Aştım Mkles / Resech Atcle Iğdı Ün. Fen Blmle Enst. De. / Iğdı Unv. J. Inst. Sc. & Tech. 7(): 309-38, 207 Iğdı Ünvestes Fen Blmle Ensttüsü Degs Iğdı Unvesty Jounl of the Insttute of Scence nd Technology Peyzj Plnlmd TOPSİS Yöntem ve Ezuum Öneğ Mut ZENGİN ÖZET: Plnlm çlışmlınd k veme süec oldukç öneml olup doğu, etkl ve hızlı k vemek çn Çok Ktel K Veme (ÇKKV) teknk ve nlzlenden ylnılmktdı. Bu çlışmd ekolojk çıdn südüülebl ln kullnımlının oty konulblmesn sğlmk çn ÇKKV teknklenden TOPSİS yöntem ele lınk, ln kullnım öncelklene bğlı peyzj desennn oty konulmsı mçlnmıştı. Çlışm lnı, ln kullnım öncelkle bkımındn tımsl lnl (% 44), koum lnlı (% 28 ) ve çyı ve me lnlındn (% 2) oluştuğu ve k veme süeçlende kullnıln etkl b teknk oln TOPSİS yöntemnn peyzj plnlmd kullnılbllğ oty konulmuştu. Anht Kelmele: Çok ktel k veme (ÇKKV), Ezuum, peyzj plnlm, TOPSİS TOPSIS Method n Lndscpe Plnnng nd Ezuum Exmple Clt/Volume: 7, Syı/Issue:, Syf/pp: 309-38, 207 ISSN: 246-0574, e-issn: 2536-468 DOI: 0.2597/jst.20727443 ABSTRACT: The mkng decson pocess s qute mpotnt n plnnng studes nd the technques nd nlyss of mult cte decson mkng (MCDM) hve been utlzed to mke decson ccutely, effectvely nd pdly. To supply to fnd out sustnble lnd uses ccodng to ecologcl wy by hndlng TOPSIS method whch s one of the MCDM technques, t hs been med to evel the lndscpe ptten n the sense of the fst poty of lnd uses. In ths study e, ccodıng to lnd uses poty t hs been detemned tht ul e (44 %), potected e (28%) nd medow nd pstue (2 %) hve been occued. In ths study t hs been expeenced to fnd out n effectve technque usng n mkng decson pocess cn be used s method n lndscpe plnnng. Keywods: Ezuum, lndscpe plnnng, mult cte decson mkng (MCDM), TOPSİS Pmukkle Ünvestes, Mmlık ve Tsım Fkültes, Peyzj Mmlığı, Denzl, Tükye Soumlu yz/coespondng Autho: Mut ZENGİN, mzengn@pu.edu.t Gelş th / Receved: 03.05.206 Kbul th / Accepted: 26.07.206
Mut ZENGİN GİRİŞ Günümüzde nüfus tışın plel olk kentleşme, snyleşme, topk, hv ve su kllğ, omn yngınlı, sulk lnlın kuutulmsı, tımsl mçl çn yoğun kullnıln gübe ve lçl, doğl kynklın şıı kullnımlı nsn etkle sonucu hızl tmktdı. Bun bğlı olk doğl kynkl htycı kşılmkt zolnmkt, yetesz klmkt ve bozulmktdı (Kıımhn, 2005). Ynlış ln kullnımlı çyı, me ve omn kynklının thbne, su kynklının klenmesne, eozyon, mkoklmnın değşmes gb pek çok sounun oty çıkmsın neden olmktdı (Kelms, 2003). Ynlış z kullnımındn kynklnn bu tp sounlın önlenmes ve en uygun z kullnımının sğlnmsı, mevcut z kktestkle ve potnsyellenn belleneek, ekolojk ypıy uygun z kullnımlının uygulnmsı le bşılbl (Mlczewskı, 2004). Aln kullnım çlışmlınd genellkle ekolojk süeçle le südüülebllk göz önünde bulunduulmmktdı (Şhn, 996; Yılmz, 998). Altbn (996) göe, ekolojk plnlmd mç, ekolojk, sosyl ve ekonomk velee eşdeğe önem veeek, ln kullnımlı çn optml b uyum sğlmktı. Ekolojk temell ştımcıl, koumy ğılık veen, kynklın sınılı olduğu geçeğn vugulyn ve ekosstemlen çok hsss tsım kpstele olduğunu ısl fde ede. Ekolojk pln, sektöle sınd dengel b kullnımı geçekleştmey mçl ve bunu geçekleştken doğl potnsyeln kounmsın dkkt ede. Aln kullnım etkleşmlene bğlı olk, olumsuz etkle en z ndmey ve doğl kynklı kouyup gelştmey hedef lı (Altn, 99). Az değelendmesnn, znn topoğfy, klm, btk ötüsü, topk ve dğe özellklenn youmlnmsın dynk bell z bmle çn en uygun kullnımlın nele olcğını sptmk ve fklı z bmle sınd kıyslm ypblmek mcıyl ypıln çlışmlı çedğn beltmşt (Özcn, 99). Aznn en y şeklde değelendlmes mcıyl uygun ln kullnımlının tesptnde, fklı ktelee punlm ve ğılık değele velmekted. Ağılıklın hesplnmsınd se son zmnld tık Çok Ktel K Veme (ÇKKV) yöntemlenden ylnılmktdı. Akpın (2003) e göe, Bu tü yöntemle, plnlm çlışmlınd plncının blg bkmn ve deneymn sezgleyle bleşteek etkn b şeklde youmlmsın, kullnmsın olnk sğl ve plnlmy ışık tut. Peyzj plnlm yöntemle sınılıd ols zmn çnde gelşme göstemesne ğmen, plnlmd k veme süec oldukç kmşık olblmekte, bu sebeple olsı htlı en z ndeblmek çn çok ktel k veme teknk ve nlzlenden ylnılmktdı (Ayhn ve Hepcn, 2009). ÇKKV teknkle, poblemlen nlz edlmes, ltentf çözümlen üetlmes ve ltentflen değelendlmes çn del kpsteye shpt. TOPSİS yöntemnde bütün ltentflen poztf ve negtf del çözüme oln uzklıklı hesplnı. Yöntemn temel, seçlen ltentfn poztf del çözüme en ykın mesfede, negtf del çözüme se en uzk mesfede olmsı oluştuu. Yöntem, poztf del çözüme en ykın oln ltentf en y ltentf olk kbul ede (Tong et l., 2004; Cheng et l., 2002). TOPSİS yöntemnde, del çözüm çn geekl oln ykınlık bulunuken hem poztf del çözüme uzklık hem de negtf del çözüme uzklık dkkte lını. Bu uzklıkl ydımıyl elde edlen ykınlık ktsyılı kullnılk sılm ypılı (Jnko nd Benode, 2005). Bu yöntem çeştl ltentflen, seçlen ktele çısındn nltk b yöntem le sılndığı ve k veclee yol göstec olblecek ntelkted. ÇKKV teknklenden oln bu yöntem le ygıy dylı k veme süecnn potnsyel poblemlen elemne edeek, lınn klın kltesnn ve syonellğnn tmsı sğlnblmekted (Seze ve Stçoğlu, 2008). Bu çlışmd, ekolojk çıdn südüülebl ln kullnımlının oty konulblmesn sğlmk çn ÇKKV teknklenden TOPSİS yöntem le ln kullnım öncelkle belleneek bun bğlı peyzj desennn oty konulmsı mçlnmıştı. Çlışmd hsss lnld geçekleştlecek ln kullnım klının lınmsınd ekolojk süeçlen önem vugulnk, k veme süeçlende kullnıln etkl b teknğn peyzj plnlmd yöntem olk kullnılbllğ oty konulmy çlışılmıştı. MATERYAL VE YÖNTEM Çlışm lnı oln Ezuum l Tükye nn yüzölçümü bkımındn en büyük üçüncü l olup, 30 Iğdı Ün. Fen Blmle Enst. De. / Iğdı Unv. J. Inst. Sc. & Tech.
Peyzj Plnlmd TOPSİS Yöntem ve Ezuum Öneğ Doğu Andolu Bölgesnn se en büyük l olm özellğ göste. Denzden yükseklğ yklşık 900 m. ve 204 yılı tb le nüfusu 779 448 d. Soğuk klm kuşğınd olmsı neden le snys gelşememş temel geçm kynğını se tım ve hyvncılık oluştumuştu. Sdece th ve kültüel bkımındn değl ynı zmnd doğl çıdn d oldukç zengn oln l, son yılld kış tuzm le ön pln çıkmy bşlmıştı. TOPSİS yöntemnn öneklenmesnde Ezuum Ykutye lçes sınılı çesnde ye ln öneml doğ lnı oln, kentsel gelşm le lşklendlen, fklı çevesel bskılın etksnde oln ve ln kullnım desen değşm yşyn Sulk Aln (Ezuum Btklığı) ve ykın çeves çlışm lnı olk seçlmşt. Ezuum btklıklı, Ezuum şeh mekeznn yklşık 3 km. kuzeynde ye lı. Fıt Neh nn n k kolundn b oln Ksu üzende bulunu. Geçc ve süekl btklıkl, mevsmsel ıslk çyıl ve tım lnlındn oluşu. 950 ve 960 lı yılld bölgede yüütülen kuutm çlışmlı sonucund genş ye kplyn göl ve szlıkl küçüleek şu ndk duumun gelmşt (Anonm, 205). Ezuum btklığı; Ykutye lçesnde ttlı su gölü ve btklık lnıdı. Tun popülsyonu le göç mevsmlende öneml syıld göülen ngıt ve k kntlı sumu syesnde öneml kuş lnlı sttüsü kznmıştı. Ezuum ovsı Öneml Kuş Alnı sınılı Şekl de velmşt (Anonm, 206). Şekl. Ezuum ovsı Öneml Kuş Alnı (ÖKA) sınılı htsı (Anonm, 206) Ezuum Ovsı nın doğu kenınd ye ln ve dh çok lkbh ylı le yz bşlınd göünü hle gelen Ezuum Btklıklı Sulk Alnının Koum Bölgele 2006 yılınd bellenmşt. Ovdk tehdt ve poblemlen bşınd blnçsz tımsl flyetle, otltm, hvlnın ye lmsı, yüksek gelm htlı, yoll, ypılşm ve şehleşme, evsel ve knlzsyon tıklı, sulk ln kuutm, denj knllı ye lmktdı. Alnd 224 kuş tüü tespt edlmş olup, en öneml kuş tüü sümel kız kuşudu Clt / Volume: 7, Syı / Issue:, 207 3
Mut ZENGİN (OSİB, 205). Sulk ln 970 yılı bşlınd büyük ond kuutulmuştu. Ezuum ovsınd özellkle geçş mevsmlende oty çıkn gölle sulk lnın doğl ypısının pçlını oluştumktdı. Sulk ln Akdenz-Kdenz ve Doğu Afk-Btı Asy kuş göç yollının kesşm kodou üzende ye ldığı çn he k göç yolund heket eden fklı tülen konkldıklı b ln duumunddı. Bu nedenle, Ezuum btklığınd sulk lnlın kuutulmsın ğmen, kuşlın hlen bu lnld bınmy devm ettğ tespt edlmşt. Ezuum Ovsı nın uluslsı sözleşmelele koum ltındk en değel tüü Sümel kızkuşudu (Anonm, 203). Çlışm lnı le lgl olk, değşk ölçeklede ve mçld üetlmş topoğfk ve kdstl htl, jeoloj, topk ve omn menjmn htlı ve uydu göüntülenden mteyl olk ylnılmıştı. Ayıc ln t yzılı ve gösel ltetü le yönteme t ltetüle, fotoğf ve slytl mteyl olk kullnılmıştı. Ht velenn ektfye edlmes, sınıflndıılmsı, syısllştıılmsı, çkıştıılmsı, öz ntelk velenn oluştuulk nlz ve sogulmlının ypılmsınd AcGIS 9,3 yzılım pogmı ve yöntemn uygulnmsınd M.S.Excel yzılımındn ylnılmıştı. Çlışm lnının konumu, büyüklüğü, topoğfk ypısı, ln kullnım tple ve lnın doğl-kültüel süeçle le kktestk ypısı dkkte lınk 500 x 500 m. lk ekolojk hüce boyutund plnkelee yılmıştı. 789 det plnke 97,25 km 2 lk b ln kplmktdı (Şekl 2). Şekl 2. 500m. x 500m. lk plnkelee yılmış (789 det) çlışm lnı sınılı 32 Iğdı Ün. Fen Blmle Enst. De. / Iğdı Unv. J. Inst. Sc. & Tech.
Peyzj Plnlmd TOPSİS Yöntem ve Ezuum Öneğ Çlışm lnınd değelendme fktöü olk; () z kblyet yetenek sınıflı, (2) topk denlğ, (3) mevcut ln kullnımlı, (4) büyük topk guplı, (5) btk ötüsü, (6) eğm, (7) bkı, (8) yükseklk, (9) jeolojk ypı ve (0) eozyon duumu ve bunlın lt bmle ele lınmıştı. Aln kullnım öncelğ çn bellenen potnsyel ln kullnım tple olk; () koum, (2) tım, (3) omn, (4) yeleşm, (5) çyıme lnlı seçlmşt. Çlışmd he ln kullnım tp çn yı yı değelendme fktöle ve bu fktölee bğlı lt bmlee ğılık punlı (4= çok uygun; 3=uygun, 2= z uygun, = uygun değl) velmşt. He kullnım çn uzmn değelendmelene bğlı olk d potnsyel ln kullnım tple çn uygunluk punlının bellenmesnde etk deeces (%) mtemtksel yöntemle bellenmeye çlışılmıştı. Fktölee ln kullnım tplene göe uzmnl tfındn velen göecel önem punlı se Çzelge de velmşt. Etk deecele en önemlden en önemsze doğu punlm ypılk 3 guup üzenden değelendlmşt (3= Çok Etkl, 2= Etkl, = Etksz). Çlışmd b zt mühends, b omn mühends ve b peyzj mmı olmk üzee üç uzmn göüşünden ylnılmıştı. Uzmn Değelendmes; -0 sındk değele önem sısın göe (=Öneml;..;0=Önemsz) değelendlmşt, ynı etkye shp lt bmlee ynı punl veleblmşt. Etk deecelenn bulunmsınd Akpın (994) ın gelştdğ ve Kelms (2003) ınd kullndığı; DT= Dfu Af= DT / DT eştlklenden ylnılmıştı. () Eştlktek; DT= Uzmnl tfınd f değelendme fktöüne velen değele toplmı u= den n e kd uzmn syısı f= den m e kd fktö syısı Dfu= f değelendme fktöüne u uzmnı tfındn velen değele Af= f değelendme fktöünün ğılığını bellemekted. Af nn ldığı mnmum değe le mksmum değe sındk fk bulunup 3 e bölüneek elde edlen değen mnumum değelee eklenmesyle guuplm ypılk 3 guup (3- Çok Etkl, 2- Etkl ve - Etksz) oluştuulmuştu. Şeçlen ekolojk fktölen hng potnsyel ln kullnımını ne deece etkledğn onsl olk bulblmek çn; % Etk Deeces = ED X 00 fomülü le değelendlmşt. (2) Σ ED Clt / Volume: 7, Syı / Issue:, 207 33
Mut ZENGİN Çzelge. Fktölen ln kullnım tplene göe uzmnl tfındn velen göecel önem punlı Değelendme Fktöle / Uzmn 2 3 DT Af Etk Deeces Etk Deeces (%) ÇAYIR-MERA YERLEŞİM ORMAN TARIM KORUMA Az Kblyet Yetenek Sınıflı 4 3 8 0,06452 3 5 Topk Denlğ 2 2 5 0,04032 3 5 Mevcut Aln Kullnımlı 6 3 7 6 0,2903 5 Büyük Topk Guplı 5 7 6 8 0,456 5 Btk Ötüsü 2 3 6 0,04839 3 5 Eğm 3 4 8 0,06452 3 5 Bkı 7 6 8 2 0,6935 5 Yükseklk Guplı 8 5 5 8 0,456 5 Jeolojk Ypı 4 4 9 7 0,370 5 Eozyon 5 7 0,05645 3 5 Az Kblyet Yetenek Sınıflı 3 0,02679 3 5 Topk Denlğ 2 2 5 0,04464 3 5 Mevcut Aln Kullnımlı 5 6 6 7 0,579 5 Büyük Topk Guplı 4 4 3 0,0982 2 0 Btk Ötüsü 6 5 5 6 0,4286 5 Eğm 2 2 2 6 0,05357 3 5 Bkı 7 7 6 20 0,7857 5 Yükseklk Guplı 3 3 4 0 0,08929 2 0 Jeolojk Ypı 5 4 8 7 0,579 5 Eozyon 2 3 2 7 0,06250 3 5 Az Kblyet Yetenek Sınıflı 3 5 3 0,0780 2 Topk Denlğ 2 2 5 0,03546 3 6 Mevcut Aln Kullnımlı 8 6 4 8 0,2766 6 Büyük Topk Guplı 7 8 5 20 0,484 6 Btk Ötüsü 2 4 0,02837 3 6 Eğm 4 7 5 6 0,348 2 Bkı 5 3 4 2 0,085 2 Yükseklk Guplı 6 3 4 3 0,09220 2 Jeolojk Ypı 9 4 6 9 0,3475 6 Eozyon 9 7 7 23 0,632 6 Az Kblyet Yetenek Sınıflı 3 5 6 4 0,08974 2 0 Topk Denlğ 4 6 6 6 0,0256 2 0 Mevcut Aln Kullnımlı 5 4 7 6 0,0256 2 0 Büyük Topk Guplı 6 9 8 23 0,4744 5 Btk Ötüsü 3 3 5 0,0705 3 5 Eğm 2 2 2 6 0,03846 3 5 Bkı 8 7 4 9 0,279 2 0 Yükseklk Guplı 9 8 3 20 0,282 5 Jeolojk Ypı 3 0,0923 3 5 Eozyon 0 0 8 28 0,7949 5 Az Kblyet Yetenek Sınıflı 5 3 9 0,05806 3 4 Topk Denlğ 2 4 7 0,0456 3 4 Mevcut Aln Kullnımlı 5 4 7 6 0,0323 2 9 Büyük Topk Guplı 3 6 9 8 0,63 2 9 Btk Ötüsü 6 2 5 3 0,08387 3 4 Eğm 4 3 8 0,056 3 4 Bkı 7 6 6 9 0,2258 2 9 Yükseklk Guplı 8 5 2 5 0,09677 2 9 Jeolojk Ypı 9 7 8 24 0,5484 4 Eozyon 0 7 9 26 0,6774 4 34 Iğdı Ün. Fen Blmle Enst. De. / Iğdı Unv. J. Inst. Sc. & Tech.
Peyzj Plnlmd TOPSİS Yöntem ve Ezuum Öneğ He b kullnım çn bellenen etk deecele kullnılk TOPSİS Yöntem şmlı sısıyl uygulnmış, yöntem he b ekolojk hücede yı yı olck şeklde uygulnk hesplmlı ypılmış ve çlışm lnı kpsmınd ln kullnım öncelklene uygun peyzj desen bellenmşt. TOPSİS Yöntem TOPSİS Yöntem ltı şmdn oluşmkt olup yöntem şmlınd kullnıln fomülle şğıd velmşt (Özkn, 2007).. K Mtsnn (A) Oluştuulmsı b. Stndt K Mtsnn (R) Oluştuulmsı A = 2 m 2 22 m2 n 2n... mn (3) = m k= 2 kj R 2 = m 2 22 m2 n 2n... mn (4) c. Ağılıklı Stndt K Mtsnn (V) Oluştuulmsı: d. İdel ( A ) ve Negtf İdel ( A ) Çözümlen Oluştuulmsı V w w = w 2 m w 2 2 w 2 w 22 2 m2 w w... w n n n 2n n mn (5) A = (mx v { v v,, v } j J ),(mn v j J A =, (6) 2 n A = (mn v j J ),(mx v j J ' ' { v v v } A =, 2,, n e. Ayıım Ölçülenn Hesplnmsı f. İdel Çözüme Göel Ykınlığın Hesplnmsı S = n j= 2 2 ( v v j ) S = ( v v j ) (7) n j= C C değe S S + S = 0 C lığınd değe lı ve C = lgl k noktsının del çözüme, C = 0 lgl k noktsının negtf del çözüme mutlk ykınlığını göste. (8) BULGULAR VE TARTIŞMA Çlışm lnı, Ezuum Ykutye lçes sınılı çesnde ye ln 97.25 km 2 lk b lnı kplmktdı. Çlışm lnı özelnde değelendme fktöle ve lt bmle genel olk ele lındığınd; büyük b kısmı çyı ve tımsl kktede oln b ypı segle. Az kblyet yetenek sınıflı çısındn V. ve VIII. sınıf topkl bulunmmkt olup, en fzl II. ve I. yetenek sınıfındk topkl ye lmktdı. Topk denlğ 0-20 cm. ve 20-50 cm. klınlığınd olup, eğm özellkle çyı ve tımsl lnlın bulunduğu lnld % 0-2, yeleşm lnlınd % 2-6 lk b ypı göste. Alnd yükseklk 700-850 m. sınd değşklk göstemekted. Büyük topk guplındn Clt / Volume: 7, Syı / Issue:, 207 35
Mut ZENGİN Alüvyl topkl hkm b ypı segleken, eozyon duumu hç yok vey çok z olk düzlük ovnın tbn lnlınd ye lmktdı. Çlışm lnı genelnde omn vlığı bulunmmktdı (Şekl 3). Çlışm lnınd ye ln hvlnı tmmen I. sınıf zle üzende ye lmktdı. Çeveyolunun ve BTC doğlgz bou httının ovnın otsındn geçyo olmsı sulk ln, çyı lnlı ve tımsl ntelkl zlen üzene bskıl oluştumuştu. Ykutye lçesnn güney kısmı kentsel yeleşm lnlı le, btısı ve kuzey I. ve II. sınıf yetenek sınıfı zlen hkm olduğu çyı ve tımsl lnldn oluşmktdı. Çlışm lnınd değelendme fktöle ve bunlın lt bmlene bğlı olk beş fklı ln kullnım tpne göe öncelkle ÇKKV teknğ oln TOPSİS yöntem cılığı le bellenmşt. Yöntem kpsmınd fktölen uzmn göüşlene bğlı olk hesplnn etk deecele dkkte lınk mtsle yöntem şmlın göe oluştuulmuş ln kullnım tple çn öncelk sılı bellenmşt. b c d e f g h ı.az kblyet yetenek sınıflı, b. Topk denlğ, c. Mevcut ln kullnımlı, d. Büyük topk guplı, e. Eozyon duumu, f. Egm guplı, g. Jeolojk ypı, h. Bkı guplı, ı. Hdolojk ypı. Şekl 3. Çlışm lnın t syısl htl 36 Iğdı Ün. Fen Blmle Enst. De. / Iğdı Unv. J. Inst. Sc. & Tech.
Peyzj Plnlmd TOPSİS Yöntem ve Ezuum Öneğ Yöntem 789 plnkede yı yı olck şeklde uygulnmış ve çlışm mcı oln peyzj desen oty konulmuştu. Plnkelede öncelkl ln kullnım tplen ve peyzj desenn gösteen ht Şekl 4 de velmşt. Şekl 4. Öncelkl ln kullnım tplene bğlı peyzj desen SONUÇ Uygulnn yöntem sonucund 789 det plnkenn 223 ünde koum lnlı (% 28), 34 plnkede tım lnlı (% 44), 68 plnkede çyı-me lnlı (% 2), 49 plnkede yeleşm lnlı (% 6) ve omn lnlı 8 plnkede (% ) öncelkl ln kullnımlı olk bellenmşt. Bu duum çlışm lnının temel olk tım ve koum mçlı kullnılmsı geektğn göstemekted. Koum mçlı olk Ezuum Btklığı dye dlndııln sulk ln ve çevesnn ekolojk ypısının bozulmmsı ve kounmsı geekllğ bu çlışmd oty konulmuştu. Öneml kuş göç yolu üzende bulunn bu lnın kuşlın beslenmele, bınmlı, dnlenmele ve üemele çn otm özellğ göstedğnden koum öncelğnn plnlmld dkkte lınmsı son deece önemld. Mevcut ln kullnımınd Ezuum Hvlnı olk kullnıln lnın ekolojk çıdn tımsl flyetle çn bnc öncelkl ln olm özellğ göstedğ tespt edlmşt. Bu duum plnlmdn kynklnn ynlış ln kullnımlı çn belgn b önekt. Ayıc çlışm lnınd bnc öncelğn tım ve koum olmsı geeken lnl üzenden çeveyolunun geçmş olmsı ynlış ln kullnımının ktlnk büyüdüğünün b dğe öneğd. Bu duum ekolojk çıdn geek tımsl ntelkl ve geekse koum mçlı lnl üzende cdd kllk ve çevesel bskı oluştuk, ekolojk süeçlee dekt etk eden b ypı seglemekted. Elde edlen peyzj desen genel olk değelendldğnde, lnın sısıyl tım, koum ve çyı-me ğılıklı b ln kullnım tp Clt / Volume: 7, Syı / Issue:, 207 37
Mut ZENGİN göstemekted. Ykutye lçes sınılı dhlnde kentsel gelşme çn yılblecek lnl hç yok denecek kd (% ) zdı. Çlışm lnınd ekolojk süeçle çısındn tüm kullnım ltentfle tükenmeden yeleşm mçlı plnlmlın ypılmmsı geek. Aks tkdde bu süeçle kentsel bskının v oln etksnn dh fzl tmsı gb cdd ge dönülmez sonuçlı le kşı kşıy klcktı. ÇKKV teknklenden TOPSİS yöntem ve ekolojk süeçle dkkte ln çlışmlın önem vugulnk, çlışm lnı özelnde peyzj desen bellenmşt. Elde edlen vele ve sonuçlın yende ypıln değelendme ve gözlemleme çlışmlı netcesnde, TOPSİS yöntemnn geek peyzj plnlm geekse dğe plnlm çlışmlınd, kullnılbllğnn oldukç yüksek olduğu bu çlışmd tespt edlmşt. KAYNAKLAR Akpın N, 994. Açık Kömü Ocklınd Çevesel etklen değelendlmes ve Doğ Onımı Çlışmlının Mls- Sekköy Açık Kömü Ocğı Öneğnde İdelenmes, Ank Ünvestes Fen Blmle Ensttüsü Peyzj Mmlığı Anblm Dlı, Dokto Tez, Ank Akpın N, 2003. Südüülebl Aln Kullnım Plnlmsınd Aln Kullnım Tplene t Öncelklen Smos Posedüü ve Electe- Yöntem le Bellenmes, Ank Ünv. Tım Blmle Degs, 9(2), s.234-242, Ank Altbn Ö, 996. Kentsel Çeve Aştımlınd Uluslsı Yklşıml Üzene, Çeve Plnlm ve Tsımın Bütüncül Yklşım Sempozyumu, 26-28 Ksım, s.43-60, Ank Altn T, 99. Ekolojk Rzko Anlz ve Tuzm Plnlmsı, Tuzm ve Çeve Konfensı, T.Ç.S.V. Yyını, Önde Mtbsı, 3-5 Ekm 990, s:75-99, Ank Anonm, 203. Chn Hbe Ajnsı. https://www.chn.com.t/t/ sulk-lnl-kuumsn-gmen-kusl-ezuum-ovsnteketmed-080042.htm, (Eşm th: Alık 205) Anonm, 205. Doğ Deneğ İntenet Syfsı. http://www. dogdeneg.og/wp-content/uplods/205/09/09_dogu_ ANADOLU.pdf, (Eşm th: 2 Alık 205). Anonm, 206. Gte of Tukey. http://www.gteoftukey.com/ secton/t/38/5/dog-tuzm-kus-gozlemclg-fthvzs#pettyphoto, (Eşm th: 05 Ock 206) Ayhn ÇK, Hepcn Ş, 2009. Özgün Peyzj Kktestklene Shp Meknl Yönelk B Peyzj Plnmm Yöntemnn Oty Konulmsı, Tekdğ Z.Fk.Degs 6(), s.93-05, Tekdğ Cheng S, Chn CW, Hung GH, 2002. Usng Multple Cte Decson Anlyss fo Suppotng Decsons of Sold Wste Mngement, Jounl of Envonment Scence Helth, Vol. 37, No. 6, s. 975-990. Jnko W, Benode E, 2005. Mult-Cte Decson Mkng: An Applcton Study of ELECTRE nd TOPSIS, -36, Kelms O, 2003. Çekes Hvzsının Optml Aln Kullnımının Bellenmes Üzene B Aştım, Ank Ünvestes Fen Blmle Ensttüsü Peyzj Mmlığı Anblm Dlı, Dokto Tez, Ank Kıımhn S, 2005. Çeve Yönetm, Nüfus, Kynk, ve Çeve İlşkle, Tuhn Ktbev, Çeve Yönetm Dzs:, ISBN: 975-270-859-5, Ank Mlczewsk J, 2004. GIS Bsed Lnd use Sutblty Anlyss: A Ctcl Ovewev, Pogess n Plnnng 62, p.3 65. OSİB, 205. http://bolge3.omnsu.gov.t/3bolge/ansyf/ sulkln/ezbtklk.spx?sflng=t, (Eşm th: 0.Alık 205) Özcn H, 99. Çukuov Bölges Nencye Üetm Potnsyelnn Bellenmes Üzene B Aştım. Yüksek Lsns Tez, Çukuov Ünvestes Fen Blmle Ensttüsü Topk Anblm Dlı, Adn Özkn Ö, 2007. Pesonel Seçmnde K Veme Yöntemlenn İncelenmes: AHP, Electe ve Topsıs Öneğ, Dokuz Eylül Ünvestes Sosyl Blmle Ensttüsü Çlışm Ekonoms ve Endüst İlşkle Anblm Dlı İnsn Kynklı Pogmı Yüksek Lsns Tez, S.80, İzm Seze H, Stçoğlu ÖY, 2008; Düzenl Ht Denz Tşımcılığınd Nklye Mütehhdnn Gem Opetöü Seçmne Çok Ktel K Destek Yklşımı, Dokuz Eylül Ünvestes Sosyl Blmle Ensttüsü Degs Clt: 0, Syı:4, 2008 Şhn Ş, 996. Dkmen Vds Peyzj Potnsyelnn Sptnmsı ve Değelendlmes Üzene B Aştım, Ank Ünv. Fen Blmle Ensttüsü Peyzj Mmlığı Anblm Dlı, Dokto Tez, Ank Tong LI, Wng CH, Chen CC, Chen CT, 2004. Dynmc Multple Responses by Idel Soluton Anlyss, Euopn Jounl of Opetonl Resech, Vol. 56, s. 433-444. Yılmz S, 998. Ezuum Ovsının Optml Aln Kullnımının Bellenmes, Attük Ünvestes Fen Blmle Ensttüsü Peyzj Mmlığı Anblm Dlı, Dokto Tez, Ezuum 38 Iğdı Ün. Fen Blmle Enst. De. / Iğdı Unv. J. Inst. Sc. & Tech.