1 DÖNEN VARLIKLAR 10 HAZIR DEĞERLER Hazır değerler işletmenin kasasındaki nakit paraları, elinde bulanan çekleri ve bankadaki ticari mevduatlar ile hazır değer niteliğinde kullanılan diğer varlıklardan oluşur. Hazır değerlerde aşağıdaki hesaplar yer alır. Hazır değerlerde yer alan hesaplar varlık hesapları olduğu için işleyiş kuralı; Varlıklarda bir artış olması halinde Borçlanır, Varlıklarda bir azalış olması halinde ise Alacaklanır. Varlık hesaplarına ilk kayıt daima borçlandırılmak suretiyle yapılır. Varlık hesapları ya borç kalanı verirler, ya da borç ve alacak tarafları birbirinie eşit olur. 100 KASA HESABI Satılan mal ya da yapılan iş karşılığında alınan paralar ile senetli ve senetsiz alacaklar karşılığında tahsil edilen paralar, emanet alınan paralar bu hesabın borcuna yazılır. Satın alınan mal yada hizmet karşılığında ödenen paralar ile senetli ve senetsiz borçların ödenmesi, gider yapılması karşılığında yapılan ödemeler bu hesabın alacağına yazılır. 101 ALINAN ÇEKLER HESABI Satılan mal ya da yapılan iş karşılığında alınan çekler ile senetsiz alacaklara karşılık olan alınan çekler bu hesabın borcuna yazılır. Bedeli nakit olarak ödenen ciro edilen veya iade edilen çekler bu hesabın alacağına yazılır. 102 BANKALAR HESABI Satılan mal ya da hizmet karşılığında ya da senetli ve senetsiz alacaklarımıza karşılık olarak yatırılan paralar ile hesabımıza tahakkuk ettirilen faiz tutarları bu hesabın borcuna yazılır. Satın alınan mal ya da hizmet karşılığnda banka hesabından yapılan ödemeler, düzenlenen çeklerin ödenmesi ya da işletme tarafından nakit olarak çekilen paralar bu hesabın alacağına yazılır. 103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) İşletme tarafından satın alınan mal ya da hizmet karşılığında düzenlenerek verilen çekler ile borçlarımıza karşılık verilen çekler bu hesabın alacağına yazılır. Çek bedelinin bankadan ödenmesi ya da işletmemize iade edilmesi halinde ise borcuna kayıt yapılır. Bu hesap bilançonun aktifinde yer alan pasif karakterli bir hesaptır. Artışlar alacağına, azalışlar ise borcuna yazılır. 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI İşletmenin yukarıda sayılanlar dışında olan ve hazır değer niteliğindeki olan; Vadesi gelmiş kuponlar, yoldaki paralar, tahsil edilecek havaleler ve pullar gibi varlıkların izlendiği hesaptır. Satın alınan bu değerler hesabın borcuna yazılırken kullanıldıkça ve azaldıkça alacağına yazılmak suretiyle kapatılır. UYGULAMA SORUSU 1. İşletme 1 Ekim tarihinde 60000,- TL nakit para ile işe başlamıştır. 2. İşletme 2 Ekim tarihinde bankaya 12000,- TL yatırmak suretiyle hesap açtırmıştır. 3. İşletme 3 Ekim tarihinde %18 kdv dahil 5900,- TL lik ticari malı peşin olarak satın 4. İşletme 4 Ekim tarihinde %18 kdv dahil 3540,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 5. İşletme 5 Ekim tarihinde %8 kdv dahil 4320,- TL lik ticari malı peşin olarak satın 6. İşletme 6 Ekim tarihinde %8 kdv dahil ve peşin olmak üzere 2700,- Tl lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 7. İşletme 7 Ekim tarihinde %1 kdv dahil 2525,- TL lik ticari malı peşin olarak satın 8. İşletme 8 Ekim tarihinde %1 kdv dahil olmak üzere 1818,- TL lik ticari malı satmış karşılığında çek Çek aynı gün işletmenin bankadaki hesabına kaydedilmiştir. (NOT: İşletme tarafından alınan ya da verilen çekler aynı gün içinde ödenir ya da bankadan tahsil edilir ise çek hesapları kullanılmaz. Bunun yerine doğrudan BANKALAR hesabı kullanılır.) 9. İşletme 9 Ekim tarihinde 4500,- TL lik tekel maddesi satın almış karşılığında çek düzenleyip vermiştir. 10. İşletme 10 Ekim tarihinde elinde bulunan çeki bankaya göndermiş ve bedelini nakit olarak tahsil etmiştir.
11. İşletme 11 Ekim tarihinde düzenleyerek verdiği (4500,-TL) lik çekin bankadan ödendiğini öğrenmiştir. 12. İşletme 12 Ekim tarihinde işyerinde kullanılmak üzere 600,-TL lik posta pulu, 400,- TL lik damga pulu satın 13. İşletme 13 Ekim tarihinde bankadan 3000,- TL nakit para çekmiştir. 14. İşletme 14 Ekim tarihinde işyerinde kullanılmak üzere %8 kdv dahil 810,- TL lik kırtasiye malzemesi satın 15. İşletme 15 Ekim tarihinde işyerinde kullanılmak üzere %18 kdv dahil 1770,- Tlye ekonomik ömrü 10 yıl olan televizyon satın 16. İşletme 16 Ekim tarihinde %8 kdv dahil olmak üzere 3240,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 17. İşletme 17 Ekim tarihinde %18 kdv dahil 4720,- TL lik ticari mal almış, karşılığında elinde bulunan(3240,- TL) çeki ciro etmiştir. Kalan kısmını ise nakit olarak ödemiştir. 18. İşletme 18 Ekim tarihinde %1 kdv dahil 3535,- TL lik ticari mal almış karşılığında çek düzenleyip vermiştir. 19. İşletme 19 Ekim tarihinde bankadaki hesabına 4000,- TL para yatırmıştır. 20. İşletme 20 Ekim tarihinde %18 kdv dahil 1888,- TL lik ticari malı peşin olarak satın 21. İşletme 21 Ekim tarihinde %18 kdv dahil 2950,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 22. İşletme 22 Ekim tarihinde %1 kdv dahil 2020,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 23. İşletme 23 Ekim tarihinde daha önce düzenlediği (3535,- TL) çekin bankadaki hesabımızdan ödendiğini öğrenmiştir. 24. İşletme 24 Ekim tarihinde işyerinin telefon gideri olarak %18 kdv dahil 590,- TL telefon gideri ödemiştir. 25. İşletme 25 Ekim tarihinde %8 kdv dahil 2160,- TL lik ticari mal satın almış karşılığında çek düzenleyip vermiştir. 26. İşletme 26 Ekim tarihinde 2000,- TL lik tekel maddesi satın almış bedelin nakit olarak ödemiştir. 27. İşletme 27 Ekim tarihinde 1800,- TL lik tekel maddesini peşin olarak satmıştır. 28. İşletme 28 Ekim tarihinde %18 kdv dahil ve peşin olmak üzere 7080,- TL lik ticari malın yarısını peşin, yarısını da çek almak suretiyle satmıştır. 29. İşletme 29 Ekim tarihinde işyerinde kullanılmak üzere 250,- TL lik posta pulu satın 30. İşletme 30 Ekim tarihinde elinde bulunan çeklerin yarısını nakit olarak tahsil etmiştir. 31. İşletme 31 Ekim tarihinde bankadan aldığı dekontta hesabına brüt 50,- TL faiz tahakkuk ettirildiğini, 9 TL gelir vergisi kesildikten sonra kalan kısmının hesabımıza kaydedildiğini öğrenmiştir. (NOT: İşletmenin banka ticari mevduatlarına tahakkuk ettirelen faiz geliri üzerinde %18 gelir vergisi stopajı kesilir. Kesilen bu stopaj tutarı 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR/ Gelir vergisi hesabının borcuna kaydedilir.)
ÇALIŞMA SORULARI
1. İşletme 1 kasım tarihinde 75000,- TL nakit para ile işe başlamıştır. 2. İşletme 2 kasım tariihinde işyerinde kullanılmak üzere %8 kdv dahil ekonomik ömrü on yıl olan yazarkasayı 1620,- TL ye peşin olarak satın 3. İşletme 3 kasım tarihinde bankaya 20000,- TL yatırmak suretiyle hesap açtırmıştır. 4. İşletme 3 kasım tarihinde %18 kdv dahil 11800,- TL lik ticari malı can ticaretten peşin olarak satın 5. İşletme 4 kasım tarihinde %18 kda dahil 3540,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 6. İşletme 5 kasım tarihinde %8 kdv dahil 5400,- TL likk ticari malı demir ticaretten peşin olarak satın 7. İşletme 6 kasım tarihinde %8 kdv dahil 4320,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 8. İşletme 7 kasım tarihinde %1 kdv dahil 4545,- TL lik ticari malı tekir ticaretten peşin olarak satın 9. İşletme 8 kasım tarihihinde %1 kdv dahil 2525,- TL lik ticari malı peşin olarak satmıştır. 10. İşletme 9 kasım tarihinde 4000,- TL lik tekel maddesini kısa ticaretten peşin olarak satın 11. İşletme 10 kasım tarihinde 2750,- TL lik tekel maddesini peşin olarak satmıştır. 12. İşletme 11 kasım tarihinde %18 kdv dahil 8850,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın 13. İşletme 12 kasım tarihinde %18 kdv dahil 5900,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 14. İşletme 13 kasım tarihinde %8 kdv dahil 6480,- TL lik ticari malı çek vermek suretiyle satın 15. İşletme 14 kasım tarihinde %8 kdv dahil 5400,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 16. İşletme 15 kasım tarihinde %1kdv dahil 3535,- TL ik ticari malı çek vermek suretiyle satın 17. İşletme 16 kasım tarihinde %1 kdv dahil 2020,- TL lik ticari malı çek almak suretiyle satmıştır. 18. İşletme 17 kasım tarihinde 2500,- TL lik tekel maddesini çek vermek suretiyle satın 19. İşletme 18 kasım tarihinde 2250,- TL lik tekel maddesini çek almak suretiyle satmıştır. 20. İşletme 19 kasım tarihinde %18 kdv dahil 4720,- TL lik ticari malı bedelini banka hesabından ödemek suretiyle satın 21. İşletme 20 kasım tarihinde %18 kdv dahil 2950,- TL lik ticari malı satmış, mal bedeli ve kdv tutarı işletmenin banka hesabına yatırılmıştır. 22. İşletme 21 kasım tarihinde %8 kdv dahil 1890,- TL lik ticari malı bedelini banka hesabından ödemek suretiyle satın 23. İşletme 22 kasım tarihide %8 kdv dahil 1620,- TL lik ticari malı satmış, mal bedeli ve kdv tutarı işletmenin banka hesabına yatırılmıştır. 24. İşletme 23 kasım tarihinde %1 kdv dahil 2222,- TL lik ticari malı bedelini banka hesabınan ödemek suretiyle satın 25. İşletme 24 kasım tarihinde %1 kdv dahil 1818,- TL lik ticari mal ısatmış, mal bedeli ve kdv tutarı işletmenin banka hesabına yatırılmıştır. 26. İşletme 25 kasım tarihinde 2800,- TL lik tekel maddesini bedelini banka hesabından ödemek suretiyle satın 27. İşletme 26 kasım tarihinde 2400,- TL lik tekel maddesini satmış, mal bedeli ve kdv tutarı işletmenin banka hesabına yatırılmıştır. 28. İşletme 27 kasım tarihinde işyerinde kullanılmak üzere 1200,- TL lik posta pulu satın 29. İşletme 28 kasım tarihinde elinde bulunan çeklerin ilk iki tanesini tahsil etmiştir. 30. İşletme 29 kasım tarihinde işyerindek kullanılmak üzere 750,- TL lik damga pulu satın 31. İşletme 29 kasım tarihinde düzenlediğin çeklerin ilk üç tanesinin bankadan ödendiğini öğrenmiştir. 32. İşletme 30 kasım tarihinde bankadaki hesabına brüt 100,- TL faiz tahakkuk ettirildiğini öğrenmiştir.