ED TÖRDEN 5 BAfiLARKEN olarak yeniden karfl n zday z. Son dönemde dünya ekonomisinde bafllayan olumsuzluklar dalga dalga yay larak ülkemize do ru geliyor. Bir STK olarak üzerine düfleni yapmaya çal fl yor. Konu ile ilgili hükümetin, flirketlerimizin ve bir birey olarak her birimizin yapmas gerekenlerin ifade edildi i ABD KR Z NE TÜRK YE DE D RENMEK adl raporumuz kamuoyuna aç kland. Umar z bu rapor gerekli ilgiyi görür ve muhataplar gerekenleri yaparlar. Bu konularda uyar görevimizi yapmaya devam edece iz. Bu say m zda son ekonomik geliflmelerin bir özetini, Sanayi Bakan M.Zafer ÇA LAYAN n da kriz ile ilgili yapt önemli de erlendirmeleri, ayr ca Yrd.Doç.Dr.Yaflar ERD NÇ ve Ekonomist Ali A AO LU nun görüfllerini bulabilirsiniz. Art k bir klasik haline gelen ftar program ile ilgili en genifl haberleri, 70 fladam ile yapt m z ran fl Gezisi haberlerini ve K z lcahamam da yap lan 2009 Çal fltay program n, kurumsal ziyaretlerimiz ile ilgili haberleri bültende bulabilirsiniz. Ayr ca bu say m zda sektör de erlendirmelerimize özel önem verdik ve bu minvalde nflaat Sektörü ve Fleksibil Ambalaj Sektörü ile ilgili görüfl ve de erlendirmelerine de bu say m zda yer verdik. Gelecek say m zda yeni faaliyetler ve yeni geliflmelerle tekrar birlikte olmak umuduyla, sayg lar m z sunuyor, destek ve önerilerinizi bekliyoruz. Sayg lar m zla. ADINA SAH B MUSTAFA KOCA YAZI filer MÜDÜRÜ ABDULLAH ÇINAR HUKUK MÜfiAV R AV. YAKUP ÖZBEK YAYIN KURULU SITKI ABDULLAHO LU M. AK F BAYRAMO LU AYHAN KÜÇÜK FAYSAL KOÇER YAPIM MYTH MAKER MEDIA DESIGN T: 0 212 267 29 29 www.mythmaker.net BASKI FSF PRINTING HOUSE T: 0 212 690 89 89 REKLAM-DA ITIM HAYAT PERU ABDURRAHMAN ORUÇ BÜLENT AKTEMUR GENEL MERKEZ Cevizliba, Yeni Londra Asfalt No: 15 Yeflil Plaza K: 5 Topkap - STANBUL Tel: 0212-481 55 50 (pbx) Faks: 0212-481 55 37/38 www.askon.org.tr / posta@askon.org.tr ADIYAMAN fiube Atatürk Bulvar, Halil Gürsoy fl Merkezi No:176 K: 6 (Adliye Karfl s ) ADIYAMAN Tel: 0416-213 03 33 Faks: 0416-213 03 37 BURDUR fiube Pazar Mah. Gazi Cad. Palaz Sok. No: 2 BURDUR Tel: 0248-233 61 10 Faks: 0248-233 61 10 BURSA fiube Tahtakale Veziri Cad. Sevinç Ç kmaz No: 6 BURSA Tel: 0224-224 01 84 Faks: 0224-224 01 85 www.bursaaskon.org bursaaskon@org. GEBZE fiube Güzeller Mah. brahima a Cad. K: 3 D: 3 (Merkez Hast. karfl s ) Gebze - KOCAEL Tel: 0262-641 59 36 KOCAEL fiube Leyla Atakan Cad. Karabafl Mah. No: 11/A D: 2 ZM T Tel: 0262-332 51 23 Faks: 0262-332 51 28 askonkocaeli@hotmail.com KONYA fiube Babal k Mah. Keyhüsrev Sok. Dekor fl Merkezi No: 11 K: 3 Selçuklu - KONYA Tel: 0332-321 72 13 Faks: 0332-321 93 28 www.askonkonya.org.tr askon@askonkonya.org.tr MALATYA fiube Dabakhane Mah. Sobac lar Sok. Yi itcan fl Merkezi K: 1 No: 14 MALATYA Tel: 0422-325 10 15 www.malatyaaskon.org info@malatyaaskon.org posta@malatyaaskon.org R ZE fiube Atatürk Cad. Ticaret Odas karfl s R ZE Tel: 0464-214 85 25 SAMSUN fiube Bahçelievler Mah. 100.Y l Bulvar No: 285 SAMSUN Tel: 0362-432 65 58 TRABZON fiube Kemerkaya Mah. Kundurac lar Cad. Dedeo lu Sok. No: 4/2 TRABZON Tel: 0462-321 65 49 www.askontrabzon.org posta@askontrabzon.org

6 Ç NDEK LER GEN fi AÇI 10-17 EKONOM K GEL fimeler GÜNCES 20-24 B RB R M ZE GÜVENEL M KR Z EN AZ ZARARLA ATLATALIM AMER KA YA KALP NAKL YAPILIYOR KISA KISA 26-40 70 fiadami LE RANDA H ND STAN ULUSAL PLANLAMA ENST TÜSÜ (IIPM) Ö RENC LER DA SUDAN HEYET U Z YARET ETT ÜYELER FTAR PROGRAMINDA B RARAYA GELD G. BAfiKANI 3.ULUSLARARASI B LG KENTLER SEMPOZYUMUN DA KIZILCAHAMAM ÇALIfiTAYI GENEL FTARI BÜYÜK B R KATILIM LE GERÇEKLEfiT R LD GÜRC STAN PARLAMENTO BAfiKAN YARDIMCISI DA GENEL BAfiKANI 1.ULUSAL GENÇ G R fi MC L K KONGRES NDE KURUMSAL Z YARETLER 42-46 HRACATI GEL fit RME ETÜD MERKEZ N ( GEME) Z YARET ETT HEYET N N STANBUL L M LL E T M MÜDÜRÜ Z YARET UN STANBUL ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜ Ü Z YARET TÜRK YE HRACATÇILAR MECL S (T M) Z YARET HEYET.B.B fit RAKLER DA RE BAfiKANLI INI Z YARET ETT SP GENEL BAfiKANI PROF. DR. NUMAN KURTULMUfi U Z YARET ETT MEMLEKET HAVASI 46-52 B LEC K PANORAMA 54-58 SEKTÖREL ANAL Z 60-65 NfiAAT SEKTÖRÜ FLEKSIBIL AMBALAJ SEKTÖRÜ ÜZER NE RÖPORTAJ 68-71 ARTELLA PROJE VE SATIfi YÖNETMEN : CEMAL ASLANDA GÖREV BAfiINDA 72-80 GEBZE fiubes KONYA fiubes SAMSUN fiubes TRABZON fiubes BASINDAN AÇIKLAMALAR 82-85 ENGLISH EDITIONS 87-90 BASINDA 94-102

BAfiKANDAN 9 VARLIKLARI KORUMAK Küresel sistemin önemli dezavantajlar ndan bir tanesi daha ac bir flekilde yaflam fl bulunuyoruz. Yeryüzünde eski düzen olsa idi, Amerika daki krizi bile belki üç ay sonra sadece duymufl olacakt k. Ama art k ifl böyle. Sadece vahlanarak problemlerimizi çözme flans na sahip de iliz. lginçli e bal n ki, Amerika da bir k s m insanlar ev al p satt lar, birileri bu al flverifli isteme soktu ve üzerinden sanal bir dünya kontrolsüz bilançolar üretti ve sonunda bütün dünya bedel ödemek zorunda kald. Hiç flüphesiz dünya bu yalan düzene gönüllü gönülsüz destek verme noktas nda bilinçli davranmak gibi zor bir yolu tercih etmedi. Kolay olan teslim olma yolunu seçti. Böylece de ciddi s k nt lar n paydafl oldu. Bu dönemin a as reel sektördür. Varl klar n sa l kl bir flekilde yönetilmesi ve faiz sistemi içerisine dahil edilmemesi kurtuluflun adresi olmufltur. Varl n faiz düzenine ipotek eden yap lar maalesef bu yalanc düzende maksimum zarar göreceklerdir. Hatta durumu çok daha abart p ifli ülke baz da sadece bankac l a, hatta tefecili e bozanlar, ülke ölçe inde iflas noktas na gelmifllerdir. zlanda örne inde oldu u gibi. 20 YY, Amerikan yüzy l d r. Dünyay birçok aç dan etkileyen, yöneten, yönlendiren Amerika olmufltur. Yeryüzünün en büyük üniversitelerine, en büyük askeri harcamalar na, en fazla tüketimine en yüksek bilimsel üretimlerine imza atm flt r. Bütün bunlar n sonunda da kendisini müthifl bir fl mar kl k ve sorgulanamaz noktaya tafl m flt r. Bu sorgulanmama durumu, ifli son derece dramatik anlay fllar noktalara götürmüfltür. Kendisinin üretti i en modern yönetim istemlerinin bile, kendi ekipleri taraf ndan, hatta en iyi yetiflmifl ak ll çocuklar taraf ndan manipüle edilmesine engel olamam flt r. Bu azman sistemin iç denetim mekanizmalar da maalesef sistem anlam nda çürümüfltür. Zira her fleyin en uç noktas nda bulunan insan unsuru, ahlaki de erlerden uzaklaflm flt r. nsanlara haks zl k etmek, onlar n emeklerini, geleceklerini manipüle etmek mahzurlu görülmemifltir. Bu talihsizliklerin üretildi i iklim maalesef dünyaya medeniyet sunma iddias n n merkezi konumundad r. Sadece gücün konufltu u, becerenin istedi i gibi davrand ve hakk n gözetilmedi i, zay f n korunmad bir düzen hakim olmufltur. fiimdi ak ll ca olan, mal m z bu insanlara kapt rmamak ve gelecekle ilgili kararlar verme makamlar na nüfuz etmektir. Mustafa KOCA / Genel Baflkan

10 GEN fi AÇI Ekonomik geliflmeler DÜNYA EKONOM S NDEK GEL fimeler Ekonomik sars nt kendisini gösterdi i günden bu tarafa, dünyada merkeze yerleflen en önemli problem, bu oldu. Kriz çerçevesinde dünyada hemen bütün ülkelerde özel toplant lar düzenlendi ve düzenlenmeye devam edilmektedir. Ayr ca, bölgeler, bloklar ve birlikler seviyesinde de farkl toplant lar devreye sokuldu. Her taraftan tedbir paketleri ortaya ç kmaya bafllad. Bu kapsamda yap lan toplant lardan bir tanesi de en zengin 20 ülkenin yapt toplant idi. Bu toplnat da bir k s m kararlar al nd. Bunlar flu flekilde özetlenebilir: G 20 Zirvesinde Al nan Kararlar ABD nin baflkenti Washington da küresel finansal kriz gündemi ile toplanan G 20 ülkeleri mali sistemde yap lacak reformlar ve durgunlu a giren dünya ekonomisini canland racak önlemleri içeren bir eylem plan uygulanmas konusunda anlaflmaya vard. Dünya ekonomisinin çok büyük bir bölümünü oluflturan G 20 ülkelerinin liderlerinin imzas ile yay mlanan sonuç bildirgesinde ekonominin canland r lmas ve mali düzenlemelerde, reform yap lmas n n gereklili i vurguland. Bu konuda belirlenen prensip-

GEN fi AÇI 11 lerin G 20 ülkelerinin nisan ay nda yapaca toplant da tart fl lmak üzere haz r hale getirilmesine karar verildi. G 20 grubu zirvede, IMF ve Dünya Bankas n n yeniden yap land r lmas, G 20 ülkelerinin liderleri IMF nin a rl kl oy verme sistemi içinde geliflmekte olan ülkelerin daha büyük söz hakk na sahip olmas, IMF ve Dünya Bankas n n iflleyiflinin h zland r lmas, Görev alanlar n n geniflletilmesi, Meydana gelen mali krizin tekrar etmesinin önlenmesi için muhasebe standartlar n n gözden geçirilmesi, G 20 Maliye Bakanlar n n, muhasebe kay tlar n n uluslararas düzeyde tam fleffaf ve uyumlu hale getirilmesi, Piyasalar n güçlendirilmesi, Sistemle ilgili risklerin azalt lmas, fiirketlerin yöneticilerinin maafllar n n gözden geçirilmesi, IMF ve Dünya Bankas n n yeniden yap land r lmas, konular n karara ba lad. Dünya Ekonomisindeki Geliflmeler ABD ABD finans sistemi kaynakl olarak yaflanmakta olan küresel finansal krizin daha da derinleflmemesi amac yla, zor durumdaki mali kurulufllar kurtarmak üzere, ABD Hazinesi ve Amerika Merkez Bankas (FED) iflbirli iyle haz rlanan ve Eylül ay sonunda Kongre ye sunulan 700 milyar dolarl k bir kurtarma plan Ekim ay bafl nda temsilciler meclisinde yap lan ilk oylamada reddedilmifl olup, bu sebeple uluslararas piyasalarda ciddi sars nt lar yaflanm flt r. Ard ndan, söz konusu paketin kapsam geniflletilerek tekrar oylamaya sunulmufl ve kabul edilerek uygulamaya konulmufltur. An lan Plan ile iki y l içinde herhangi bir mali kuruluflun ödenemeyen borçlar n n devral nmas için hükümete genifl yetkiler verilmekte, bat k bankalar n ellerinde bulundurduklar tutsat (mortgage) piyasas na dayal oldu u için zarara yol açan ve kirli at k olarak nitelendirilen varl klar sat n almak üzere 1989 y l nda ABD de ortaya ç kan tasarruf ve kredi krizi s ras nda kurulan ve 1994 y l nda kapat lan Güven Sa lama Fonu (Resolution Trust Fund (RTC)) benzeri bir fonun kurulmas öngörülmektedir. Hükümet taraf ndan, kurtarma plan n n 250 milyar dolarl k k sm n n bankalar n bütçelerinin desteklenmesi amac yla do rudan bankalar n hisselerinin sat n al nmas için kullan lmas kararlaflt r lm fl ve bu çerçevede, ihtiyac olan belirli bankalara bu kayna n bir k sm kulland r lm flt r. FED, yüzde 2 seviyesinde olan para politikas gösterge faiz oran n Ekim ay içerisinde iki kez indirim yaparak yüzde 1 e indirmifltir. FED, ilk olarak, 8 Ekim de, yaflanmakta olan küresel mali krizin olumsuz etkilerini azaltmak için, geliflmifl ülke merkez bankalar ile eflgüdüm halinde, gösterge faiz oran n 50 baz puan indirerek yüzde 1,5 e düflürmüfl, ard ndan da Ekim ay sonunda yap lan toplant da 50 baz puan daha indirim yaparak yüzde 1 olarak belirlemifltir. Küresel mali sistemdeki likidite s k fl kl n n giderilmesi amac yla, FED taraf ndan, geliflmifl ülke merkez bankalar ile yak n iflbirli i içerisinde likidite art r c önlemler al nm flt r. Di er taraftan, FED, küresel krizle mücadelede yard mc olmak amac yla Bezilya, Meksika, Gürey Kore ve Singapur merkez bankalar na 30 milyar dolara kadar kredi imkan sa lanmas na karar vermifltir. ABD de dahil olmak üzere bir çok ülkede, banka mevduatlar na sa lanan güvence limiti art r lm flt r. GSYH, üçüncü çeyrekte, negatif yüzde 0,3 olarak gerçekleflmifl ve y ll k GSYH art fl ikinci çeyrekte kaydedilen yüzde 2,1 oran ndan yüzde 0,8 e gerilemifltir. Ülkede, tüketici güven endeksi, 61,4 ten 38 e gerileyerek 1967 y l ndan beri kaydedilen en düflük seviyeye inmifltir. Küresel mali krizin yay lmas n n önüne geçmek amac yla, Uluslararas Para Fonun (IMF) ile zlanda, Ukrayna ve Macaristan ülkeleri kredi anlaflmalar yapm fllard r. 26 Eylül de 1,46 seviyesinde olan Euro/Dolar paritesi, ABD dolar n n de er kazanmas yla Ekim ay sonu itibar yla 1,27 olarak gerçekleflmifltir. 26 Eylül de 101,3 dolar seviyesinde olan Londra Brent tipi petrolün varil fiyat, ABD dolar n n de er kazanmas ve büyüme beklentilerindeki düflüfl dolay s yla Ekim ay sonu itibar yla 60,4 dolara gerilemifltir. Petrol fiyatlar ndaki gerileme

12 GEN fi xx AÇI sebebiyle OPEC taraf ndan, Kas m ay bafl ndan itibaren ham petrol arz n n günlük 1,5 milyon varil azalt lmas na karar verilmifltir. 26 Eylül de 878,4 dolar seviyesinde olan alt n n ons fiyat 9 Ekim de 911 dolara ç kt ktan sonra gerileme e ilimine girerek Ekim ay sonu itibar yla 723 dolara gerilemifltir. JAPONYA Japonya Merkez Bankas, yüzde 0,50 olan para politikas gösterge faiz oran n 20 baz puan indirerek yüzde 0,3 olarak belirlemifltir. Japonya da GSYH ikinci çeyrekte geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 3 oran nda azalm flt r. Sanayi üretimi düflmüfltür. Ülkede, y ll k TÜFE, Eylül ay nda yüzde 2,1 oran n korumufltur. Ekim ay bafl nda 105,78 seviyesinde olan Yen/Dolar paritesinde küresel krizin etkisiyle ciddi ölçüde dalgalanmalar yaflanm fl ve Japon yeni ABD dolar ndan daha fazla de er kazanarak 27 Ekim de 92,79 seviyesine kadar yükseldikten sonra ay sonu itibar yla 98,44 olarak gerçekleflmifltir. EURO BÖLGES Avrupa Merkez Bankas, 8 Ekim tarihinde, di er geliflmifl ülke merkez bankalar ile koordineli olarak, yüzde 4,25 seviyesinde olan para politikas gösterge faiz oran n 50 baz puan indirerek yüzde 3,75 olarak belirlemifltir. Euro bölgesinde sanayi üretimi A ustos ay nda yüzde 1,1 oran nda artmas na ra men geçen y l n ayn dönemine göre ise yüzde 0,7 düflmüfltür. Bölgede sanayi sipariflleri A ustos ay nda yüzde 1,2 gerileyerek geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 6,6 oran nda azalm flt r. Kur bölgesinde, TÜFE deki y ll k art fl, Ekim ay nda, Eylül ay ndaki yüzde 3,6 oran ndan yüzde 3,2 oran na gerilemifltir. Bölgedeki ÜFE, gerilemifltir. Bölgedeki iflsizlik oran ise, mevsimsel düzeltilmifl verilerle, Eylül itibariyle yüzde 7,5 seviyesini korumufltur. AB Komisyonu taraf ndan yay mlanan Sonbahar Ekonomik Tahmin Raporunda; Euro bölgesi için büyüme tahmini y l için, Nisan ay ndaki yüzde 1,8 den yüzde 1,2 ye, 2009 y l için ise yüzde 1,6 dan yüzde 0,1 e indirilmifltir. Euro bölgesinde, yaflanmakta olan küresel mali krizden olumsuz etkilenen mali kurulufllar n kurtar lmas na yönelik bölge ülkeleri taraf ndan ortak bir fon oluflturulmas hususunda uzlaflma

GEN fi xx AÇI 13 sa lanamam flt r. Bu sebeple, Fransa 360 milyar euro, Almanya 470 milyar euro, Hollanda 20 milyar euro tutar nda kendi ulusal kaynaklar ndan mali kurulufllar n desteklenmesi amac yla fon oluflturmufllar ve tedbir paketi aç klam fllard r. ECB taraf ndan, Macaristan, Danimarka ve sviçre merkez bankalar na kredi imkan sa lanm flt r. Bölgede, tasarruf sahiplerinin mali sisteme olan güvenlerinin art r lmas amac yla mevduat güvencesi limiti art r lm flt r. rlanda, Almanya, Avusturya ve Danimarka gibi baz ülkeler mevduata s n rs z güvence sa lam fllard r. NG LTERE ngiltere Merkez Bankas, 8 Ekim tarihinde, di er geliflmifl ülke merkez bankalar ile koordineli olarak, yüzde 5 seviyesinde olan para politikas gösterge faiz oran n 50 baz puan indirerek yüzde 4,5 olarak belirlemifltir. ngiltere de GSYH, y l n n üçüncü çeyre inde, son 16 y lda ilk defa yüzde 0,5 oran nda gerilemifl ve böylece ikinci çeyrekte yüzde 1,6 olan y ll k büyüme h z yüzde 0,2 olarak gerçekleflmifltir. Ülkede perakende sat fllar azalm fl, sanayi üretimi gerilemifl geçen y l n ayn dönemindeki seviyesinin alt nda kalm flt r. ngiltere de y ll k TÜFE, Eylül ay nda son 16 y l n en yüksek seviyesine ç karak yüzde 5,2 oran nda artm flt r. A ustos ay nda y ll k TÜFE art fl yüzde 4,7 olarak gerçekleflmifltir. Ülkedeki iflsizlik oran A ustos ay nda yüzde 5,7 ye yükselmifltir. Küresel finans krizinden en fazla etkilenen ülkelerin bafl nda gelen ngiltere de, hükümet taraf ndan, zor durumdaki mali kurulufllara destek olmak amac yla 850 milyar dolar tutar nda bir kurtarma plan haz rlanarak uygulamaya konulmufltur. Piyasa aktörlerinin mali sisteme olan güvenlerinin art r lmas amac yla mevduatlara sa lanan güvence miktar art r lm flt r. Ç N Çin Merkez Bankas, 8 Ekim tarihinde, geliflmifl ülke merkez bankalar yla eflzamanl olarak zorunlu karfl l k oran nda 50 baz puan indirim yapm fl, y ll k borçlanma maliyeti yüzde 7,20 den yüzde 6,93'ye, y ll k mevduat faiz oran n da yüzde 4,14 ten, yüzde 3,87'ye indirmifltir. Banka taraf ndan, Ekim ay sonunda yap lan toplant da da, y ll k borçlanma maliyeti 27 baz puan düflürülerek yüzde 6,66'ya, y ll k mevduat faiz oran ise yüzde 3,60'a düflürülmüfltür. Sektörel hracat (Milyon Dolar)

14 GEN fi AÇI Çin de GSYH, Ulusal statistik Bürosu verilerine göre, y l n n üçüncü çeyre inde son befl y l n en düflük düzeyi olan yüzde 9 oran nda artm fl, 2007 y l n n ayn dönemine göre ise yüzde 9,9 oran nda yükselmifltir. Ülkede TÜFE deki y ll k art fl, Eylül ay nda yüzde 4,6 oran na gerilemifltir. Y ll k TÜFE, Temmuz ve A ustos aylar nda, s ras yla, yüzde 6,3 ve yüzde 4,9 olarak gerçekleflmifltir. ARJANT N Arjantin de, GSYH y l ikinci çeyre inde yüzde 7,5 oran nda artm flt r. y l birinci çeyre indeki büyüme yüzde 8,3 olarak gerçekleflmifltir. BREZ LYA Brezilya Merkez Bankas taraf ndan, yüzde 13,75 seviyesinde olan para politikas gösterge faiz oran nda herhangi bir de ifliklik yap lmam flt r. Ülkede GSYH y l ikinci çeyre inde yüzde 6,1 oran nda artm flt r. y l birinci çeyre indeki büyüme yüzde 5,9 olarak gerçekleflmifltir. Brezilya da A ustos ay nda yüzde 0,28 oran nda artarak geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 6,17 oran nda artan tüketici fiyatlar, Eylül ay nda yüzde 0,26 artarak geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 6,25 oran nda yükselmifltir. Brezilya hükümeti taraf ndan, küresel mali krizin zararlar n s n rland rabilmek amac yla iki kamu bankas n n özel mali kurulufllardan hisse sat n alabilmelerine imkan tan yan bir düzenleme yap lm flt r. Ülkenin para birimi olan real, son dönemde, Merkez Bankas n n müdahalelerine ra men A ustos ay bafl ndan bu yana, dolar karfl s nda yüzde 38,7 oran nda de er kaybetmifltir. RUSYA Rusya da GSYH y l ikinci çeyre inde yüzde 7,5 oran nda artm flt r. y l birinci çeyre indeki büyüme yüzde 8,5 olarak gerçekleflmifltir. Ülkede tüketici fiyatlar, Eylül ay nda, beklentilerin üzerinde, yüzde 0,8 oran nda artarak geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 15 oran nda artm flt r. Y lsonu TÜFE art fl için belirlenen yüzde 11,8 hedefinin gerçekleflmesi mümkün görünmemektedir. Yaflanmakta olan küresel mali krizden olumsuz etkilenen flirketlerin desteklenmesi amac yla Rusya hükümeti taraf ndan 86 milyar dolar tutar nda bir kurtarma plan haz rlanarak uygulamaya konulmufltur. Afl r dalgalanma ve yüksek de er kay plar sebebiyle, Ekim D fl Ticaret Dengesindeki Geliflmeler (Milyon dolar)

GEN fi AÇI 15 ay nda Rusya Borsas belirli sürelerle kapat lm flt r. Genifl Ekonomik Gruplara Göre thalat TÜRK YE EKONOM S stihdam Hanehalk flgücü Araflt rmas A ustos Dönemi Sonuçlar na ba l olarak çal flma ça ndaki Nüfus 770 Bin Kifli Artm flt r. y l A ustos döneminde Türkiye'de kurumsal olmayan sivil nüfus bir önceki y l n ayn dönemine göre 767 bin kiflilik bir art fl ile 69 milyon 756 bin kifliye, kurumsal olmayan çal flma ça ndaki nüfus ise 770 bin kifli artarak 50 milyon 87 bin kifliye ulaflm flt r. Toplam istihdam 449 Bin, Tar m D fl istihdam 310 Bin Kifli Artm flt r. y l A ustos d_eminde istihdam edilenlerin say s, geçen y l n ayn dönemine göre 449 bin kifli artarak, 22 milyon 509 bin kifliye yükselmifltir. Bu dönemde tar m sektöründe çal flan say s 140 bin kifli, tar m d fl sektörlerde çal flan say s ise 310 bin kifli artm flt r. flgücüne Kat lma Oran Artt y l A ustos döneminde, Türkiye genelinde iflgücüne kat lma oran, geçen y l n ayn dönemine göre 0,5 puanl k art flla % 49,8 olarak gerçekleflmifltir. Kamu stihdam Maliye Bakanl taraf ndan derlenen verilere göre y l III. Döneminde toplam kamu istihdam 2 milyon 919 bin kiflidir. y l Ocak- A ustos döneminde imalat sanayi ürünleri ihracat geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 38,6 oran nda artarak 88,3 milyar dolar olmufltur. Bu dönemde fas llar baz nda en büyük ihracat kalemi kara tafl tlar ve bunlar n aksam, parçalar olurken, bu fas l demir ve çelik, kazan-makine-mekanik cihazlar ve örme giyim eflyas izlemifltir. Ayn dönemde inci, k ymetli tafl ve mamulleri ihracat önemli oranda artm flt r. y l n n Ocak-A ustos döneminde Avrupa Birli i nin ihracattaki a rl devam etmektedir AB ülkelerine yap lan ihracat A ustos ay nda geçen y l n ayn ay na göre yüzde 0,9 oran nda artarak 4,7 milyar dolar olarak gerçekleflmifltir. Toplam ihracat içinde AB ülkelerinin pay yüzde 42,3 olmufltur. y l n n Ocak- A ustos döneminde en fazla ihracat yap lan ülke Almanya olmufltur. Almanya n n ekonomik büyümesinin yavafllamas neticesinde geçen y l n ayn dönemine göre bu ülkeye gerçeklefltirilen ihracat yüzde 2,5 oran nda azalm flt r. Sektörel hracat y l n n Ocak-A ustos döneminde ithalat yüzde 35,8 oran nda artarak 145,6 milyar dolara ulaflm flt r. Ayn dönemde, ara mal ithalat geçen y l n ayn dönemine göre yüzde 40 oran nda, sermaye mallar ithalat yüzde 17,2 oran nda, tüketim mallar ithalat da yüzde 34 oran nda artm flt r. Bu dönemde enerji ithalat 33,9 milyar dolara ulaflm flt r. y l n n A ustos ay nda en çok ithalat yap lan ülke Rusya d r. Bu ülkeden yap lan ithalat yüzde 36,8 oran nda artarak 2,8 milyar dolar olarak gerçekleflmifltir. Rusya y s ras yla Almanya, Çin ve ABD izlemifltir. Cari ifllemler Dengesi y l A ustos ay nda ihracat (fob) 11 milyar dolar, toplam mal ithalat (c.i.f.) ise 19.2 milyar dolar olmufltur. y l n n Ocak-A ustos döneminde ödemeler dengesinde gösterildi i flekliyle, d fl ticaret aç bir önceki y l n ayn dönemine yüzde 39,6 oran nda artarak 41,6 milyar dolar olmufltur. Ayn dönemde, hizmet dengesindeki fazla yüzde

16 GEN fi AÇI Cari fllemler Dengesi (Milyon Dolar) 20,1 oran nda artarak 11 milyar dolar olarak gerçekleflmifl, gelir dengesindeki aç k 5,5 milyar dolar olmufltur. y l n n Ocak-A ustos döneminde cari aç k, bir önceki y l n ayn ay na göre yüzde 46,5 oran nda artarak 34,8 milyar dolar olmufltur. y l A ustos ay nda, geçen y l n ayn ay na göre, ihracat yüzde 26,3 oran nda artarak 11 milyar dolar, ithalat yüzde 30,6 oran nda artarak 19,2 milyar dolar olarak gerçekleflmifltir. Bu geliflmeler çerçevesinde, 2007 y l A ustos ay nda yüzde 59,5 olan ihracat n ithalat karfl lama oran y l n n ayn ay nda yüzde 57,5 olarak gerçekleflmifltir. AR-GE Kriz ortam nda öneriler * Küçük olsun benim olsun veya Ne ifl olsa yapar z, biz her ifl te var z devri bitti. Uzmanlaflmaya önem verin. Stratejik ittifak/ortakl klara girin. Mümkün oldu unca az say da, fakat nitelikli insanlar istihdam edin. Az ama kaliteli çal flanlar n olmas, iflleri kolaylaflt r r. Personel bafl na ortalama gelir/ kar n z hesaplay n. lave personel al rken bu orana dikkat edin. Sektör ortalamalar n zla

GEN fi AÇI 17 kendi firman z k yaslay n. Bankalarla iliflkinizi güçlendirin, devaml bir araya gelin, iletiflim içinde olun. Personel tasarrufunda iflinizin özelli ine göre; D fl Kaynak Kullanmaya çal fl n. Yapt rabilece iniz her ifli d flar ya yapt r n, sadece ihtiyac n z oldu unda sat n alm fl olursunuz. Geçici/ Dönemsel stihdam; Basit, rutin, standart ifllerde mümkünse geçici eleman, stajyer, part-time çal flt r n. flleri Eleyin; Asl nda hiç yap lmasa da sorun olmayacak iflleri iptal edin. (okunmayan raporlar, zaman kayb toplant lar, bilgisayar marifetiyle yap lacakken elde yap lmaya çal fl lan ifller vb.) Üretken olmayan, ba l l zay f, ekip ruhu olmayan ve beceriksiz elemanlardan derhal kurtulun. Bu yapt n zdan di er personel asl nda memnun olacakt r. Personele de er verin. Fikir sorun, dan fl n. Sorumlulu u paylaflmalar n sa layacak iletiflim ortam oluflturun. Firma sorunlar n birlikte de erlendirin. Firmada olumlu bir atmosfer oluflturun. Pozitif/ olumlu durufl akl selim düflünmek ve sorunlar sa l kl çözmek için ilk basamakt r. Sektörünüzdeki firmalarla biraraya gelin. letiflim kurun. Ortak stratejiler gelifltirmeye çal fl n. Personelinizi birbiriyle yedekleyin. Farkl iflleri ö renebilecekleri rotasyon/ e itim programlar haz rlay n. Swot analizi yap n/ yapt r n. Buna göre strateji oluflturun. Mutlaka bütçe yap n ve bütçeyi dinamik oluflturun. Her kalemi sorgulay n. flletme sermayesi ihtiyac n belirleyin. Firmalar n büyük ço unlu u iflletme sermayesi t kan kl ndan batar. Bu bilinmeden flirket yönetilemez. Tahsilatlar n za özel önem verin. Tahsilat için devreye girin piyasaya ç k n. En önde olmaktan çekinmeyin. Müflteri ve tedarikçilerinizi çok iyi takip edin, istihbarat yap n, dikkatli davran n. Müflteri kredibilitelerini belirleyin. Müflterilerinizi s ralay n. (80/20 Kural ; Pareto Analizi) Sizi yoran ama çok az ifl yapan müflterilerinizle daha az ilgilenin, çok kazand ranlarla daha çok ilgilenin. Pazarda müflteri aramay n, müflterinizde Pazar aray n. Tedarikçilerinizle görüflerek borçlar n z yap land r n, mümkünse al m flartlar n z de ifltirin. (iflletme sermayesi ihtiyac na büyük katk sa lar) Giderlerinizi analiz edin. Büyükten küçü e s ralay n. Ufak fleylerle u raflmay n (çay, tuvalet ka d vs.; moral bozar) büyük gider kalemleriyle iyilefltirme yapmaya çal fl n. (kira, personel, araçlar vb.) yi bir muhasebe sistemi oluflturun. Tüm mali hareketlerinizi kolayca izleyebilece iniz bir sistem kurun. Özel harcamalar n za dikkat edin. Gereksiz tatil/seyahat, gayrimenkul, araba vb. harcamalar yapmay n. Müflteri nezdinde farkl olmak için strateji gelifltirin. Gelecek yönelimli, uzun vadeli, geliflim anlay fl yla hareket etmek gerekir. Bu süreçte çabuk sonuç elde etmek isteyenler hayal k r kl na u ramaya mahkumdurlar. Yapt n z ifl ve hizmeti bir süreç olarak düflünün. Nihai ürün yada hizmetlerinize ulaflmak için yapmakta oldu unuz iflleri yeniden gözden geçirin. Harcad n z kaynaklar n (zaman, para, insan, malzeme vb.) daha verimli nas l dizayn edilebilece ini/ kullan labilece ini sorgulay n. Unutmay n ki bugünkü problemler dün yapt n z hatalar n sonucudur Kriz sonras dönem Ad üstünde "kriz" olan bu dönemde en fazla gereksinim duyulan fley "güven dir. Kararlar ne kadar zor, ac mas z hatta yanl fl olursa olsun "güvenin yitirilmemesi gerekmektedir. Çünkü, ifl hayat nda bir de "krizden sonraki dönem" vard r ki, flirket itibar as l bu dönemde kendisi ile hesaplafl r. Kriz dönemleri, iyi yönetilebilirse ve de erlendirilebilirse flirketlerin güven tazeledikleri ve itibarlar n toplumun her kesimine etkili bir flekilde yans tt klar dönemler de olabilir. Krizlerin üstesinden gelebilmek için krizi yönetmek, krizi yönetmek için de kriz yönetimini bilmek ve bunu iflletme süreçlerine tafl mak gerekir". Özel Tavsiye: KR Z HAF FE ALMAYIN Not: Prof. Dr. Nurullah GENÇ in * üyelerine verdi i seminerden özel notlar

20 GÜNCES DA KONUfiAN SANAY BAKANI ÇA LAYAN: B RB R M ZE GÜVENEL M KR Z EN AZ ZARARLA ATLATALIM Anadolu Aslanlar fladamlar Derne i nin () ekim ay toplant s na kat lan Sanayi ve Ticaret Bakan Zafer Ça layan burada yapt konuflmada, dünyada yaflanan finansal krizde bankac l k sistemini denetleyecek ve kontrol edecek bir otoritenin olmamas n n bu sektördeki s k nt lar n artmas nda önemli etken oldu unu söyledi. SANAY VE T CARET BAKANI ÇA LAYAN: "133 milyar dolarl k ihracat n yüzde 85'ini 3 saatlik mesafedeki dünya ülkelerine yapan türkiye'nin elbette böyle bir daralmadan (dünyadaki kriz) etkilenmemesi söz konusu olmayacak" Sanayi ve Ticaret Bakan Zafer Ça layan, 133 milyar dolarl k ihracat n yüzde 85'ini 3 saatlik mesafedeki dünya ülkelerine yapan Türkiye'nin dünyadaki daralmadan etkilenmemesinin söz konusu olmayaca n belirterek, "Bizde bir söz vard r; 'bize bir fley olmaz diye... Bir fley olabilir" dedi. Tutsat (Mortgage) kriziyle bafllayan sorunun dünyada likidite krizi haline geldi ine de inen Ça layan, flu anda risklerin boyutuyla ilgili hiç kimsenin net bir fikri olmad n ifade etti. Dünyan n 17. büyük, Avrupa'n n ise 6. büyük ekonomisi olan Türkiye'nin 133 milyar dolarl k ihracat n n yüzde 60'a yak n n Avrupa'ya yapt n ve yüzde 80-90'l k ihracat n sanayi ürünlerinden olufltu unu hat rlatan Ça layan, "133 milyar dolarl k ihracat n yüzde 85'ini 3 saatlik mesafedeki dünya ülkelerine yapan Türkiye'nin elbette böyle bir daralmadan etkilenmemesi söz konusu olmayacak. Bunu bir problem, kaos, menfi bir etken olacak fleklinde söylemiyorum. Bizde bir söz vard r; 'bize bir fley olmaz' diye... Bir fley olabilir" diye konufltu. Bakan Ça layan, dünyadaki ekonomik kriz ve bunun beraberinde getirdi i de iflime dikkati çekerek, "Bugünkü dünya ne 15 gün önceki dünyayd, ne de 15 gün sonraki dünya bugünkü dünya olacak. Dünya, karfl s na ne ç kaca n bilemez bir durumda. Art k hiçbir fley eskisi gibi olmayacak" dedi. Türkiye'nin asl nda bunu 2001 krizinde ö rendi ini dile getiren Ça layan, dolay s yla ülkenin içinde bulundu u flartlar n dünyadan farkl oldu unu, Türkiye'deki finans ve bankac l k sisteminin çok iyi bir yap ya sahip oldu unu vurgulad. Ancak dünyadaki likidite sorununun getirece i s k nt n n SANAY VE T CARET BAKANI ÇA LAYAN: "133 milyar dolarl k ihracat n yüzde 85'ini 3 saatlik mesafedeki dünya ülkelerine yapan türkiye'nin elbette böyle bir daralmadan (dünyadaki kriz) etkilenmemesi söz konusu olmayacak"

GÜNCES 21 Türkiye'ye de yans yaca na iflaret eden Ça layan, reel sektör ve mali sektörün bir y l önceki kadar rahat olamayaca n ve o günkü flartlarla kredi bulamayaca n söyledi. Ça layan, serbest piyasan n ekonominin en büyük sigortas oldu unu, mali sistemin de ekonominin çarklar n n rahat çal flmas n sa layacak ya görevi gördü ünü ifade ederek, flöyle konufltu: "Dünyada ve Türkiye'de bugüne kadar yaflanan büyük bir yan lg vard ; e er bankac l k ve finans sistemi, borsa iyiyse ekonomi iyidir diye... Bu bak fl aç s n n art k yanl fl oldu u ortaya ç kt. Ekonominin sadece ekrandan bahsedilen rakamlardan ibaret olmad, istihdam ve katma de er yaratan reel sektörün as l gücü oluflturdu u ortaya ç kt. Bundan sonra dünyada ve bizde destur edilmesi gereken gerçek, reel sektörün gücünün ülkelerin gücü, kuvveti oldu udur. Bu hadiseler, kapitalizmin tarihini ve tarifini yeniden yaz lmas n oluflturacak bir geliflme. Mutlaka bundan her ülke kendi özelinde pay ç karacakt r." Hükümetin de bunun fark nda oldu unu ve olas etkilerin en aza indirilmesi, sorunlar n çözümü için gereken çal flmalar n yap ld n anlatan Ça layan, "Sizlere moral vermek, gaz vermek benim görevim. Sizin gaz n z almak da benim görevim" dedi. Bakan Zafer Ça layan, Türkiye ve hükümet olarak reel sektörün dünyadaki krizden en az flekilde etkilenmesi için çal fl rken, Türkiye'nin güvenilir, s n labilir bir liman haline getirmek için var olan f rsatlar n da de erlendirilmeye çal fl laca n, Türkiye'nin dünyan n güvenle s nabilece i bir liman olabilece ini vurgulad. Bundan sonra Türkiye'nin art k eski kal plarla m devam edece i, yoksa yeni bir davran fl biçimi içinde mi olaca konusunun çok büyük önem tafl d na dikkati çeken Ça layan, yap lan çal flmalar kapsam nda 2 milyon 10 bin firman n tüm verilerinin sektör ve ölçek baz nda ortak veri taban na al nd n aktard. fiimdiye kadar 7 sektör baz nda sanayi stratejisi oluflturduklar n, ekim sonuna kadar da 27 sektörde sanayi stratejisini tespit edeceklerini anlatan Ça layan, 2 milyon 10 bin iflletmenin 2007 cirosunun 1,7 trilyon YTL, toplam karlar n n ise 98 milyar YTL oldu unu kaydetti. Bakan Ça layan, "Yani Türkiye ortalama yüzde 6 kar etmifl. Karl l m z düflük. 2 milyon 10 bin iflletmenin içinde 1546 iflletme, toplamdaki 98 milyar YTL'lik kar n 50 milyar YTL'sini yapm fl. Geriye kalan 2 milyon 8 bin 454 firma ise 48 milyar YTL kar etmifl. Bu, Türkiye'nin ciddi bir ölçek sorunu oldu unu, bundan sonra ciddi bir yap sal de iflim ve dönüflüme ihtiyaç duydu unu, ölçek büyütmenin önemini çok net ortaya koyuyor" fleklinde konufltu. Böyle bir ortamda mali sektör ve reel sektörün birbirini destekler bir yol izlemesi gerekti ini dile getiren Ça layan, mali sektörle reel sektörün birbirini köstekleyen de il, birbirini destekleyen, tamamlayan sa duyu içinde olmas gerekti ini bildirdi. Zafer Ça layan, flu anda Ekonomik Koordinasyon Kurulunda krizin olas etkilerini en aza indirmek için çal flmalar Sanayi Bakan Ça layan Genel Baflkan hediye takdim ederken.