Olgu 51 yaşında, erkek çiftçi. Göğüs ağrısı, terleme, bulantı ile başvuruyor. Akşam kırda topladığı mantarlardan yemiş, çorba ve bir kadeh rakı içmiş 1 saat sonra bulantı ve çarpıntı şikayetleri başlamış
Olgu EKG: Sinüs ritminde,st değişikliği yok Kan basıncı:90/60 mmhg Nabız 124/dk ritmik, Yüzde belirgin flushing ivar. Kardiyak enzimleri, açlık kan şekeri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri normal Ne düşünürsünüz??
Mantar Zehirlenmeleri Yard. Doç. Dr. Deniz Oray İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp AD. Nisan 2014 Sunum süresi: 25dk
Referanslar http://emedicine.medscape.com/
Olgu Coprinus atramentarius Disülfiram benzeri reaksiyon
Öğrenim Hedefleri Mantar zehirlenmelerinin çoğu benign Ölümler Amanita türlerine bağlı Amanita ülkemizde bulunur Geç semptom başlangıcı: Kötü prognoz >6 saat Ölümler KC yetmezliğine bağlı 48 72 saat
Kimlerde görülür? Çocuklarda (istemsiz) Turistlerde Köylülerde Kötüye kullanım
Hangi sendromlar? Erken başlangıçlı GIS semptomlar (sık) Geç başlangıçlı GIS semptomlar (mortal, ülkemizde görülür) Muskarinik sendrom (ülkemizde görülür) Anti kolinerjik sendrom Panterina (ülkemizde görülür) Halüsinasyon (ülkemizde görülür) Geç başlangıçlı böbrek yetmezliği (ülkemizde bildirilmemiş) Disülfiram benzeri reaksiyon (ülkemizde görülür)
Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita muscaria
Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita pantherina
Mantarı ayırt edebilir miyiz?
Mantarı ayırt edebilir miyiz? Coprinus Micaceus
Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita phalloides
Mantarı ayırt edebilir miyiz? Amanita verna
Mantarı ayırt edebilir miyiz? Gyromitra esculenta
Nasıl tüketiliyor? 30 patients (38.4%) grilled the mushrooms, 28 patients (35.8%) stirfried, 20 patients (25.6%) consumed mushroom sun cooked.
Semptom başlangıcı genelde ilk saat (43%). En sık GİS (42%) Renal fonksiyon bozukluğu 6 hasta (7%) 10 hastada hematüri (12.8%) 15.3% KCFT bozukluğu. 2 hasta KC yetmezliğinden ölüm (2.8%)
Kimler, nasıl tüketiyor? 2002 2007, 317 Vaka Tamamı kaza ile alım! Çoğunluk sonbahar
Semptomlar? 86% bulantı 79% kusma Latent faz çoğunda <6 saat (86%). 3 hasta akut KC yetmezliğinden ölüm Ortalama hastanede kalım süresi 3 gün.
Kimlerde görülüyor? Pediatric and Adult Emergency, Internal Medicine and ICU Departments of Cumhuriyet University Hospital 294 vaka. 3 72 yaş 173 kadın 90 vaka 16 yaş altı 58% erken yaz dönemi.
Bulgular, mortalite? 97% erken 2% geç toksisite %34 semptom ilk iki saat içerisinde En sık GİS 3 hasta fulminan KC yetmezliğine bağlı ölüm.
Anamnez
Erken başlangıçlı GIS semptomları
Erken başlangıçlı GIS semptomları En sık mantar zehirlenmeleri grubu Sıklıkla kırlarda bulunur Amanita türleri ile karışabilir
Erken başlangıçlı GIS semptomları Semptomlar 2 saatte başlar: GIS krampları Titreme Başağrısı Miyalji Sulu diyare [Bazen kanlı...fekal lökosit (+)] Akut gastroenterit ile karışabilir
Erken başlangıçlı GIS semptomları Tedavi Aktif kömür (Mantarın non toksik olduğu ispat edilene kadar verilmelidir) IV hidrasyon
Geç başlangıçlı GIS zehirlenmesi 6 24 saat KC yetmezliği ve ölüm 2 mantar sorumlu: Amanita phalloides Amanita virosa Amanita verna Gyromitra esculente
Geç başlangıçlı GIS zehirlenmesi Amanita: Evcik kıran, köy göçüren
Amanita türleri Mantar ölümlerinin %95 inden sorumlu Sonbahar aylarında Amatoxin: Proteine bağlanmaz Enterohepatik dolaşıma katılır mrnaoluşumunu engeller
Amanita zehirlenmesi fazları 6 24 saat içinde ağır sulu diyare Hipovolemi, hipoglisemi oluşturabilir IV hidrasyon gerektirir 12 saatte diyare düzelir 3 4 günde KC enzimleri yükselir Sarılık, sağ üst kadran ağrısı, ensefalopati Ölüm 7. günlerde
Gyromytra esculente Ülkemizde bulunur: Kuzu göbeği ebesi Gyromitrin: Isıya duyarlıdır Pişirme etkisini azaltır 2 metaboliti var: Metilhidrazin: pridoksine bağlanır: Nöbet Metilformilhidrazin: KC toksisitesi
Gyromytra esculente 6 8 saat sonra GIS semptomları (diyare, B K) Hipovolemi, hipoglisemi Halsizlik, baş ağrısı Tremor, kas krampları Nöbet, deliryum KC yetmezliği Stupor, ensefalopati Methemoglobinemi
Hepatotoksisite PTZ yükselir vetdp ya cevapsız Amonyak seviyesi yükselir: Serebral ödem Hepatik ensefalopati Lipaz ve amilaz yükselir Semptomatik pankreatit nadir Nötrofil/ trombosit sayısı düşer Bb yetmezliği Hepatorenal sendrom
Mortalite Gyromitra için %15 35 Amanita için %50
Tedavi Aktif kömür (Amanita için tekrarlayan dozda) IV hidrasyon Dextroz (Hipoglisemiye dikkat) Antiemetikler TDP /VitK (Koagülopati gelişirse) Laktuloz (Ensefalopati gelişirse)
Amanita için spesifik tedaviler Hemoperfüzyon/ hemodiyaliz: Etkinliği??? Plazmaferez Yüksek doz penisilin (Kc den amatoxin uptake ini engeller) Penisilin G 300.000 1.000.000 U/kg/gün Silymarin (Silybilin) (Serbest radikal temizleyicisi) 20 50 mg/kg/d
Amanita için spesifik tedaviler
Legalon
Amanita için spesifik tedaviler NAC Yükleme 150 mg/kg IV (15dk da bolus) İlk idame dozu 50 mg/kg IV 4saatte İkinci idame dozu 100 mg/kg 16 saatte Simetidin 10 gram/gün
Gyromitra için spesifik tedaviler Pridoksin 25 mg/kg Üst dozu 25 gram/gün
Erken muskarinik semptomlar Inocybe ve Clitocybe türleri Amanitamuscarinanadirenkolinerjiksendrom oluşturur
Erken muskarinik semptomlar SLUDGE Bradikardi Fasikülasyon Miyozis
Erken muskarinik semptomlar Semptomlar 30 dk içinde başlar 4 12 saat içinde kendiliğinden düzelir Bol IV hidrasyon +antiemetikler Aktif kömür Ağır olgular için atropin kullanılabilir 0.5 1 mg IV, tekrarlanabilir Bronkospazm için albuterol kullanılabilir
Geç böbrek yetmezliği Cortinarius ve Amanita smithiana türleri Toksisite: Orellanine,ortinarin Sıklıkla Avrupa da bulunur
Geç böbrek yetmezliği Önce bulantı kusma ve ishal 3 20 gün içinde böbrek yetmezliği Olguların %30 50 si diyaliz gerektirir Olguların %50 si düzelir Spesifik tedavisi yok
Halüsilojenik Mantarlar Magic mushrooms Psilocybe cubensis ve Gymnopilus spectabili Psilosibin (LSD benzeri toksin)
Magic Mushroom ve Kek Üç bölgede 1 mayıs'ta yasaklandı Tüm Amsterdam da 1ocak
Halüsilojenik Mantarlar Magic mushrooms Bilinçli tüketilebilir Psilosibin serotonin agonisti veya antagonisti gibi davranabilir. Alımdan hemen sonra (<30 dk) Halusinasyon,öfori,hiperkinezi,ataksi.. Anksiyete, midriyasis, nöbet, taşikardi, hipertansiyon, tremor.
Halüsilojenik Mantarlar Magic mushrooms Aktif kömür Sedasyon Diazepam/Fenobarbital Nöbet kontrolü
Panterinasendromu Amanita panterina, Amanita muscarina (Gelin mantarı)
Panterina sendromu İbotenikasid,musimol Antikolinerjik bulgular da eşlik eder: Midriazis, ağız kuruluğu, taşikardi, nöbet, kuru cilt
Panterina sendromu Aktif kömür Sedasyon Diazepam/Fenobarbital Nöbet kontrolü Atropin kullanılmaz
Disülfiram benzeri reaksiyon Koprin içeren mantarlar Mantar + alkol alımından sonraki 1 saat içinde Mantar yendikten sonraki 3 gün içinde ortaya çıkabilir Flusing, taşikardi, baş ağrısı, bulantı kusma Destek tedavisi
Mantar incelemesi Mantar örneği saklanacaksa kuru bir kabın içine konmalıdır Nemden uzak tutun Soğutmayın
Teşekkürler Soru? Katkı?