HS-003 Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. İstanbul) Sezgi ÇINAR PAKYÜZ (Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. Manisa) Arzu KARTAL (RTS Transmed Diyaliz Merkezi. İstanbul)
GİRİŞ Konfor kuramı hemşirelik disiplininin hastalar için verdikleri hizmet üzerine odaklanır. Konfor kavramının ölçülebilir olduğunu gösteren ölçekler geliştirilmiştir. Alanlara özgü konfor ölçeklerinin geliştirilmesi ve kullanılması önemlidir.
AMAÇ Bu çalışmanın amacı; hemodiyaliz hastalarının konforunu değerlendirmek için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı geliştirmektir.
YÖNTEM
Araştırmanın Türü ve Yapıldığı Yer Çalışma metodolojik olarak gerçekleştirildi. Üç özel hemodiyaliz merkezinde yapıldı.
Araştırmanın Evreni ve Örneklemi Örneklemi üç özel hemodiyaliz merkezinde tedavi gören kronik hemodiyaliz hastalarından 241 i oluşturdu. Hemodiyaliz Merkezleri Sayı % Eczacıbaşı-Avrupa 63 26.1 Eczacıbaşı-Onur 90 37.3 Eczacıbaşı-Transmed 88 36.5 TOPLAM 241 100.0
Veri Toplama Araçları Hemodiyaliz Konfor Ölçeği (HDKÖ) Durumluk Kaygı Envanteri
ÖLÇEĞİN OLUŞTURULMASI Kuramsal Form Oluşturma (50 madde) Literatür taraması (Konfor Kuramı, Konfor Ölçekleri, Hemodiyaliz Hastaları ve Merkezleri) yapıldı. Merkeze gelen hastaların hemodiyaliz tedavisi sırasındaki konforlarını ölçmek amacıyla geliştirilmek istenen Hemodiyaliz Konfor Ölçeği nin kuramsal yapısını oluşturan maddeler belirlendi. Uzman Görüşüne Sunma (47 madde) Kuramsal form ölçek geliştirme ve/veya hemodiyaliz konusunda çalışan 11 uzmanın görüşüne sunuldu. Öneriler doğrultusunda 3 madde kuramsal yapıdan çıkarıldı. Kapsam Geçerliğini Belirleme (46 madde) KGO ya bakıldı. 0.59 un altında kalan bir madde ölçekten çıkarıldı. Kalan 46 madde için KGO=0.72 olarak belirlendi. Ölçek tasarımı gerçekleştirildi. Beşli Likert tipi skala kullanımı tercih edildi. Ölçeğin bir maddesi hastalar tarafından farklı anlaşıldığından ölçekten çıkarıldı. Ölçekteki madde sayısı 45 e düştü.
Verilerin Toplanması Veriler araştırmacılardan biri tarafından yüz yüze görüşme yöntemi ile toplandı.
Araştırmanın Etik Yönü Çalışmanın hemodiyaliz merkezlerinde yapılabilmesi için Eczacıbaşı Klinik Araştırmalar Etik Kurulu onayı ve Eczacıbaşı yönetiminden yazılı izin alındı. Çalışmaya katılımda gönüllülük ilkesi benimsendi. Çalışmaya katılan bireylerin bilgilendirilmiş onamları alındı.
Verilerin Analizi- Geçerlik Analizi KGO (Kapsam Geçerliği) Açıklayıcı Faktör Analizi (Yapı Geçerliği) Pearson s Korelasyon Analizi (Benzer Ölçek Geçerliği)
Verilerin Analizi- Güvenirlik Analizi Madde-Toplam Puan Korelasyonları (İç Tutarlılık) Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı (İç Tutarlılık) Tek-Çift Maddeler Yarıya Bölme Tekniği (Zamana Karşı Değişmezlik)
BULGULAR- Geçerlik Analizi Kapsam Geçerliği KGO=0.72 Yapı Geçerliği Açıklayıcı Faktör Analizi Ölçek maddelerinin uygun şekilde faktörlere ayrılmadığı görüldü. Tek faktör olarak kalmasına karar verildi. Benzer Ölçek Geçerliği Pearson s Korelasyon Analizi Durumluk Kaygı Envanteri için X=27.64±6.65 (20.61) Hemodiyaliz Konfor Ölçeği için X=161.76±14.26 (118-186) İki ölçek arasındaki negatif yönde anlamlı korelasyon (r=-0.38; p<0.01) bulundu.
Verilerin Analizi- Güvenirlik Analizi İç Tutarlılık Madde-Toplam Puan Korelasyonları İstatistiki anlamlılık için p<0.05 değeri esas alındı. İstatistiki anlamlılığı p>0.05 olan 7 madde ölçekten çıkarıldı. Ölçekte 38 madde kaldı. İç Tutarlılık Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı α=0.81 Zamana Karşı Değişmezlik Tek-Çift Maddeler Yarıya Bölme Tekniği Spearman-Brown Katsayısı 0.85 Guttman Katsayısı 0.84
SONUÇ Hemodiyaliz Konfor Ölçeği (HDKÖ) beşli Likert tipinde bir ölçek olup, 38 maddeden ve tek boyuttan oluşmaktadır. Ölçekten en az 38 en çok 190 puan alınabilir. Ölçek puanının yükselmesi konfor düzeyinin arttığını gösterir. HDKÖ hemodiyaliz hastalarının konforunu belirlemek için kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçektir.