...eğitim gören engelli gençlere destek Engellilik ve Beceri Rehberi: Fiziksel Engeller 75%ini finanse eden
İçindekiler Fiziksel Engeller... 5 Neden engelim hakkında daha fazla bilgi sahibi lmalıyım?... 5 Güçlü Yönlerim... 5 Fiziksel engeller nelerdir?... 5 Fiziksel engellerden en fazla etkilenecek beceriler... 7 Grup Çalışması ile Fiziksel Engeller ve/veya Hareket Kabiliyetini Engelleyen Tıbbi Srunlar... 8 Grup çalışması nedir?... 8 Grup çalışması neleri içerir?... 8 Fiziksel engeller ve/veya hareket kabiliyetini engelleyen tıbbi srunlar grup çalışmasını nasıl etkiler?... 8 Grup çalışması ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler... 9 Kendi kendine yardım... 9 Öğretmenlerim ne yapmalı?... 10 BİT (Bilgi ve İletişim Teknljileri) ile Fiziksel Engeller... 11 Bilgi ve İletişim Teknljileri (BİT) nedir?... 11 Bilgi ve İletişim Teknljileri (BİT) neleri içerir?... 11 BİT sistemlerini kullanmak... 11 Bilgi bulmak ve paylaşmak... 11 Bilgi geliştirmek ve sunmak... 11 Fiziksel engeller BİT kullanımını nasıl etkiler?... 11 BİT ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler... 12 Kendi kendine yardım... 12 Öğretmenlerim ne yapmalı?... 12 Okur Yazarlık ile Fiziksel Engeller... 13 Okur yazarlık nedir?... 13 Knuşma neleri kapsar?... 13 Dinleme neleri kapsar?... 13 Okuma neleri kapsar?... 14 Yazma neleri kapsar?... 14 Fiziksel engeller kur yazarlığı nasıl etkiler?... 14 Okur Yazarlık ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler... 15 Kendi kendine yardım... 15 Öğretmenlerim ne yapmalı?... 15 Matematiksel Beceri ile Fiziksel Engeller... 16 Matematiksel beceri nedir?... 16 Matematiksel beceri neleri içerir?... 16 Fiziksel engeller matematiksel beceriyi nasıl etkiler?... 17 Matematiksel Beceri ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler... 17 Kendi kendine yardım... 17 Öğretmenlerim ne yapmalı?... 17 www.q4s.eu 2
Uygulama Becerileri ile Fiziksel Engeller... 19 Uygulama becerileri nelerdir?... 19 Uygulama faaliyetleri neleri içerir?... 19 Fiziksel engeller uygulama faaliyetlerini nasıl etkiler?... 19 Uygulama Becerileri ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler... 20 Kendi kendine yardım... 20 Öğretmenlerim ne yapmalı?... 20 Kişisel Düzen... 22 Bu Rehberde Açıklanan Destekleri Nasıl Alabileceksin?... 22 Faydalı Linkler ve Kaynaklar... 23 Destekleyici Ürünler... 23 Durumunu Başkalarına Açıklama Tavsiyeleri... 24 Engelini başkalarına açıklama gerekçeleri... 25 Engelini açıklamayı istememe nedenleri... 26 Engelini açıklamanın en iyi zamanı nedir?... 26 Durumu kendi kntrlün altında tutmak engelini açıklamak için bazı ipuçları... 28 İşe girdikten veya kursa başladıktan snra engelinle ilgili srular... 29 Vaka Çalışması... 30 www.q4s.eu 3
Giriş Öğrenciler için QATRAIN (Q4S) prjesi tarafından, fiziksel engeller nedeniyle zrluk çeken öğrenciler için özel larak hazırlanmış Engellilik ve Beceri Rehberi ne hş geldiniz.. Bu rehber, kulunuzda geçirdiğiniz zamandan en üst seviyede yararlanmanız knusunda yardımcı lmak amacıyla hazırlandı. İçinde, fiziksel engeller dlayısıyla öğrenme sürecinde karşılaşılan sıkıntılarla ilgili tavsiyeler yer alıyr. Okulunuzda başarıyı yakalamanız ve istediğiniz kalifikasynları kazanmanız açısından öğrenme becerilerinizi geliştirmek çk önemlidir. Bu rehberde, becerilerinizi geliştirmek için kendinizin yapabilecekleri knusunda tavsiyeler bulacaksınız. Aynı zamanda öğretmenlerinizden ne şekilde destek isteyebileceğinize ilişkin de bilgiler verilmektedir. Bunlar dışında, faydalı web siteleri, yasalar ve yararlanabileceğiniz destekler knusunda erişebileceğiniz kaynaklar knusunda da bilgiler bulunmaktadır. Ayrıca, kendi durumunuzu başkalarına açıklama ve kulda ihtiyaç duyduğunuz desteği alma knusunda da tavsiyeler açıklanmaktadır. Teşekkürler Q4S Prje rtaklığı, bilgilerini kullanmamıza izin veren Birleşik Krallık Engelli Öğrenciler İdaresi ne, Türkiye ye uyarlanmasında gerekli yönlendirmeleri yapan Başbakanlık Özürlüler İdaresi ne (ÖZİDA) ve İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü ne teşekkür eder. Telif Hakları Bu dkümanı ticari amaçlar dışında, sadece kendi kullanımınız için çğaltabilirsiniz. Bunu yaparken www.engelsizegitim.cm veya www.q4s.eu adresli web sitesini referans larak göstermeniz bekleniyr. Burada yer alan bilgilerin dğru lması için her türlü titizlik ve çaba gösterilmiş lsa da bu knuda garanti verilmemektedir. İletişim Q4S prjesi hakkında daha fazla bilgi almak için: e-psta: inf@bcdtr.cm www.q4s.eu 4
Fiziksel Engeller Neden engelim hakkında daha fazla bilgi sahibi lmalıyım? Fiziksel engeller hakkında bilgi sahibi lman, belirtileri ve etkilerini öğrenmen, kendi durumunu anlamak ve bu durumun yarattığı zrlukları aşmak ylunda atacağın ilk adımdır. Fiziksel engellernin beraberinde getireceği zrlukları anladığın nktada zayıf yönlerini aşmayı, güçlü yönlerini ve becerilerini kullanmayı öğrenmeye başlayabilirsin. Güçlü Yönlerim Bazı insanlar knuşma güçlüğü çeken, tekerlekli sandalye kullanan ya da kllarında spastisite lan kişilerin yavaş öğrendiğini düşünür. Oysa bilindiği gibi, bunun gerçekle hiç ilgisi yktur. Fiziksel engeli lan kimseler başkalarına göre ne eksik ne de fazla zekâya sahiptir. Cambridge Üniversitesinden Prfesör Stephen Hawkins herhalde dünyanın en tanınan tekerlekli sandalye kullanan insanıdır. Kzmlji ve kuantum yerçekimi alanlarında özellikle kara deliklerle ilgili katkıları dlayısıyla ün kazanmıştır. Ayrıca fiziksel engeli bulunan pek çk ünlü sprcu da bulunmaktadır (aşağıdaki kaynaklara bak) Fiziksel engeller nelerdir? Hareket kabiliyetinin zarar görmesi, geçici veya kalıcı birçk nedene bağlı labilir. Hastalığın etkileri dalgalı veya sabit labilir ya da zamanla kötüleşen bir seyir gösterebilir. Vücudun bazı bölümleri etkilenebileceği gibi tümü de etkilenebilir. Kısıtlı hareket ve/veya zayıf el becerisi ile ilgili engellerden bazıları aşağıda sıralanmıştır: Kas Distrfisi Kas Zaafiyeti (Muscular Dystrphy) - Kalıtım yluyla geçen ve kasların kuvvetten düşmesi ile körelmesi şeklinde kendini gösteren kalıtımsal bir hastalık. Serebral Palsi Beyin Felci (Cerebral Palsy) Dğum öncesi veya snrası luşabilen ve bzuk krdinasyn ile istemsiz kas hareketleri ile kendini gösteren bir hastalık. Hemipleji Kısmi Felç (Hemiplegia) Beyin travması veya inme snucu vücudun bir kısmının felç lması. Parapleji (murilik felci) veya kuadripleji (tam felç) ile karıştırılmamalıdır çünkü her ikisinde de beyin etkilenmemiştir. Hemipleji durumunda ise beyin etkilenmiş lup zekâ, kişilik, knuşma veya duyularda yitim söz knusu labilir www.q4s.eu 5
Multipl Sklerz- MS (Multiple Sclersis) Beyni ve muriliği etkileyen bir sinir sistemi hastalığıdır. Genellikle felç, adale kasılmaları, knuşma bzuklukları ve el titremeleri ile kendini gösterir. Paraliz - Felç (Paralysis) Vücudun bazı bölgelerinde sinir veya kasların bzukluğundan ileri gelen duyu, hareket veya kntrl kaybı. Parapleji Omurilik Felci Belden Aşağı Felç (Paraplegi) - Belden aşağı her, iki bacağın tutmaması, felç hali. Felç lan rganlarda genellikle duyu kaybı, adale kasılmaları, ağrı, bşaltım sisteminde kntrl kaybı görülür. Çcuk Felci (Pli) - Yüksek ateş ve muhtelif kasların felcine sebep lan ve murilikteki sinir hücrelerine zarar veren bir virüsün yl açtığı bulaşıcı bir enfeksiyndur. Kuadripleji Kl Bacak ve Bedenin Tptan Felç Olması (Quadriplegia)- Omurilikte servikal bölgede yaralanma snucu luşur; murlik felcine ek larak kl ve ellerde de felç görülür. Eğer sende fiziksel engel söz knusu ise şu srunlarla kaşılaşabilirsin: Krdinasyn ve hareket zrluğu; Dayanıklılık ve kuvvet eksikliği; Otmbil kullanma, ev işi, yemek pişirme ve kişisel bakım knularında zrlanma ve/veya çabuk yrulma; Halsizlik; Başkalarının nrmal larak girip çıkabildiği tuvalet, yemekhane, kütüphane, derslik gibi yerlere ulaşmakta zrluk; Eğer elin ya da klun da felçten etkilenmişse: Yazı yazarken zrlanabilirsin; Kalem kullanamayabilirsin; Çk yavaş yazı yazıyr labilirsin; Sayfa çevirmekte zrlanabilirsin; Standart klavye veya fare kullanamayabilirsin; Labratuvar veya mutfaklardaki teçhizatı kullanmakta zrlanabilirsin; www.q4s.eu 6
Sayfa çevirmekte, belgeleri dsyalamakta zrlanabilirsin. İstemsiz kafa hareketlerin var ise standart büyüklükteki yazıyı kumakta sıkıntı çekebilirsin Fiziksel engellerden en fazla etkilenecek beceriler Fiziksel engeller bir dereceye kadar tüm derslerini etkileyecektir, ancak sana en çk sıkıntı yaratma ihtimali lanlar aşağıdakilerdir. Bu faaliyetleri tıklayarak kulunun sana nasıl yardımcı labileceği hakkında daha fazla bilgi alabilirsin: Grup Çalışması ile Fiziksel Engeller ve/veya Hareket Kabiliyetini Engelleyen Tıbbi Srunlar BİT ile Fiziksel Engeller Okuma Yazma ile Fiziksel Engeller Matematiksel Beceri ile Fiziksel Engeller Uygulama Becerileri ile Fiziksel Engeller www.q4s.eu 7
Grup Çalışması ile Fiziksel Engeller ve/veya Hareket Kabiliyetini Engelleyen Tıbbi Srunlar Grup çalışması nedir? Hayatta herkes mutlaka bir şekilde bir grup içinde rl alır ve grup larak bir işler yapar. Buna takım çalışması da denir. Takımlar çeşitli şekillerde ve büyüklükte labiliyr: aile bir takımdır, arkadaş grupları, hbi veya spr merakımızı paylaştığımız çevre, kulüpler, kul veya iş yerinde başkalarıyla beraber yaptığımız prje çalışmaları hep takım işidir. Bir grup çalışmasının etkin labilmesi için herkesin kendi srumluluğunu bilmesi, işbirliği ve paylaşım, sn larak da birlikte başarılmaya çalışılanın ne lduğu knusunda tarafların görüş birliği içinde lmaları gerekiyr. Grup çalışması neleri içerir? Teşvik ederek, önererek ve yardımda bulunarak birbirine destek lmak; Grup içinde srumluluğunu çk iyi bilerek kendine düşen görevleri yerine getirmek; Değişik insanlarla çalışmak ve birbirine karşılıklı saygı göstermek; Grup içinde lumlu ve dstça bir rtam yaratmak, çatışmaları engellemek; Üzerine düşen görevlerden çk hşlanmasan bile grubun başarıya ulaşması için elinden geleni yapmak; Gerektiğinde direktif almayı kabul etmek aynı şekilde direktif de verebilmek; Srunlara yeni ve yaratıcı çözümler bulmak srun lduğunda da lider knumundaki kişiye bildirmek. Fiziksel engeller ve/veya hareket kabiliyetini engelleyen tıbbi srunlar grup çalışmasını nasıl etkiler? Fiziksel engeli bulunan herkes tek ve özeldir. Unutma ki senin şikayetlerin bir başkasıyla örtüşmeyebilir. Aynı şekilde bir başkasının izlediği baş etme stratejileri de sana uymayabilir. Grup çalışmasının temel unsurlarından bir tanesi planlama, tartışma ve prje çalışmaları yapmak için düzenli larak grubun tplanmasıdır. Birtakım fiziksel engeller bir yerden bir yere gidebilmen için çk fazla enerji harcamanı gerektirebilir, bu nedenle de herkesten daha çabuk yrulabilirsin. Ulaşım süresi, fiziksel larak www.q4s.eu 8
ulaşım klaylığı, çalışma saatlerinin uzunluğu gibi unsurlar grup çalışmasına katılımın açısından dikkate alınmalıdır. Kalp rahatsızlığı, astım veya multipl sklerz gibi bir sağlık srunun varsa, bunlar da dayanıklılığını, hatta knsantrasynunu ve daklanma becerini lumsuz larak etkileyebilir. Eğer fiziksel engelin veya sağlık srunun dayanıklılığını veya hareket kabiliyetini kısıtlıyrsa tplantı mekanlarına zamanında yetişemeyebilirsin, daha kötüsü, zemin düzgün değilse ya da merdiven veya basamakla ulaşılıyrsa tplantı salnuna hiç ulaşamayabilirsin. Değişik sağlık srunlarına bağlı larak değişik etkiler luyr. Bu yüzden de grup üyeleri arasında tüm gereksinimlerinin önceden kararlaştırılması gerekir. İlk başta belki öğretmeninin yönlendireceği bir tplantıda şu knular üzerinde durulmalıdır: Yapılacak lan grup tplantılarının yaklaşık süreleri; Yeri ve ulaşım süresi; Tplantının gün içinde ne zaman yapılacağı; İş bölümünün nasıl yapılacağı; İş bitirme için belirlenen süreler (burada resmi bir değerlendirme söz knusu lacaksa fazladan bir süre eklemeli). Grup çalışması ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler Kendi kendine yardım Yapman gerekenler: Eğitim kurumunu engelin knusunda bilgilendir. Öğretmenine eğitim ve destek ihtiyaçlarını bildir ki bunları eğitim planına dahil etsin. Tekerlekli sandalye kullanıyrsan bu zaten açıkça görülecektir. Ancak artirit gibi açıkça görülmeyen bir rahatsızlığın varsa öğretmenin ve sınıf arkadaşların durumunun farkına varmayacaklardır. Engelin hakkında ne şekilde ve ne zaman açıklama yapacağın ile ilgili daha fazla bilgi için rehberin snunda yer alan Durumunu Açıklama Tavsiyeleri nden yararlanabilirsin; En üst seviyede ve başarıyla katılımın için gerekli düzenlemeler knusunda çevrendekilerle anlaşma sağla, örneğin: Grup arkadaşlarından tekerlekli sandalyene dayanmamalarını iste, sandalyenin senin özel alanın lduğunu hatırlat; Yürüme için kullandığın kltuk değneği gibi araçlara senden izinsiz dkunmamalarını ve yerlerini değiştirmemelerini söyle; www.q4s.eu 9
Seninle knuşurken eğilip çökmemelerini, bunun seni küçük düşürücü bir davranış lduğunu anlat. Bunu yapacaklarına yanına turmalarını isteyebilirsin; Senin iznin lmadan tekerlekli sandalyeni itmemelerini, gerekirse nlardan bunu kibarca isteyebileceğini bilmeliler; Belli bir tplantı mekanında buluşmayı ancak şartlar sana uyarsa kabul edeceğini açıkla. Ulaşılabilir kavramının senin açından ne anlama geldiğini nlara açıklamalısın. Örneğin tplantı dasına kapılardan tekerlekli sandalyeyle girebilmelisin, kltuk değneği kullanıyrsan yerler düzgün lmalı, merdiven veya basamak bulunmamalı, yakında senin erişebileceğin bir tuvalet bulunmalı; Arkadaşlarına tplantı yapılacak mekana ulaşımın için sana yeterli süre verilmesi gerektiğini anlat, bu özellikle yağmurlu havalarda ylu uzatman söz knusu lan durumlar için de geçerlidir; Birisi senin gereksinimlerini anlamamakta direniyrsa, veya sen takım arkadaşlarına bunları açıklamaktan çekiniyrsan bu yazıyı basıp nlara dağıtabilirsin. Öğretmenlerim ne yapmalı? Öğretmenlerin şunları yapmalı: Grup içinde senin güçlü yönlerinden faydalanacak şekilde görev dağıtımı yapmlı, örneğin sen kütüphaneden kitap bulmakta zrlanıyrsan belki internet üzerinden araştırma yapabilirsin; Arkadaşlarını şu knularda uyarmalı: tekerlekli sandalyene dayanmamaları, sandalyenin de senin özel alanın lduğunu hatırlamaları; yürüme için kullandığın kltuk değneği gibi araçlara senden izinsiz dkunmamaları; tekerlekli sandalyenin aslında seni özgürleştiren bir araç lduğunu, bu nedenle de tekerlekli sandalyeye mahkum terimi değil tekerlekl sandalye kullanan terimini kullanmaları; Gözetim altında yapılmayan grup çalışmalarında, tüm grup üyelerinin yangın halinde senin binadan nasıl çıkartılacağına ilişkin talimatları bildiklerinden emin lmalı; www.q4s.eu 10
BİT (Bilgi ve İletişim Teknljileri) ile Fiziksel Engeller Bilgi ve İletişim Teknljileri (BİT) nedir? Bilgi ve İletişim Teknljileri (BİT) becerileri, bilgi edinmek amacıyla bilgisayar ve cep telefnu gibi elektrnik dnanımiarı kullanmayı; elektrnik iletişim için ağ ve araçlardan yararlanmayı içerir. Bilgi ve İletişim Teknljileri (BİT) neleri içerir? Bilgi ve İletişim Teknljileri, BİT sistemlerini kullanmayı, bilgi bulmayı ve paylaşmayı, görüntüye dayalı teknljiler aracılığıyla bilgi geliştirmeyi ve sunmayı içerir. BİT sistemlerini kullanmak Belli bir amaç için yazılım kullanmak, örneğin: En basit haliyle, fare kullanarak ekranda seçenekleri işaretlemek, tuşlarla yazı yazmak, ekran üzerinde karşılıklı yun ynamak; ATM lerde PIN kdunu girerek para çekmek veya bakiyeyi kntrl etmek. Bilgi bulmak ve paylaşmak İnternet gibi BİT kaynakları kullanarak araştırma yapmak, örneğin: Tren saatlerine ve bilet fiyatlarını internetten bulmak; Bilgisayar veya cep telefnu ekranından bilgilere ulaşmak; başkalarıyla e-psta veya blglar aracılığıyla iletişim kurmak. Bilgi geliştirmek ve sunmak MS Wrd ve Micrsft PwerPint kullanarak dküman ve sunum hazırlamak, örneğin: Bilgisayarda dkümanlarını saklama ve düzenleme, klasör açma, dsyalama, ve dsya isimlendirme gibi; Bir spr müsabakası veya knser için duyuru gibi, belli bir amaca yönelik dsya veya sunum hazırlama. Fiziksel engeller BİT kullanımını nasıl etkiler? Fiziksel engeli lan herkes tek ve özeldir. Unutma ki senin şikayetlerin bir başkasıyla örtüşmeyebilir. Aynı şekilde bir başkasının engeliyle baş etme yöntemleri de sana uymayabilir. www.q4s.eu 11
Eğer el becerilerinde (ellerini ve kllarını kullanmakata) srun yksa ama hareketliklikte zrlanıyrsan (örneğin tekerlekli sandalye kullanıyrsan veya yürürken kltuk değnekleri kullanıyrsan) BİT alanında pek fazla zrlukla karşılaşmazsın. BİT ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler Kendi kendine yardım Yapman gerekenler: Katılımını ve başarını sağlamak için yapılmasını istediğin düzenlemeleri mutlaka görüş, örneğin: Okul veya yüksek kul tarafından ne gibi teknljik destekler bulunduğunu araştır. Aşağıdaki linkleri kullanarak sana faydalı labilecek kaynaklara da erişebilirsin; Fiziksel srunun yüzünden ödevlerini teslim etmek için ek süreye ihtiyacın lursa öğretmenine bildir; Klavye ayarlarını, örneğin fare hızını veya vide ve gezinim ayarlarını, ve eğer faydalı buluyrsan yapışkan tuşlar ı nasıl kullanacağını öğrenmek için yardım iste. Öğretmenlerim ne yapmalı? Öğretmenlerin şunları yapmalı: Kullanılan bilgisayar masalarının tekerlekli sandalyenin yanaşabileceği yükseklikte lduğunu sağlamalı; Sana faydalı labilecek yardımcı teknljiler hakkında bilgi sahibi lmalı (bak: aşağıdaki kaynaklar bölümü); Gerekiyrsa sınavların için alternatif düzenlemeler hazırlamalı, gerekli bütün ekipmanın el altında bulunmasını sağlamalı; Hazırlanan veya kullanılan web sitelerinin kullanım klaylığı sağlaması ve klay erişilir lmasını sağlamalı. W3C standartlarında lması açısından siteler teste tabi tutulmalı; (http://www.vrdweb.c.uk/accessibility_standards.htm); Erişilebilir teknlji ve web tasarımı knusunda güncel gelişmeleri takip etmeli; örneğin JISC TechDis Accessible e-learning gibi sitelerden faydalanmalı; Sana aşağıdakilerilerde değişiklikler yapabilmeyi öğretmeli: www.q4s.eu 12
ekran düzeni, renk ve zemin ayarı ; fnt, yazı tipi stili, yazı karakteri büyüklüğü; imleç büyüklüğü ve tipi; yanıp sönme hızı; metin ve görüntü büyüklüğü. Okur Yazarlık ile Fiziksel Engeller Okur yazarlık nedir? En basit şekliyle kur yazarlık aşağıdaki becerileri kapsar: Okuma ve değişik frmatlarda (örneğin kelime, grafik, tabl veya resim larak) sunulan bilgiyi anlamak; Başkalarının anlayabileceği şekilde knuşmak ve yazmak; Dinlemek ve başkalarının görüşlerini anlayıp takdir edebilmek üzere sru srmak; Bilgi ve İletişim Teknljilerinden (BİT) yararlanarak, e-psta ve cep telefnu gibi araçlarla başkalarıyla bilgi paylaşmak ve iletişim kurmak. Knuşma neleri kapsar? Ne diyeceğini kafanda düzenleyip kurmak; Dğru kelimeleri hatırlayıp kullanmak; Düzgün dilbilgisi kullanmak; Bir snra söyleyeceğini aklında tutmak; Kelimeleri dğru telafuz etmek. Dinleme neleri kapsar? Sesleri ve kelimeleri klayca seçebilmek; Benzer kelimeler ve sesler arasındaki ayrımı yapabilmek; Bir bilgi dizisini, örneğin bir talimatı, hatırlayabilmek; Deyimleri, mecazi ifadeleri anlayabilmek. www.q4s.eu 13
Okuma neleri kapsar? Sözcük ve cümleleri kuyarak metin hakkında temel bir bilgiye sahip lmak; metnin önemli kısımlarını, mesajını ve içindeki fikirleri seçebilmek; Metni anlamak ve analiz etmek, kuduğun hakkında bir kanaate varmak; Dilbilgisi ve yazım hatalarını düzeltmek için hazırladığın metni gözden geçirmek; Bir dinleyici grubu önünde yüksek sesle, akıcı bir şekilde kumak. Yazma neleri kapsar? Heceleme kelimelerin dğru yazılması; Dilbilgisi sözcük dizilerini birleştirerek anlamlı cümleler kurmak; Nktalama cümlenin ne şekilde kunacağını göstermek için işaretleme; Fikirleri başı, rtası ve snu lacak şekilde mantıklı bir yapıya dönüştürerek kağıda yazma; Okunaklı ve düzgün larak el yazısıyla yazmak. Fiziksel engeller kur yazarlığı nasıl etkiler? Fiziksel engeli lan herkes tek ve özeldir. Unutma ki senin şikayetlerin bir başkasıyla örtüşmeyebilir. Aynı şekilde bir başkasının engeliyle baş etme yöntemleri de sana uymayabilir. Herhangi bir fiziksel engelin varsa kalem kullanmakta veya yazı yazmakta zrlanabilirsin, belki de nt tutmakta veya ödevleri elle yazmakta sıkıntı çekebilirsin. Sağlık durumun istem dışı kafa hareketlerine neden luyrsa standart büyüklükteki yazıları kumakta zrlanabilirsin, kiminiz ise kurken sayfa çevirmede sıkıntı çekebilirsiniz. Hareket kabiliyetin kısıtlıysa bir yerden bir yere gidebilmen için çk fazla enerji harcaman gerekebilir, bu nedenle de herkesten daha çabuk yrulabilirsin. Ayrıca derslere zamanında yetişemeyebilirsin. Kalp rahatsızlığı, astım veya multipl sklerz gibi bir sağlık srunun varsa, bunlar da dayanıklılığını, hatta knsantrasynunu ve daklanma becerini lumsuz larak etkileyebilir. www.q4s.eu 14
Okur Yazarlık ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler Kendi kendine yardım Yapman gerekenler: Çalışmalara en üst seviyede ve başarıyla katılman için gerekli düzenlemeler knusunda anlaşma sağla, örneğin: Fiziksel engeli lan herkes birbirinden farklıdır. Senin için geçerli lan birşey bir başkasına yaramayabilir. Bu yüzden mühim lan öğretmenlerin ve arkadaşlarının senin tercihlerinden haberdar lmaları. Örneğin tekerlekli sandalye kullanıyrsan sen rica etmedikçe bir başkasının itmesini istemeyebilirsin; Yardımcı teknljiden etkin bir şekilde nasıl faydalanacağını öğren. Örneğin yazmakta zrluk çekiyrsan ses tanıma yazılımlarından yararlanabilirsin; Senin özel ihtiyaçlarına ne gibi yardımcı teknljiler lduğunu araştır (aşağıdaki Faydalı Linkler bölümüne bak). Öğretmenlerim ne yapmalı? Öğretmenlerin şunları yapmalı: Eğer tekerlekli sandalye kullanıyrsan, masaların tekerlekli sandalyenin girmesine lanak sağlayacak yükseklikte lmasını sağlamalı sınıfın en arkasında veya en önünde tek başına kalmamalısın; Yardımcı teknljileri tavsiye edecek durumda lmalı - ekran kuyucuları veya uyarlanmış klavye gibi; Gerekirse labratuvar partneri veya öğretim asistanı gibi sana yardımcı labilecek birisini görevlendirmeli; Klavye kntrl sistemini senin ihtiyaçlarına göre ayarlamalı; www.q4s.eu 15
Matematiksel Beceri ile Fiziksel Engeller Matematiksel beceri nedir? İyi matematik becerilerine sahip lman günlük hayatında, çevrende, iş yerinde ve kulunda etkin ve srumlu bir rl almanı sağlar. Matematik becerilerin sayesinde aşağıdakileri kendin yapabilirsin: Neyin ölçüleceğine veya hesaplanacağına karar vermek; Veri tplama ve kaydetme işlemini dğru araçları kullanarak dğru bir şekilde yapmak; Tahminler yapmak ve hesaplamaları kntrl etmek; Günlük işlerde matematikten yararlanmak, örneğin seyahat planlamak - yaklaşık ne kadar süreceğini, ayrılış ve varış saatlerini, masrafları vs hesaplamak Matematiksel beceri neleri içerir? Matematiksel bilgileri anlamak: Sayı sisteminin kurallarını bilmek: tam sayılar, ndalıklı sayılar, kesirler ve yüzdeler; Sayıların değişik bağlamlarda kullanımını anlamak, değişik frmatta ve ölçülerde kullanmak - para, zaman, ısı, mesafe, alan ve hacim ölçüleri dahil; Matematik dilini bilmek, matematik kavramlarını ve kuramlarını anlamak, örneğin: fark, pay, eksi, çıkarma gibi; Hesaplama yapmak, sayıları kullanabilmek (örneğin tplama ve uzun bölme işlemleri) ve matematik kavramlarını bilmek (örneğin alan hesaplamak): Basit işlemler: tplama, çıkarma, çarpma, bölme; Cebir: denklemler ve frmüller; Günlük uygulamalarda matematik kullanmak: Evde, kulda, iş yerinde karşına çıkacak knularda matematik kullanmak, örneğin bir ylculuk planlamak, restranda arkadaşlar arasında hesabı paylaşmak ya da yemek yaparken malzeme ölçmek gibi. www.q4s.eu 16
Fiziksel engeller matematiksel beceriyi nasıl etkiler? Fiziksel engeli lan herkes tek ve özeldir. Unutma ki senin şikayetlerin bir başkasıyla örtüşmeyebilir. Aynı şekilde bir başkasının engeliyle baş etme yöntemleri de sana uymayabilir. Herhangi bir fiziksel engelin varsa matematikle ilgili faaliyetlerde karşılaşacağın zrluklar, dayanma gücü, knsantrasyn veya kalem, cetvel gibi bir alet kullanmayı gerektiren faaliyetlerde karşılaşılan zrluklar türünden genel zrluklardır. Hareket kabiliyetin kısıtlıysa bir yerden bir yere gidebilmen için çk fazla enerji harcaman gerekebilir, bu nedenle de herkesten daha çabuk yrulabilirsin. Ayrıca derslere zamanında yetişemeyebilirsin. Kalp rahatsızlığı, astım veya multipl sklerz gibi bir sağlık srunun varsa, bunlar da dayanıklılığını, hatta knsantrasynunu ve daklanma becerini lumsuz larak etkileyebilir. Matematiksel Beceri ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler Kendi kendine yardım Yapman gerekenler: Çalışmalara en verimli şekilde katılman ve başarıya ulaşman için gerekli düzenlemeler knusunda rtak kararlar alabilirsiniz, örneğin: Fiziksel engeli lan herkes birbirinden farklıdır. Senin için geçerli lan birşey bir başkasına yaramayabilir. Bu yüzden önemli lan öğretmenlerin ve arkadaşlarının senin tercihlerinden haberdar lmaları. Örneğin tekerlekli sandalye kullanıyrsan sen rica etmedikçe bir başkasının itmesini istemeyebilirsin; Yardımcı teknljiler knusunda mümkün lduğunca fazla bilgi edinmelisin. Sürekli yeni ürünler geliştiriliyr ve bazıları da senin özel ihtiyaçlarına çk iyi cevap verebilir. Öğretmenlerim ne yapmalı? Öğretmenlerin şunları yapmalı: Eğer tekerlekli sandalye kullanıyrsan masalarının tekerlekli sandalyenin yanaşabileceği yükseklikte lmasını sağlamalı sınıfın en arkasında veya en önünde tek başına kalmamalısın; www.q4s.eu 17
Ekran kuyucuları veya uyarlanmış klavye gibi yardımcı teknlji araçları kullanman knusunda sana tavsiyeler verebilecek durumda lmalı; Gerekirse labratuvar partneri veya öğretim asistanı gibi sana yardımcı labilecek birisini görevlendirmeli; Klavye kntrl sistemini senin ihtiyaçlarına gre ayarlamalı. www.q4s.eu 18
Uygulama Becerileri ile Fiziksel Engeller Uygulama becerileri nelerdir? Uygulama becerileri, sınıfta öğrendiklerini günlük hayatta, örneğin iş hayatında kullanmanı sağlar. Uygulama becerileri için şunlara gerek duyabilirsin: Mbil lmak - İş veya çalışma mekanında (örneğin labratuvar, atölye veya mutfak) hareket edebilmek. El becerisine sahip lmak (ancak bazıları elleri yerine ayak veya ağzı kullanabilir) - Ekipman (ftğraf makinası, ingiliz anahtarı gibi el aletleri) veya malzeme (kil, yiyecek malzemeleri gibi) kullanabilmek; Belli bir zaman dilimi byunca yrucu fiziksel harekete katlanabilmek, örneğin mutfakta çalışmak; Uygulamayı dğru ve güvenli bir şekilde yapabilmek için kendinin ve başkalarının ne yaptığını izleyebilmek. Uygulama faaliyetleri neleri içerir? Uygulama becerileri gerektiren işleri yaparken aşağıdakileri göz önünde tutmalısın: İşini yapmak, görevini yerine getirmek ve srunları çözmek için ders sırasında edindiğin bilgiyi kullan; Sağduyunu kullan ve ne zaman yardım isteyeceğini bil; Güvenliğe dikkat et -dikkatli l, güvenlik ve sağlık kural ve prsedürlerine mutlaka uy; Talimatlara ve açıklamalara uy ve elindeki işi bunlara göre yap; Kendine güven ve görev ve srumluluk üstlenmekten çekinme Fiziksel engeller uygulama faaliyetlerini nasıl etkiler? Fiziksel engeli lan herkes tek ve özeldir. Unutma ki senin şikayetlerin bir başkasıyla örtüşmeyebilir. Aynı şekilde bir başkasının engeliyle baş etme yöntemleri de sana uymayabilir. www.q4s.eu 19
Eğer tekerlekli sandalye veya kltuk değneği gibi yürümene yardımcı lan araçlardan faydalanıyrsan uygulama sırasında labratuvar veya atölye içinde hareket etmekte zrlanabilirsin. Ayrıca uzun süre yemek yapmak gibi yrucu bir faaliyeti yapmakta da sıkıntı çekebilirsin. Eğer ellerini ve kllarını kullanmakta zrlanıyrsan, ftğraf makinası, ingiliz anahtarı gibi alet edevatı kullanmakta da sıkıntı çekebilirsin. Aynı şekilde yiyecek malzemeleri veya çamur, kil gibi mazlemeleri kullanmakta da zrlanabilirsin. Uygulama Becerileri ile Fiziksel Engeller için Tavsiye ve Öneriler Kendi kendine yardım Yapman gerekenler: En üst seviyede ve başarıli bir şekilde katılım sağlayabilmen için gerekli düzenlemeler knusunda çevrenle anlaşma sağla, örneğin: Fiziksel engeli lan herkes birbirinden farklıdır. Senin için geçerli lan birşey bir başkasına yaramayabilir. Bu yüzden öğretmenlerin ve arkadaşlarının senin tercihlerinden haberdar lmaları gerekir. Örneğin tekerlekli sandalye kullanıyrsan sen rica etmedikçe bir başkasının itmesini istemeyebilirsin; Senin özel ihtiyaçlarına uygun ne gibi yardımcı teknljiler lduğunu araştır (aşağıdaki Faydalı Linkler bölümüne bak). Öğretmenlerim ne yapmalı? Öğretmenlerin şunları yapmalı: Uygulama çalışmalarının yer alacağı mekanın veya dersliğin erişilebilir lup lmadığını kntrl etmeli; Eğer tekerlekli sandalye kullanıyrsan masalarının tekerlekli sandalyenin yanaşabileceği yükseklikte lduğundan emin lmalı sınıfın en arkasında veya en önünde tek başına kalmamalısın; Gerekirse labratuvar partneri veya öğretim asistanı gibi sana yardımcı labilecek birisini görevlendirmeli. Gerektiğinde sana adeta senin ellerin labilecek bir yardımcı vermeli; bu kişiye sen uygun talimatları vererek, örneğin mikrskpta birşey incelemek gibi, sınıfın yaptığı fiziksel uygulamaya katılabilirsin, www.q4s.eu 20
Ekran kuyucuları veya uyarlanmış klavye gibi yardımcı teknljiler knusunda sana tavsiye verebilecek durumda lmalı; Klavye kntrl sistemini senin ihtiyacına göre ayarlamalı; Hareket etmede zrlanıyrsan sana işini tamamlamak için ek süre vermeli; Derse gireceğin tüm sınıflara erişebileceğinden emin lmalı; Sana derse yetişmek için ek süre tanımalı; Başka katlarda lan dersliklere ulaşımın için asansör lduğunu kntrl etmeli, taşınmak durumunda kalmamalısın; Yangın durumunda senin binadan nasıl çıkartılacağına ilişkin prsedürleri bilmeli; Dersliklerinin lduğu binada erişebileceğin tuvalet lduğunu kntrl etmeli. www.q4s.eu 21
Kişisel Düzen Her bir beceride/faaliyette başarını en yüksek düzeye çıkarabilmen için çk düzenli lman gerekir. Bunun için yapacağın şeylerin başında kağıtlarını kyabilmen için çekmeceler, kutular, gözler veya klasörler kullanarak bir deplama sistemi luştur. Kalemlerini içine kyacağın bir bardak edin. Bu sayede çalışma alanın tertipli ve düzenli lur. Sadece zımbalarını, pst-it ntluklarını, etiketlerini, makas ve kalemlerini, hesap makineni, disk, hafıza kartları ve bunun gibi malzemelerini kyacağın bir çekmecen lsun. Ve bu malzemeleri her kullanıştan snra tekrar bu çekmeceye kymayı alışkanlık haline getir. Etkin bir dsyalama sistemi luştur (hatırlayabileceğin dsya isimleri kullanarak) ve düzenli larak kağıtlarını dsyalamak için zaman ayır; elektrnik dsya ve klasörlerin için de aynı şeyi yap. Bir planlama sistemi kur; örneğin her gün bir "yapılacaklar listesi" luştur ve biten işlerin üzerini çiz.. MS Outlk'un da ajanda, alarm ve görev listesi gibi lanakları vardır. Bundan da yararlanabilirsin. Bu Rehberde Açıklanan Destekleri Nasıl Alabileceksin? Burada gösteriien düzenlemelerden henüz faydalanamıyrsan bu sayfaların basılı çıktısını al. Bunları,eğitimden mümkün lduğunca daha fazla faydalanabilmen amacıyla öğretmeninle yapacağın görüşmede kılavuz larak kullanmanı öneririz. Ve bu görüşmeyi öğretmeninle özel yapma hakkın lduğunu da unutma. www.q4s.eu 22