NİĞDE İLİNDE BUĞDAY ÇEŞİTLERİNİN YAYGINLIĞININ BELİRLENMESİ Fatih ÖZDEMİR 1 Murat KÜÇÜKÇONGAR 2 Mustafa KAN 3 ÖZET Bu çalışmada Niğde ilinde 2010, 2011 ve 2012 yıllarında basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen buğday yetiştiriciliği yapan 67 tarım işletmesi ile anket yapılmıştır. Anket çalışmaları her yıl aynı tarım işletmeleri ile yapılmıştır. Anket sonucu elde edilen bulguların en önemlileri şunlardır: Araştırma bölgesinde işletme başına toplam arazi varlığı 114 da dır. Üretimi yapılan ürünler buğday, patates, arpa,, slajlık mısır, yonca, şekerpancarı olarak sıralanmaktadır. Kuru ekmeklik buğday verimi 2010 ve 2011 yıllarında 230 kg/da ve 2012 yılında 153 kg/da olarak belirlenmiştir. Sulu ekmeklik buğday verimi 2010 yılında 441 kg/da, 2011 yılında 430 kg/da ve 2012 yılında 349 kg/da olarak belirlenmiştir. Kuru alana en fazla ekilen buğday çeşitleri 2010 yılında Kamçı, Gerek-79, Bezostaja-1, Kıraç-66 ve Altay-2000 dir. 2011 yılında Kamçı, Altay-2000, Gerek-79, Bezostaja-1, Tosunbey, Bayraktar-2000 ve Kıraç-66 dır. 2012 yılında ise Kamçı, Altay-2000, Bayraktar-2000, Tosunbey, Kıraç-66, Gerek-79 ve Esperia dır. Sulu alana ekilen en fazla ekilen buğday çeşitleri 2010 yılında Bezostaja-1 ve Gerek-79 iken, 2011 yılında Bezostaja-1, Tosunbey, Gerek-79 ve Bayraktar-2000, 2012 yılında ise Tosunbey, Bezostaja-1, Gerek-79, Altay-2000, Bayraktar-2000 ve Konya-2002 olmuştur. Araştırma bölgesinde çiftçiler gerek kuru alanda gerekse sulu alanda buğday üretimi sırasında ekilen tohum miktarı, herbisit kullanımı ve sulama dönemlerinde de bilinçli ve ekonomik davranmamaktadırlar. Anahtar Kelimeler: Niğde, Buğday Çeşitleri, Yaygınlık Oranı, Üretim Teknolojisi 1. GİRİŞ Türkiye ekolojik yapı itibariyle, Dünyada buğday üreten önemli ülkelerden birisidir. Geniş bir üretici kitlesince (yaklaşık 3 milyon tarım işletmesi tarafından) üretilen buğday büyük ölçüde yurt içinde tüketilmektedir. Halkın beslenmesinde önemli bir yeri olan un ve un mamulleri günlük kalori ihtiyacının %60 ını karşılamaktadır. Türkiye de kişi başına 200,10 kg ı ekmeklik buğday ve 28,60 kg makarnalık buğday olmak üzere toplam 228,70 Kg buğday tüketilmektedir (TUİK,2013). Bu sonuçlar Türkiye de buğdayın ne kadar önemli bir madde olduğunu açıkça göstermektedir. Türkiye de buğday üretiminin miktarında sürekli bir dalgalanma mevcuttur. Buğdayda üretim alanının yıllar itibariyle hemen hemen aynı düzeyde olmasına rağmen buğday üretim miktarındaki dalgalanmalar verimden kaynaklanmaktadır. Verime doğal faktörler etki ettiği gibi, kullanılan üretim teknikleri ve çeşitler de etki etmektedir. Bu çalışmada Niğde ili buğday üretim yapan çiftçilerin üretim dönemi boyunca kullandıkları teknolojilerle, yeni gelişmelerin ne derecede çiftçiye aksederek uygulama alanı bulduğu tespit edilmeye çalışılmış, yapılan yüz yüze görüşmelerde bu süreçte varsa aksamalar, darboğazlar belirlenerek çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılmıştır. 2. MATERYAL VE METOT 2.1. Materyal Çalışmanın ana materyalini Niğde ilinde örnekleme yöntemi ile belirlenen çiftçilerle yapılmış olan anket sonucunda elde edilen veriler oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Niğde ilinde 2010, 2011 ve 2012 yıllarında buğday yetiştiriciliği yapan 67 tarım işletmesi ile anket yapılmıştır. Anket çalışmaları her yıl aynı tarım işletmeleri ile yapılmıştır. Ayrıca Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMİGM) ve Food and Agriculture Organization Satatistical Databases (FAOSTAT) verileri ile çalışma alanında faaliyet gösteren 1 Zir. Yük. Müh. fatihozde@hotmail.com. Bahri DAĞDAŞ Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, KONYA 2 Zir. Yük. Müh. kucukcongar@gmail.com. Bahri DAĞDAŞ Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, KONYA 3 Dr. Zir. Müh. mustafakan@gmail.com. Bahri DAĞDAŞ Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, KONYA
Gıda Tarım ve Hayvancılık İl ve İlçe Müdürlükleri kayıtlarından, benzer konuda çalışma yapmış kişi ve kuruluşların çalışmalarından yararlanılmıştır. 2.2. Metot 2.2.1. Anket yapılan yerleşim yerlerinin belirlenmesinde kullanılan metot Araştırma bölgesinde bulunan Gıda Tarım ve Hayvancılık İl ve İlçe müdürlüklerinden alınan yöreye ait tarımsal üretim deseni verilerine dayanılarak gayeli örnekleme yöntemine göre buğday tarımının yoğun olduğu yerleşim yerleri kuru alanların yoğun olduğu yerler ile sulu alanların yoğun olduğu yerler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmiştir. Daha sonra bu yerleşim yerleri içerisinden yöreyi en iyi temsil edebileceği düşünülen köyler Gayeli Örnekleme Yöntemi ne göre tespit edilerek araştırma alanı belirlenmiştir. 2.2.2.Anket yapılan tarım işletmelerinin belirlenmesinde kullanılan metot Anket yapılacak köyler belirlendikten sonra anket sayısı basit tesadüfi örnekleme yöntemine göre 67 olarak belirlenmiştir. 2.2.3.Anket yapılırken izlenilen metot Araştırmada veri toplamak için kullanılan anket formları, araştırmanın amaçları ve araştırma bölgesindeki özelliklere uygun olacak biçimde hazırlanmıştır. Tarım İşletmelerine uygulanan anket ile; a) İşletmenin arazi varlığı ve kullanımı, b) Üretim deseni, c) Buğday üretiminde hangi tohum çeşitlerini kullanıldığı, d) Buğday üretim faaliyetlerinde girdilerin fiziki kullanım düzeyleri, e) Buğday Üretiminde Kullanılan alet-ekipman ile kullanım zamanları, f) Sertifikalı tohum kullanım durumları 2.2.4.Verilerin ekonomik analizinde kullanılan metot Anket ile toplanan veriler gözden geçirilerek çizelgeler oluşturulmuş, analiz edilerek yorumlanmıştır. İşletmelerin ekonomik analizi ile elde edilen ortalamalar, incelenen işletmelerden sağlanan verilerin ağırlıklı ortalaması şeklindedir. Araştırmada çeşitlere göre buğday kullanımının ekonomik analizi amaçlandığından, bu amaç doğrultusunda çeşitlere göre buğday fiziki girdi kullanımı ve maliyetleri analiz edilmiştir. Ürünlerin üretim maliyetlerinin belirlenmesinde, işletmelerde bu üretim faaliyeti için toplanan işgücü ve makine çeki gücü istekleri, girdi kullanım düzeyleri, verim ve fiyat, tamir-bakım masrafları,amortisman, nakliye, kira bedeli, döner sermayenin faizi karşılığı ile ilgili veriler esas alınmıştır. Maliyet hesaplanmasında, toprak hazırlığı, bakım ve hasat işlemleri için yörede yaygın olarak uygulanan işlem sayısı, çeki gücü, işgücü ve ekipmanlar dikkate alınarak model oluşturulmuştur. Üretim faaliyetinde kullanılan gübre, ilaç ve tohum fiyatında çiftlik avlusu fiyatı esas alınarak hesaplanmıştır. Buğday maliyetinin ekonomik analizinde kısmi bütçe analizi kullanılmıştır. Bu yöntemle öngörülen değişiklik sonucu ortaya çıkan net çiftlik gelirindeki artış veya azalış görülebilmektedir. Kısmi bütçeler genellikle dört temel unsuru içerir; Bunlardan, (A) Yapılmayan masraflar ve (B) Yeni elde edilen gelir, (C) Yeni masraflar, (D) Vazgeçilen gelir. Burada (A+B) toplamının (C+D) toplamından farkı öngörülen değişiklin karlılığını gösterecektir. Şayet (A+B), (C+D) den büyükse öngörülen değişiklik çiftlik gelirini arttıracak, aksi halde azaltacaktır (Küçükçongar ve ark. 2006). 3.BULGULAR VE TARTIŞMA 3.1.Araştırma Bölgesinin Demografik Özellikleri, Araştırma bölgesinde nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı Çizelge 1 de gösterilmiştir. Ortalama hanehalkı genişliği 5,30 kişi olup toplam nüfusun %50.94 ü erkek nüfus, %49.06 sı kadın nüfusu oluşturmaktadır. Ayrıca araştırma bölgesinde nüfusun %43.59 u aktif nüfus olan 15-49 arası yaş grubunu oluşturmaktadır (Çizelge 1). İl Adı Çizelge 1. Araştırma Bölgesinde Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (Kişi) 0-6 7--14 15-49 50-+ TOPLAM Genel Toplam E K E K E K E K E K Niğde 0,25 0,13 0,34 0,55 1,22 1,09 0,89 0,83 2,70 2,60 5,30 Toplam Nüfusa Oranı(%) 4.72 2.45 6.42 10.38 23.02 20.57 16.79 15.66 50.94 49.06 100.00
3.2. Araştırma Bölgesindeki İşletmelerin Arazi Varlığı, Tasarruf Şekli ve Üretim Deseni Arazi tarımsal üretimin vazgeçilmez temel öğesidir. Arazinin kıt ve arttırılamaz olması, ona olan talebin nüfus artışı ile daha da yoğunlaşması, tarımsal üretimde arazi mülkiyetinin ve kullanma şeklinin önemini gittikçe arttırmaktadır. Araştırma bölgesinde incelenen işletmelerin işletme arazisi genişliği 114 dekar olup toplam arazinin %85.09 u mülk arazi, %14.91 i kira ile tutulan arazi olarak bulunmuştur (Çizelge 2). Niğde ilinde buğday yetiştiriciliğinin %58.05 i kuru arazide, %41.95 i sulu arazide olduğu belirlenmiş olup TUİK 2012 yılı verilerine göre bu oranlar %57.39 kuru alanda, %42.61 sulu alanda şeklindedir (TUİK,2013). Çizelge 2. Araştırma Bölgesinde İşletme Başına Arazi Varlığı ve Tasarruf Şeklinin Dağılımı İşletme Başına Öz Mülk Kira Ortak Toplam Arazi (Da) (%) (Da) (%) (Da) (%) (Da) (%) 97 85.09 17 14.91 0 0.00 114 100.00 Araştırma bölgesinde kuru alanda ekilen ürünlerin dağılımı incelendiğinde buğday %53.45 lik ekim alanı ile ilk sırada iken bunu arpa, çavdar, yulaf ve nohut takip etmektedir. Ayrıca, kuru alanda nadas alanı yaklaşık %25 oranındadır. Sulu alanlarda ise en fazla ekilen ürünler buğday, patates, fasulye, arpa, şekerpancarı, sılajlık mısır ve diğer ürünler şeklindedir (Çizelge 3, 4). Çizelge 3. Araştırma Bölgesinde Kuru Alanlarda Üretim Deseninin Dağılımı (2012) Ürün Adı Ekim Alanı Oranı (%) Verim (Kg/da) Buğday 53.45 153 Nadas 24.64 0 Arpa 8.80 207 Çavdar 8.74 219 Yulaf 3.54 139 Nohut 0.83 74 TOPLAM 100.00 Çizelge 4. Araştırma Bölgesinde Sulu Alanlarda Üretim Deseninin Dağılımı (2012) Ürün Adı Ekim Alanı Oranı (%) Verim (Kg/da) Buğday 44.61 349 Patates 14.35 3183 Fasulye 12.64 279 Arpa 10.12 367 Ş.pancarı 8.96 5127 S. mısır 6.22 4385 Yonca 2.65 1463 Bağbahçe 0.44 1600 TOPLAM 100.00 3.4 Araştırma Bölgesinde İşletmelerin Buğdayda Kullanılan Çeşitlerin Dağılımı ve Ekonomik Analizi Niğde ilinde 2010, 2011 ve 2012 yıllarında kuru alana ekilen ekmeklik buğday çeşitleri oransal payları Çizelge 5. de gösterilmiştir. Niğde ilinde kuru alana ekilen ekmeklik buğdayların ortalama verimi 2010 yılında 230 kg/da, 2011yılında 230 kg/da ve 2012 yılında 153 kg/da olarak belirlenmiştir. Araştırma bölgesinde TUİK tarafından 2012 yılı için kuru alanda buğday verimi 157 kg/da olarak belirlenmiştir (TUİK,2013). 2010 yılından 2012 yılına doğru Kamçı, Gerek-79 ve Bezostaja-1 buğday çeşidinin ekim alanında azalma olurken Altay-2000, Bayraktar-2000, Tosunbey çeşidinde artma meydana gelmiştir (Çizelge 5).
Çizelge 5. Araştırma Bölgesinde Kuru Alanda Ekilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Ekim Alanı ve Verim Dağılımı ÇEŞİT ADI 2010 2011 2012 Ekim Alan Oranı Verim Ekim Alan Oranı Verim Ekim Alan Oranı Verim (Kg/da) (%) (Kg/da) (%) (Kg/da) (%) Kamçı 42.32 227 34.28 239 27.62 104 Altay-2000 12.43 256 28.31 200 25.56 195 Bayraktar-2000 0.00 0 3.03 160 14.08 189 Tosunbey 0.00 0 5.06 200 12.55 144 Kıraç-66 10.15 171 3.03 160 8.63 198 Gerek-79 23.56 229 23.26 283 5.18 282 Atay-85 0.00 0 0.00 0 3.32 160 Esperia 0.00 0 0.00 0 3.05 186 Bezostaja-1 11.53 262 3.03 188 0.00 0 TOPLAM/ORT 100.00 230 100.00 230 100.00 153 Araştırma bölgesinde kuru alanda ekilen Gerek-79 çeşidine göre kuru alanda ekilen diğer buğday çeşitlerinin kısmi bütçe analizi hesaplanmış ve Çizelge 6 da gösterilmiştir. Araştırma bölgesinde 2010 yılında Gerek-79 çeşidine göre Kısmi bütçe analizi yapıldığında Altay-2000 ve Bezostaja-1 çeşidinden elde edilen dekara net gelir Gerek-79 çeşidinden daha fazla olarak belirlenmiştir. Bu durum 2011 yılı için Altay-2000, Tosunbey ve Bezostaja-1 olarak hesaplanırken 2012 yılı için yalnızca Altay-2000 çeşidi olarak tespit edilmiştir. Çizelge 6. Araştırma Bölgesinde Kuru Alanda Ekilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Ekonomik Analizi ÇEŞİT ADI 2010 Üretim Masrafları Toplam Gelir Kısmi Bütçe Analizi Gerek-79 111 133 0 Altay-2000 126 163 15 Kıraç-66 112 107-27 Kamçı 110 110-22 Bezostaja-1 123 176 31 Çeşit adı 2011 Gerek-79 131 138 0 Altay-2000 143 166 16 Bayraktar-2000 137 132-12 Kamçı 136 120-23 Tosunbey 139 155 9 Kıraç-66 133 118-22 Bezostaja-1 139 151 5 Çeşit adı 2012 Gerek-79 166 171 0 Altay-2000 171 211 35 Atay 133 86-52 Bayraktar-2000 161 154-12 Esperia 189 164-30 Kamçı 165 85-85 Tosunbey 166 163-8 Kıraç-66 154 156-3 Niğde ilinde 2010, 2011 ve 2012 yıllarında sulu alana ekilen ekmeklik buğday çeşitleri oransal payları Çizelge 10. da gösterilmiştir. Niğde ilinde sulu alana ekilen ekmeklik buğdayların ortalama verimi 2010 yılında 441 kg/da, 2011 yılında 430 kg/da ve 2012 yılında 349 kg/da olarak belirlenmiştir. Araştırma bölgesinde TUİK tarafından 2012 yılı için sulu alanda ekmeklik buğday verimi 350 kg/da olarak belirlenmiştir (TUİK, 2013). 2010 yılından 2012 yılına doğru Bezostaja-1 ve Gerek-79 buğday çeşidinin ekim alanında azalma olurken Tosunbey, Altay-2000, Bayraktar, Konya-2002 çeşidinde artma meydana gelmiştir (Çizelge7).
Çizelge 7. Araştırma Bölgesinde Sulu Alanda Ekilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Ekim Alanı ve Verim Dağılımı ÇEŞİT ADI 2010 2011 2012 Ekim Alan Oranı Verim Ekim Alan Oranı Verim Ekim Alan Oranı Verim (%) (Kg/da) (%) (Kg/da) (%) (Kg/da) Tosunbey 6.41 423 14.25 419 37.81 312 Bezostaja 72.57 497 56.92 473 30.85 384 Gerek-79 21.02 256 9.04 231 10.75 329 Altay-2000 0.00 0 2.83 477 5.52 387 Bayraktar-2000 0.00 0 8.76 350 4.80 350 Konya-2002 0.00 0 0.00 0 3.60 467 Odeskaya 0.00 0 0.00 0 2.88 400 Çetin 0.00 0 3.96 400 1.63 588 Ekiz 0.00 0 1.70 750 1.44 667 Esperia 0.00 0 0.00 0 0.72 300 Kamçı 0.00 0 2.54 300 0.00 0 TOPLAM/ORT 100.00 441 100.00 430 100.00 349 Araştırma bölgesinde sulu alanda ekilen Bezostaja-1 çeşidine göre sulu alanda ekilen diğer buğday çeşitlerinin kısmi bütçe analizi hesaplanmış ve Çizelge 8 de gösterilmiştir. Araştırma bölgesinde 2010 yılında Bezostaja-1 çeşidine göre Kısmi bütçe analizi yapıldığında Gerek-79 ve Tosunbey çeşidinden elde edilen dekara net gelir daha az olarak belirlenmiştir. Bu durum 2011 yılı için incelendiğinde Altay-2000 daha fazla Tosunbey, Gerek-79 ve Bayraktar-2000 daha az olarak hesaplanmıştır. 2012 yılında ise Konya-2002 çeşidi Bezostaja-1 çeşidine göre dekara 91 TL daha fazla net gelir sağlamıştır. Çizelge 8. Araştırma Bölgesinde Sulu Alanda Ekilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Ekonomik Analizi ÇEŞİT ADI 2010 Üretim Masrafları Toplam Gelir Kısmi Bütçe Analizi Bezostaja-1 178 334 0 Tosunbey 180 301-35 Gerek-79 175 202-129 ÇEŞİT ADI 2011 Bezostaja 209 355 0 Tosunbey 218 328-36 Gerek-79 200 225-121 Altay-2000 205 370 19 Bayraktar-2000 208 255-99 ÇEŞİT ADI 2012 Bezostaja 240 280 0 Tosunbey 237 273-4 Gerek-79 215 247-8 Altay-2000 228 315 47 Bayraktar-2000 197 282 45 Konya-2002 249 380 91 Odeskaya 249 290 1 3.5. Araştırma Bölgesinde İşletmelerde Bilinçli Girdi Kullanım Düzeyi Tarım topraklarının verimli olabilmesi ve verim güçlerinin korunabilmesi ancak çeşitli şekillerde kaybolan besin maddelerinin, gübre uygulamaları sonucunda toprağa geri kazandırılması ile mümkündür.
Tarımsal uğraşılarda amaç, birim alandan daha fazla ve nitelikli ürün almaktır. Üretim potansiyelinden gereğince yararlanmak ve üretimi artırmak için teknolojik gelişmeleri yakından izlemek ve üretim girdilerini bilinçli bir biçimde uygulamak gerekmektedir. Tarımsal üretimin artırılmasında gübreleme en önemli faktörler arasında yer almaktadır. Gübrelemede verilecek gübre çeşidi ve miktarının yanında bitki yetiştirilecek topraklarda var olan bitki besin maddeleri miktarının bilinmesine gereksinim duyulmaktadır. Tarım sektöründe azot, fosfor ve potasyumlu gübrelerin giderek artan miktarlarda kullanılması, diğer besin elementlerine olan ihtiyacı yükseltmiş ve magnezyum, kükürt gibi makro besin elementleriyle, birçok mikro besin elementlerinin noksanlıkları görülmeye başlanmıştır. Bu besinlerin yeterli düzeyde bitkiye sağlanamadığı hallerde, ürün kaybı olmakta, kalite özellikleri bozulmakta ve ürünün pazar değeri de düşmektedir. Sonuç da üretici azot, fosfor ve potasyumlu gübreleri kullanmasına rağmen karlı bir çiftçilik yapamamakta, zarar etmektedir. Bu nedenle bilinçli ve ekonomik bir gübreleme yapabilmek için tarla toprağının analiz edilerek verilecek gübre çeşit ve miktarının belirlenmesi önem kazanmaktadır (Anonim, 2006). Araştırma bölgesinde işletmelerin toprak analizi yaptırma durumları araştırılmış ve araştırma bölgesi işletmelerin %11.94 ü toprak analizi yaptırdıklarını belirlenmiştir. Toprak analizi yaptıran çiftçilerin %87.50 si analiz sonucu tavsiye edilenlere uygun hareket etmediklerini belirtmişlerdir. Araştırma Bölgesinde işletmelerin % 6.90 ı yörede kuru alanda ekilen ekmeklik buğday için dekara tavsiye edilen 20 Kg tohum ile ekim yapmaktadır. Yörede işletme başına ortalama 24,50 Kg/da tohum ile ekim yapılmaktadır. Araştırma bölgesinde sertifikalı buğday tohumu kullanım oranı %27.59 dur. Sertifikalı tohum vadeli alma oranı %37.50 olup vadeli olarak Tarımsal kooperatiflerden temin edilmektedir. Sertifikasız tohum kullananların %9.52 si dekara 20 kg tohum ile ekim yapmaktadır. Sertifikalı tohum kullananların hiçbiri dekara 20 kg tohum atmamaktadır. Çiftçilerin %31 i buğdayda tohum ihtiyacını kendi üretiminden ve %14 ü akrabasından temin etmekte olup bu durum buğday verimine olumsuz etki etmektedir. Herbisit, süne ilacı ve gübre uygulamalarında da bilinçli kullanım düzeyi düşüktür. Özellikle süne ilacı hem yabancı ot ilacı ile birlikte hem de buğday dane olum döneminde uygun olmayan ekipmanlarla atılmaktadır. Toprak Mahsülleri Ofisinin kalite kriterlerine göre buğday alımına başlamasından sonra bölgede buğday kalitesini artırma yöntemleri olarak bir bilgi kirliliği vardır ve bu durum dekara atılan gübre miktarını olumsuz etkilemektedir. Çizelge 12. Araştırma Bölgesinde Kuru Alanda Ekmeklik Buğdayda Bilinçli Girdi Kullanım Düzeyi TEKNOLOJİLER Bilinçli Kullanım Düzeyi (%) Tohum Miktarı (20 Kg/da) 6.90 Herbisit (100-150 mlt/da veya 1 g/da) 72.41 Gübre (6-7 Kg Saf N/da) 41.37 Araştırma Bölgesinde işletmelerin % 22.85 i yörede sulu alanda ekilen ekmeklik buğday için dekara tavsiye edilen 20 Kg tohum ile ekim yapmaktadır. Sertifikalı tohum kullananlar ortalama 25,5 kg/da, sertifikasız tohum kullananlar 28 kg/da tohum ile ekim yapmakta olup Yörede işletme başına ortalama 26,5 Kg/da tohum ile ekim yapılmaktadır. Herbisit, süne ilacı ve gübre uygulamalarında da bilinçli kullanım düzeyi düşüktür (Çizelge 13). Çizelge 13. Araştırma Bölgesinde Sulu Alanda Ekmeklik Buğdayda Bilinçli Girdi Kullanım Düzeyi TEKNOLOJİLER Bilinçli Kullanım Düzeyi (%) Tohum Miktarı (20 Kg/da) 22.85 Herbisit (100-150 mlt/da veya 1 g/da) 74.28 Gübre (12-14 Kg Saf N/da) 45.71 SONUÇ Bu çalışmada Niğde ilinde 2010, 2011 ve 2012 yıllarında basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen buğday yetiştiriciliği yapan 67 tarım işletmesi ile anket yapılmıştır. Anket çalışmaları her yıl aynı tarım işletmeleri ile yapılmıştır. Anket sonucu elde edilen bulguların en önemlileri şunlardır: Araştırma bölgesinde işletme başına toplam arazi varlığı 114 da dır. Üretimi yapılan ürünler buğday, patates, arpa,, slajlık mısır, yonca, şekerpancarı olarak sıralanmaktadır.
Kuru ekmeklik buğday verimi 2010 ve 2011 yıllarında 230 kg/da ve 2012 yılında 153 kg/da olarak belirlenmiştir. Sulu ekmeklik buğday verimi 2010 yılında 441 kg/da, 2011 yılında 430 kg/da ve 2012 yılında 349 kg/da olarak belirlenmiştir. Kuru alana en fazla ekilen buğday çeşitleri 2010 yılında Kamçı, Gerek-79, Bezostaja-1, Kıraç-66 ve Altay-2000 dir. 2011 yılında Kamçı, Altay-2000, Gerek-79, Bezostaja-1, Tosunbey, Bayraktar-2000 ve Kıraç-66 dır. 2012 yılında ise Kamçı, Altay-2000, Bayraktar-2000, Tosunbey, Kıraç-66, Gerek-79 ve Esperia dır. Sulu alana ekilen en fazla ekilen buğday çeşitleri 2010 yılında Bezostaja-1 ve Gerek-79 iken, 2011 yılında Bezostaja-1, Tosunbey, Gerek-79 ve Bayraktar-2000, 2012 yılında ise Tosunbey, Bezostaja-1, Gerek-79, Altay-2000, Bayraktar-2000 ve Konya-2002 olmuştur. Araştırma bölgesinde kuru alana ekilen buğdaydan önce tarla nadasa bırakılırken, sulu alana ekilen buğdaydan önceki bitki %30 u patates, %23 ü fasulye, %20 si şekerpancarı, %10 u buğday, %8 i arpa ve %9 diğer ürünlerden oluşmaktadır. Araştırmada bulunan önemli sonuçlardan biri çiftçilerin buğday yetiştirme teknikleri konusunda yanlış uygulamalarının fazla olmasıdır. Dekara atılacak tohum miktarı olsun, gübre olsun, mücadele ilacı olsun tavsiyelere uymamaktadırlar. Tohum ve gübre miktarlarını çok fazla atmaktadırlar. Araştırma bölgesinde çiftçilerin %56.72 si tohum ekiminde mibzer yerine gübre atma fırfırını kullanmaktadırlar. Bölgede çiftçiler tarımsal ilaç kullanımı sırasında alet ekipmanların kalibrasyonunu yapamadıklarını ve ilaçlama sırasında her bölgeye eşit dozda ilaç düşüremediklerini bildirmişlerdir. Ayrıca çiftçilerin %20.90 ı buğday tarlalarında hiçbir yabancı ot mücadelesi yapmamaktadır. Bölgede yapılan bir diğer yetiştirme tekniği yanlışlığı sulama konusunda yaşanmaktadır. Çiftçiler buğday bir sulamada verilen su miktarını ayarlayamamaktadır. Çiftçi uygulamalarında yapılan bir diğer yanlış ise aynı tarlaya uzun süre art arda buğday ekmeleri ve aynı tohumu kullanmalarıdır. Bu durum hem verime hem de kaliteye etki etmektedir. Bir diğer yanlış uygulama ise sulu alanlar için tavsiye edilen buğdayı kuru alana, kuru alan için tavsiye edilen buğdayı sulu alanlara ekmeleridir. KAYNAKLAR Anonim 2006. http://www.cine-tarim.com.tr/dergi/arsiv54/sektorel06.htm Anonim İl Master Planı (Niğde.). www.tarim.gov.tr Çiçek, A. Erkan, O. 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri, Gaziosmanpasa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 12, Ders Notları Serisi No:6, Tokat. Küçükçongar, M., Cevher,C., Kan, M., Kan, A., Taner, S., Hekimhan, H., Arısoy, Z., Taner, A., Kaya, Y., Karabak, S., Atalay, A., Bolat, N., Çekiç, C., Atmaca, E., Avcıoğlu, R. 2006. Orta Anadolu Bölgesinde Buğday Üretiminde Kullanılan Teknolojilerin Belirlenmesi, TAGEM Proje No: TAGEM/TA/04/03/01/007. Küçükçongar, M., Kan, M., Kan, A., Karabak, S., Özer, E., Akçacık A., Aydoğan S., Uludağ e., Özkan N, Bozdemir Ç. Taşçı R., Salantur A, Özdemir B, Özderen T., Karaca K, Bolat, N., Karaman Y, Ulucan O, Yüksel S, Dayıoğlu R, Özdemir S, Karaduman Y. 2013. Orta Anadolu ve Batı Geçit Bölgesinde Buğday Çeşitlerinin Yaygınlığının İzlenmesi, TAGEM Proje No: TAGEM/TA/04/10/01/004 TUİK,2013. 2012 yılı Bitkisel Ürün Denge Tabloları, http://www.tuik.gov.tr TUİK,2013. 2012 yılı Bitkisel Ürün Ekim Alanı Tabloları, http://www.tuik.gov.tr