GÜNE BAŞLARKEN 16 Temmuz 2009

GÜNE BAŞLARKEN 16 Temmuz 2009...ekonomikarastirma@halkbank.com.tr... YURTİÇİ GELİŞMELER Yurtiçi Piyasalar-Döviz B ankalararası döviz piyasasında dolar kuru bugün açılışta, dünkü spot kapanışa göre fazla bir değişim göstermeyerek, 1.5310/1.5340 TL seviyelerinde işlem görüyor. Bankalararası piyasanın dünkü spot kapanışında en iyi dolar alış ve satış kotasyonları 1.5330/1.5370 olmuştu. Merkez Bankası dün gösterge dolar kurunu 1.5286/1.5360, euro kurunu 2.1498/2.1602 TL, pariteyi ise 1.4064 olarak ilan etti. Bu kurlara göre TL yılbaşından bu yana dolar karşısında yüzde 0.45, euro karşısında yüzde 0.78 değer kaybetti. Bugün döviz piyasasında yurtdışı odaklı seyrin devam etmesi beklenirken, TCMB nin faiz kararına USD/TL 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 yönelik beklentiler de takip edilecek. Küresel piyasalardaki olumlu gelişmelere paralel olarak dolar TL de 1.52 seviyesi test edilebilir. Yurtiçi Piyasalar Borsa İ MKB 100 endeksi, dışarıdaki olumlu havanın yanı sıra Merkez Bankası nın faiz indirimlerine devam edeceği beklentisinin bankacılık hisselerine alım getirmesiyle, dünü yüzde 3.3 artışla yılın en yüksek seviyesi olan 37,914.02 puandan kapattı. İMKB üzerinde ağırlığı yüksek olan bankacılık endeksi dünü yüzde 4.7 artışla 84,797.75 puandan kapattı. İMKB de işlem hacmi ise bir önceki güne göre yüzde 7 azalarak 1.78 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Endeks dün itibariyle geçen haftaya göre yüzde 3.08, 2008 yılsonu kapanışına göre yüzde 41.13 değer kazandı. 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 IMKB-100 ENDEKSİ 1

Yurtiçi Piyasalar Faiz B ono-tahvil piyasasında, 11 Mayıs 2011 vadeli gösterge kıymet, dün spot piyasada yüzde 11.56 valörlüde yüzde 11.57 seviyesinden kapandı. Gösterge tahvil, bu sabah itibariyle ise yüzde 11.57 seviyesinden işlem görüyor. Gösterge tahvil yüzde 9.14 olan fonlama maliyetinin üstünde seyrediyor. 27 25 23 21 19 17 15 13 11 GÖSTERGE TAHVİL FAİZİ % TCMB FAİZİ(bileşik)% 9 Yurtiçi Piyasa Gelişmeleri Türkiye İstatistik Kurumu nun (TUİK) 3 er aylık dönemler itibariyle her ay açıkladığı Hane halkı İşgücü Anketi nin, Mart- Nisan-Mayıs dönemini kapsayan Nisan 2009 sonuçları dün açıklandı. Açıklanan verilere göre, Türkiye de işsizlik oranı Mart dönemindeki yüzde 15.8 seviyesinden Nisan döneminde yüzde 14.9 seviyesine geriledi. Tarım dışı işsizlik oranı da paralel şekilde Mart dönemindeki yüzde 18.9 seviyesinden Nisan döneminde yüzde 18.2 seviyesine geriledi. İşsizlik oranı Şubat döneminde yüzde 16.1 ile tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 19.8 ile tarihi yüksek seviyeye ulaşmıştı. İşsizlik oranı, geçen sene aynı dönemde yüzde 9.9 ve 2008 yılı toplamında yüzde 11, tarım dışı işsizlik oranı ise geçen sene aynı dönemde yüzde 12.3 ve 2008 yılı toplamında yüzde 13.6 seviyesinde gerçekleşmişti. Ankete göre, bu dönemde işgücüne katılım oranı 2008 yılının aynı dönemine göre 0.7 puanlık artışla yüzde 47.2 olarak hesaplanırken, işsizlik oranı kentlerde yüzde 17.5, kırsal kesimde yüzde 9.5 olarak belirlendi. Nisan 2009 döneminde istihdam edilenlerin yüzde 24 ü tarım, yüzde 19.2 si sanayi, yüzde 5.6 sı inşaat, yüzde 51.2 si ise hizmetler sektöründe yer alıyor. 2008 yılının aynı dönemiyle karşılaştırıldığında tarım ve hizmet sektöründe istihdamın payının arttığı buna karşın sanayi ve inşaat sektörünün payının azaldığı görülmektedir. Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçları 2005 yılı Ocak ayından itibaren hareketli üçer aylık dönemler esas alınarak TÜİK tarafından her ay açıklanıyor. 17 İşsizlik Oranı (%) 16 15 14 14,9 13 12 11 10 9 8 Mar.07 Ağu.07 Oca.08 Haz.08 Kas.08 Nis.09 Tarımdışı İşsizlik Oranı (%) 20 19 18 18,2 17 16 15 14 13 12 11 Mar.07 Ağu.07 Oca.08 Haz.08 Kas.08 Nis.09 Maliye Bakanlığı dün Haziran ayı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri raporunu yayınladı. Yayınlanan rapora göre, Mayıs ayında merkezi yönetim bütçe açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 163.4 artarak 2.5 milyar TL, faiz dışı açık ise yüzde 127.3 oranında artarak 1.4 milyar TL olarak gerçekleşti. Merkezi yönetim bütçesi, geçen yıl aynı dönemde 4 milyar lira bütçe fazlası ve 5.12 milyar TL faiz dışı fazla vermişti. Yapılan açıklamaya göre, Ocak-Haziran döneminde Merkezi yönetim bütçe açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,310 oranında artarak 23.2 milyar liraya ulaştı. Faiz dışı fazla ise Ocak-Haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 82.2 azalarak 4.04 milyar lira oldu. Açıklamaya göre, Ocak-Haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre bütçe giderleri yüzde 24.1 artarak 124.8 milyar lira, bütçe gelirleri yüzde 0.9 azalarak 101.6 milyar lira oldu. Söz konusu dönemde faiz hariç giderler yüzde 22.2 artarak 97.6 milyar lira, faiz giderleri yüzde 31.4 artarak 27.24 milyar lira oldu. 2

TCMB bugün faiz konulu Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısını gerçekleştirecek. Reuters anketine göre, PPK nın şu anda 8.75 olan gecelik borçlanma faiz oranında 50 baz puan indirime gitmesi bekleniyor. Ankete göre TCMB nin gelecek aylardaki toplantılarda da faiz indirimlerine devam etmesi ve yıl sonunda politika faiz oranının yüzde 7.5 ile yüzde 8 civarında olması bekleniyor. PPK en son geçen ay yaptığı toplantıda gecelik borçlanma ve borç verme faiz oranlarını beklentilere paralel olarak 50 şer baz puan düşürerek sırasıyla yüzde 8.75 e ve yüzde 11.25 e indirmişti. TCMB son 8 toplantıda iktisadi faaliyetteki yavaşlamaya vurgu yaparak toplam 800 baz puan indirim yaptı. Merkez Bankası geçen ayki toplantı sonrasında yaptığı açıklamalarda, bundan sonraki olası faiz indiriminin ölçülü olabileceği ve şartlara bağlı olarak para politikasının aşağı yönlü esnekliğinin uzunca bir süre korunmasının gerekebileceği değerlendirmesinde bulunmuştu. Dünya da enerji ve gıda fiyatlarında yaşanan gerilemenin etkisiyle 2008 yılının son aylarından itibaren düşüşe geçerek tarihi diplere ulaşan enflasyon üzerindeki baskının 2009 yılının geri kalanında da devam edeceğini düşünüyoruz. Petrol ve emtia fiyatlarındaki düşüşün yanı sıra iç talepteki daralma ve yapılan vergi indirimleri de enflasyonun tarihi düşük seviyelere gerilemesindeki diğer önemli etkenlerdir. Enflasyon beklentimiz TÜFE nin yıl sonunda yüzde 5.5-6.5 seviyesinde gerçekleşmesi yönünde. (TCMB nin 2009 için enflasyon hedefi yüzde 7.5 seviyesinde). Ancak TL nin istikrarını sürdürmesi ve bu yıl tarımda rekoltenin üst düzeyde olmasından kaynaklanan gıda fiyatlarındaki düşme eğilimi TÜFE nin yıl sonunda tahminlerimizin altında gelmesine neden olabilir. Enflasyondaki düşük seyrin devam etmesinin yanı sıra büyümeye yönelik endişeler, üretim açığının artmaya devam etmesi ve TL nin istikrarlı seyrini sürdürmesi nedeniyle Merkez Bankası nın şu anda yüzde 8.75 olan gösterge faiz oranını bugünkü toplantıyla birlikte toplamda 100 baz puan düşürerek yüzde 7.75 seviyelerine kadar indirebileceğini düşünüyoruz. 20 TCMB O/N Faizi - Yıllık TÜFE 18 16 14 12 TCMB FAİZİ (Bileşik) % TÜFE % 10 8 6 4 3

YURTDIŞI GELİŞMELER Yurtdışı Piyasalar Döviz A BD ekonomik verilerinin beklentilerden iyi gelmesinin küresel ekonomi hakkındaki endişeleri hafifletmesinin yanı sıra FED toplantı tutanaklarının piyasadaki olumlu havayı desteklemesi dolarda kâr satışlarına neden oldu. Euro dolar paritesi dün en düşük 1.3961, en yüksek 1.4134 aralığında seyretmesinin ardından günü 1.4109 seviyesinden kapatarak bir önceki güne göre yüzde 1 değer kazandı. Euro dolar paritesi sabah itibariyle ise 1.4072 seviyelerinden işlem görüyor. Bugün ABD haftalık işsizlik maaşı başvuruları ve Philadelphia FED imalat endeksi parite üzerinde etkili olacaktır. Japon yeni ise dün en düşük 93.24 ve en yüksek 94.46 aralığında seyretmesinin ardından günü 94.26 seviyesinden kapattı. Sabah itibariyle ise 93.81 seviyesinden işlem görüyor. Yurtdışı Piyasalar Borsalar A BD borsaları, teknoloji ve bilişim sektörü için gösterge şirketlerden biri olan Intel in açıkladığı olumlu bilançonun yanı sıra açıklanan ekonomik verilerin ekonomide toparlanma işaretleri vermesiyle dünü son 2 ayın en sert yükselişiyle kapattı. Dow Jones endeksi dün yüzde 3.07, S&P endeksi yüzde 2.96, Nasdaq endeksi yüzde 3.51 değer kazandı. ABD borsa vadeli işlemleri ise sabah itibariyle eksi seviyelerde işlem görüyor. S&P endeksinin bu hafta ilk üç gündeki kazancı, Intel ve Goldman Sachs'ın 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 beklenenden iyi açıklanan bilançolarının da desteğiyle yüzde 6.1'i buldu. EUR/USD Oca-07 Tem-07 Oca-08 Tem-08 Oca-09 Tem-09 1.600 1.500 1.400 1.300 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 DOW JONES VE S&P BORSA ENDEKSLERİ S&P 500 (sol eksen) Dow Jones (sağ eksen) 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 4

ABD de kredi kartı şirketlerinin açıkladığı Haziran ayı verilerine göre, takipteki ve temerrütteki kredi kartı sayısı önceki aya göre azalarak tüketicilerin beklendiği kadar kötü durumda olmadığına işaret etti. American Express yılın ikinci yarısının daha az sorunlu olacağı açıklamasında bulundu. ABD Merkez Bankası FED in son toplantı tutanaklarında, ABD ekonomisindeki daralmanın yavaşladığı yönünde kullanılan ifadeler de piyasalardaki iyimser havayı destekledi. FED, 24 Haziran da yaptığı faiz konulu toplantısının tutanaklarını dün açıkladı. Tutanaklara göre, FED yöneticileri ekonomideki daralmanın daha önce tahmin edilenden daha az olacağı, ancak işsizlik oranının yüzde 10.1 e kadar yükselebileceği konusunda görüş bildirdi. 2009 yılında ABD ekonomisinin yüzde 1-1.5 bandında küçülmesini bekleyen FED yetkilileri, 2010 ve 2011 yıllarına yönelik büyüme tahminlerini ise iyileştirerek sırasıyla yüzde 2.1-3 ve yüzde 3.8-4.6 aralığına yükseltti. FED yetkilileri ayrıca, ekonomide ikinci yarıda az da olsa bir büyüme görülebileceğini kaydetti. Asya borsaları ise olumlu sinyaller veren ABD verilerinin yanı sıra Çin in 2. çeyrekte beklentilerin üzerinde büyümesinin etkisiyle genelde yüzde 1-2 civarında yükseldi. Çin ilk çeyrekte yüzde 6.1 büyümesinin ardından 2. çeyrekte yüzde 7.9 (beklenti yüzde 7.5) büyüdü. Çin İstatistik Bürosu tarafından yapılan açıklamada, ilk yarıdaki büyümenin (yüzde 7.1) yılın tamamı için belirlenen yüzde 8'lik büyüme hedefinin yakalanması açısından iyi bir temel olduğu belirtildi. Avrupa borsa vadeli işlemleri ise Avrupa borsalarının güne hafif düşüşle başlayacağını işaret ediyor. Yurtdışı Piyasalar Petrol/Altın P etrol fiyatları, ABD ekonomisiyle ilgili olumlu sinyaller veren verilerin ardından dünü yükselişle varil başına 61.54 dolar seviyesinden kapattı. Petrol fiyatları sabah itibariyle de aynı seviyelerden işlem görüyor. Altın fiyatları ise beklentilerin hafif üzerinde gelen ABD tüketici fiyatları endeksinin canlandırdığı enflasyon endişelerinin ardından dünü yükselişle ons başına 938.45 dolar seviyesinden kapattı. Sabah itibariyle ise ons başına 937 dolar seviyesinden işlem görüyor. Yurtdışı Piyasa Gelişmeleri- ABD BD Çalışma Bakanlığı tarafından dün yapılan A ABD TÜFE (%) açıklamaya göre, ABD de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 0.7 artarken, artışın büyük bölümü yakıt fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandı. Gıda ve enerji fiyatlarının hesaplama dışı tutulduğu çekirdek TÜFE ise Haziran ayında yüzde 0.2 artış gösterdi. Beklentiler TÜFE nin yüzde 0.6, çekirdek TÜFE nin ise yüzde 0.1 artış göstermesi yönündeydi. Hem TÜFE, hem de çekirdek TÜFE Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 0.1 artış göstermişti. Yıllık bazda bakıldığında ise TÜFE Mayıs ayındaki yüzde -1.3 seviyesinden Haziran ayında yüzde -1.4 seviyesine geriledi. Çekirdek TÜFE nin yıllık artışı ise Mayıs ayındaki yüzde 1.8 seviyesinden Haziran ayında yüzde 1.7 seviyesine geriledi. 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0 Enflasyon YY Çekirdek Enflasyon YY FED Enflasyon Hedefi -2,0 Ara.01 Haz.03 Ara.04 Haz.06 Ara.07 Haz.09 Mortgage Bankers Association (MBA) tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD de mortgage başvuruları endeksi, 10 Temmuz da biten haftada yüzde 4.3 artarak 514.4 seviyesine yükseldi. Veri geçen hafta bir hafta öncesine göre yüzde 10.9 artarak 493.1 seviyesine yükselmişti. Piyasadaki eğilimi daha iyi gösteren 4 haftalık hareketli ortalama ise geçen haftaki yüzde 5.6 azalışın ardından bu hafta değişim göstermeyerek 500.1 seviyesinde gerçekleşti. İki hafta önce ortalama olarak yüzde 5.34 olan 30 yıllık sabit mortgage faizleri, geçen hafta yüzde 5.05 seviyesine geriledi. 1.300 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 ABD Haftalık Mortgage Başvuruları Endeksi Mortgage Başvuruları Endeksi, 4 Haftalık Ortalama 30 Yıllık Sabit Mortgage Faizi (%) Temmuz 07 Ocak 08 Temmuz 08 Ocak 09 Temmuz 09 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 5

ABD de dün yapılan açıklamaya göre, sanayi üretimi Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 0.4 azalırken, kapasite kullanımı kayıtların tutulmaya başlandığı 1967 yılından bu yana en düşük seviye olan yüzde 68 oldu. Beklentiler sanayi üretiminin yüzde 0.6 azalması, kapasite kullanımının ise yüzde 67.9 olması yönündeydi. Açıklamada ayrıca Mayıs ayında yüzde 1.1 azaldığı açıklanan sanayi üretimi yüzde 1.2 azalış olarak, yüzde 68.3 olarak açıklanan kapasite kullanımı yüzde 68.2 olarak revize edildi. Sanayi üretimindeki zayıf seyir sürüyor. Veri Haziran ayı itibariyle bir yıl öncesine göre yüzde 13.6 gerilemiş durumda bulunuyor. Yurtdışı Piyasa Gelişmeleri- Diğer A vrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından dün yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde tüketici fiyatları Haziran ayında aylık bazda yüzde 0.2 artarken, yıllık bazda yüzde -0.1 seviyesinde gerçekleşti. Mayıs ayında yıllık bazda yüzde 0.0 seviyesinde gerçekleşen verinin daha önce geçici verilere göre Haziran ayında yüzde -0.1 seviyesinde gerçekleştiği açıklanmıştı. Beklentiler de bu oranın revize edilmemesi yönündeydi. Bu seviye kayıtların tutulmaya başlandığı 1996 yılından bu yana en düşük seviye. Enerji ve gıda fiyatlarının dahil edilmediği çekirdek enflasyon ise Haziran ayında aylık bazda değişim göstermezken, yıllık bazdaki artış yüzde 1.3 olarak gerçekleşti. Çekirdek enflasyon bir önceki ay aylık bazda değişim göstermemiş, yıllık artış oranı ise yüzde 1.5 olmuştu. Düşüş trendinde olan enflasyon Avrupa Merkez Bankası ECB üzerindeki faiz indirme baskısını artırmasına rağmen, Reuters anketine göre, Ekim ayından bu yana 325 baz puan indirerek faizleri yüzde 1 seviyesine çeken ECB nin bu rakamı uzunca bir süre değiştirmesi beklenmiyor. 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0 ECB Enflasyon Hedefi Euro Bölgesi TÜFE (%) Enflasyon YY Çekirdek Enflasyon YY Kas-01 Şub-03 May-04 Ağu-05 Kas-06 Şub-08 May-09 Bugün Açılışlar S abah itibariyle EUR/USD 1.4062 1.4107, GBP/USD 1.6374 1.6437, USD/JPY 93.79 94.44, USD/CHF 1.0746-1.0778, altın fiyatları ons başına 936.55 940.05 dolar, ABD ham petrolü 61.7 dolar ve Brent ham petrolü 63.2 dolar seviyelerinde işlem görüyor. LIBOR oranları; 1 ay 0.28750, 3 ay 0.51375, 6 ay 0.98750, 1 yıl 1.50750, EURIBOR oranları; 1 ay 0.607, 3 ay 0.979, 6 ay 1.220, 1 yıl 1.413, TRYIBOR oranları 1 ay 8.6250, 3 ay 9.0000, 6 ay 9.6213, 1 yıl 10.3000, gösterge 10 yıllık ABD Hazine tahvili getirisi %3.959, 2030 vadeli Türkiye tahvili 153.375/154.875 seviyelerinde bulunuyor. 6

Orkide SALTIK/Bölüm Müdürü...0212 3930395...orkide.ercumentsaltik@halkbank.com.tr... Mustafa TEMİZKAN/Uzman Yrd.... 0212 3930358...mustafa.temizkan@halkbank.com.tr... Türkiye Halk Bankası A.Ş. Hazine Yönetimi, bilgilendirme amacıyla sunduğu bu yayının hazırlanmasında gerekli özeni ve dikkati göstermesine rağmen, oluşabilecek hata ve eksikliklerden ve yayının ticari amaçlı kullanımından doğabilecek zararlardan sorumlu tutulamaz. Sunulan bilgi, görüş ve veriler herhangi bir yatırım aracını alım veya satım önerisi olarak kabul edilemez. Bilgiler Reuters dan alınmıştır. 7