yaşam koşullarının iyileştirilmesi üzerinde odaklaşan uzun dönemli stratejilerin uygulanması gerekecektir. 1- Fakirliği Yok edilmesi SÖZLEŞMENİN GÜÇLÜ NOKTALARI Problem analizi ile çözüm üretiminde sosyo-ekonomik faktörlerle çölleşme sürecinin bir arada bulunması çölleşmenin sebebi olan yoksullukla mücadeleyi gerektirir. Bu da geleneksel arazi bozunumunu hedefli faaliyetlerin, aynı zamanda da yoksullukla mücadele gerektirdiğini ifade eder. 2- Popüler Katılım Yeni yaklaşımda herkesin katılımını vurguluyor. Mücadeleye başlamadan önce bir danışmanlık hizmeti olmalıdır ve bu iş başlamadan ve bittikten sonra mali kaynakların elinde olmalıdır. 3- Birleşik Yaklaşım Sözleşme birini diğerinden ayrıt etmeden çölleşme ve yoksulluk ve güç arasında birleşik bir yaklaşımı öngörür. Gıda güvenliği, arazi mülkiyeti göz önünde bulundurulur. 4- Ortaklık Düzenlenmesi Sözleşme sadece tekrarların önlenmesi için değil aynı zamanda kurumların sorumluluklarının bölüşümü için de ortaklık düzenlenmesine işaret eder. Burada vurgulanan yardımdan ziyade ortaklıktır. SÖZLEŞMENİN UYGULANMASI Ulusal Eyle Programlarında, genel olarak düşünüp lokal olarak uygulamak temeldir. Birinci prensip Amerika'yı yeniden keşfetmek yerine geçmiş deneyimlere dayanarak yeni plan ve programlar oluşturmaktır. Sözleşmenin 10.maddesi Ulusal Eylem Programının dispozisyonunu vermektedir. Ulusal Eylem Programının mali kaynakları tüm seviyelerde desteklenmelidir. Ortaklar aynı zamanda Ulusal Eylem Programının kontrol etmelidir. KAPASİTE OLUŞTURMA 4
Taraf ülkeler deneyimlerin birbirine aktararak eğitime yönelik çalışmalar yapacaklar ve bu şekilde kapasite oluşturma yoluna gideceklerdir. Çölleşme ile mücadelede temel başarı sadece halkın bilinçlendirilmesi yolu ile sağlanabilir. Bunun içinde; kırsal toplumlardan, köy hayatından, yerel halktan hükümet başkanlarından, okullardan, kaymakamlardan, belediye başkanlarından, çitçi gruplarından, özel sektör, sanayi, bilim ve araştırma enstitülerinden yani toplumun bütün kesimlerinin çölleşme ile mücadele için bilinçlendirilmelidir. Bu sözleşmenin temel noktalarından bir tanesini de kapasite oluşturma ve bilinçlendirmedir. ARAŞTIRMA VE KALKINMA Sözleşme, Çölleşme ile mücadelede teknik ve bilimsel işbirliğini teşvik eder. Araştırma faaliyetleri yerel nüfusun istekleri doğrultusunda olmalı, sadece araştırma kurum ve destekleyen kuruluşlara hitap etmemelidir. Sözleşme özellikle yerel ve geleneksel bilgi know-how ve uygulamaları birleştirici ve doğrulayıcı yönünü vurgular. Ayrıca çölleşmeyi değerlendirme ve kuraklığın etkilerini daha iyi izleme için bilgi toplama ve analizi için küresel bilgi ağının güçlendirilmesi planlamıştır. Teknolojilerin kazanım ve uyarlanmasında, sözleşme çevreci ekonomik olarak uygulanabilir ve sosyal olarak kabul edilebilir tekniklerin transferini teşvik eder. Ayrıca, geleneksel bilgi hakkındaki bir envanterin yapılması, daha iyi uygulamalar hakkında bilgilerin yayılmasının teşviki istenmektedir. Bunun yanı sıra ticari olarak bunların kullanımını nüfusa yarar sağlayacaktır. TARAFLARIN SORUMLULUKLARI 1- Sözleşmenin diyapozitiflerinde 6,5 ve 4. Maddelerinde ayrıntılı olarak değinilen bir çok zorunluluğu vardır: a) Tüm taraflarla ilgili genel sorumluluklar, b) Etkilenen ülke tarafların zorunlulukları, c) Gelişmiş ülke tarafların zorunlulukları, 2- Bütün taraflardan, çölleşmenin etkilerinin belirlenmesinde entegre bir yaklaşımı kabul etmeleri beklenir ve çölleşmeye katkıda bulunmak için sosyoekonomik faktörlere özel önem verirler. 3- Etkilene ülke tarafları, yasaları güçlendirerek, yeni yasalar oluşturarak ve ulusal eylem programlarıyla doğal kaynakların daha iyi planlamasını geliştirerek etkili bir çevre sağlamak zorundadır. 5
4- Gelişmiş taraflardan, genel sorunluluklarına ek olarak, uygun teknolojilere erişim ve ek finansal kaynaklar yoluyla etkilenen ülke tarafların çabalarını desteklemeleri beklenir. MALİ KAYNAKLAR Finansal şartlar, sözleşmenin uzlaşılması gereken en kuvvetli kısmını oluşturmaktadır. Gelişmiş ülkeler, ek mali kaynak sağlamada tereddütlü davranmaktadırlar. Fakat gelişmekte olan ülkeler ulusal programlarının yürütülmesinde daha fazla kaynağa ihtiyaç olduğunu düşünüyor. Mali finansal kaynakların harekete geçirilmesi için sözleşme bütün mevcut kanallarla kaynakların harekete geçirilmesine konsantre olacak, kuvvetlendirecek ve temel yaklaşımda yeniden düzenleyecektir. Etkilenen taraf ülkeler Ulusal Eylem Programları için gerekli mali kaynaklarını harekete geçireceklerdir. Küresel çevreyi korumayı amaçlayan çölleşme ile mücadele projeleri için GEF' in ulaşılabilir olması önemli bir etkendir. Bu sözleşme özel bir fon oluşturmamıştır, fakat mevcut mali kaynakların etkinliğinin arttırılması için bir Küresel Mekanizma kurulmuştur. Taraflar çölleşme ile mücadelede kuraklığın etkilerinin azaltılmasında kaynakların yönetimini kuvvetlendirecekler ve açıklayacaklardır. SÖZLEŞME İÇİN KURUMSAL ÇERÇEVE Taraflar Konferansı Sözleşmesinin ülkelerdeki uygulamasını gözden geçirir. Sürekli Sekretarya Taraflar Konferansının gündemini belirler ve raporların sunumunu sağlar ve gelişmekte olan ülkelere yardımı sağlar. Teknik ve Bilim Komitesi çölleşme ve kuraklıkla mücadeleye ilişkin öneri ve bilgileri sunar. İş planı Taraflar Konferansının Roma' daki ilk toplantısında kabul edilmiştir. - Göstergeler ve indikatörler, - Geleneksel Bilgi, - Kurumlar atasındaki bilgi ağı, - Uzmanlar listesi, Sözleşmenin uygulanması için ne tür önlemler alınması gerektiğine dair bilgiyi taraf ülkeler, Taraflar Konferansının tutanaklarıyla alacaklardır. 6
BİLİM VE TEKNOLOJİ KOMİTESİ Taraflar Konferansında şu kararlar alınmıştır. - Uzmanlar listesini oluşturma için gerekli prosedürler, - Bağımsız uzmanların geçici olarak atanması, - Mevcut ağlar, kurumlar ve teşkilatların etüt ve değerlendirilmesi, - Geleneksel bilgi ve konw-how uygulamaları hakkındaki envanterin detaylı olarak irdelenmesi. EK _ IVK Sözleşmenin bir bölümünü oluşturan 4. Bölgesel ekler : EK - IV Türkiye nin de yer aldığı Kuzey Akdeniz için bölgesel uygulama ekidir. Kuzey Akdeniz Bölgesindeki 1. Maddede gönderme yapılan özel şartlar arasında : a) Geniş alanları etkileyen yarı kurak iklim şartları, mevsim kuraklıkları, çok yüksek yağış değişkenlikleri, ani ve yoğun yağışlar, b) Yüzeyde kabuk oluşturmaya yatkın fakir ve erozyona çok müsait topraklar, c) Dik yamaçlı profiller ve çok değişken arazi yapıları, d) Sık çıkan orman yangınlarından ötürü yaygın orman örtüsü kayıpları, e) Geleneksel tarımda kriz koşulları ile birlikte arazilerin terk edilmesi, toprağın ve su koruma yapılarının bozulması f) Su kaynaklarının sürdürülemez biçimde işletilmesi sonucu aktiflerde kimyasal kirlenme, tuzlanma ve tükenme de dahil olmak üzere ciddi çevre hasarının oluşması ve, g) Kentleşme, endüstriyel faaliyetler, turizm ve sulu tarımın sonucu olarak ekonomik faaliyetlerin sahil bölgelerinde yoğunlaşması bulunmaktadır. EK - IV ÜLKELERİ İÇİN ULUSAL EYLEM PROGRAMLARININ İÇERİĞİ Bölgedeki etkilenen ülke tarafların Ulusal Eylem Programlarına : a) Yasal, kurumsal ve idari alanlar, b) Arazi kullanım biçimleri, su kaynaklarının yönetimi, toprağın korunması, ormancılık, tarımsal faaliyetler, otlak ve mera yönetimi, c) Doğal hayatın ve diğer biyolojik çeşitlilik birimlerinin yönetimi ve korunması, 7
d) Orman yangınlarına karşı korunma, e) Alternatif yaşam biçimlerinin teşviki ve, f) Araştırma, eğitim ve toplum bilinci ile ilgili önlemleri dahil edebilirler. SÖZLEŞME KAPSAMINDA ÜLKEMİZİN SORUMLULUKLARI Türkiye nin içinde bulunduğu coğrafi konum, iklim şartları ve çağlar boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olması, ülkemizi çölleşme ve kuraklıktan önemli biçimde etkilenen bir ülke konumuna getirmektedir. Ülkemiz tarafından 15/10/1994 tarihinde Paris te imzalanan Sözleşme, 11/02/1998 tarihli ve 4340 sayılı Kanunla onaylanmış ve 16 Mayıs 1998 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Ülkemiz Sözleşmenin 5 Bölgesel Uygulama Ekibinden biri olan Kuzey Akdeniz Bölgesel Uygulama Ekibinde (EK-4) yer almakta olup, muhtelif kurumlarımız vasıtasıyla bölgesel bazda yürütülen çalışmalara ve çeşitli uluslararası finans kurumlarınca desteklenen bölgesel projelere katılmaktadır. Sözleşme ülkemiz tarafından 15/10/1994 tarihinde imzalanmış olmasına rağmen ülkemizin en önemli yükümlüklerinden olan Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Programı ülkemizdeki kurumsal yeki kargaşası sebebiyle uzun süre hazırlanamamıştır. Çevre ve Orman Bakanlıklarının birleşmesi ve Ulusal Odak Noktasının Bakanlık APK birimine geçmesi ile birlikte çalışmalara hız verilmiş ve Türkiye Toprak ilmi Derneği ile birlikte hazırlanan ulusal eylem programı 9 Mart 2005 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Ulusal eylem programlarının başlıca amaçları; ülkelerin çölleşme ve kuraklıkla ilgili önceliklerini tespit etmek, bölgesel çalışmalara katkıda bulunmak, işbirliği geliştirmek, kuraklık ve çölleşme konusunda kamuoyunun ilgisini artırmak, ülkelerin kalkınma plan ve stratejilerine entegre etmek, bu alandaki çalışmalara ilgili tüm kurum ve kuruluşlara sivil toplum kuruluşlarının ve yerel halkın katılımını sağlamak ve bütün bu çalışmalar için finans kaynaklarını tahsis etmektir. ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE ULUSAL EYLEM PROGRAMI Amaç: Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Programı, Ülkedeki çölleşmeye yol açan etmenleri saptayarak bu sorunların devlet, yerel örgütler, arazi sahipleri ve halkın katılımıyla nasıl çözümlenebileceğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Programı, BMÇMS nin Yönergesine uyum sağlamaktadır. İlkeler: Ulusal Eylem Programının başlıca ilkeleri aşağıda özetlenmiştir: a. Çölleşme/arazi bozulumu baskısı olan arazilerin, çölleşme düzeylerinin bilimsel ölçümler kullanılarak dağılımlarının saptanması, b. Öncelikle korunması gereken ekosistemlerin seçimi ve bu olanların gündeme alınmasının sağlanması, c. Güncel çevre koruma ve sürdürülebilir kullanım politikalarının irdelenmesi varsa eksikliklerinin belirlenmesi, 8
d. Yeni ve/veya ek politikaların bilimsel, ekonomik, sosyal ve teknik ölçütlerin uygulanma mekanizmaları için saptanmaları, e. Çölleşme konusunda toplumun bilinçlendirilmesi amacıyla, halkın ve çölleşmeden etkilenen toplulukların her türlü yayın ve yayım araçlarıyla bilgilendirilmesi, f. Çölleşme ile mücadele çalışmalarının bütün süreçlerinde ilgili kamu kurum ve kuruluşların, YY, STK, yerel topluluklar ve diğer grupların yerel, bölgesel ve ulusal düzeylerde etkin katılımının sağlanması, g. Ulusal stratejilerin oluşturularak çölleşmenin durdurulması ve/veya etkisinin azaltılması. Bu bağlamda sürdürülebilir arazi ve su kullanımlarının geliştirilmeleri, biyoçeşitlilik alanlarının korunmaya alınması ve bu kullanımlardan oluşabilecek sosyal çelişkilerin önlenmesi, h. Erken uyarı sistemlerinin bilgi, ağları aracılığıyla oluşturulup bir merkeze bağlanmaları, i. Diğer ülkelerin ulusal programlarıyla bağlantı kurarak bilgi ağları aracılığıyla bilgi alışverişinin sağlanması. Kurum ve Kuruluşların Sorumlulukları: Programdan beklenen sonuçların sağlanabilmesi için kurum ve kuruluşların sorumlulukları ilgili genelgede belirtildiği üzere; 1) Program çerçevesinde yürütecekleri çalışmalarda Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi Ulusal Koordinasyon Birimi ve ulusal düzeyde sekreterya hizmetlerini yürüten Çevre ve Orman Bakanlığı ile koordine ve işbirliği içinde bulunulması, 2) Sorumluluk alanlarına giren ve Ulusal Eylem Programında yer alan çölleşme ve kuraklıkla ilgili çalışma ve faaliyetlerini belirtilen süreler içinde gerçekleştirmek üzere kendi plan ve programlarına entegre etmek için gerekli tedbirlerin alınması, 3) Sorumlu oldukları eylemlerin gerçekleştirilmesi amacıyla yıllık iş programlarında ve bütçelerinde gerekli kaynakların tahsis edilmesi, 4) Programın uygulanması esnasında, diğer ülkelerle karşılıklı tecrübe ve bilgi değişiminin sağlanabilmesi için, gerektiğinde uluslararası destek kurumlarının kaynaklarından yararlanmak üzere bölgesel, alt bölgesel ve uluslararası çalışmalara katılım sağlanarak diğer ülke ve organizasyonlarla işbirliğinin geliştirilmesine önem verilmesi, 5) Program çerçevesinde alınan sonuçların ve kazanılan deneyimlerin, sözleşmenin ilgili hükümlerine göre diğer ülkelerle paylaşılmasına yardımcı olmak amacıyla veya Sözleşme Sekretaryasınca istenen periyodik ülke raporlarına intikal ettirilmek üzere, Çevre ve Orman Bakanlığına bildirilmesi, 9
6) Çölleşme ve kuraklık konularında; uluslararası, bölgesel ve ulusal düzeylerde düzenlenen seminer, çalıştay, panel, ve benzeri etkinliklere katılım sağlanılmasına ve kamu oyunun bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi çalışmalarına özen gösterilmesi, 7) Birleşmiş Milletlerce ilan edilen ve her yılı kutlanmakta olan 17 Haziran Çölleşme ile Mücadele Günü ile çeşitli etkinlikler düzenlemek suretiyle, çölleşmenin ve kuraklığın olumsuz etkileri ile doğuracağı sonuçlar ve felaketler konusunda toplumun bilgilendirilmesi çalışmalarına önem verilmesi, bu konuda düzenleyecekleri faaliyetlerle ilgili olarak Çevre ve Orman Bakanlığıyla gerekli koordinasyonun sağlanması olarak belirlenmiştir. ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE SÖZLEŞMESİ VE ULUSAL EYLEM PROGRAMI AÇISINDAN ORMANCILIK SEKTÖRÜ Ülkemizde çölleşmenin nedenlerini sayacak olursak bunlar; Doğal nedenler ( Toprak aşınımı,topraktaki bitki besin elementlerinin yüzeyden yada yıkanmayla profilden uzaklaşarak toprak verim kalitesinin bozulması, iklimsel değişmeler), Teknik nedenler (ormansızlaşma, meraların bozulması, hidrolojik yapının veya hidrolojik döngünün yapay yollarla etkilenmesi, tarım topraklarının yanlış yönetimi ve toprak yorgunluğunun oluşması, tarım orman alanlarının amaç dışı kullanımı, toprak kirlenmesi, arazilerinin fiziksel bozunumları, tarım ve orman ekosistemlerinin plansız olarak kullanımları veya arazilerin yanlış kullanımları) ve Sosyoekonomik, Yönetimsel ve Yasal Nedenler (yasal mevzuattan kaynaklanan sorunlar, Göç, Eğitimsizlik ve Fakirlik) olarak sayılabilir. Çölleşme nedenlerinin tamamına yakını ormancılık sektörü ile direk veya dolaylı olarak ilişkisi vardır. Çölleşme sorunları ise ; Düzeltilemeyen çölleşme sorunları (Toprak betonlaşması, Yapı ve diğer endüstrilerde toprakların yer üstü ve yer altı kayaçlarının hammadde olarak aşırı kullanımı) ve Düzeltilebilir çölleşme sorunları ( Erozyon, Ormansızlaşma, Mera alanlarında bozulum, Toprakların organik madde kaybı, Arazilerin fiziksel bozunumları, Yanlış arazi kullanımı, kullanılabilir suyun azalması, çoraklaşma, sulanan topraklarda tuzluluk sorunu, tarım ilaçları, toprak kirlenmesi) olarak sayılmaktadır. Düzeltilebilir çölleşme sorunlarının tamamı ormancılık sektörünün görevleri arasındadır. Bu durumda göstermektedir ki bütün dünyada olduğu gibi özelikle teknik anlamda çölleşme ile mücadele ormancılar tarafından yapılmaktadır. Çölleşme ile mücadele ulusal eylem programında; öngörülen düzenlemeler, yapılan çalışmalar ve ilgili kurumlarca öngörülen sürede yapılacak çalışmalar içerisinde yer alan 63 eylemim 50 adeti içerisinde Çevre ve Orman Bakanlığının sorumluluğunda kalmaktadır. Gerek, Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi gerksede Ulusal Çölleşme ile mücadele Eylem Programı ormancılık sektörüne önemli görevler vermektedir. Ormancılık sektörünün bu görevleri yerine getirmesi için gerekli olan başta insan kaynağı olmak üzere bütün yapısal düzenlemeleri biran önce yerine getirmek durumundadır. Çölleşme ile mücadele çok taraflı bir konu olsa dahi temel görev ormancılık sektörüne düşmektedir ve bütün dünyada da çölleşme ile mücadeleyi ormancılar yürütmektedir. 10
11