Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) Konusunda Pratik Rehber Global Compact Network Turkey

Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi, insan haklarý, iþgücü, çevre ve yolsuzlukla mücadele alanlarýndaki on evrensel ilkeyi daha iyi bir konuma ulaþtýrmak amacýyla iþletmeleri BM kurumlarý, iþgücü, sivil toplum ve hükümetlerle bir araya getirmektedir. Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi, ortak hareketten doðan güç ile, bu on ilkeyi dünya genelindeki iþ etkinliklerinde temel uygulama haline getirmeyi ve Birleþmiþ Milletler in daha geniþ çaplý hedeflerine destek olacak þekilde eylemleri hýzlandýrmayý amaçlamaktadýr. Küresel Ýlkeler Szleþmesi, 120 nin üzerinde ülkeden 5,000 paydaþý ile dünyanýn gnüllülük esasýna dayalý en büyük kurumsal vatandaþlýk giriþimidir. Ayrýntýlý bilgi için, lütfen www.unglobalcompact.org adresini ziyaret ediniz. Yasal Uyarý Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi, iþbu yayýn içerisinde yer alan hiçbir beyan, bilgi, veri, bulgu, yorum, tavsiye ya da grüþ hakkýnda taahhütte bulunmamakta, sz konusu beyan, bilgi, veri, bulgu, yorum, tavsiye ya da grüþlerin kaynaðý, orijinalliði, doðruluðu, eksiksizliði ya da güvenilirliði konusunda herhangi bir garanti vermemektedir. Bu yayýn yalnýzca bir ðrenme dokümaný olmasý amacýna yneliktir. Þirket deneyimlerine iliþkin bilgilere bu yayýnda yer verilmesi, Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi nin adý geçen þirketleri ayrý ayrý ya da topluca onayladýðý þeklinde yorumlanamaz. Bu yayýn içerisinde yer alan bilgiler, gereklerine uygun olarak referans verildiði müddetçe alýntý yapýlmak suretiyle kullanýlabilir. Telif Hakký 2008 Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Teþekkür Bu yayýn, ilk kez 2004 yýlýnda yayýnlanan Ýlerleme Bildirimi Konusunda Pratik Rehber in güncellenmiþ halidir. Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi, Küresel Ýlkeler Szleþmesi Yerel Að odak noktalarýna, BM kurumlarýna, þirket temsilcilerine ve Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin diðer paydaþlarýna bu yayýna gsterdikleri deðerli katkýlardan türü teþekkürlerini sunar. Bu rapor Türkiye Kalite Derneði tarafýndan Türkçe ye çevirilerek basýlmýþtýr. Basým yýlý Mart 2008, Ýstanbul, Yayýna hazýrlayan: Mavi Tanýtým ve Ýletiþim

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER Ýnsan Haklarý Ýþ Gücü Çevre Yolsuzlukla mücadele

4 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER Ýçindekiler 5 COP Hakkýnda Kýsa Bilgi 6 Bu Rehberin Kullanýmýna Ýliþkin Notlar 7 Birinci Blüm: COP Ýle Ýlgili Temel Bilgiler 8 COP Nedir? Birinci Adým: COP nin Hazýrlanmasý Ýkinci Adým: COP nin Diðer Paydaþlarla Paylaþýlmasý Üçüncü Adým: COP nin Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet Sayfasýna Yüklenmesi 12 COP Son Teslim Tarihleri Ve Katýlýmcý Statüsü 13 Ýstisnai COP ler 14 COP Ýle En Fazla Deðer Yaratmanýn Yollarý 18 Ýlerleme Bildiriminin Faydalarý 19 Ýkinci Blüm: Uygulama Örnekleri 20 Ýnsan Haklarý Ýlke 1 Ýnsan Haklarýnýn Korunmasý 22 Ýnsan Haklarý Ýlke 2 Ýnsan Haklarý Ýhlallerine Suç Ortaklýðý 24 Ýþgücü Ýlke 3 Sendika Ve Toplu Ýþ Szleþmesi Özgürlüðü 26 Ýþgücü Ýlke 4 Zorla Çalýþtýrma Ve Angarya 28 Ýþgücü Ýlke 5 Çocuk Ýstihdamý 30 Ýþgücü Ýlke 6 Ayrýmcýlýk 32 Çevre Ýlke 7 Temkinli Yaklaþým 34 Çevre Ýlke 8 Çevresel Sorumluluk 36 Çevre Ýlke 9 Çevre Dostu Teknolojiler 38 Yolsuzlukla Mücadele Ýlke 10 Yolsuzluk 40 Geliþim Ortaklýklarý 42 Ek: Ýlave Kaynaklar www.unglobalcompact.org

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 5 COP Hakkýnda Kýsa Bilgi Ýlerleme Bildirimi (COP): bkz. sayfa 8 BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne imza koyan þirketlerin her yýl paydaþlarýna ynelik Ýlerleme Bildirimi (COP) hazýrlamasý gerekmektedir; bu bildirim, Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin on ilkesinin uygulanmasýnda ve mümkün ise BM hedeflerinin ortaklýklar aracýlýðýyla desteklenmesinde kaydedilen ilerlemeleri içermelidir. COP yi Oluþturan Unsurlar: bkz. sayfa 9 COP için belirli bir format ya da standart olmamakla birlikte, bildirim üç unsuru içermelidir: l Ynetimin Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne ynelik desteðinin devam ettiðini dile getiren beyan; l Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasý için alýnan uygulamaya dnük tedbirlere iliþkin açýklama; l Mevcut ya da beklenen sonuçlara/çýktýlara iliþkin lçüm. COP nin Paylaþýlmasý ve Ýnternet Ortamýna Yüklenmesi: bkz. sayfa 12 COP þirketin paydaþlarýna (r. tüketiciler, çalýþanlar, sendikalar, hissedarlar, medya, devlet) ynelik bir bildirim olduðundan, halka açýk bir ortamda ve þekilde paylaþýlmalýdýr (r. matbu þekilde daðýtýlarak ya da þirketin Ýnternet sayfasýndan). COP ler ayrýca belirli bir süre içerisinde Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýna da yüklenmelidir. Ýlerleme Bildiriminin Faydalarý: bkz. sayfa 14 COP programý sosyal sorumluluk, þeffaflýk ve sürekli geliþim kavramlarýna dayanmaktadýr. COP nemlidir, çünkü: l Ýþletmelerin BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne olan katýlýmýný daha inanýlýr ve deðerli hale getirir; l Ýþletmelerin çevre, toplum ve ynetiþim etkinlikleri ile performans gibi konularda paydaþlarýn baþvurabileceði bir bilgi kaynaðýdýr; l BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi katýlýmcýlarýna ðrenme, paylaþma ve ilham alma/verme imkaný sunar; l Ýþletmelerde iç ve dýþ deðiþim için itici güç niteliðindedir ve l BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi giriþiminin bütünlük ve sorumluluk düzeyini korur.

6 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER Bu Rehberin Kullanýmýna Ýliþkin Notlar Bu rehber, COP nin hazýrlanmasý, paylaþýlmasý ve Ýnternet ortamýna yüklenmesiyle ilgili bilgiler ve þirketlerin ilerleme bildirimi uygulamalarýna iliþkin rnekler içermektedir. Bu doküman ayný zamanda faydalý tanýmlar, iþe nereden baþlanabileceði konusunda faydalý neriler, çok sayýda rnek ve GRI gstergelerini de içermektedir. Bu yayýn içerisinde, aþaðýdaki semboller kullanýlmaktadýr: Faydalý Açýklamalar: Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkeleri anlaþýlmasý zor kavram ve konulara dayanmaktadýr. Mümkün olduðunca kýsa tanýmlara yer verilmiþtir. Her bir ilkeyle ilgili ayrýntýlý açýklama için, http://www.unglobalcompact.org /AboutTheGC/TheTenPrinciples/index.html adresini ziyaret ediniz. Nereden Baþlamalýyým? Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkeleri kapsamýna giren alanlarda eylemlerin takip edilmesi ve performansýn rapor edilmesi birçok þirket için yeni ya da karmaþýk bir uðraþ alanýdýr. Ýlgili eylemleri ve çýktý lçütlerini tespit etmenize yardýmcý olmak amacýyla, þirketiniz içerisinde ilkeler konusunda kaydedilen ilerlemeye iliþkin gstergeleri bulabileceðiniz çeþitli yerler nermekteyiz. Örnekler: Þirketlerin kaydettikleri ilerlemeyi ne þekilde rapor ettiðine iliþkin çeþitli rnekler sunulmuþtur. Ýlave yenilikçi yaklaþýmlarý ve renkli rnekleri Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýnýn http://www.unglobalcompact.org/cop/notable_cops.html adresindeki Ýstisnai COP ler blümünde bulabilirsiniz. Ýlgili Küresel Raporlama Giriþimi (GRI) Gstergeleri: Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi, GRI G3 Esaslarýnda yer alan gstergelerin on ilkenin uygulanmasýna iliþkin ilerlemelerin izlenmesi ve deðerlendirilmesi için uygun olduðu kanaatinde olup, tüm sektrlerden her büyüklükteki þirketlere bu gstergeleri kullanmayý tavsiye etmektedir. Bu yayýnda her bir Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkesi için verilen gstergeler, GRI ve Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi tarafýndan en uygun bulunan gstergelerdir. Ancak bir þirket burada nerilen gstergelerin hepsini kullanmaya ihtiyaç duymayabileceði gibi, seçimini burada nerilen gstergelerle sýnýrlamak zorunda da deðildir. Ýlave Kaynaklar Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasý ile ilgili çeþitli konu ve zorluklara deðinen bir dizi yayýn ekte bilginize sunulmaktadýr. Bu rehber ile Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin diðer COP yayýnlarý arasýnda ne gibi bir iliþki bulunmaktadýr? Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýlerleme Bildirimi nin hazýrlanmasý, paylaþýlmasý ve Ýnternet ortamýna yüklenmesi konusunu ele alan iki yayýn daha bulunmaktadýr. Bu yayýn COP sürecini en kapsamlý þekilde gzden geçiren yayýn olup diðer yayýnlar, GRI ile iliþkilendirme gibi daha spesifik konularý ele almaktadýr. Ayrýca BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasý güncel bilgilerin ve COP rneklerinin bulunabileceði deðerli bir kaynaktýr (www.unglobalcompact.org). Küresel Raporlama Giriþimi (GRI) ile birlikte hazýrlanan Making the Connection (Baðlantýyý Kurmak) baþlýklý yayýn, GRI ve COP gereklerine ayný anda eðilmenin yollarýný sunmakta ve irdelemektedir. Yayýn, GRI G3 esaslarýyla Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin on ilkesi arasýnda baðlantý kurmak suretiyle þirketlere COP ve diðer Sürdürülebilirlik Raporlama araçlarýnýn bütünleþtirilmesinde yardýmcý olmaktadýr. Leading the Way (En Önde Gitmek) baþlýklý yayýn, Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin katýlýmcýlarýna ilham ve fikir vererek on ilkenin uygulanmasýnda kaydedilen ilerlemenin paydaþlara nasýl bildirileceðini açýklamaktadýr. Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi ve katýlýmcý þirketler arasýndaki sürekli diyalog sonucunda ortaya çýkan bu yayýn, zellikle COP uygulayýcýlarýnýn ve kullanýcýlarýnýn 2006 Mart ayýnda Cenevre de düzenlenen iki günlük çalýþtay boyunca paylaþtýðý deneyim ve bakýþ açýlarýný yansýtmaktadýr.

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 7 BÝRÝNCÝ BÖLÜM: COP Ýle Ýlgili Temel Bilgiler

8 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER COP Nedir? Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne katýlmak isteyen þirketlerin Giriþim in insan haklarý, iþgücü, çevre ve yolsuzlukla mücadele alanlarýndaki on ilkesini þirket politikalarýnda, operasyonlarda ve kurumsal kültürde hayata geçirme hususunda açýk bir taahhütte bulunmasý gerekmektedir. Gnüllülük esasýna dayalý bir giriþim olmakla birlikte, Küresel Ýlkeler Szleþmesi katýlýmcýlarýn yaptýklarý taahhütleri eyleme geçirmesini beklemekte, bu nedenle katýlýmcýlarýnýn kurumsal sorumluluk alanýndaki çabalarýný her yýl rapor etmesi þartýný koþmaktadýr bu raporlama sürecine Ýlerleme Bildirimi (COP) adý verilmektedir. COP, Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin on ilkesinin uygulanmasýnda ve mümkün ise BM hedeflerinin ortaklýklar aracýlýðýyla desteklenmesinde kaydedilen ilerlemeler konusunda paydaþlara (r. tüketiciler, çalýþanlar, sendikalar, hissedarlar, medya, devlet) yapýlan bildirimdir. Þirketler ilk COP lerini Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne katýlýmý izleyen iki yýllýk süre içerisinde ve bunun sonrasýnda her yýl bir kere teslim ederler. Bir þirketin Küresel Ýlkeler Szleþmesi giriþiminin aktif katýlýmcýsý olarak kalabilmesi için COP politikasýnýn gereklerini yerine getirmesi gerekmektedir. Þirketler COP lerini yýllýk mali rapor ya da Sürdürülebilirlik Raporu gibi mevcut raporlama mekanizmalarýyla bütünleþtirmeye teþvik edilmektedir. COP politikasý, kamuoyuna karþý sorumluluk, þeffaflýk ve sürekli iyileþtirme kavramlarýna dayanmaktadýr. Bu politika, þirketin Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne katýlýmýný inanýlýr bir hale getirmeye yardýmcý olmak, kurumsal sorumluluk uygulamalarý alanýnda þirketler ve paydaþlar tarafýndan ðrenme ve analiz için kullanýlabilecek bir veri havuzu saðlamak ve Küresel Ýlkeler Szleþmesi giriþiminin bütünlüðünü korumak da dahil olmak üzere birçok nemli amaca hizmet etmektedir. Ýlerleme bildiriminde üç temel adým bulunmaktadýr: COP nin hazýrlanmasý, paylaþýlmasý ve Ýnternet ortamýna yüklenmesi. Birinci Adým: COP nin Hazýrlanmasý Bilginin toplanmasý ve sorumluluk sahibi kurumsal uygulamalardaki ilerlemeyi gzler nüne serecek þekilde sunulmasýnýn sayýsýz yolu bulunmaktadýr. Tek bir COP yapýsý bulunmamakla beraber, bildirim üç unsuru mutlaka içermelidir: üst düzey ynetimin imzasýný taþýyan Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne Desteðe Devam Beyaný, gerçekleþtirilen eylemlerin açýklamasý ve mevcut ya da beklenen çýktýlarýn lçülmesinden elde edilen sonuçlar. Etki Alaný Nedir? Bir þirketin on ilkeyi kendi etki alaný içerisinde benimsemesi, desteklemesi ve uygulamasý istenmektedir. Belki de etki alaný yerine etki alanlarý dersek ve kafamýzda merkezleri bir olan birden fazla daire canlandýrýrsak ve daireler büyüdükçe etkinin azaldýðýný düþünürsek bu terimi daha iyi anlayabiliriz. En küçük daire þirketin iþyerindeki ve pazardaki çekirdek iþ faaliyetlerini içermektedir. Bir þirketin ESG (çevre, toplum ve ynetiþim) performansýný en fazla kontrol edebileceði alan burasýdýr. Bir sonraki halka tedarik zincirini kapsamaktadýr. Burada kontrol daha zayýftýr, ancak bazý rneklerde bu dairede de ciddi düzeyde kontrol olabilir. Üçüncü daire ise þirketin toplumla etkileþimini, sosyal yatýrýmlarýný ve insani yardým etkinliklerini içermektedir. En son etki dairesi ise þirketin kamu politikasý diyaloguna ve bilinçlendirme etkinliklerine katýlýmýdýr. Çekirdek Ýþ Faaliyetleri Etki Azalmasý Tedarik Zinciri Toplum Etkileþimi Kamu Politikasý Bilinçlendirme

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 9 Birinci Unsur: Desteðe Devam Beyaný Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne Desteðe Devam Beyaný na açýlýþ yazýsýnda ya da CEO nun veya Baþkan ýn Mesajý vs. blümünde yer verilmelidir. Küresel Ýlkeler Szleþmesi CEO nun ve/veya Ynetim Kurulu nun sürekli desteðini gerektiren bir liderlik giriþimidir. Bu nedenle, her COP en yüksek yetkili ynetici tarafýndan imzalanmýþ bir Desteðe Devam Beyaný içermelidir. Bu beyan, Küresel Ýlkeler Szleþmesi destek verilmeye devam edildiðini açýk bir þekilde ifade ederken, raporun Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin ilkeleriyle ilgili performans sonuçlarýný gsterdiðini belirtmekle sýnýrlý olmayacaktýr. Ayrýca, giriþime katýlýmýn faydalarýnýn bu beyan içerisinde kýsaca dile getirilmesi de iyi uygulama sayýlmaktadýr. Bu þekilde, Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasýnýn iþ dünyasýndaki yeri saðlamlaþtýrýlmakta ve þirketlerin neden bu ilkeleri desteklemesi gerektiði sorusu paydaþlar için ana hatlarýyla yanýtlanmýþ olmaktadýr. COP bir sürdürülebilirlik raporunun ya da yýllýk raporun parçasýysa, Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne Desteðe Devam Beyaný üst düzey ynetici imzasý taþýyan açýlýþ mektubuna dahil edilmelidir. COP nin sürdürülebilirlik raporu ya da yýllýk rapordan baðýmsýz ayrý ve kapsamlý bir doküman olarak hazýrlandýðý durumlarda, CEO nun, Baþkan ýn ya da dengi yneticinin Desteðe Devam Beyaný COP nin giriþ blümü olarak hazýrlanabilir. Destek beyanýna aþaðýdaki bilgiler dahil edilebilir: l Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne destek verilmesinin nedenleri ve/veya destek verilmesinden saðlanan faydalar; l Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasýnda ve/veya ortaklýk projelerinin üstlenilmesinde bir nceki sene atýlan nemli adýmlar ve sonuçlarý ve l Ýþtirak edilen Küresel Ýlkeler Szleþmesi etkinlikleri ve yerel aðlar ile ilgili kýsa bilgi. The Coca Cola Bottling Company of Ghana (Gana): Bir þirket olarak, taahhütte bulunduðumuz tüm alanlarda, yani pazarda, çevrede, iþyerinde ve içinde bulunduðumuz yerel toplumda, bu taahhütlerin arkasýnda durabilen bir karakterde olduðumuzu gstermiþ bulunmaktayýz. Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin ilkelerine olan baðlýlýðýmýzý fazlasýyla sergilemiþ durumdayýz ve ilerleme ynünde çabalar harcarken dahi bize güç veren þeyin birlikte iþ yaptýðýmýz kuruluþlara ve insanlara el uzatmaktan geçeceðine inanmaktayýz. Biz onlara kendi küçük tarzýmýzla dokunacaðýz ve onlarýn da Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerine uygun hareket etmesini saðlayacaðýz. Drt yaný sularla çevrili bir ada olamayacaðýmýza duyduðumuz inanç ve Küresel Ýlkeler Szleþmesi ifadesinde de geçen küresel kelimesine izafe ettiðimiz zel anlam, bizim bu konumuzdaki kararlýlýðýmýza güç veren þeyin ta kendisidir. 2006 COP.

10 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER Ýkinci Unsur: Eylemler Katýlýmcýnýn Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerini uygulamak ve ortaklýklara iþtirak etmek amacýyla bir nceki yýl attýðý uygulamaya dnük adýmlar (taahhütler, sistemler, etkinlikler) açýklanmalýdýr. Her bir ilkeyle ilgili kapsamlý raporlama yapmanýn birden fazla yolu vardýr, ancak birçok þirket yaptýklarý etkinlikleri raporlarken taahhüt > sistem > eylem yaklaþýmýný benimsemektedir. TAAHHÜT: Spesifik bir konuya, r. insan haklarýnýn korunmasýna iliþkin taahhüt beyaný. Bu taahhütlerin çýkýþ noktasý genellikle þirket misyon ya da vizyon beyaný ya da bir politika veya bir referans sektr standardý ya da uluslararasý standarttýr (r. Ýnsan Haklarý Evrensel Bildirgesi). Bu taahhütler genellikle, taahhüdün yerel kanunlardan baðýmsýz olarak üniversal bir yaklaþýmla uygulanacaðýna dair bir beyan içerir. Taahhüt ya da vizyon beyanýnýn ayrýntýsýna girilmesi faydalýdýr, zira sistem ve etkinliklerin temeline iner ve COP okuyucusunun þirketin ilgili ilkeye nasýl bir gzle baktýðýný anlamasýna yardýmcý olur. Aþaðýda, on ilkenin ve ortaklýklarýn uygulanmasý amacýyla gerçekleþtirilen uygulamaya dnük eylemlerin raporlanmasýna ynelik bir dizi neri sunulmaktadýr: l Taahhütler ve eylemler ile Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin iþ hayatýnda taþýdýðý nem/aðýrlýk arasýnda baðlantý kurun ( somut iliþki ); l Þirketin etki alanýna (r. tedarik zinciri, müþteriler ve yerel halk) ve raporlama sýnýrýna deðinin; l Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerini politika ve strateji dokümanlarý, izleme sistemleri ve günlük süreçler gibi ynetim sistemlerine yansýtýn; l Ýþlemleri okuyucularýn kilit unsurlarý ðrenmesine ve mümkünse alarak aynen uygulamasýna olanak saðlayacak þekilde açýklayýn; l Geleceðe dnük bir eylem ve/veya ncelikler planýný ana hatlarý ile oluþturun ve l Daha geniþ çaplý BM hedeflerini destekleyen ortaklýk projelerini açýklayýn (r. ortaklýk tipi, ortaklara ynelik faydalar, çýktýlar). Talal Abu-Ghazaleh & Co. International (Mýsýr) TAG kuruluþu, hiçbir çalýþanýna yaþ, ýrk, cinsiyet, cinsel ynelim, medeni durum, dini inanç, tabiiyet ya da engel durumuna dayalý olarak ayrýmcýlýk yapmaz. TAG, çalýþanlarý için adil bir çalýþma ortamýný ve iþini kaybetmeye karþý koruma garanti etmek zorundadýr. Hiçbir ayrým gzetmeksizin tüm çalýþanlar, eþit iþ için eþit ücret alma hakkýna sahiptir. Ýþe girmek isteyen tüm adaylar, tüm iþe alma etkinliklerimizde tarafsýzlýk, adalet ve eþit fýrsat esaslarýný güvence altýna alan bir dizi niteliksel sýnavdan (çoktan seçmeli) geçmek zorundadýr. Hiçbir sýnýrlama olmaksýzýn tüm bireylerin evrensel insan haklarýna azami derecede nem vermeyi taahhüt ederiz. 2006 COP. SÝSTEMLER: Sistemler taahhütlerin eylemlere dnüþtürülmesinin garanti altýna alýnmasýna yardýmcý olur. Her ilke için kullanýlan süreç ve/veya ynetim sistemlerinin açýklamasý nem taþýmaktadýr, çünkü sürekli iyileþtirme yolculuðunun bir parçasý olarak on ilkeyi þirket stratejisi, operasyonlarý ve iletiþimiyle bütünleþtirmek için bir þirketin nasýl sistematik þekilde çalýþtýðýný anlatmaya yardýmcý olur. Li & Fung Limited (Çin) 2006 yýlýnda Bayi Uygunluk Birimi, dünya genelinde 39 ülkede faaliyet gsteren 6,000 in üzerinde bayi ile ilgili olarak deðerlendirme yapmýþtýr. Her deðerlendirme sonrasýnda, fabrikalara Düzeltici Ýþlem Planý (CAP) þeklinde bir deðerlendirme raporu verilmiþtir. Bunun sonrasýnda, sorunlarýn giderilip giderilmediðinin doðrulanmasý ve düzeltici iþlemlerin iyileþtirmesi amacýyla, tesisler için yeniden deðerlendirme takvimi ve dnemleri ilk deðerlendirme sonuçlarýna gre belirlenmiþtir 2006 COP. ETKÝNLÝKLER: Geride býrakýlan sene içerisinde yapýlan uygulamaya dnük eylemlerin açýklanmasý, þirketin taahhüdünü yerine getirmek için adýmlar attýðýný ve politikalara, süreçlere ve ynetim sistemlerine dayalý olarak hareket ettiðini gsterir. Bu açýklama içerisinde eðitim programlarý, halký bilinçlendirme kampanyalarý, denetim, gzden geçirme ya da diðer izleme etkinlikleri, operasyonel giriþimler ya da iþbirliði programlarý yer alabilir. Novartis (Ýsviçre) Novartis kendi sektründe dünya genelindeki tüm çalýþanlarý için bir asgari geçim ücreti belirleyen ilk þirkettir. 2006 COP.

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 11 Üçüncü Unsur: Çýktýlar Küresel Raporlama Giriþimi tarafýndan geliþtirilenlere benzer gsterge ya da metrik unsurlar mümkün olduðunca fazla kullanýlmak suretiyle mevcut ya da beklenen çýktýlarýn lçülmesi. Üçüncü COP unsuru olan mevcut ve beklenen çýktýlarýn lçülmesi, Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin çekirdek niteliðindeki sürekli iyileþtirme felsefesini içermektedir. Sürekli iyileþme için þirketin mevcut durumunun ve hedeflerini gerçekleþtirme ve geleceðe dnük yeni hedef belirleme konusunda nasýl bir ilerleme kaydettiðinin tespit edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, performans gstergelerinin sistematik olarak uygulanmasý çok büyük nem taþýmaktadýr. Ancak, gstergelerin mevcut durumun yalnýzca bir kýsmýný gsterebilmesi nedeniyle, performans verileri yaratýlan etkiye iliþkin açýklamayla desteklenmelidir. En geliþmiþ Sürdürülebilirlik Raporlama çerçevesi GRI G3 Sürdürülebilirlik Raporlama Esaslarý dýr. GRI G3 Esaslarý COP hazýrlamak için tek yol olmamakla beraber, küresel düzeyde kabul gren raporlama rehberliði sunmakta olup, Küresel Ýlkeler Szleþmesi tarafýndan da tavsiye edilmektedir. Aþaðýda, bir þirketin on ilkeyi ve ortaklýklarý uygulamak için gerçekleþtirdiði çalýþmalara ait çýktýlarýn lçülmesinin raporlanmasýna ynelik bir dizi neri sunulmaktadýr: l Okuyucularýn kaydedilen ilerlemeyi grebilmesini saðlamak amacýyla, performansý gsterirken birden fazla yýla ait veriler kullanýn; l Genel performansýn bilgiye dayalý olarak deðerlendirilebilmesini saðlamak için, kuruluþ performansýnýn olumlu ve olumsuz ynlerini sunun; l Gelecek yýl(lar) için hedefler belirleyin; l Eylem ve çýktýlar ile finansal veriler ya da diðer performans verileri arasýnda baðlantý kurmak suretiyle, on ilkeyle ilgili etkinlikler için iþletme dosyasý hazýrlayýn ve l Yalnýzca spesifik ilkelerin uygulanmasýna vurgu yapýlýyor olsa dahi, performansý on ilkeyle iliþkilendirin. Starbucks (USA): Sosyal sorumluluðumuza iliþkin taahhütlerimizi gerçekleþtirmek ve bize yol gsteren ilkeleri desteklemek konusundaki performansýmýzý lçmek için, Starbucks olarak iþimizle ilgili lçütler olarak kilit performans gstergeleri benimsemiþ bulunmaktayýz. Her yýl performansýmýzý bu lçütlere ve sonradan ekleyebileceðimiz yeni lçütlere gre raporlamaktayýz. Performans gstergelerimizle ilgili olarak geleceðe dnük hedefler vermeye çalýþmaktayýz 2006 Sürdürülebilirlik Raporu. (Bu rnekte Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin daha yüksek çevresel sorumluluðun teþviki konulu 8. ilkesine iliþkin çýktýlar gsterilmektedir). Çevre Gsterge 2005 2006 Hedefler Elektrik Su 1 ayak karelik maðaza alanýna düþen aylýk kilowatt-saat miktarý 6.40 6.57 Hedef belirlenmemiþtir 1 ayak karelik maðaza alanýna düþen aylýk galon miktarý 24 26 Hedef belirlenmemiþtir Kaðýt Tüketici sonrasý fiber (PCF) yüzdesi (sýcak bardaklar hariç) Aðartýlmamýþ fiber yüzdesi (sýcak bardaklar hariç) % 49,5 Hedef: % 48 % 85,9 Hedef: % 90 % 66,4 Hedef: % 50 % 86,3 Hedef: % 86,5 % 66,9 % 87,1 2005 te ne dedik? 2006 da ne yaptýk? Kendimize verdiðimiz derece Ayrýntýlý Bilgi ABD ve Kanada da þirket tarafýndan ynetilen maðazalarýmýzda kullanýlan elektriðin %20 sini telafi etmek amacýyla yenilenebilir enerji sertifikalarýnýn satýn alýnmasý. Elektrik ve su tasarrufu, geri dnüþüm ve atýk azaltma konularýnda maðaza düzeyindeki sorumluluðu artýrmaya yardýmcý olmak amacýyla spesifik çevre uygulamalarýnýn maðaza operasyon standartlarýmýzla entegre edilmesi ABD deki þirket tarafýndan ynetilen maðazalarýmýzda %10 PCF içeren yeni sýcak içecek kaplarýnýn yaptýrýlmasý Yenilenebilir enerji alýmýmýzýn ABD ve Kanada da þirket tarafýndan ynetilen maðazalarýmýzda kullanýlan toplam enerjinin %20 sine eþit olacak þekilde drt katýna çýkarýlmasý. Maðaza yneticisi performans aracýnýn güncellenerek maðaza operasyonlarýnda çevreyle ilgili hususlarýn neminin ve yneticilerin yaptýðý iþlerin olumlu ve olumsuz etkilerinin vurgulanmasý. Starbucks ABD ve Kanada maðazalarýmýzda kullanýlan tüm sýcak içecek kaplarýnýn %10 PCF içeren kaplarla deðiþtirilmesi. Sayfa 55 Sayfa 57 Sayfa 56

12 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER t Paydaþ Katýlýmý Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin etkili þekilde uygulanmasý, büyük lçüde paydaþ katýlýmýna baðlýdýr. Bu durum zellikle þirketin sürdürülebilirlik vizyonunun, politika ve stratejilerinin geliþtirilmesi veya rafine edilmesi; þirketin toplum üzerindeki etkisinin anlaþýlmasý ve iyileþtirilmesi ve raporlama yapýlmasý için geçerlidir. Örneðin, þirket liderleri yeni politikalar geliþtirirken paydaþlarýn grüþlerine ihtiyaç duyabilir. Paydaþ katýlýmý, þirket operasyonlarýnýn toplum üzerindeki olumlu ve olumsuz mevcut ve potansiyel etkilerinin anlaþýlmasýnda da nemli olabilir. Paydaþlar þirketin hangi konularýn daha nemli olduðunu belirlemesine de yardýmcý olabileceðinden þirketin uygulama çabalarýnda paydaþlara ncelik verilmelidir. Son olarak, giderek artan sayýda þirket paydaþlarýn birçoðunu raporlama sürecine dahil etmekte ve bu suretle þirket performansýnýn daha genel olarak deðerlendirilebilmesine zemin hazýrlamaktadýr. Ýkinci Adým: COP nin Diðer Paydaþlarla Paylaþýlmasý COP bildirimi, Birleþmiþ Milletler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi ne ya da Küresel Ýlkeler Szleþmesi Yerel Aðý na yapýlan bir bildirim deðildir. Bir þirketin Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin on ilkesinin uygulanmasý konusunda kendi paydaþlarýna yaptýðý bildirimdir. Mümkünse COP þirketin yýllýk finansal rapor, CSR ya da Sürdürülebilirlik Raporu gibi paydaþlarýna ynelik mevcut raporlarýyla entegre edilmelidir. Kendi baþýna baðýmsýz bir doküman olarak COP, yalnýzca þirketin kurumsal vatandaþlýk konusunda raporlama yaptýðý baþka bir doküman yoksa oluþturulmalýdýr. Ýlerleme bildirimi için seçilen ortam kadar COP yi paydaþlara ulaþtýrma yntemi de nemlidir. Þirketler, zellikle sürdürülebilirlik bilgileri ile ilgili olarak paydaþ iletiþiminde yerleþik yntemleri kullanmalýdýr (r. Ýnternet sayfasý, direkt posta, çalýþan duyurularý, open house toplantýlarý). COP nin Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýna yüklenmesi, bilgilerin þirket paydaþlarýyla paylaþýlmasý için yeterli bir çaba olarak kabul edilmemektedir. Üçüncü Adým: COP nin Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet Sayfasýna Yüklenmesi Þirketlerin COP lerinin elektronik versiyonunu (ve varsa bu dosyaya iliþkin linki) Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýna yüklemesi beklenmektedir. Buna ek olarak, þirketlerden COP yi paydaþlara ne þekilde ulaþtýrdýklarýný açýklamalarý da istenir. Bu iþlem, COP hazýrlanýr hazýrlanmaz yapýlmalýdýr. COP nin Ýnternet ortamýna yüklenmesiyle ilgili ayrýntýlý talimatlara http://www.unglobalcompact.org/docs/communication_on_progress/4.3/cop_posting_doc_eng.pdf adresinden ulaþabilirsiniz. COP Son Teslim Tarihleri Ve Katýlýmcý Statüsü Katýlýmcý iþletmelerin BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi ni imzalamalarýný izleyen iki yýl içerisinde ve sonrasýnda her yýl COP lerini Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sitesine yüklemeleri gerekmektedir. COP son yükleme tarihini ya da sonrasýndaki bir yýllýk son teslim tarihini geçiren þirketler, Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sitesinde bildirimsiz olarak iþaretlenecektir. Ardýþýk olarak iki kere teslim tarihini geçiren þirketler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýnda aktif deðil listesine alýnýr ve artýk giriþim katýlýmcýsý olarak sayýlmaz. Aktif deðil statüsüne alýnan þirketler artýk Küresel Ýlkeler Szleþmesi logosunu kullanamaz ve Küresel Ýlkeler Szleþmesi etkinliklerine katýlamaz. Bir yýllýk aktif deðil statüsü sonrasýnda þirketler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýndan tamamen çýkarýlýr. Bildirimsiz ya da aktif deðil statüsündeki þirketler, aktif statüsüne geçmek için Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýna yeni COP yüklemelidir. Bir yýl boyunca aktif deðil statüsünde kaldýktan sonra Küresel Ýlkeler Szleþmesi nden çýkarýlan þirketler, Birleþmiþ Milletler Genel Sekreterliði ne bir yazý ile müracaat etmek suretiyle giriþime baðlýlýðýný yeniden bildirmeli ve güncel COP lerini yüklemek suretiyle Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne yeniden katýlmalýdýr.

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 13 Ýstisnai COP ler Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ofisi, ne çýkan Ýlerleme Bildirimlerini tespit ve takdir etmek amacýyla 2004 yýlýnda Ýstisnai COP programýný baþlatmýþtýr. Ýstisnai COP programýnda yer verilen COP ler, COP politikasýný tam olarak uygulayabildikleri ve ilerleme bildirimi alanýnda renkli ve ilham verici rnekler teþkil ettikleri için seçilmiþtir. Diðerleri arasýndan seçilen COP lerin sunduklarý bilgilerin kalitesi ve kapsamlýlýðý nedeniyle bu þekilde sergilenmesi þirketler için nemli bir teþvik grevi grmektedir, zira çabalar giderek artarak COP ler ile genel geçer para piyasalarý analizi arasýnda baðlantý kurulmaktadýr. Bir COP nin istisnai sayýlabilmesi için, COP politikasýnda açýklanan tüm temel gerekleri karþýlamasý gerekmektedir. Ayrýca, Ýstisnai COP nin aþaðýdaki kategorilerden en az ikisinde ne çýkan rnek bir COP olarak kabul ediliyor olmasý gerekmektedir: 1. Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne ynelik desteðin devam edeceðine iliþkin güçlü bir beyan l Destek Beyaný CEO, Baþkan ya da dengi kiþilerce imzalanmýþ olmalýdýr l Destek Beyaný COP nin parçasý niteliðinde olmalý, ayrý ya da baðýmsýz bir doküman olmamalýdýr l Küresel Ýlkeler Szleþmesi giriþiminin desteklenmesinin nedenleri ve/veya faydalarý belirtilmiþ olmalýdýr l Ýlkelerin uygulanmasý sürecinde gerçekleþtirilen eylemler ve elde edilen çýktýlar ile Destek Beyaný arasýnda bir baðlantý kurulmuþ olmalýdýr 2. Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasý ve/veya daha geniþ çaplý BM hedeflerini desteklemek üzere ortaklýk projelerinin üstlenilmesi sürecinde gerçekleþtirilen uygulamaya dnük eylemlerin anlaþýlýr ve ayrýntýlý açýklamasý l Belirtilen hususlar arasýndaki somut iliþki açýklanmýþ olmalýdýr l Ýlkeler ynetim sistemlerine ve günlük süreçlere yansýtýlmýþ olmalýdýr l Ýþlemler okuyucularýn bir þeyler ðrenmesine olanak saðlayacak þekilde eksiksiz olarak açýklanmýþ olmalýdýr l Geleceðe dnük (yani bir sonraki yýla iliþkin) eylem planý ana hatlarýyla belirtilmiþ olmalýdýr 3. Çýktýlarý lçmek suretiyle ilerleme durumunun kontrol edilmesi l Performans gstergeleri açýk þekilde tanýmlanmýþtýr ya da standart gstergeler (r. GRI) eksiksiz bir þekilde kullanýlmaktadýr l Performans, kaydedilen ilerlemenin deðerlendirilmesi mümkün olacak þekilde birden fazla yýl için gsterilmektedir l Sonraki yýl(lar) için hedefler belirtilmiþ olmalýdýr l Performans, BM Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin on ilkesi ile ilgilidir 4. Paydaþ diyalogunu da içeren raporlama süreci, bilgilerin güvenilirliðini, anlaþýlabilirliðini ve dakikliðini garanti altýna almaktadýr Ýstisnai COP Programlarý ve Ýstisnai COP lerin Belirlenmesinde Kullanýlan Kriterler hakkýnda ayrýntýlý bilgiye http://unglobalcompact.org/cop/notable_cops.html adresinden ulaþabilirsiniz.

14 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER? Somut Ýliþki Nedir? t Bir þirketin raporuna dahil edebileceði çok fazla konu bulunmaktadýr. Rapora dahil edilmesi gereken konu ve gstergeler, kuruluþun ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerini yansýtmak ya da paydaþlarýn kararlarýný etkilemek bakýmýndan nemli olan ve bu ynüyle rapora dahil edilmeyi gerçekten hak eden konu ve gstergelerdir. Somut iliþki, herhangi bir gstergenin rapora dahil edilecek kadar nemli olup olmadýðýyla ilgili eþik düzeyi ifade etmektedir. COP Ýle En Fazla Deðer Yaratmanýn Yollarý Küresel Ýlkeler Szleþmesi, katýlýmcýlarýn ve diðer kilit paydaþlarýn girdi ve deneyimlerine dayalý olarak þirketlerin COP sürecinin deðerini maksimum düzeye çýkarabilmesi için COP içeriði kalitesinin iyileþtirilmesi ve raporun inanýlýrlýðýný artýrmaya ynelik adýmlar atýlmasý gibi pratik yollar belirlemiþtir. Þirket COP si ile en fazla deðeri yaratmak için faydalý neriler aþaðýda bilginize sunulmaktadýr: Süreç Etkililiði Baðlantý Arayýn on ilkeyi çok yakýndan gzden geçirerek, ilkeler ve þirketin vizyonu, stratejisi, politikalarý, etkinlikleri ve mevcut þirket içi, resmi, yatýmcýlarla veya sektrle ilgili raporlama için halihazýrda kullanýlan lçüm ve raporlama sistemleri (r. þirketinizin yýllýk faaliyet raporu) arasýndaki baðlantýlarý anlamaya çalýþýn. Gereksiz iþ tekrarýnýn nlenmesi ve raporlama kaynaklý yorgunluðun minimum düzeye indirilmesi için þirketler, COP lerini Yýllýk Faaliyet Raporu ya da Sürdürülebilirlik Raporu gibi yayýn ve dokümanlara dahil etmeye teþvik edilmektedir. Ýçerik Kalitesi Eksiðiniz Olmasýn On ilkenin tümünün ilk COP lerde karþýlanmasý ya da n ilkenin tümünün ayný lçüde yerine getirilmesi gibi bir beklenti sz konusu deðildir. Ayrýca, küçük þirketler genellikle bildirimlerinde çok uluslu þirketler kadar derinlik ve kapsam sunamamaktadýr. Yine de COP ye dahil edilen bilgiler, þirketin on ilke ve ilgili konulardaki performansýnýn deðerlendirilebilmesine ve anlaþýlmasýna yetecek düzeyde eksiksiz ve doðru olmalýdýr. Bilgileri Bir Baðlam Ýçerisinde Sunun Okuyucularýn þirketin Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerini uygulama konusunda kaydettiði ilerleme hakkýnda bilgiye dayalý yargýlara varabilmeleri için COP, þirketin eylem ve gstergelerini belirli bir baðlama oturtarak sunmalýdýr. Mutlaka Yerinde Bilgiler Verin COP ler, paydaþýn þirket performansýnýn sürdürülebilirliði ve þirketin ilkeler baðlamýnda nceliklerini nasýl belirlediði konusunda bir yargýya varabilmesi için gerekli olan tüm bilgileri içermelidir. Bilgilerin yerinde olup olmadýðýný belirlemenin etkili yollarýndan bir tanesi, paydaþ diyalogu (r. AA1000) ya da GRI G3 Esaslarýnda açýklanan somut iliþki sürecidir. Sýnýrlarý Tanýmlayýn Bazý þirketler sorumluluklarýnýn sýnýrlarýný zellikle tanýmlamaktadýr. Bu yaklaþým, paydaþ beklentilerinin ynetilmesi ve zellikle iþtirakler ve tedarik zincirleri ile ilgili olarak sýnýrlar hakkýnda diyalogun geliþtirilmesi bakýmýndan faydalý olabilmektedir. Örneðin, geliþmiþ ülkelerde faaliyet gsteren þirketler, Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkeleri ile ilgili konularý (r. insan haklarý) düzenleyen yerel mevzuata uygunluktan bahsetmekle yetinmemeli, bu haklarý el üstünde tutmak ve/veya bu haklarýn ihlal edilmemesini garanti altýna almak için somut olarak neler yapýldýðýný da gstermelidir.

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 15 COP niz Eriþilebilir Olsun l Dil: COP þirketin paydaþlarý için en uygun olan dil(ler)de hazýrlanmalýdýr. l Yapý:COP yapýsý, þirketin on ilkenin uygulanmasý konusunda kaydettiði ilerlemeyi açýk þekilde anlatýr nitelikte olmalýdýr. Bazý þirketler bunu, okuyucuyu on ilkeyle ilgili bilginin bulunabileceði sayfa, politika, Ýnternet sitesi ya da diðer kaynaklara ynlendiren bir dizin ya da içindekiler sayfasý oluþturmak suretiyle baþarmaktadýr. Baþka bazý þirketler ise COP yi ilkeler etrafýnda yapýlandýrmayý daha etkili bulmaktadýr. Ýlerlemeyi Gsterin Rapor edilen bilgiler okuyucularýn bir kuruluþun performansýnda zaman içerisinde oluþan deðiþiklikleri analiz etmesine ve þirketin nceki COP lerde dile getirdiði taahhüt, hedef ve amaçlarý takip etmesine olanak saðlayacak bir þekilde sunulmalýdýr. Gstergeler Kullanýn Kullandýðýnýz performans gstergelerinin þirketinizin büyüklüðüne, faaliyet sektrüne ve kendine zgü operasyon ortamýna uygun olduðundan ve karþýlaþtýrmalý deðerlendirme yapýlmasýna imkan tanýdýðýndan emin olun. Bildirimin Ýnanýlýrlýðý Dengeli Bir Grünüm Sunun Genel performansýn mantýk çerçevesinde ve bilgiye dayalý olarak deðerlendirilebilmesi için, COP ler kuruluþ performansýnýn olumlu ve olumsuz ynlerini yansýtýr ve açýklar nitelikte olmalýdýr. Belirsiz Ýfadelerden Kaçýnýn Þirketler ilkelerin uygulanmasýný ve bununla iliþkili bildirimleri iyileþtirirken, COP nin genel ifadeler (r. tedarikçiler için bir eðitim programýmýz bulunmaktadýr ) yerine net ve spesifik açýklamalar (r. tehlikeli madde dkülmesi durumunda acil müdahale performansýnýn iyileþtirmesi konusunda 50 tedarikçiye eðitim verdik ) içermesi nem taþýmaktadýr. Güvence Verin Þirketler kaydettikleri, topladýklarý, analiz ettikleri ve duyurduklarý bilgilerin doðru ve güvenilir olmasýný güvence altýna almak amacýyla gerekli sistemleri ve deðerlendirme programlarýný geliþtirmelidir. Bunun çok karmaþýk ve pahalý bir süreç olmasý þart deðildir; yerel bir Küresel Ýlkeler Szleþmesi aðý akran gzden geçirme programý kadar basit bile olabilir.? Güvence Nedir? Sürdürülebilirlik Raporlamasý baðlamýnda güvence, bir raporu ve içerdiði bilgileri deðerlendirmek için geliþtirilmiþ etkinlikler anlamýna gelmektedir. Güvence süreci genellikle gzden geçirme kapsamý, kullanýlan yntemler, güvence kuruluþunun baðýmsýzlýðý ve raporda adil ve makul bilgi sunumuna iliþkin sonuçlar ve tavsiyeler içeren bir beyan yayýnlanmasýyla sonuçlanýr. Þirket dýþý güvence, profesyonel güvence kuruluþlarý ya da paydaþ panelleri tarafýndan gerçekleþtirilebilir.

16 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER t Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýlkelerini Uygulamaya Nereden Baþlamalýyým? Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne imza koyan þirketler, on ilkeyi kendi strateji ve operasyonlarýnda uygulama hedefi doðrultusunda çalýþmayý taahhüt etmiþ olmaktadýr. Ancak hem küçük hem de büyük þirketler bazý durumlarda doðru yaklaþýmýn ne olduðu konusunda yolunu þaþýrabilmektedir. Ýlkelerin bir þirketin ynetim yaklaþýmýnda uygulanmasý için tek bir doðru yol olmamakla beraber, bu sürece yardýmcý olabilecek çok sayýda ynetim modeli bulunmaktadýr. Þirketler, kuruluþlara liderlik vizyonundan çýktýlarýn lçülmesine ve raporlanmasýna kadar yol gsteren Küresel Ýlkeler Szleþmesi Performans Modeli nden ilham alabilirler. Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin baþarýyla uygulanmasýna iliþkin kilit faktrler arasýnda þunlar sayýlabilir: l ilkelere ilave uygulamalar olarak deðil, þirketin iþ stratejisinin ve operasyonlarýnýn ayrýlmaz bir parçasý olarak muamele edilmesi; l ilgili taahhütler için þirket ynetiminden tam onay alýnmasý; l ilkelere geniþ destek verilmesini garanti altýna almak amacýyla, taahhüt edilen hedeflerin kuruluþ genelinde üst düzey ynetime ve çalýþanlara duyurulmasý; l yeni fikirlere ve iþ inovasyonuna açýk bir iþ ortamý; l lçülebilir hedefler ve þeffaf bir ilerleme bildirim sistemi; l ðrenme ve uyarlama konusunda isteklilik ve kabiliyet; l þirketin kendisini uygulamaya dnük eylemlere adamasý ve l þirketin paydaþlarýyla iliþki ve diyalog kurma konusunda isteklilik. Mümkün kýlanlar Sonuçlar Kaynaklar Ýnsanlar Üzerindeki Etki Vizyon Liderlik Yetkilendirme Süreç Ýnovasyonu Toplum Üzerindeki Etki Raporlama Politika ve Strateji Deðer Zinciri Üzerindeki Etki Performans Modeli iþ uygulamasýnýn on unsurundan oluþmakta olup, bunlarýn her biri soldaki þemanýn ayrý bir blümü ile temsil edilmektedir. Bu, kuruluþun vizyonuyla birlikte baþlayan ve þemada gsterilen her bir unsur ile devam eden, itici gücünü þirketten alan bir sürekli iyileþtirme sürecidir: Vizyon: sorumluluk sahibi kurumsal vatandaþlýðýn þirketin vizyonuyla entegre edilmesi. Bu husus, Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin on ilkesine bakmaya ek olarak þirketin beklentileri konusunda paydaþlarla diyalog kurma, nemli ekonomik, sosyal ve çevresel trendleri gzden geçirme, olasý riskleri anlama ve senaryo planlamasý yapma çabalarýný da içerebilir. Liderlik: Vizyonun þirket geneline yayýlmasý. Daha iyi sosyal ve çevresel performans konusunda, kalýcý deðiþim yaratabilmek için liderlik taahhüdü çok büyük nem taþýmaktadýr. Ancak azami düzeyde etki yaratabilmek için, bu mesaj kuruluþun her kþesine ulaþtýrýlmalý ve hatta çok daha ileriye taþýnmalýdýr. Þirketler kurumsal vatandaþlýða kurumsal ynetiþim baþlýðý altýndaki bir konu olarak muamele etmeli ve þirketin ilkeleri uygulama çabalarý için ynetim kurulu düzeyinde denetim mekanizmalarý oluþturmalýdýr. Yetkilendirme: çalýþtýklarý kuruluþun vizyonunu gerçekleþtirmesinde üzerlerine düþen rolü oynayabilmeleri için personelin rgütlenmesi, bilgilendirilmesi, ynlendirilmesi, motive edilmesi, eðitilmesi, düllendirilmesi, dinlenilmesi, grüþünün alýnmasý ve personele güvenilmesi. Yetkilendirme, bireyin sahip olduðu deðerleri kurumsal hedefler ile uyumlu hale getirme kapasitesine sahiptir.

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 17 Politika ve Stratejiler: Þirketin mevcut politika ve stratejilerinin gzden geçirilerek Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkeleriyle ayný çizgiye getirilmesi (ya da ilkelerle uyumlu yeni politikalar geliþtirilmesi). Bazý þirketler son derece kapsamlý kurumsal vatandaþlýk politikalarýna sahiptir. Baþka þirketlerde ise çevre, insan haklarý ve yolsuzlukla mücadele gibi konularda spesifik politikalar ve ynetim rehberlik materyalleri kullanýlmaktadýr. Kaynaklar: Þirketin politika ve stratejilerini uygulamak için kullanýlacak yol ve araçlarýn ynetilmesi ve çalýþanlarýn hedefleri þirketin Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerine olan taahhüdünü tehlikeye atmadan gerçekleþtirmek için ihtiyaç duyacaklarý tüm araçlarla donatýlmasý. Bunun içerisinde maddi kaynaklarýn, insan kaynaklarýnýn, bilginin ve diðer kaynaklarýn þirketin kurumsal vatandaþlýk politikalarýna ve taahhütlerine uygun þekilde daðýtýlmasýnýn saðlanmasý da yer almaktadýr. Süreç ve Ýnovasyonlar: Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasýndan doðan ikilemlerle yüzleþilmesi ve bu ikilemlerin inovatif çzümlere ve iþ fýrsatlarýna dnüþtürülmesi. Bu, hedeflerin belirlenmesi ve kuruluþ genelinde duyurulmasý da dahil olmak üzere iyileþtirmeleri güçlendirecek kilit süreçlerin anlaþýlmasýný da içermektedir. Ayrýntýlý bir risk ve fýrsat deðerlendirmesi zellikle faydalý olabilir. Deðer Zinciri Üzerindeki Etki: Ticari ortaklarla iliþkilerin ynetilmesi ve onlarýn ticari operasyonlarý üzerinde etki oluþturulmasý. Tedarikçi, distribütr ve müþterilerin davranýþlarý bir þirketin itibarý ve elde ettiði sonuçlar üzerinde çok etkili olabilir. Birçok þirket kurumsal vatandaþlýk politikalarýný ve beklentilerini birlikte iþ yaptýðý þirketlerle paylaþmaktadýr. Bazý þirketler bu politika ve beklentileri szleþme yükümlülükleri arasýna katarak izleme ve denetimler aracýlýðýyla tedarikçilerin sosyal ve çevresel performansýný gzden geçirmektedir. Bazý þirketler ise daha da ileri giderek tedarikçilerinin sosyal ve çevresel performansýný artýrmasýna eðitim, kapasite geliþtirme ve iyi uygulama paylaþýmý yoluyla yardýmcý olmaktadýr. Çalýþanlar Üzerindeki Etki: Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne katýlým, çalýþanlarýn morali de dahil olmak üzere þirket iþgücünü etkiler. Araþtýrmalara gre, iyi sosyal ve çevresel performans hem þirketin kaliteli yeteneði iþe alma ve elinde tutma kabiliyetine hem de prodüktivitesine olumlu etki etmektedir. Toplum Üzerindeki Etki: Bir þirketin topluluklar ve en geniþ anlamda toplum üzerindeki etkisi de Performans Modelinin kilit unsurlarýndan bir tanesidir. Yerel halkla iþbirliði, þirket operasyonlarýnýn sorunsuz þekilde yürümesini kolaylaþtýrabilir ve faaliyetlerine ynelik sosyal müsamahayý sürdürebilir. Sz konusu etkinliklerin büyüklüðüne ve niteliðine baðlý olarak bazý þirketler, toplum üzerindeki etkilerini lçmek amacýyla etki deðerlendirmeleri ve anketler yaptýrmaktadýr. Raporlama: Bu unsur, þirketin ekonomik, sosyal ve çevresel performansýnýn güvenilir bir biçimde lçülmesine ve duyurulmasýyla ilgilidir. Sürdürülebilir iyileþmenin garanti altýna alýnabilmesi için, gerçek performansý hedef alan zel lçümler çok büyük nem taþýmaktadýr. Basit þekilde ifade etmek gerekirse, Küresel Ýlkeler Szleþmesi ilkelerinin uygulanmasý bir taahhütte bulunmak, politika ve stratejiler geliþtirmek, eyleme geçmek ve, son olarak, ilerleme konusunda raporlar gndermek anlamýna gelmektedir. Burada nemli olan þirketin giriþ aþamasýndaki performansý deðil, þirketin kendisini deðiþim ve sürekli iyileþtirmeye ne kadar adamýþ olduðudur. Küresel Ýlkeler Szleþmesi kapsamýnda bugüne kadar, ilkelerin ilgili olduðu alanlarda çalýþmak için çok nemli miktarda kaynak ve araç birikmiþtir. Daha fazla okuma materyali için, ek blümünde sunulan kaynaklar kataloguna bakýnýz.? Her bir adýmla ilgili ayrýntýlý bilgi için, lütfen Küresel Ýlkeler Szleþmesi Ýnternet sayfasýnda yer alan Nasýl Katýlabilirim? blümüne bakýnýz.

18 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER Ýlerleme Bildiriminin Faydalarý Ýlerleme Bildirimi, Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne iþtirak edildiðini gstermekten çok daha faydalý olabilir. COP lere dahil edilen bilgiler, çalýþanlar, yerel halk, yatýrýmcýlar, sivil toplum ve iþ ortaklarý da dahil olmak üzere geniþ bir yelpazeye yayýlan paydaþlarýn bilgi ihtiyaçlarýný ve beklentilerini karþýlayabilir. Buna ek olarak COP, yýlda bir kere bile olsa, Küresel Ýlkeler Szleþmesi nin ilkelere dayalý deðiþim yaklaþýmýnýn uygulanmasýný deðerlendirme, þirketin yaklaþýmýnda deðiþiklik ya da performans iyileþtirme amaçlý güçlendirme yapýlmasýnýn gerekip gerekmediðini belirleme ve eylemler ile kaydedilen ilerleme ve yaratýlan etkiyi daha doðru þekilde raporlama konusunda þirketlere bir mekanizma saðlamaktadýr. Ýlerleme Bildirimi konusunda en çok dile getirilen faydalardan bazýlarý aþaðýda bilginize sunulmaktadýr:? Ayrýntýlý bilgi için, en sýk sorulan sorularý sizin için derleyip yayýnladýðýmýz http://www.unglobalcompa ct.org/communicatingprog ress/cop_faq.html adresini ziyaret ediniz. Þirket Ýçi Faydalar l Þirketi bir sürdürülebilirlik vizyonu ve stratejisini tanýmlama ve hayata geçirme hedefi doðrultusunda motive eder; l Þirketi kurumsal vatandaþlýk etkinliklerini çekirdek niteliðindeki iþ operasyonlarýyla bütünleþtirmeye ve deðer zincirinin olumlu sosyal etkilerini artýrmaya motive eder; l CEO nun kurumsal ynetiþime ve liderliðe olan baðlýlýðýný artýrýr ve raporun hazýrlanmasý, gzden geçirilmesi ve onaylanmasý aþamalarý ile üst düzey ynetimin katýlýmýný geliþtirir; l Ýþ hayatýndaki risk ve fýrsatlarýn belirlenmesine ynelik çabalarý destekler; l Farklý kurumsal departmanlarý (r. Ýnsan Kaynaklarý, Ýletiþim, Çevre, Saðlýk ve Güvenlik, Operasyon, Halkla Ýliþkiler) birbirine baðlamak suretiyle þirket içi bilgi paylaþýmýný ve ðrenmeyi teþvik eder; l Ýlerlemenin deðerlendirilmesine ynelik þirket içi uygulamalarý harekete geçirir ve sürekli performans iyileþmesine katký saðlar ve l Üst düzey ynetimin çevre, toplum ve ynetiþim konularýna olan baðlýlýðýný çalýþanlarýn gzünde vurgular ve netleþtirir. Dýþarýya Dnük Faydalar l Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne aktif þekilde iþtirak edildiði gsterir ve ilkeleri iþ stratejisi ve operasyonlarla bütünleþtirmek amacýyla ilgili eylemleri açýklar; l Daha fazla þeffaflýk ve güven yaratýmý sayesinde þirketin itibarýný ve marka deðerini artýrýr; l Bir sürdürülebilirlik vizyonunu, stratejisini ve uygulama planýný dillendirmek suretiyle paydaþ iliþkilerini geliþtirir; l Ýþbirliði sayesinde paydaþlara nemli ðrenme olanaklarý saðlar; l Sosyal sorumluluk ynü olan yatýrým fonu ya da endekslerine katýlým olasýlýðýný artýrýr ve l Þirketin Küresel Ýlkeler Szleþmesi ne iþtirakinin halkla iliþkiler çalýþmasýndan ibaret olmadýðýný gsterir.

BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER 19 ÝKÝNCÝ BÖLÜM: Uygulama Örnekleri Bu blümü izleyen sayfalarda, þirketlerin her bir ilkeyi nasýl uyguladýðý ve ilerleme bildirimini nasýl yaptýklarý konusunda faydalý bilgiler ve rnekler sunulmaktadýr.

Ýnsan Haklarý: 1. Ýlke 20 BÝRLEÞMÝÞ MÝLLETLER KÜRESEL ÝLKELER SÖZLEÞMESÝ ÝLERLEME BÝLDÝRÝMÝ (COP) KONUSUNDA PRATÝK REHBER Ýnsan Haklarý Ýlke1: Ýþletmeler uluslararasý geçerliliðe sahip insan haklarýna destek olmalý ve saygý gstermelidir Eylemler TAAHHÜT Þirketinizin tam olarak ne yapmayý taahhüt ettiðini ve bu ilkenin þirketinizi ne bakýmdan ilgilendirdiðini belirtin, rneðin: l Ýnsan haklarýný koruma konusundaki taahhüdünüzü kendi politikanýzdan, uluslararasý standartlardan (r. Ýnsan Haklarý Evrensel Bildirgesi) ve/veya sektr standartlarýndan ifadeler kullanarak açýklayý? Ýnsan Haklarý Nedir? Ýnsan haklarý genellikle insanýn doðuþtan sahip olduðu haklar olarak anlaþýlmaktadýr (r. eðitim hakký, ifade zgürlüðü). Ýnsan haklarý konseptine gre, her insan ýrk, ten rengi, cinsiyet, dil, din, siyasi ya da diðer grüþ, tabiiyet ya da siyasi duruþ, sahip olduðu ya da olmadýðý þeyler ile doðuþtan gelen ya da diðer statülerden baðýmsýz olarak insan haklarýndan istifade etme hakkýna sahiptir. Novo Nordisk (Danimarka): Birleþmiþ Milletler Ýnsan Haklarý Evrensel Bildirgesi ne verdiðimiz destek, 1998 yýlýndan bu yana sosyal sorumluluk taahhüdümüzün nemli bir blümünü teþkil etmektedir. Bu taahhüde gre, yüksek amaçlar belirlemek ve insan haklarý ile ilgili hususlarý günlük iþ faaliyetlerimizle entegre etmek suretiyle sosyal performansýmýzý iyileþtirmek için sürekli olarak çalýþmaktayýz 2006 COP SÝSTEMLER Politika, program ve ynetim sistemlerini kýsaca açýklayýn, rneðin: l Þirketin insan haklarýný destekleme konusundaki politikasý ve stratejisi l Ýnsan haklarý ynetim sistemi l Saðlýk ve güvenlik ynetim sistemi l Þirketin insan haklarý politikalarýnýn uygulanmasýný güvence altýna alma amacýna ynelik izleme sistemi Rio Tinto (Ýngiltere): Rio Tinto SpeakOut (SesiniDuyur) programý, çalýþanlar tarafýndan tespit edilen uygunsuzluklarý belirlemek, analiz etmek ve araþtýrmak için geliþtirilmiþ olan baðýmsýz, þirket içi ve gizlilik esasýna dayalý bir þikayet ynetim sistemidir 2006 COP ETKÝNLÝKLER Geçen yýl bu ilkenin uygulanmasý çerçevesinde yapýlan uygulamaya dnük etkinlikleri açýklayýn, rneðin: l Güvenli ve saðlýklý çalýþma koþullarý saðlanmasý l Ýþçiler ve aileleri için temel saðlýk, eðitim ve/veya barýnma imkanlarýna eriþim saðlanmasý l Bireylerin, gruplarýn ya da topluluklarýn yer deðiþtirmeye zorlanmasýnýn nüne geçilmesi l Yerel topluluklarýn ekonomik geçiminin korunmasý için çalýþýlmasý Sekem (Mýsýr): SEKEM þirketi, Sekem Okulu ve Saðlýk Merkezi aracýlýðýyla iþçileri ve onlarýn aileleri için temel saðlýk, eðitim ve barýnma imkaný saðlamaktadýr. Ailenin ekonomik olarak ilaç tedavisine ya da okul ücretlerine güç yetirip yetiremediðinin belirlenmesi için sosyal deðerlendirme çalýþmalarý yapýlmaktadýr. Ailenin bu ihtiyaçlarý karþýlayamadýðýnýn tespit edilmesi durumunda, gerek hibe gerekse sübvansiyon yoluyla ailenin ihtiyaç duyduðu eðitim ya da saðlýk hizmetinden faydalandýrýlmasý saðlanmaktadýr 2006 COP