Aynı Tadı Paylaşmak: Türkiye ve Makedonya Ortak Geleneksel Yemek Kültürü Projesi (2009) İnsanlığın ortak mirasının ve farklı kültürlerce paylaşılan değerlerin korunmasını ve geliştirilmesini, kültürler arası diyalogun sağlanmasını ve arttırılmasını hedefleyen pilot projeler üretmek ve UNESCO tarafından desteklenen kültürel koridorlar konulu projelere katılım sağlamak amacıyla kurulan Kültürel Koridorlar İhtisas Komitesi, kuruluşa amacına uygun olarak 2009 yılında iki başarılı projeye imza atmıştır. Projeler, UNESCO nun Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi çerçevesinde hazırlanmıştır. Kaybolma tehlikesi altındaki kültürel mirasların korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması projelerin hedefleri arasında yer almıştır. Projelerde yer alan ortak değerler tanımlaması ile Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi nin presnsiplerine uygun olarak bir mirasın birden fazla ülkede bulunması durumunda korumanın ikili ve bölgesel işbirliği ile gerçekleştirilmesi düşünülmüştür. Projeler sonunda ülkeler arasında UNESCO Millî Komisyonlarının ortak çalışma ilkelerine uygun bir işbirliği sergilemeleri somut olmayan kültürel mirasın korunması ve bu bağlamda bir kültür koridorunun oluşumuna hizmet edilmesi sağlanmıştır. Bu projelerden ilki Aynı Tadı Paylaşmak: Türkiye ve Makedonya Geleneksel Ortak Mutfak Kültürü başlığını taşımaktadır. Proje, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Kültürel Koridorlar ve Somut Olmayan Kültürel Miras İhtisas Komiteleri ile UNESCO Makedonya Millî Komisyonu, Kültürel Mirası Koruma Ofisi ve Makedonya Müzesi işbirliği ile ortaya çıkarılmış bir projedir. Projenin amacı iki ülke arasında geçmişten günümüze aktarılan ortak mutfak kültürünün kayıt altına alınarak ortak değerlerin ön plana çıkarılması ve UNESCO felsefesi ile uyumlu olarak toplumlar arasında gittikçe artan bir şekilde karşılıklı anlayış ve hoşgörünün geliştirilmesidir. Proje başkanlığını, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Somut Olmayan Kültürel Miras İhtisas Komitesi M. Öcal Oğuz un katkılarıyla (Gazi Üniversitesi), UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Kültürel Koridorlar İhtisas Komitesi Başkanı Mehmet Kalpaklı (Bilkent Üniversitesi) yürütmüştür. Proje saha çalışmaları 1-7 Nisan 2009 tarihleri arasında Makedonya nın Bracino, Kratovo, Kumanovo, Bitola, Ohrid, Peştani, Stenye yerleşim yerlerinde, 23-29 Haziran tarihleri arasında Türkiye nin İzmir (Çamdibi, Gültepe, Nergiz), Manisa (Tevfikiye), Aydın (Söke) yerleşim alanlarında yapılmıştır. Saha çalışmaları sırasında Makedonya da yirmi yedi, Türkiye de yirmi sekiz olmak üzere toplam 55 kaynak kişi ile görüşme yapılmıştır. Bu görüşmelerde yaklaşık 70 soruluk bir anket kullanılarak kaynak kişilerin şifalı bitkilerden, sofra adablarına, yemek yeme saatlerinden kışlık hazırlıklarına kadar mutfak kültürlerine dair bilgiler toplanmıştır. Saha çalışmaları toplam sekiz kişilik bir ekip tarafından yürütülmüştür. Türkiye den bu ekipte yer alanlar Nihal Çevik Kadıoğlu (Kültür ve Turizm Bakanlığı), Neslihan Demirkol (Bilkent Üniversitesi), Petek Ersoy (Gazi Üniversitesi) ve Selcan Gürçayır dır (Gazi Üniversitesi). Makedonya adına çalışmalara Melahat Alievska (Millî Konzervasyon Merkezi), Sanja Dimovska (Makedonya Müzesi), Elizabeta Koneska (Makedonya Müzesi) ve Yasemin Nazım (Makedonya Müzesi) katılmıştır. Projenin
kapanış çalıştayı 17 Kasım 2009 tarihinde Üsküp te yapılmış, sekiz araştırmacı saha çalışmalarından elde ettikleri veriler doğrultusunda hazırladıkları bildirilerini bu çalıştayda sunmuştur. Bu projenin nihai ürünü olarak çalıştayda sunulan bildirilen yer aldığı üç dilli (Türkçe-Makedonca-İngilizce) bir kitap yayıma hazırlanmıştır.
İÇİNDEKİLER Sunuş I. Açış Konuşmaları Takdim Prof. Dr. Arsın AYDINURAZ Aynı Tadı Paylaşmak: Türk ve Makedon Mutfaklarına Bir Kültürel Koridor Olarak Bakmak Mehmet Kalpaklı Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Türk-Makedon Mutfak Kültürü Projesi M. Öcal Oğuz Makedonya da Somut Olmayan Mirasın Korunma Yöntemleri Valentino Dimitrovski Makedonya Türkiye Ortak Mutfak Kültürü Projesi Mahmut Evkuran II. Bildiriler Proje Çalışmaları ve Sonuçları Hakkında Kısa Bir Değerlendirme Elizabeta Koneska Geleneksel Makedon ve Türk Mutfağında Aynı İsimdeki Yemekler Melahat Alievska Türkiye ve Makedonya'da Ritüellere Bağlı Kutlamalarda Yapılan Yemekler Petek Ersoy
Türk ve Makedon Kültürlerinde Geçiş Ritüelleri ve Yemekler Selcan Gürcayır Türk-Makedon Mutfak Kültürü Etkileşiminde ve Mutfak Kültürünün Taşınmasında Kadının Rolü Neslihan Demirkol Sönmez Ortak Gelenekleriyle Türk ve Makedon Mutfak Kültürü Nihal Çevik Kadıoğlu Yemek Kültürü Bağlamında Balkan-Anadolu İlişkileri: Makedonya ve Türkiye Mutfaklarında Aynı Tadı Paylaşma ya Devam Etmeye Doğru Yasemin Nazım Hamur İşi Yemekleri Sanja Dimovska III. Ortak Mutfaktan Ortak Yemek Tarifleri IV. Fotoğraflar
Предговор I. Воведни излагања Споделување на исти вкусови: Вреднување на турската и македонската традиционална кујна како културен коридор Мехмет Калпакли Значењето на проектот за турската и македонската култура на исхрана како нематеријално културно наследство Мехмед Оџал Огуз Мерките за заштита на нематеријалното културно наследство во Република Македонија Валентино Димитровски II. Реферати Кус преглед на истражувањата за проектот Традиционална храна во Македонија и Турција Елизабета Конеска Јадења со исти називи од традиционалната турска и македонска кујна Мелахат Алиевска Јадења од Турција и Македонија кои се готват за обредите на премин Петек Ерсој Обредите на премин и јадењата во турскатата и македонската култура Селџан Гурчајир Улогата на жената во пренесувањето на културата на исхраната и меѓусебните влијанија на турската и македонската традиционална кујна
Неслихан Демиркол Сонмез Заеднички традиции од турската и македонската култура на исхрана Нихал Чокчевик Кадиоглу Балканско - анадолски релации во културата на исхраната - Прилог кон следењето на континуитетот во споделувањето на заедничкиот вкус во турската и македонската кујна Јасемин Назим Јадења од тесто Сања Димовска III. Рецепти од заедничката кујна IV. Фотографии
CONTENTS Introductory Words I. Opening Remarks Presentation Prof. Dr. Arsın Aydınuraz On the Project of Macedonia-Turkey Common Culinary Culture Mahmut Evkuran Sharing the Same Taste: Conceiving of Turkish and Macedonian Cuisines as a Cultural Corridor Mehmet Kalpaklı Turkish-Macedonian Cuisine Culture Project in the Context of the Intangible Cultural Heritage M. Öcal Oğuz Measures For The Protection of The Intangible Cultural Heritage of The Republic of Macedonia Valentino Dimitrovski II. Proceedings Brief Overview of The Research On The Project Traditional Diet in Macedonia and Turkey Elizabeta Koneska
The Dishes Sharing the Same Name in the Traditional Macedonian and Turkish Cuisines Melahat Alievska Turkish and Macedonian Celebration Food in Rituals Petek Ersoy The Passing Rituals and Dishes in the Turkish and Macedonian Cultures Selcan Gürcayır The Role of Women in the Interaction and Transfer Between the Turkish and Macedonian Cuisine Culture Neslihan Demirkol Sönmez The Turkish and Macedonian Cuisine Culture with Common Traditions Nihal Çevik Kadıoğlu Balkan-Anatolian Relations in the Food Culture: Toward the Follow-Up on the Continuity in Sharing the Same Taste in the Macedonian and Turkish Cuisines Yasemin Nazım Pasta Dishes Sanja Dimovska III. Common Recipes from the Common Cuisine IV. Photos