The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss2520 Number: 28, p. 525-535, Autumn II 2014 MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ: KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ A REVIEW ON PROBLEM-SOLVING SKILLS OF CANDIDATE MUSIC TEACHERS ACCORDING TO THE VARIOUS VARIABLES: EXAMPLE OF KARADENIZ TECHNICAL UNIVERSITY Arş. Gör. Yalçın YILDIZ Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi, Müzik Öğretmenliği Bölümü Doç. Dr. M. Kayhan KURTULDU Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği Bölümü Özet Bu çalışmada Karadeniz Teknik Üniversitesi nde öğrenim gören müzik öğretmeni adaylarının problem çözme becerileri incelenmeye çalışılmıştır. Etkili problem çözme becerilerine sahip olan bireylerin olmayanlara göre daha başarılı oldukları ve karşılaştıkları sorunların üstesinden daha hızlı şekilde gelebildikleri bilinmektedir. Her ortamda olduğu gibi eğitim-öğretim ortamlarında da karşılaşılan ve çözülmesi gereken birçok problem bulunmaktadır. Edinecekleri mesleğin gereği olarak, öğretmen adaylarından etkili problem çözme becerilerine sahip olmaları beklenmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı çalışma grubunda yer alan müzik öğretmeni adaylarının problem çözme becerilerinin sınıf, cinsiyet ve mezun olunan lise türü değişkenleri açısından incelenmesidir. Çalışmanın veri toplama aracı 1982 yılında Heppner ve Peterson tarafından geliştirilen ve 1993 yılında Şahin, Şahin ve Heppner tarafından Türkçe ye uyarlanıp geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış olan Problem Çözme Envanteri dir. Envanter yardımı ile elde edilen veriler, SPSS(Sosyal Bilimler için İstatiksel Paket Programı) ile analiz edilmiş ve testlerde anlamlılık düzeyi p<.05 olarak kabul edilmiştir. Veriler incelendiğinde çalışma grubunda yer alan müzik öğretmeni adaylarının problem çözme becerilerinin orta düzeyin üzerinde olduğu, 3. sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarının diğer sınıflarda öğrenim görenlere göre kısmen daha yüksek problem çözme becerisine sahip oldukları; bunu 1., 2. ve 4. sınıflarda öğrenim gören öğretmen adaylarının izlediği görülmektedir. Veriler çalışmanın değişkenleri açısından incelendiğinde; problem çözme becerileri ile sınıf, mezun olunan lise türü ve cinsiyet değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı belirlenmiştir.
526 Yalçın YILDIZ & M. Kayhan KURTULDU Anahtar Kelimeler: Müzik Öğretimi, Müzik Eğitimi, Müzik Öğretmeni, Müzik Öğretmeni Adayı, Problem Çözme Abstract In this study, candidate music teachers -studying in Karadeniz Technical University- problem-solving skills were tried to be examined. It is known that individuals who have effective problem-solving skills are more successful and can overcome the problems they face more quickly than individuals who have not. As in any field, in the field of education there are many problems encountered and need to be resolved. Candidate teachers are expected to have effective problem-solving skills due to the profession that they will do. In this direction, the purpose of the study is to examine problemsolving skills of candidate music teachers -involved in the study group- in terms of class, gender, and high school variables. Data of this study collected by the Problem Solving Inventory which was developed in 1982 by Heppner and Peterson and which was adapted to Turkish by Şahin, Şahin and Heppner. Data which obtained with the help of inventory were analyzed with SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) and significance level has been accepted as p<.05 for the statistical processes. According to the collected data it has been seen that the problem solving skills of the candidate music teachers involved in the study group- are above the average; the junior-class students have the partly highest problem solving skills than the other students; the freshman, the sophomore and the senior class students follow this range. At the end of the study it has been determined that there is no meaningful difference between problem solving skills of candidate music teachers and class, high-school and gender variables. Key Words: Teaching Music, Music Education, Music Teacher, Candidate Music Teacher, Problem Solving 1. GİRİŞ İnsanoğlunun karşılaştığı problemler farklılık gösterse de varoluştan bu güne ortak olan şey; her insanın yaşamının belli dönemlerinde problemlerle karşı karşıya kaldığıdır. Problemler aşılması gereken zorluk durumlarını, problem çözme ise bu durumların üstesinden gelmek için problemle karşılaşan birey tarafından işe koyulan tüm bilişsel, duyuşsal ve psikomotor davranışları ifade eder. Günümüzün giderek karmaşıklaşan koşullarında insanoğlu problem çözmeye yönelik birçok durumla karşı karşıya kalmaktadır. Kişilerin koşulları, ihtiyaçları ve beklentileri değişiklik gösterdiği için problem kavramının kapsamı da buna paralel olarak genişlemektedir (Karabulut ve diğerleri 2009). Araştırmacılar, problem kavramını anlamları birbirine yakın ve/veya aynı olmak kaydıyla farklı kelimeler kullanarak ifade etmişlerdir. Yalçın ve diğerleri, (2010) problem kelimesinin karmaşık, sıkıntılı ve istenmeyen durumları ifade eden bir kavram olduğunu ve problemler ile yaşam boyunca sık sık karşılaşılabildiğini ifade etmektedir. Bu durumda problem çözme ise, yaşam boyunca karşılaşılan bu güçlükleri bilginin yanı sıra yaratıcılık ve çözüme ilişkin yöntemlerden yararlanarak yenme sürecidir. Dündar, (2008) ise
Müzik Öğretmenliği Adaylarının Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İnc 527 problemlerin, bireyin hedefe ulaşma sürecinde karşılaştığı zorluklar olduğunu ifade etmiş, problem durumları ile yaşam boyunca çeşitli ortamlarda karşı karşıya kalınabileceğini, bu durumu çözebilen bireylerin hayatta başarılı olabildiğini ve yaşama bağlılıklarının arttığını belirtmiştir. Problem çözmenin başarıyı ve yaşama bağlılığı arttırdığı görüşü göz önünde bulundurulduğunda etkili problem çözmenin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu önem doğrultusunda karşılaşılabilecek olan problemin temel özelliklerini öğrenip tanıyabilmek, problemi etkili bir şekilde çözebilmenin önemli koşullarındandır. Bu açıdan problemin temel özelliklerini belirtmekte fayda vardır. Gülşen e (2008) göre problemin temel özellikleri şunlardır; Problem, problemle karşılaşan kişi için bir güçlük oluşturur, Birey karşılaştığı problemli durumdan kurtulmak ister, Birey bu problemle daha önce karşılaşmamış ise, çözümle ilgili herhangi bir hazırlığı bulunmamaktadır. Daha önce karşılaşılmış ve çözülmüş bir problemle tekrar karşılaşılması bazıları için tekrar bir problem durumu oluşturur; bazıları içinse oluşturmaz. Problemlerin çözümü aniden ortaya çıkmaz ve çözüm için çaba göstermek gereklidir. Problemin özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, güç bir durumda kalan ve karşılaştığı bu durumdan kurtulmak isteyen problem sahibinin bu durumdan kendi çabası olmadan kurtulabilmesi zayıf bir ihtimal olarak görülmektedir. Korkut, (2002) problemlerin çözümü için problem sahibinin bizzat çaba göstermesi gerektiğini vurgulayarak; problemlerle karşılaşan kişilerin farklı çözüm yolları denediğini belirtmiştir. Korkut, (2002) karşılaşılan problemin; problemi görmezden gelerek, problemin kendiliğinden çözülmesini umarak, karar vermeyi erteleyerek, sorumluluğu başkaları üzerine atarak ve geçmiş yaşantılar ile öğrenilen kuralların basit bir şekilde uygulayarak çözülemeyeceğine vurgu yapmış ve problem çözmenin ancak kişisel çaba ile bulunabilecek yeni çözüm yolları ile gerçekleşebileceğini ifade etmiştir. İnsanoğlunun varoluşundan beri karşılaştığı durumlar, kaynaklarının özelliğine göre basit, karmaşık; kısa veya uzun süreli olarak sınıflanabilir. Bu değişik sorun türleri insan hayatında var olan ekonomik, duygusal ve bedensel sorunlarla etkileşerek çözümü daha karmaşık olan sorunlara dönüşebilir (Cüceloğlu, 1993; akt: Pehlivan, Konukman, 2004). Bireylerin karşılaştıkları sorunları kaynaklarına göre algılayarak çözümü üretmek için zihnin harekete geçirilmesi, problem çözme sürecinin ilk adımını oluşturur. Birey bu ilk adımdan sonra karşılaştığı problemle ilgili çözüm yollarını düşünerek o problemi çözme isteğiyle çeşitli girişimlerde bulunur. Problem çözme becerisi; problemi tanıyıp ona konsantre olma, problem hakkında bilişsel değerlendirmede bulunabilme gibi durumlarla ilişkilidir. Problemli durumla başa çıkabilme, problem çözme ile aynı anlamı taşımak olup bireysel veya çevresel isteklere uyum sağlamak amacıyla bilişsel ve duyuşsal işlemleri problemin
528 Yalçın YILDIZ & M. Kayhan KURTULDU kaynağına yönlendirerek davranışsal tepkilerde bulunmayı ifade eder (Heppner ve arkadaşları 1985). Problem çözme sürecinde olan bireyin vereceği davranışsal tepkilerinin etkili olmasının, problemin etkili bir şekilde çözülmesine katkıda bulunacağı düşünüldüğünde; olumlu davranış seçeneklerin üretilebilmesi ve diğerlerinden ayrılabilmesi karşımıza önemli bir gereklilik olarak çıkmaktadır. D Zurilla ve Goldfried e (1971) göre problem çözme süreci; karşılaşılan problem çözebilmek amacıyla olumlu sonuç verebilecek seçenekleri üretme ve bu seçeneklerden en etkili görülenini diğerlerinden ayırmayı kapsayan bilişsel, duyuşsal ve davranışsal bir süreçtir. Yine Kuzgun a (1992) göre etkili problem çözme, problemin doğru tanımlanması, problem ile ilgili gereken bilgilerin toplanması, çözüm seçeneklerinin belirlenmesi ve bu seçeneklerden en uygun olanının uygulanması ile gerçekleşmektedir (Akt: Korkut, 2002). Yukarıdaki açıklamalara bakıldığında, etkili problem çözmenin birbirine bağlı ve belirli aşamalar içinde gerçekleştiği görülmektedir. Problem çözme süreci yalın anlatımla; karşılaşılan problem ile ilgili bilgi toplama, problemi çözmeye istekli olma ve problemin çözümünde karşılaşılabilecek olan engellerin ne olduğunun belirlenmesi gibi davranışların birikiminden oluşmaktadır (aktaran Çelikkaleli, Gündüz, 2010). Bingham (1998) ve Nezu, Nezu ve Lombardo ya (2001) göre, temel olarak problem çözme aşamaları dört yetenek ve aşamadan oluşmaktadır (aktaran Çelikkaleli, Gündüz, 2010, s. 363). Bunlar; Problemin tanımlanması ve formüle edilmesi (problemlerin doğasını anlama yeteneği, hedefe yönelik engellerin tanımlanması, gerçekçi amaçlar ortaya koymak, sonuç-etki ilişkisini algılamak). Alternatiflerin üretilmesi (çoklu çözüm önerileri konusunda beyin fırtınası yapabilme yeteneği) Karar verme (olası sonuçları tanımlama yeteneği, olası sonuçları öngörebilme ve faydacı bir yaklaşımla sonuçların istenile bilirliğini analiz etme). Çözümleri uygulama ve test etme (uygun çözüm planını ortaya çıkartmak, çözüm planının etkilerini izlemek, eğer çözüm etkili olamamışsa ortaya çıkan sorunu giderme, eğer sonuç memnuniyet vericiyse kendi kendini pekiştirme. Sonuç olarak problem çözmede başarı, öncelikle problemin doğru tanımlanmasına bağlıdır. Problemin doğru tanımlanmasının yanı sıra problem oluşturan durumla ilgili yeterli bilgi sahibi olunmalı, güçlüğü gidereceği düşünülen çeşitli davranış tarzları planlanmalı ve en iyi çözüme götüreceği düşünülen seçenekten başlanmalıdır. Problem çözme sürecinde geçilen bu aşamaları bir çarkın dişlilerine benzetmek, sürecin her aşamasında göstereceğimiz tutumun problem çözümü için etkili davranışlar oluşturmak açısından ne denli önemli olduğunu ortaya koyacaktır.
Müzik Öğretmenliği Adaylarının Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İnc 529 1.1. Eğitim-Öğretim ve Problem Çözme Fark edilen, tanımlanan, planlanan ve çözümleri üretilebilen problemlerin yanında, çözüm sürecinde kimi zaman ciddi sıkıntıların yaşandığı çeşitli problemlere, hemen her ortamda olduğu gibi eğitim öğretim ortamlarında da karşılaşılmaktadır. Eğitim, toplumda her açıdan sağlıklı bireylerinin oluşması için en önemli unsurlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkçapar a (2009) göre eğitim, toplumun gelişimi için en temel unsurların başında gelmektedir. Bu açıdan, öğrencileri toplumun gelişiminde rol oynayacak kök vermekte olan fidanlara benzetebiliriz. Çağdaş eğitimin amaçlarından biri de, bu öğrencilerin etkili problem çözme becerilerine sahip olabilmesidir. Öğrenciler açısından bireysel başarı, günlük hayatta karşılaşılan problemlerin esiri olmadan, problemin akılcı bir yaklaşımla analiz edilmesi ve problemi yaratan nedenlerin gerçekçi olarak belirlenip çözülmesi ile alakalıdır (Yalçın ve diğerleri, 2010, s.20). Bu doğrultuda eğitim alanında yaşanan ve yaşanabilecek olan problemlere karşı alınacak olan tedbirler gereklilik olarak görülmektedir. Problemlere karşı alınabilecek olan bu tedbirlerden ilkinin etkili problem çözme becerisi geliştirmek olduğu söylenebilir. Problem çözme becerilerinin incelendiği çeşitli çalışmalarda, problem çözmede kendini yeterli olarak gören bireylerin, girişken kişiler olduğunu, kendini yeterli olarak görmeyenlere göre daha yüksek benlik saygısına sahip olduklarını ve akademik açıdan daha uygun çalışma yöntemleri uyguladıklarını bunun yanı sıra etkili problem çözmenin üniversite öğrencilerinin başarılarına katkıda bulunduğu belirtilmiştir. (Şahin, Şahin ve Heppner, 1993; McGee, 2005; Genç, Kalafat, 2010). Problem çözme, bireyin herhangi bir bilgiyi almasını, işleme sürecinden geçirmesini ve bu bilgiyi kullanmasını gerektirir. Ortaya çıkan bilgi bireyin kendi özel yaşamı ile ilgili olduğu gibi mesleki yaşamı ile ilgili de olabilir (Abaan, Altıntoprak, 2005, s.63). Öğretmenlik bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerden hem öğrenen hem ileride edinecekleri mesleğin gereği olarak öğreten; hem de sosyal yaşam açısından benlik algısı yüksek ve sağlıklı bir bireyi olması beklenir. Bu yüzden öğretmen adaylarının hem öğrenim hem öğretim; hem de sosyal yaşamlarında karşılaşacakları problemleri etkili bir şekilde çözmesi ayrıca önem kazanmaktadır. Bu doğrultuda Ağır, (2007) günümüzde öğrenci başarısızlıklarının giderilmesinde ve nitelikli öğretmenlerin yetiştirilmesinde üzerinde durulan konulardan birinin de problem çözme olduğunu, problem çözme kavramının tüm yaşantımızda olduğu gibi eğitim öğretimde de önemli bir yer tuttuğunu ve düşük problem çözme becerilerinin öğrencilerde olumsuz benlik algısı gelişimine yol açacağını belirtmiştir. Problem çözme becerileri eğitim sürecinde hem amaç hem de bir sonraki öğrenmelerin etkili bir şekilde gerçekleşebilmesi için araç olarak kullanılabilmektedir. Bireyin problem çözme becerilerinin gelişmesinde, ona örnek olabilecek ve kendisi de problem çözme becerilerine sahip bir öğretmen oldukça önemlidir. Problem çözme becerileri gelişmiş olan bir öğretmen, öğrencisinin problemini fark ederek gereken desteği sağlayabilecektir. Sağlanacak bu destek ise öğrencinin kendi problemlerinin
530 Yalçın YILDIZ & M. Kayhan KURTULDU farkında olmasına, gereksinimlerini bilmesine ve problemin çözümü için uygun yollar bulabilmesine yardımcı olacaktır. Dolayısıyla problem çözme becerilerine sahip olan öğretmenlerin, öğrencilerin öğrenme sürecine olumlu olarak katkıda bulundukları söylenebilir. Katkat ve Mızrak a (2003) göre eğitim-öğretim sürecinin en önemli sacayaklarından biri olan öğrenci devamlı olarak çevresine uyum etkinliği içindedir. Öğrenci bu süreçte problemlerle karşılaşır ve bu problemleri çözmek için sürekli olarak öğrenmek zorundadır. Öğrencinin sorunlarını ve gereksinmelerini bilmeden etkili bir şekilde öğrenmesini sağlamak da olanaksızdır. Bu durumda öğretmen adayları, hem kendi karşılaştığı problemleri çözebilmek hem de öğrencilerine problem çözme konusunda gereken becerileri kazandırabilmek için iyi bir problem çözme becerisine ihtiyaç duyacaktır. Bunun yanında başarılı bir problem çözme süreci geçiren öğretmen adayı, olumlu bir benlik algısı geliştirebilecek, akademik ve mesleki açından başarı gösterebilecektir. Yukarıdaki açıklamalar incelendiğinde eğitim sürecinde problem çözmede problemin tanımlanmasının, problem çözmek için ihtiyaç duyulan gereksinimlerin ve probleme neden olan durumların kavranmasının önemi ortaya çıkmaktadır. Mesleğe başladıkları andan itibaren problem çözme becerilerini etkili olarak kullanabilen, ne yapılacağının bilinmediği durumlarda yapılacak olanı bilen öğretmenler mesleki ve sivil hayatlarında karşılaştıkları problemleri (bu problemler kendileri kaynaklı olsun ya da olmasın) kolaylıkla ve etkili bir şekilde çözüme ulaştırabilirler. Öğretmen adaylarının güçlüklere karşı dirençli olup, meslek hayatlarında da öğrencilere örnek ve rehber olabilmeleri için problem çözme becerilerini uygun bir şekilde kullanmaları gereklidir. Bu bağlamda çalışmanın amacı müzik öğretmenliği adaylarının problem çözme becerilerini tespit etmek ve öğretmen adayların problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler yoluyla farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. 2. YÖNTEM 2.1. Çalışma Grubu Bu araştırmanın çalışma grubunu, 2012 2013 öğretim yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü nde öğrenim gören 152 öğretmen adayı oluşturmaktadır. 2.2. Verilerin Toplanması Bu araştırmada çalışma grubunun problem çözme becerileri Problem Çözme Becerileri Envanteri kullanılarak toplanmıştır. Envanter, Heppner ve Peterson tarafından 1982 yılında geliştirilmiş ve yine Şahin, Şahin ve Heppner tarafından 1993 yılında Türkçe ye uyarlanması yapılmıştır. Uyarlaması yapılan bu ölçek 35 maddeden oluşan 6 lı likert tipi bir ölçektir, verilen cevaplara 1 ile 6 arasında puan verilir ve (6) Her zaman böyle davranırım, (5) Çoğunlukla böyle davranırım, (4) Sık sık böyle davranırım, (3) Arada sırada böyle davranırım,(2) Ender olarak böyle davranırım, (1) Hiçbir zaman böyle davranmam şeklinde derecelendirilmiştir. Ölçekten alınabilecek
Müzik Öğretmenliği Adaylarının Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İnc 531 puanlar 32 192 aralığındadır. Ölçekten alınan puanın yüksekliği kişinin kendini problem çözme becerileri konusunda yetersiz olarak algıladığını göstermektedir. Yapılan Türkçe geçerlik güvenirlik çalışmasında ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı.88 olarak bulunmuştur. Bu çalışmada ise ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı tekrar hesaplanmış ve.81 olarak bulunmuştur. Uygulama aşamasından önce ölçeğin geçerliliğine yönelik ilk değerlendirme için ölçek maddeleri, literatür incelendiğinde bulunan tek Türkçe problem çözme becerisi ölçeğinin (Yaman, 2003) maddeleri ile karşılaştırılmıştır. Uzman görüşü de alınarak yapılan incelemede bu iki ölçeğin maddelerinin benzer durumları sınadığı belirlenmiştir. 2.3. Verilerin Çözümlenmesi Çalışma grubundan elde edilen verilerin çözümlenmesinde, SPSS paket programı kullanılmıştır. Elde edilen verilerin sınıflara göre dağılımı ve sınıf düzeyine göre problem çözme becerilerinin tespit edilmesinde tanımlayıcı istatistik ölçümler kapsamında ortalama hesaplaması yapılmıştır. Verilerin sınıf, cinsiyet ve okul türüne göre farklılık gösterip göstermediğine ilişkin ölçümler için parametrik testler kullanılmıştır. Sınıf değişkeninin karşılaştırılmasında anova testi yapılmış, cinsiyet ve okul türüne göre yapılan karşılaştırmalarda ise t testi yapılmıştır. Yapılan testlerde anlamlılık düzeyi p<.05 olarak kabul edilmiştir. 3. Bulgular ve Yorum Bu çalışmada, çalışma grubunu oluşturan müzik öğretmeni adaylarının problem çözme becerileri; sınıf düzeyi, cinsiyet ve mezun olunan lise değişkenlerine göre incelenmiş, elde edilen veriler bu bölümde istatistiksel olarak analiz edilmiş ve tablolar haline getirilmiştir. Çalışma grubunda yer alan müzik öğretmeni adaylarının sınıf düzeyine yönelik ortalama puanları tablo 1 de belirtilmiştir. Sınıflar 1. 2. 3. 4. Tablo 1.Çalışma Grubunun Problem Çözme Becerilerinin Sınıf Düzeyine Yönelik Ortalama Puanları En yüksek puan En düşük puan 131 49 90.6 123 61 96.9 116 47 89.8 124 65 98.4 Genel Ortalama 94,2 Aritmetik Ortalama Ölçekten alınabilecek en düşük puan 32, en yüksek puan da 192 dir. Ölçekten alınacak düşük puanın yüksek problem çözme becerisini, yüksek puanın da düşük problem çözme becerisini ortaya koyduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, 3.
532 Yalçın YILDIZ & M. Kayhan KURTULDU sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarının diğer sınıflarda öğrenim görenlere göre kısmen daha yüksek düzeyde problem çözme becerisine sahip oldukları tespit edilmiştir. 3. sınıfta öğrenim gören adayları 1. sınıfta, 2. sınıfta ve 4. sınıfta öğrenim görenler izlemektedir. Tabloya göre 3. Sınıfta öğrenim gören adayların dışında, puanlarda kademeli bir artış bulunmaktadır. Ölçeğin orta noktası 112 puandır, sınıf düzeyi ve genel aritmetik ortalamalar göz önünde bulundurulduğunda; çalışma grubunda yer alan öğretmen adaylarının problem çözme becerilerinin orta seviyenin kısmen üzerinde olduğu görülmektedir. Çalışma grubunda yer alan müzik öğretmeni adaylarının problem çözme becerileri ile sınıf düzeyi arasındaki ilişki incelenmiş ve Anova testi sonuçları belirtilmiştir. Tablo 2. Problem Çözme Becerileri İle Sınıf Düzeyi Arasındaki Anova Testi Sonuçları Faktör N Ort. (mean) F P 1. sınıf 41 90.6 2,17,093 2. sınıf 36 96.9 3. sınıf 30 89.8 4. sınıf 45 98.4 Tablo 2 de çalışma grubunun problem çözme becerileri ile sınıf düzeyi arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Anova testi sonuçları p<,05 düzeyine göre (p=,093) anlamlı bulunmamıştır. Bu duruma göre, çalışma grubunun problem çözme becerileri sınıf düzeyi ile ilişkili değildir. Çalışma grubunun problem çözme becerileri ile cinsiyetleri arasındaki ilişki incelenmiş t-testi sonuçları belirtilmiştir. Tablo 3.Problem Çözme Becerileri İle Cinsiyet Arasındaki T-Testi Sonuçları Faktör N Ort. T P (mean) Kız 100 92.9-1.28,202 Erkek 52 96.9 Tablo 3 de çalışma grubunda yer alan öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile cinsiyetleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. (t=-1,28, p>.05). Bu sonuca göre, cinsiyet değişkeninin problem çözme becerisi üzerinde bir etkisi yoktur. Çalışma grubunun problem çözme becerileri ile mezun olunan lise arasındaki ilişki incelenmiş t-testi sonuçları belirtilmiştir.
Müzik Öğretmenliği Adaylarının Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İnc 533 Tablo 4.Problem Çözme Becerileri İle Mezun Olunan Lise Türü Arasındaki T-Testi Sonuçları Faktör N Ort. (mean) T p Agsl 104 95,7 Diğer 48 91,1 1,42,157 Tablo 4 te çalışma grubunda yer alan öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile lise türü arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (t=1,42, p>.05). 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Yapılan araştırmadan elde edilen bulgulara göre çalışmaya katılan müzik öğretmeni adaylarının problem çözme becerileri ortalamanın üzerindedir. Bu sonuç Çınar, Hatunoğlu ve Hatunoğlu nun (2009) öğretmenler ile gerçekleştirdikleri ve öğretmenlerin problem çözme becerilerini ortalamanın üzerinde olarak tespit ettikleri çalışma ile uyumluluk göstermektedir. Bu çalışmanın yanı sıra Aylar ve Aksin (2011) Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına yönelik yaptıkları çalışmada, öğretmen adaylarının problem çözme becerilerinin orta düzeyde olduğu belirtilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, çalışma grubunu oluşturan öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile sınıf değişkeni arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Sınıf düzeyi açısından bakıldığında 3. sınıfta öğrenim göre öğretmen adaylarının problem çözme becerileri diğer sınıflarda öğrenim görenlere göre kısmen daha yüksektir. Bu sıralamayı 1., 2. ve 4. sınıflarda öğrenim gören öğretmen adayları izlemektedir. En düşük düzeyde problem çözme becerileri 4. sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarında bulunmaktadır. Çalışma bu yönüyle 4. sınıfta öğrenim gören müzik öğretmeni adaylarının en yüksek 1. sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarının ise en düşük problem çözme becerilerine sahip olduğu belirtilen Çevik in (2011) çalışmasıyla benzerlik göstermemektedir. Sınıflara yönelik bulgular açısından bakıldığında, sınıf düzeyinin artması ile doğru orantılı bir durum karşımıza çıkmamaktadır. Yapılan çalışmada cinsiyet değişkeni ile problem çözme becerileri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışmanın bir başka bulgusuna göre de mezun olunan lise türü ile problem çözme becerileri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Çalışma bu yönüyle de Çevik in (2011) çalışmasını destekler niteliktedir. Öğretmenler bulundukları konum ve ortam sebebiyle devamlı olarak çözülmesi gereken problemlerle karşı karşıya kalabilirler. Öğretmen adaylarının problem çözme becerilerinin gelişmiş olmasının meslek hayatlarında, sınıf içi ve sınıf dışında karşılaşacakları problemleri çözebilmelerinde önemli bir görev üstlendiği göz önünde bulundurulduğunda, üniversitelerin eğitim fakültelerinde öğretmen adaylarına uygulanan programın bu becerileri geliştirebilecek düzeyde olmasının önemli bir
534 Yalçın YILDIZ & M. Kayhan KURTULDU gereklilik olduğu düşünülebilir. Bu açıdan bakıldığında öğretmen adaylarının uygulanan program yoluyla problem çözme becerilerinin geliştirilmeye çalışılması, problem çözme becerilerinin 1. sınıftan başlayarak 4. sınıfa doğru kademeli bir artış göstermesine olanak sağlayabilecektir. Diğer yandan öğretmenlik uygulaması ve öğretmenlik uygulaması öncesinde bu uygulamaların alt yapısını oluşturan bazı teorik derslerde karşılaşılabilecek muhtemel problemlerin ve çözüm yollarının ders içeriklerine yansıtılması ve çözüm önerilerinin geliştirilerek paylaşılması da önemli bir katkı sağlayabilir. Kendileri yeterli düzeyde problem çözme becerisine sahip olan öğretmenlerin yetiştireceği öğrencilerin de bu becerilerden faydalanacağı gerçeği göz önüne alındığında, toplumsal bir döngünün ve gelişimin en önemli dişlilerinden biri olan öğretmenin bu becerilere sahip olmasının gerektiğini söylemek mümkündür. KAYNAKÇA ABAAN, S. ve ALTINTOPRAK, A. (2005). Hemşirelerde problem çözme becerileri: öz değerlendirme sonuçlarının analizi. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 62 76. AĞIR, M. (2010). Üniversite öğrencilerinin bilişsel çarpıtma düzeyleri ile problem çözme becerileri ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ARI, R. ve SEÇER, Z. (2003). Farklı ana baba tutumlarının çocukların psikososyal temelli problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 451 464. AYLAR, F. ve AKSİN, A. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öz-yeterlilik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 299 313. ÇELİKKALELİ, Ö. ve GÜNDÜZ, B. (2010). Ergenlerde problem çözme becerileri ve yetkinlik inançları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 361 377. ÇEVİK, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının çeşitli değişkenlere göre problem çözme becerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 1003 1012. ÇINAR, O., HATUNOĞLU, A. ve HATUNOĞLU, Y. (2009). Öğretmenlerin problem çözme becerileri. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 215 226. D zurilla, T. J. ve GOLDFRİED, M. R. (1971). Problem solving and behavior midification. Journal of Abnormal Psychology, 18, 407 426. DÜNDAR, M. (2008). Polislerin umutsuzluk düzeyleriyle problem çözme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 10(3), 77 92. GENÇ, S. Z. ve KALAFAT, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 135 147. GÜLŞEN, D. (2008). Farklı lig düzeyinde oynayan futbolcuların oynadıkları mevkilere, öğrenim durumu ve spor yaşlarına göre problem çözme becerilerinin
Müzik Öğretmenliği Adaylarının Problem Çözme Becerilerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İnc 535 incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. HEPPNER, P. P., BAUMGARDNER, A. ve JACKSON J. (1985). Problem-solving selfappraisal, depression, and attributional style: are they related? Cognitive Therapy and Research, 9(1), 105 113. KATKAT, D. ve MIZRAK, Ö. (2003). Öğretmen adaylarının pedagojik eğitimlerinin problem çözme becerilerine etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 158, 15.02.2013 tarihinde http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/158/katkat.htm adresinden alınmıştır. KARABULUT, E. O., KURU, E. ve PULUR, A. (2009). Beden eğitimi öğretmenliği bölümü öğrencilerinin problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 272 279 KORKUT, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 177 184. MCGEE, J. V. (2005). Cognitive, demographic, and motivational factors as indicators of help seeking in supplemental instruction. 14.12.2012 tarihinde http://www.researchgate.net/publication/26898812_cognitive_demographic_an d_motivational_factors_as_indicators_of_helpseeking_in_supplemental_instruction adresinden alınmıştır. MERTOĞLU, H. ve ÖZTUNA, A. (2004). Bireylerin teknoloji kullanımı problem çözme yetenekleri ile ilişkili midir? The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 83 92. PEHLİVAN, Z. ve KONUKMAN, F. (2004). Beden eğitimi öğretmenleri ile diğer branş öğretmenlerinin problem çözme becerisi açısından karşılaştırılması. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 55 60. SEZEN, G. ve PALİÇ, G. (2012). Lise öğrencilerin problem çözme becerisi algılarının belirlenmesi. Journal of Educational and Instructional Studies in The World, 2(1), 89 95. ŞAHİN, N., ŞAHİN, N. H. ve HEPPNER, P. P. (1993). The psychometric properties of the problem solving inventory. Cognitive Therapy and Research, 17, 379 396. TÜRKÇAPAR, Ü. (2009). Beden eğitimi spor yüksekokulu öğrencilerinin farklı değişkenler açısından problem çözme becerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 129 139. YALÇIN, B., TETİK, S. ve AÇIKGÖZ A. (2010). Yüksekokul öğrencilerinin problem çözme becerisi algıları ile kontrol odağı düzeylerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 19 27. YAMAN, S. (2003). Fen bilgisi eğitiminde probleme dayalı öğrenmenin öğrenme ürünlerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.