BOM ÜRÜN AĞAÇLARI BÜTÜN BİLGİ İŞLEM YAZILIM DANIŞMANLIK 2012
BOM - ÜRÜN AĞAÇLARI 1- GENEL 1.1.Modülün İşleyişi Üretim yapan firmalar, üretim sırasında farklı malzemeler kullanmaktadırlar. Örneğin, otomotiv sektöründe otomobil üretirken motor, şasi ve dört tekerlek gerekir. Gıda maddeleri sektöründe ise, çikolata üretirken, şeker, kakao, süt, alüminyum folyo ve paket kağıdı gibi malzemeler kullanılır. Üretimde kullanılan malzemeler hakkındaki bilgiler, ürün ağaçları ile ifade edilmektedir. Bir malzeme listesi olan ürün ağacı, ürünü oluşturan malzemelerin ve hammaddelerin reçetesidir; bir ürünü üretmek için gerekli olan yarı ürünlerin ve / veya hammaddelerin hangi yapıda ve miktarlarda bir araya getirilmesi gerektiğini tanımlayan reçete olarak düşünülebilir. Ürün ağacı tek seviyeli ya da çok seviyeli olabilir. Tek seviyeli ürün ağacı, bir başlık ve buna bağlı kalemler den oluşur. Başlık ve her bir kalem bir malzeme kaydını gösterir. Birden fazla sayıda tek seviye ürün ağacı bir araya geldiğinde çok seviyeli daha karmaşık yapılar oluşturulabilir. Çok seviyeli ürün ağacında ilk seviyede kalem olarak bir yarı mamul, ikinci seviyede başlık olarak yeni bir ürün ağacını ifade eder. 1.2.Tanımlamalar Ürün Ağacı : Ürün Ağacı, bir mamulü üretmek için gerekli olan hammadde ve/veya yarı mamullerin hangi hiyerarşik yapı ve miktarlarda bir araya getirilmesi gerektiğini tanımlayan reçeteler olarak düşünülebilir. Kalemler : Ürün ağacı aracılığıyla başka malzemelere bağlı olan malzemeler. Bunlar hammadde veya ara mamul veya yarı mamul olabilir; örneğin, bir tekerlek ya da lastik. Ürün : Başka bir malzemeye kalem olarak bağlanmayan malzeme, örneğin, otomobil. Ara Ürün (Yarımamül) : Öğelerden oluşan bir malzeme, örneğin, tekerlek. Tekerlek, jant, lastik ve pek çok vidadan oluşur. Hammadde : Başka öğelerden oluşmayan malzeme, örneğin, lastik. CANIAS sisteminde, Ürün Ağacı olarak adlandırılan yapılar, değişik sektörlerde, malzeme listesi, reçete ve parça listesi olarak adlandırılmaktadır. IAS standart sistemi, geliştirmede esneklik sağlamaktadır. Bir veya birden fazla parçadan oluşan her malzeme, sistemde ayrı bir ürün ağacı olarak tutulmakta ve böylelikle aynı parçayı kullanan farklı yarı ürünlerin ve / veya ürünlerin ürün ağaçları çok daha kısa sürede oluşturulabilmektedir. Ürün ağacı oluştururken, referans ürün ağacı kullanabilme özelliği de bu süreci son derece kısaltmakta ve doğru veri girişini sağlamaktadır. Referans ürün ağacı kopyalanarak ürün ağaçları çoğaltılabilir. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 1 / 17
1.3.Diğer Modüllerle İlişki Bir ürün ağacının içerdiği temel veriler, üretim planlama ve kontrol, MRP adıyla bilinen malzeme ihtiyaç planlaması, maliyetlendirme, satın alma, ve envanter yönetimi gibi sistemin diğer ana uygulamaları için bir girdi oluşturmaktadır. Ürün ağaçları, Envanter yönetimi ve Üretim Planlamasında merkezi bir rol oynamaktadır. Ürün ağaçlarında yer alan ürünlerin ve yarı ürünlerin yapısıyla ilgili bilgiler, üretimden satışa kadar her alanda kullanılmaktadır. Ürün ağaçları bilgilerini sistem içinde kullanan modüller şunlardır: - Malzeme ihtiyaç Planlaması - Ürün Maliyetlendirme - İş (üretim) Emirleri - Envanter Yönetimi - Satış 2- İŞLEMLER 2.1.BOMT01 Ürün Ağaçları IAS ürün ağaçları veri girişi uygulaması ürün ağacı modülünün temel uygulamasıdır. Ürün ağaçları burada oluşturulur, değiştirilir ve kullanılır. Bu bölüm, IAS ürün ağaçları veri girişi kullanımındaki temelleri göstermektedir, örneğin, ürün ağacı oluşturma, ürün ağacında değişiklik yapma, ürün ağacı silme, ürün ağacı alternatifleri oluşturma ve referans ile ürün ağacı oluşturma. Resim-1 Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 2 / 17
Yeni bir ürün ağacı oluşturmak için yeni(artı) butonuna basılır. Eğer varolan bir kayıt seçilip artı butonuna basılırsa seçilen ürün ağacının özelliklerini referans alarak yeni ürün ağacı oluşturabilirsiniz. Resim-2 Firma Kodu: Maksimum üç haneli numerik veya alfanumerik Firma kodunu ifade eder. Destek Tablosu IASBAS001 'den büyüteç yardımı ile seçebilirsiniz. Tesis : İki haneli numerik veya alfanumerik Tesis kodunu ifade eder. Destek Tablosu IASBAS005 'den büyüteç yardımı ile seçebilirsiniz. ÜA Kategorisi : IASBOM001 destek tablosundan seçilerek ürün ağacının kategorisini belirleyebilirsiniz. Resim-3 Malzeme No : Ürün ağacı verileri girilecek olan malzeme BAST03 Malzeme Ana Kayıtlarından seçilir. Ürün Ağacı No: Malzeme numarasının seçilmesi ile buraya malzeme adı ile aynı olarak otomatik akar. Alternatif No : Ürün ağacı kategorilerinde seçilen kategoriye göre, buraya alternatif ürün ağacı numarası girilmelidir.ürün ağacı kategorisi standart seçilmiş ise 00 yazılmalı, ürün ağacı kategorisi alternatif olarak seçildiyse 01'den 99'a kadar bir alternatif numara belirlenebilir. Tarih: Ürün ağacı kaydının yapılacağı tarihi belirtir. Otomatik olarak bugünün tarihi ekranda belirir. Referans Al : Referans alınıp yeni bir kayıt oluşturuluyor ise bu çek otomatik atılı olarak ekrana gelecektir. Yukarıdaki verilerin girilmesi ile birlikte sağ üstteki onaylama butonuna basıldığında, ürün ağacı bilgileri ekranına geçilecektir. İptal butonuna basıldığında kayıt işlemi iptal edilir ve ürün ağaçları listesi ana ekranına geri Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 3 / 17
dönülür. Resim-4 Firma : Ürün ağacının ilişkili olduğu firmanın kodudur. Üzerinde değişiklik yapılamaz. Tesis : Ürün ağacının ilişkili olduğu tesisin kodudur. Üzerinde değişiklik yapılamaz. Ürün Ağacı No : Ürün ağacını özel olarak ifade eden numaradır. Benzer ürün ağacı tanımlamaları dışında, malzeme numarası ile aynı olarak tanımlanır. Malzeme No : Ürün ağacı tanımlanacak malzemenin numarası girilir. Benzer tipte bir ürün ağacı oluşturulmak isteniyorsa, şablon tanımı için malzeme numarası alanına * girilir. Alternatif No : Bu alana alternatif ürün ağacı oluşturulacağı durumlarda 0 dan büyük değerler (01 ile 99 arası) girilir. Sadece alternatif numarasını değiştirerek farklı ürün ağaçları yaratılabilir. Açıklama : Ürün ağacına kısa açıklama girilir. Malzeme ana kayıtları ndan malzeme ile girilmiş olan açıklama gelir. Geçerlilik Başlangıç : Ürün ağacının geçerli olduğu başlangıç tarihi girilir. Geçerlilik başlangıç tarihi, ürün ağacının oluşturulduğu tarih olarak bu alana yazılır. Geçerlilik Bitiş : Ürün ağacının geçerli olduğu bitiş tarihi girilir. Geçerlilik bitiş tarihi sistemin son tarihi olarak bu alana yazılır. Eğer, ürün ağacı statüsü tarihe göre takip yapılmasına izin veriyorsa, ürün ağacının değiştirildiği gün, değişimden önceki ürün ağacının geçerlilik bitiş tarihi olarak atanır. Aynı zamanda, yeni ürün ağacının da başlangıç tarihi olur. Minimum Parti Büyüklüğü : Ürün ağacının geçerli olduğu üretim miktarının en küçük değerini ifade eder. Maksimum Parti Büyüklüğü : Ürün ağacının geçerli olduğu üretim miktarının en büyük değerini ifade eder. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 4 / 17
Temel Miktar : Ürün ağaçları baz alınan temel miktar üzerinden oluşturulur. Daha sonra elemanlar tanımlanırken bu baz alınan miktar için kaç tane eleman gerektiği tanımlanır. Temel miktara onun katları biçiminde sayılar yazılarak, elemanlar için miktar tanımlaması yapılırken ondalıklı sayılar yerine tam sayılar girilebilmesi sağlanır. Birim: Temel Miktarın birimini gösterir. Malzemenin stok birimi olup malzeme ana kayıtlarından gelir. Malzeme için tanımlanan birimler tablosundan seçim yapılarak başka bir birimle değiştirilebilir. Açıklama : Ürün Ağacının açıklamasını içermektedir. Ürün Ağaçları, alternatif verilerek tanımlanacağı gibi, parti miktarlarına göre de alternatif ürün ağaçları oluşturulabilir. Örneğin; 1 ile 10000 lik parti için 00 alternatifli ürün ağacı kullanılırken, 10000 ile 01 numaralı alternatif ürün ağacı tanımlanabilir. BOM grafiği : Bu buton a tıklanarak ürün ağacına ait grafik izlenebilir. Resim-5 Grafikte görülen elamanlar üzerine tıklanarak her biri ile ilgili özellikler sağ taraftaki alanlarda görülebilmektedir. Ayrıca grafik üzerinden seçilen objeyle ilgili olarak ekranın üst tarafındaki butonlar yardımı ile silme ve değişiklik işlemleri yapılabilmektedir. Yine burada bulunan artı butonu ile ürün ağacına yeni kalem eklemek mümkündür. Ekrandaki tabloya (Resim-4)ürün ağacına ait elemanlar girilir ve her bir eleman a çift tıklanarak eleman detayı ekranına geçilir.insert tuşuna basılarak ürün ağacına istenildiği kadar eleman(hammadde/yarımamül) eklenebilir. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 5 / 17
Eleman Kopyala : Bu butona tıklanarak eleman kopyala ekranına geçilir. Buradaki amaç içinde bulunduğumuz ürün ağacına farklı ürün ağaçlarındaki elemanları hızlıca kopyalayabilmektir. Resim-6 Detay butonuna basarak elemanların detay ekranına geçilir. Kalem No : Ürün ağacı elemanının listedeki sıra numarasını gösterir. Statü : Elemanın statüsünü gösterir. Elemanın statüsüne bağlı olarak elemanın ne gibi özelliklere sahip olduğu ekranda görülebilir. Ekranda görülen Envanter Yönetimi, Satış, Sabit Miktar, İhtiyaç Planlaması, Maliyetlendirme, Değişken Boyut, Malzeme Girişi, Tekrarlanma Kontrolü, Yan Ürün, İş Emirleri, Mühendislik Tasarımı, Çözülüm Sonu ve Yazdır alanlarındaki işaretler, elemanın statüsünün tanımlandığı IASBOM005 destek tablosundan gelir. Kullanıcı burada tipte belirlenmiş özelliklerin bazılarında değişiklik yapma imkanına sahiptir. Bu değişiklik tipte bir değişikliğe sebebiyet vermez. Sadece bu ürün ağacına özgü kalır. Eleman No : Ürün ağacı kaydı yapılacak ürünü oluşturan alt kalemlerin malzeme numarası girilir. BAST03 malzeme ana kayıtlarından kayıtlar görüntülenir. Alternatif : Eğer tanımlanan elemanın da ürün ağacı varsa, ürün ağacı analizi Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 6 / 17
veya çözülümü sırasında bu elemanın sahip olduğu hangi alternatif ürün ağacının kullanılacağı belirtilir. Miktar: Ürün ağacı elemanının kullanım miktarı girilir. Birim: Elemanın kullanım miktarının birimi girilir. Elemanın malzeme ana kayıtlarında tanımlanan stok birimi bu alana otomatik aktarılır. Fire Oranı : Malzeme ürün ağacı içerisinde kullanıldığı sürece, kullanım miktarının belli bir oranı fire olabilir. Bu fire miktarının sadece bu ürün veya yarı mamulün üretimi esnasında oluşması önemlidir. MRP ürün ağacını çözerken her bir elemanın tanımlı fire miktarını göz önüne alarak, fire kadar daha fazla miktarda ihtiyaç miktarı çıkarır. Yan Ürün Katsayısı : Ürün ağacı kalemi bir yan ürün ise, ürün miktarının yüzde kaçının yan ürün olarak çıkacağı bilgisinin tanımlandığı yerdir. Sabit Miktar : Tanımlanan ürün ağacı, elemanların kullanım miktarı belli bir katsayı ile çarpılarak başka bir ürünün ürün ağacı olarak kullanılacaksa bu alana bilgi girişi yapılabilmektedir. Ürün ağacı tanımlanmamış, ancak burada tanımlanan ürünün ürün ağacının aynı elemanlarına sahip bir ürün için iş emri açılırken, iş emrinde kullanılacak malzemelerin listesi tanımlı bu ürün ağacından kopyalanarak alınabilir. Açıklama : Malzeme ana kayıtlarından malzemenin kısa açıklaması bu alana otomatik gelir. Boyut 01,Boyut 02,Boyut 03: Bazı malzemeler, numaraları değişmeden ürün ve yarı mamuller içinde farklı boyutlarda kullanılabilirler. Bu özellikteki malzemelerin ürün ve yarı mamul içerisindeki kullanımları boyutları girilerek ifade edilebilir. Malzeme boyutları, boyut 01, boyut 02 ve boyut 03 alanlarına girilir. Birim : Boyutların tanımlandığı birim girilir. Boyut Katsayısı : Formül hesaplamalarına ek bir katsayı olarak tanımlanır. Formül Kodu : Elemanın kullanım oranının boyutları cinsinden ifade edileceği durumlarda, bu hesaplamanın yapılacağı formül kodu girilir. Açıklama : Ürün ağacı elemanı ile ilgili detaylı açıklamalar girilir. Bir ürün ağacında elemanlar sekmesinden genel sekmesine geçtiğiniz zaman ekran görüntüsü aşağıdaki gibi olacaktır. (Resim-7) Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 7 / 17
Resim-7 Ürün Ağacı Tipi (Kategorisi) : Ürün ağacının tipini gösterir. Sistem içerisinde tanımlı ürün ağacı tipleri vardır.(standart,benzer,alternatif,değişken)ürün ağacı tipleri ile ilgili açıklama, IASBOM001 destek tablosunda belirtilmiştir. Ürün Ağacı Çeşidi (Tipi) : Ürün ağacının hangi amaçla kullanılacağını ifade eder.iasbom003 numaralı destek tablosundan seçilerek doldurulur. Eleman No : Ürün ağacının kategorisinde tanımlı referans eleman aralığını gösterir. Referans eleman aralığı ile ilgili açıklama IASBOM001 destek tablosunda belirtilmiştir. Oransal Miktar : Ürün ağacı temel miktarına bağlı olarak tanımlanamayan ürün ağacı elemanları için baz alınabilecek ikinci bir temel miktardır. Ürün ağacındaki bazı elemanların kullanım miktarları burada tanımlı temel birime göre tanımlanmıştır. (örn: boyama işleminde kullanılacak su ve dolayısıyla boya, boyanacak kumaşın metresine bağlı olmadığı için başka bir temel birime bağlı olarak ürün ağacında tanımlanabilmelidir.) Tasarım Bölümü : Ürün ağacı ile ilişkili olan tasarım bölümü girilir. IASBOM007 tablosundan seçim yapılarak doldurulur. Ürün Ağacı Statüsü : Ürün ağacının statüsü girilir. Ürün ağacı statüsü ile ilgili açıklama IASBOM004 destek tablosunda belirtilmiştir. Çizim No : Malzemenin çizim numarasını gösterir. Malzeme ana kayıtlarında tanımlı olan değer gelir. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 8 / 17
Boyut : Malzemenin boyutları bilgisini gösterir. Malzeme ana kayıtlarında tanımlı olan değer gelir. Müşteri No : Müşteri siparişine bağlı olarak ürün ağacı oluşturulduğu durumlarda müşteri numarası girilir. Açıklama : Ürün ağacı ile ilgili uzun açıklama girilir. Sil : Ürün ağacı silinmiş statüsüne alınır. Daha sonra silindi statüsündeki ürün ağaçları BOMT01 ana ekranında listelenerek sistemden tamamen silinebilir. 2.2.BOMT03 Malzeme Değiştirme Genellikle, ürün ağaçlarında toplu değişiklikler yapılması, sistem içinde karışıklıklara yol açabilmektedir. Buna önlem olarak, öğe değiştirme uygulamasının yardımıyla toplu değişiklikler kolaylıkla yapılabilmektedir. Bir öğe, kullanıldığı ürün ağaçlarının tümünde ya da belirtilen listedeki istenen ürün ağaçlarında, başka bir öğeyle değiştirilebilir. Belirtilen tarihten itibaren, eski öğenin geçerliliği kalkar. Resim-8 Firma Kodu : Değiştirilmesi istenen elemanın tanımlı olduğu firma kodu girilir. IASBAS001 (Firma) destek tablosundan seçilir,zorunlu doldurulması gereken alandır. Tesis : Değiştirilmesi istenen elemanın tanımlı olduğu tesis kodu girilir. IASBAS005 (Tesis Yeri) destek tablosundan seçilir,zorunlu doldurulması gereken alandır. Malzeme : Ürün açacında değişiklik yapılması istenen malzeme kodu girilir. BAST03 malzeme ana kayıtları ekranından seçim yapılır. Alternatif : Değişiklik yapılması istenen ürün ağacı alternatifi girilir. Parça no : Değiştirilmesi istenen elemanın malzeme kodu girilir. BAST03 Malzeme ana kayıtları ekranından seçim yapılır. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 9 / 17
Tarih : Değişimin geçerli olacağı tarihin başlangıcı girilir. Açıklama : Değiştirilmesi istenen elemanın açıklaması girilir. Yeni bölümünde, Malzeme : Değiştirilecek elemanın yerine kullanılacak malzemenin kodu girilir. Açıklama : Değiştirilecek elemanın yerine kullanılacak malzemenin açıklaması girilir. Değişiklik yapılması istenen ürün ağacı elemanları listeden seçilir. Değiştir : Bu buton ile seçilen ürün ağaçlarına seçim bölümünde tanımlanan parça no yerine, yeni bölümünde tanımlanan malzeme yerleştirilir. Yeni malzeme, belirtilen tarihten itibaren eski malzeme yerine kullanılır. O tarih, ürün ağacının seçim bölümünde tanımlanan tarihtir. MRP, iş emirleri ve maliyetlendirme işlemlerinde bu tarih göz önüne alınır ve işlemin yapıldığı tarihe göre eski malzeme veya yeni malzeme kullanılır. Kapat : Kapat butonu ile eleman değiştirme ekranından çıkılır. 2.3.BOMT06 Çeşit Anahtarı Bu uygulama kullanılarak, varyant tanımlamaları yapabilir ve daha sonra bu tanımlanan varyant şablonunu, ürün ağaçları ve rotalar ile ilişkilendirilebilir. Böylece varyant lı ürünlerinizin her biri için ayrı ayrı ürün ağaçları ve rotalar tanımlamak yerine tek bir ürün ağacı ve rota hazırlayarak işlem kalabalığından kurtulmuş olursunuz. Tanımlanan bir şablon istenildiği kadar malzeme için kullanılabilir. Varyant şablonunu tanımlarken şablona ait özellikler ve özelliklere ait seçenekler tanımlayabilirsiniz. Tam olarak belli olmayan özelliklerin değişken olduğu belirtilerek işlem esnasında (üretim, satış vs.) o özelliğe ait değer girilebilir. Ör: Seyyar elektrik prizi ürettiğimizi düşünelim. Fiş ile priz arasındaki kablo uzunluğuna değişken deyip üretime başlarken yada satarken kablonun boyunu belirtebiliriz. Prizin 2 li 3 lü olması ve topraklı yada normal olması ise diğer seçeneklerden bazılarıdır. Resim-9 Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 10 / 17
Bu ekranda yeni çeşit anahtarı tanımlanabilir, değiştirilebilir ve silinebilir. Ayrıca tanımlanan çeşit anahtarları ürün ağaçı elemanları ile ve rota operasyonları ile ilişkilendirilebilir. Yeni bir varyant tanımlaması yapmak için artı butonuna basılır. Resim-10 Firma : Çeşit anahtarının tanımlandığı firmayı ifade eder. Çeşit anahtarı : Çeşit anahtarı kodunu ifade eder. Tarih : Anahtarın tanımlanacağı tarih girilir. Referans : Bir önceki ekranda seçilen kayıt referans alınarak yeni kayıt oluşturulduğunda bu çek otomatik atılı olarak gelir. Çeşit : Çeşit anahtarı adını ifade eder. Resim-11 Çeşit açıklama : Çeşit anahtarı açıklamasını ifade eder. Ekran ismi : Kullanılan çeşit anahtarına göre, seçeneklerin seçilebilmesi için özel ekranlar tanımlanması gerekebilir. Bu durumlarda gerekli ekranlar tanımlanır ve hangi çeşit anahtarı ile hangi ekran ilişkisinin kurulacağı bu alanda belirtilir. Tarih aralığı : Tanımlanan çeşit anahtarının hangi tarih aralığında geçerli olacağının bilgisi bu alana girilir. Notlar Sekmesi : Çeşit anahtarı için uzun açıklama girilebilir. Açıklama : Bu buton ile açılan ekranda çeşit anahtarı için farklı dillerde açıklamalar tanımlanabilir. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 11 / 17
Yukarıdaki ekranda görülen tabloda(resim-11) PRIZ çeşit anahtarı için tipi,fiş sayısı ve kablo uzunluğu özellikleri görülmektedir. Dikkat edilirse kablo uzunluğu değişken olarak işaretlenmiştir. Değişken olarak işaretlenen özelliklere seçenek tanımlanamaz. Diğer durumda olan özelliklerin seçeneklerine ise ekrandaki detay butonu ile ulaşulabilir. Tablodan Kesikkorniş özelliğini seçip detay butonuna tıklandığında aşağıdaki ekran açılır. Resim-12 Seçilen özelliğe ait seçenekler bu ekranda tanımlanır. Kullan butonu ile tanımlanmış olan varyant şablonunu (çeşit anahtarını) ürün ağacı elemanları ile ve rota operasyonları ile ilişkilendirmek üzere kullanılır. Hangi çeşit anahtarı için işlem yapılması gerekiyor ise seçili konuma getirilerek Kullan butonuna basılır ve aşağıdaki ekran açılır. Resim-13 Bu ekrana seçmiş olduğmuz çeşit anahtarının ilişkili olduğu malzemeler listelenir. Buraya malzemelerin listelenebilmesi için BAST03 malzeme ana kayıtları detayında teknik sekmesindeki varyant çeki atılmış olmalı ve hemen yanındaki alana da çeşit anahtarının girilmiş olması gerekmektedir. Buradan hangi malzemenin ürün ağacı yada rotası için ilişkilendirme yapılacaksa o malzeme seçilmeli ve sayfanın üstünde yeralan butonlardan ilgili olan butona tıklanmalıdır. 2.4.BOMT08 Ürün Ağaçlarına Parça Ekleme Bu uygulama kullanılarak, ekranda listelenen ürün ağaçları arasından seçim yapılıp tek bir elemanı (hammadde / yarımamül) bu seçilen ürün ağaçlarına ekleyebilmek mümkündür. Bu ekleme sırasında eklenen eleman, aynı zamanda rota operasyonları ile (ilk, son, belli bir işmerkezindeki operasyon veya operasyon açıklamasına göre) de ilişkilendirilir. Eğer varolan bir kayıt işaretlenip Yeni tuşuna basılırsa referans alınıp yeni bir kayıt oluşturulabilir. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 12 / 17
Resim-14 Ekranın üst tarafındaki arama kriterlerine göre ürün ağaçları listelenir. Ekranın orta kısmında sol tarafta eklenecek olan elemana ait özellikler belirtilir. Sağ tarafta ise eklenen elemanın rotalardaki hangi operasyon ile ilişkilendirileceği belirtilir. Listelenen bu ürün ağaçları arasından hangilerine eleman eklenmek isteniyorsa tablodan seçilerek Ekle butonuna basılır ve işlem gerçekleşmiş olur. Eğer eklenecek olan eleman için birden fazla stok yeri tanımlı ise ara bir ekran açılarak hangisinin seçileceği kullanıcıya sorulur. Firma : Maksimum üç haneli numerik veya alfanumerik firma kodunu ifade eder. Destek Tablosu IASBAS001 'den (Firma) seçilir. Tesis : İki haneli numerik veya alfanumerik tesis kodunu ifade eder. Destek Tablosu IASBAS005 'den seçilir. Ürün Ağacı No : Ürün Ağacı numarasına göre aramayı sağlar. Malzeme No : Malzeme bazında varolan ürün ağaçlarının aranmasını sağlar. BAST03 malzeme ana kayıtları tablosundan seçilir. Alternatif : Sistemde tanımlı ürün ağacının alternatiflerinden biri girilerek sadece o ürün ağacının aratılması sağlanır. Bölüm : Ürün ağacı kaydını gerçekleyen tasarım bölümleri bazında aratım yapılabilir. IASBOM007 Destek tablosundan seçilir. Kategori : Ürün ağacı kategorileri bazında aratma yapılabilir. IASBOM001 Destek tablosundan seçilir. Tip : Ürün ağacı tipleri bazında aratma yapılabilir. IASBOM003 Destek Tablosundan seçilir. Statü : Ürün ağacı statüleri bazında aratma yapılabilir. IASBOM004 Destek tablosundan seçilir. Açıklama : Ürün ağacı açıklaması bazında aratma yapılabilir. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 13 / 17
Tarih : Ürün ağacının oluşturulduğu tarihe göre arama yapılmasını sağlar. Aşağıdaki kriterler eklenecek eleman ile ilgili kriterlerdir. Eklenecek parça : Ürün ağaçlarına eklenecek olan parçanın adıdır. Malzeme ana kayıtlarında seçilir. Açıklama : Ürün ağaçlarına eklenecek olan parçanın açıklamasıdır. Malzeme ana kayıtlarında seçilebilir. Kalem alternatifi : Ürün ağaçlarına eklenecek olan parçanın eleman girişi esnasında belirtilen alternatif numarasıdır. Boş bırakıldığı taktirde ürün ağacındaki ile aynı değeri alır. Kalem tipi (Elm.Stat.) : Eklenecek elemanın statüsünü belirler. IASBOM005 eleman statüleri destek tablosundan seçilir. Miktar : Eklenecek olan parçanın miktarı ve birimi girilir. Ürün ağacında varsa ekleme : Eklenecek olan malzeme eğer ürün ağacında var ise bu çek atılı olduğu durumda ikinci kez eklenmez. İlişkilendirilecek operasyon : Eklenecek olan elemanı rota operasyonları ile ilişkilendirebilmek için 4 değişik seçenek mevcuttur. İlk operasyon, son operasyon, iş merkezindeki operasyon, açıklaması girilen operasyon. Burada iş merkezindeki operasyon seçeneği seçildiğinde ekrana işmerkezi girişinin yapılabileceği bir alan gelir. Buraya iş merkezi girildiği taktirde o iş merkezi üzerindeki operasyon ile ilişkilendirme gerçekleşmiş olur. Benzer şekilde operasyon açıklaması seçilince sol tarafta açıklamanın girilebileceği bir alan açılır. Buraya operasyon açıklaması girildiğinde açıklamadan hangi operasyon olduğu bulunur ve ilişkilendirme bu operasyon ile gerçekleştirilir. Ekle butonu ile tüm kriterler girilip tablodan eklenecek ürün ağaçları seçildikten sonra bu butona basılırsa işlemi başlatmış olursunuz. 3- RAPORLAR 3.1. BOMT02 Malzeme Kullanım Raporu CANIAS malzeme kullanım raporu uygulaması ile, ürün ağaçları incelenebilir ve hammadde ve yarımamüllerin, alternatif ürün ağaçları dahil hangi ürün ağaçlarında kullanıldıkları araştırılabilir. Bu uygulamada veriler yalnızca gösterilir, değiştirilemez. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 14 / 17
Resim-15 3.2. BOMT05 Ürün Ağacı Seviyeleri Listesi Seviye seviye ürün ağacı listesi ürün ağacının her kademesinin kendi içinde ayrı ayrı listelendiği bir rapordur. Resim-16 Ürün Ağacı No : Ürün ağacı seviyeleri listesine ulaşılmak istenen ürün ağacı numarası girilir. Malzeme : Ürün ağacının tanımlı olduğu malzemenin kodu girilir. BAST03 malzeme ana kayıtları ekranından seçilir. Tarih : Ürün ağaçlarının geçerli olduğu tarih girilir. Miktar : Ürün ya da yarı mamulün kaç birimi için ürün ağacı seviye listesindeki elemanlarının listeleneceği girilir. Alt malzeme kullanım miktarları, verilen miktarla çarpılarak (eğer sabit miktar özelliğine sahip değillerse) hesaplanır. Miktarların değişimiyle, (eğer varsa) ürün ağaçlarının alternatifleri de listelenir. Maksimum Seviye Sayısı (en çok düzey sayısı) : Malzemenin ürün ağacındaki kaçıncı alt düzeye kadar taranacağını ifade eder. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 15 / 17
Otomatik Açılım : Otomatik açılım işareti yok ise, ürün ağacı çözülürken kullanıcıya her düzeyde hangi alternatifin kullanılacağı sorulur. Otomatik açılım işareti var ise, ve malzeme ana kayıtları nda malzeme için alternatif işareti var ise, kullanıcıya sadece ilk düzey için alternatif sorulur. Daha sonraki düzeyler için standart ürün ağaçları çözülür. Otomatik açılım işareti var ise ve malzeme ana kayıtları nda malzeme için alternatif işareti yok ise standart ürün ağacı çözülür. Bu işlem sırasında eleman alternatifleri göz önüne alınır. Ürün ağaçları çözülürken, ürün ağacı eleman tipinde "Çözülüm sonlansın" işareti olan elemanların yanına "*" işareti konur. Bu sayede listeden bu elemanın çözülemeyeceği anlaşılır. 4- DESTEK TABLOLARI Resim-17 BAST01 Ana uygulamalar uygulamasından BOM butonuna tıklanınca ürün ağaçları ile ilgili destek tabloları ekrana listelenir. Yukarıdaki ekranda adları görülen bu tablolar üzerinde her türlü ekleme silme ve güncelleme işlemleri yapılabilir. IASBOM001 : Bir malzeme için değişik koşullarda, kullanılan malzemeler ve / veya miktarları değişim gösterebilir. Bu durumda, her koşulda geçerli olan ürün ağaçları "Alternatif Ürün Ağacı" seçeneği ile yaratılabilmektedir. IASBOM002 : Bu tabloda hangi malzeme tipi ile hangi ürün ağacı kategorisinin kullanılabileceği tanımlanır. IASBOM003 : Kullanıcılar tarafından ürün ağaçlarının farklı çeşitlerde (bakım, tasarım, üretim vb.) yaratılmasına ve gruplandırılmasına olanak sağlanmasıdır. IASBOM004 : Kullanıcılar, parametrik olarak ürün ağacı statüleri yaratarak, ürün ağaçlarının sistemin "Rota", "MRP", "Maliyetlendirme" gibi diğer uygulamaları ile ilişkilerini kontrol etme olanağına sahiptirler. IASBOM005 : Kullanıcı tarafından parametrik olarak farklı ürün ağacı eleman (kalem) tipleri yaratılarak, değişik özellikte öğeler bir ürün ağacı yapısı altında tanımlanabilir. Öğe tiplerinde yapılacak çeşitlemelerde, öğelerin sistem genelindeki kullanımlarını belirlemek (maliyetlendirmeye katılsın mı?, MRP işlevi tarafından dikkate alınsın mı?), sağlıklı veri girişini sağlamak amacıyla yineleme ve boyut yapmak, üretim ve tasarım aşamasında farklı öğeler kullanmak, sabit miktar tanımlamak gibi pek Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 16 / 17
çok olanak kullanıcı tarafından tanımlanabilir. IASBOM007 : Tasarım bölümleri destek tablosunda, firma ve tesis bazında mühendislik bölümleri tanımlanır. Bu sayede, ürün ağaçları oluşturulurken ürün ağacından hangi mühendislik bölümünün sorumlu olduğu girilir. IASBOM008 : Ürün ağacında, boyutları cinsinden ifade edilen kalemlerin ürün içerisindeki toplam kullanım miktarları hesaplanmak istendiğinde, özel formüllere gereksinim duyulabilir. Canias'ta, kullanıcı tarafından tanımlanan değişkenlerle hacim, yüzey, ağırlık, vb. birimler için formül tanımlama olanağı sağlanmaktadır. Ürün ağacında malzemelerin altındaki, boyutları cinsinden ifade edilen elemanların toplam kullanım miktarlarının hesaplanması için, özel formüller tanımlanır. Bütün Bilgi İşlem Yazılım Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. 2012 Sayfa 17 / 17