BÖLÜM 7 Beşeri Yapı 1. Yeryüzünde sıcaklık ve yağış gibi iklim özellikleriyle birlikte denizler, buzullar ve yüksek alanlar gibi etkenler nüfus ve yerleşmenin dağılışında önemli rol oynar. Doğal şartlar göz önüne alındığında aşağıdaki yerlerde nüfus ve yerleşmenin daha sık olduğu söylenebilir? Test 1 5. Bir ülkede nüfus ve yerleşmelerin dağılışında fiziki faktörlerin rolü fazla ise, o ülkenin geri kalmış olduğu söylenebilir. Buna göre, aşağıdaki ülkelerden hangisinde nüfus ve yerleşmelerin dağılışında fiziki faktörlerin rolü fazla değildir? A) Sibirya B) Himalayalar C) Orta Asya D) Antarktika E) Kuzey Amerika A) Hindistan B) Pakistan C) Afganistan D) Almanya E) Moğolistan 2. I. İsviçre II. İspanya III. Almanya IV. İngiltere V. İrlanda Yukarıda verilen ülkelerin hangisinde yer şekillerinin yüksek olması nedeniyle kış turizminin daha çok geliştiği söylenebilir? A) I B) II C) III D) IV E) V 3. Ekonomik faaliyetler, nüfusun sık ya da seyrek olmasında etkili olan beşeri faktörlerdir. Kuzeybatı Avrupa ülkelerinde nüfus ve yerleşmenin yoğunlaşmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha fazladır? A) Eğitim hizmeti B) Sağlık hizmeti C) Sanayileşme D) Ulaşım koşulları E) Tarımsal faaliyetler 6. İnsanlar, yaşayabilecekleri coğrafi ortamlarda yerleşmeler kurmuşlardır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yerleşmeleri sınırlayan faktörlerden biri değildir? A) Okyanuslar B) Buzullar C) Gelgit D) Yüksek dağlar E) Kuraklık 7. Yükselti ve yükseltiye bağlı olumsuz hava koşulları, aşağıdaki yerlerden hangisinde yerleşmeyi sınırlandırmıştır? A) Orta Asya B) Büyük Sahra C) Amazon Havzası D) Sibirya E) Himalayalar 8. Ekvatoral bölgede yerleşmeler 1500-2000 m den itibaren başlarken kutuplara gidildikçe yerleşmelerin alt ve üst sınırı deniz seviyesine doğru yaklaşmaktadır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin değişmesi sonucu gerçekleşmektedir? A) Tarımsal etkinlikler B) Sıcaklık C) Sanayi faaliyetleri D) Yağış E) Su kaynakları 4. Aşağıda verilen alanlardan hangisinde nüfusun az olması kuraklıktan kaynaklanmaz? A) Büyük Sahra çevresi B) Amazon havzası C) Orta Asya nın iç kesimleri D) Tuz Gölü çevresi E) Kalahari Çölü 9. Şehirlerin gelişiminde etkili olan pek çok etken vardır. Aşağıdaki şehirlerden hangisi idari bakımdan diğerlerinden önde gelen şehirlerden biridir? A) Mekke B) Marsilya C) Roma D) İzmir E) Selanik 314 1. E 2. A 3. C 4. B 5. D 6. C 7. E 8. B 9. C
10. Özellikle sanayi devriminden sonra maden ve madene dayalı sanayi faaliyetleri Avrupa da pek çok yerleşmenin büyük ve modern şehirlere dönüşmesini sağladı. Aşağıdaki şehirlerden hangisi bu tür şehirler arasında yer almaz? A) Essen B) Manchester C) Liverpool D) Münih E) Tahran 11. Kır yerleşmelerinin toplu ya da dağınık olmasını sağlayan temel etken aşağıdakilerden hangisidir? A) Su kaynakları B) Yapı malzemesi C) Yükselti D) Tarım ürünü çeşidi E) Yer altı kaynakları 12. Kır yerleşmelerinin konut yapımında kullanılan malzeme ile o çevrenin doğal ortamı arasında sıkı bir ilişki vardır. Buna göre, aşağıdaki alanlardan hangisinin kır yerleşmesinde, konutlarda yapı malzemesi olarak ahşap tercih edilir? A) Sibirya B) Orta Asya C) Amazon havzası D) Himalayalar E) Büyük Sahra 13. Bir yerleşmenin kır ya da kentsel yerleşme olarak kabul edilmesinde aşağıdakilerden hangisi belirleyici olamaz? A) Nüfus miktarı B) Ekonomik etkinlikler C) İdari yapı D) Sosyal-kültürel etkinlikler E) Yükselti 15. İlk şehirler Mezopotamya ve yakın çevresinde doğmuştur. Anadolu, Mısır, Hint ve Çin uygarlıkları da Mezopotamya gibi çok eski dönemlerde şehir yerleşmelerini geliştirmişlerdir. Yukarıda belirtilen alanlarda şehir yerleşmelerinin gelişmesinin en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Ulaşımın gelişmiş olması B) Yükseltinin az olması C) Maden yönünden zengin olmaları D) İdari yapının gelişmiş olması E) Zengin su kaynakları ve tarım alanlarına sahip olmaları 16. Şehirlerde ekonomik fonksiyonlar çeşitli olmakla birlikte, bazılarının gelişmesinde kültürel fonksiyonlar da ön plana çıkabilmektedir. Kudüs, Vatikan, Mekke şehirlerinin ortak kültürel fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) Üniversite şehirleridir. B) İdari başkenlerdir. C) Festival şehirleridir. D) Dini şehirlerdir. E) Kongre şehirleridir. 17. Küçük yerleşim alanları zamanla büyüyüp birbirine eklenmesiyle şehir adı verilen yerleşim alanları ortaya çıkmıştır. Şehirlerin gelişmesinde daha çok ekonomik faaliyetler etkili olmuştur. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ekonomik fonksiyona bağlı olarak gelişen şehirlere örnek olarak gösterilemez? A) Sanayi kenti B) Liman kenti C) Üniversite kenti D) Ticaret kenti E) Maden kenti BÖLÜM 7 14. Kırsal yerleşmelerin bir kısmı yıl boyunca kullanılırken bazıları hayvan otlatmak veya tarım ürün yetiştirmek için sadece yılın bir bölümünde kullanılır. Aşağıdakilerden hangisi yılın sadece bir bölümünde kullanılan köy altı yerleşmesidir? A) Köy B) Yayla C) Kasaba D) Mezra E) Çiftlik 18. Aşağıdakilerden hangisi kırsal yerleşme alanlarının özelliklerinden biri değildir? A) Sayıları oldukça fazladır. B) Tarım ve hayvancılık ön plandadır. C) Tarıma elverişsiz alanlara kurulanlarda ekonomik faaliyet hayvancılık ya da ormancılıktır. D) Genellikle çevresine göre yoğun nüfuslu alanlardır. E) Yerleşme dokuları birbirlerinden farklı olabiir. 10. E 11. A 12. B 13. E 14. B 15. E 16. D 17. C 18. D 315
BÖLÜM 7 Beşeri Yapı 1. İlk yerleşmelerde olduğu gibi günümüzde de şehirler en çok orta kuşakta toplanmıştır. Bu durum aşağıdaki verilen seçeneklerden hangisiyle daha çok ilgilidir? A) Ortama yükselti B) İklim şartlar C) Engebelilik D) Doğal bitki örtüsü E) Yer yapısı Test 2 6. Toplu köy yerleşmelerinin bulunduğu bir alanda, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kuru tarım yöntemi uygulanır. B) Nüfus yoğunluğu fazladır. C) Kurak-yarı kurak bir alandır. D) Bitki örtüsü cılızdır. E) Konutlar çok katlı değildir. 7. Dünya da yoğun nüfuslu alanlar incelendiğinde ya tarımın yoğun olarak yapıldığı akarsu boyları ya da sanayileşmenin geliştiği alanlar dikkat çekmektedir. 2. İlk yerleşmeler Mezopotamya da Fırat ve Dicle nehirleri arası, Mısır da Nil nehri çevresi, Hindistan da Ganj ve İndus nehirleri çevresinde toplanmıştır. Bu alanların hangi ortak özelliği ilk yerleşmelerin kurulmasında temel etken olmuştur? A) Verimli tarım alanları vardır. B) Nüfus fazladır. C) İstilalara uzak alanlardır. D) Eğitim seviyesi yüksektir. E) Akarsuların rejimi düzenlidir. Aşağıda verilen bölgelerden hangisinde nüfusun yoğun olma sebebi sanayileşme değildir? A) Almanya da Essen çevresi B) Orta Avrupa da Alsas-Loren bölgesi C) İndus ve Ganj çevresi D) İngiltere nin iç kesimleri E) Kuzeybatı Avrupa 8. Yerleşmelerin yeryüzüne dağılışında bazı etkenler sınırlayıcı rol oynarlar. 3. Aşağıdakilerden hangisi akarsu boylarına yerleşen ilk şehirlerin yararlandığı akarsulardan biri değildir? A) Nil B) Fırat C) Dicle D) Sakarya E) İndus 4. Aşağıda verilen şehir fonksiyonlarından hangisi, diğerlerinden yüz yıllar sonra ortaya çıkmıştır? A) Turizm şehirleri B) Ulaşım şehirleri C) İdari şehirler D) Tarım şehirleri E) Ticaret şehirleri Bu etkenler dikkate alındığında, aşağıdaki alanlardan hangisinin sık nüfuslu bölgelerden biri olduğu söylenebilir? A) Amazon havzası B) Büyük Sahra çevresi C) Kongo nehri çevresi D) Tuna nehri çevresi E) Himalayalar 9. Kırsal yerleşmelerde evlerin bir arada olduğu yerleşmeler toplu yerleşmeler olarak adlandırılır. Aşağıdakilerden hangisi toplu yerleşmelerin bulunduğu bölgelerin özelliklerinden biri değildir? 316 5. Nüfus sayısı ve idari bakımdan düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden daha küçük bir yerleşme birimidir? A) Kent B) Kasaba C) İlçe D) Köy E) Kom A) Tarım alanlarının geniş olması B) Su kaynaklarının yetersiz olması C) Kurak-yarı kurak iklime sahip olmaları D) Ulaşımın kolay olması E) Yer şekillerinin engebeli olması 1. B 2. A 3. D 4. A 5. E 6. B 7. C 8. D 9. E
10. İlk yerleşim yerlerinin seçiminde aşağıdakilerden hangisinin etkisi olmamıştır? A) Su kaynakları B) İklim koşulları C) Ulaşım D) Turizm etkinlikleri E) Toprak özellikleri 11. Kentsel yerleşmelerin bir kısmı ekonomik faaliyetlerle, bir kısmı sosyal ve kültürel aktivitelerle gelişmektedir. 12. Aşağıda verilen seçeneklerden hangisinde şehir ve onu geliştiren fonksiyon yanlış verilmiştir? A) Cambridge - Eğitim B) Marsilya - Liman C) Paris - İdari D) Atina - Sanayi E) Vatikan - Dini 15. Yerleşim alanlarının dağılışında, aşağıdakilerden hangisinin daha az etkili olduğu söylenebilir? A) Su kaynakları B) Bitki örtüsü türü C) İklim koşulları D) Tarım alanları E) Yer şekilleri 16. Yeryüzünde bazı akarsu havzalarında, iklim şartları ve gür bitki örtüsü nedeniyle, yerleşme olumsuz etkilenmiştir. Aşağıdaki akarsulardan hangisi bu duruma örnek verilebilir? A) Fırat B) Nil C) Amazon D) Ganj E) İndus BÖLÜM 7 Ekvator V Yukarıdaki Dünya haritasında verilen noktaların hangisinde, nüfus ve yerleşmenin yoğun olmasının temel sebebi tarımsal faaliyetlerdir? A) I B) II C) III D) IV E) V 13. Bir ülkenin coğrafi bölgeleri arasında, kırsal yerleşmelerin konut yapı malzemesi çeşitlilik gösteriyorsa, bu ülke için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Yer şekilleri sadedir. B) Çeşitli iklimler görülür. C) Gelişmiş bir ülkedir. D) Bitki örtüsü gürdür. E) Nüfus yoğunluğu fazladır. I III IV II 17. - Günümüzde en önemli ekonomik faaliyet madenciliktir. - Sibirya nın Tamir Yarımadası nın en batı ucunda bulunur. - Sovyetler Birliği döneminde askeri üst olarak kullanılıyordu. Yukarıda özellikleri verilen kent aşağıdakilerden hangisidir? A) La Paz B) Dikson C) Kiev D) Ulan Bator E) Bombay 18. Aşağıdaki kent yerleşmelerinden hangisi Avrupa nın güney kapısı olarak adlandırılan liman kentidir? A) Londra B) Paris C) Roma D) Marsilya E) Sofya 14. İklim ve yer şekilleri, nüfusun yeryüzüne dağılışını önemli ölçüde etkiler. Aşağıdaki yerlerden hangisi seyrek nüfuslu alanlardan biridir? A) Sibirya B) Orta Amerika C) Kuzeybatı Avrupa D) Güneydoğu Asya E) Kuzeydoğu Amerika 19. Köyler, yürütmekte oldukları ekonomik faaliyetlere göre sınıflandırılır ve adlandırılırlar. Aşağıdakilerden hangisi, ekonomik etkinliğine göre, sınıflandırılan köy tiplerine örnek olabilir? A) Dağ eteği köyleri B) Plato köyleri C) Balıkçı köyü D) Akarsu boyu köyü E) Ova köyü 10. D 11. D 12. C 13. B 14. A 15. B 16. C 17. B 18. D 19. C 317
BÖLÜM ÜNİTE 7 20. Aşağıdakilerden hangisi Beşeri Coğrafya nın alt dallarından biri değildir? A) Nüfus Coğrafyası B) Yerleşme Coğrafyası C) Turizm Coğrafyası D) Ulaşım Coğrafyası E) Ülkeler Coğrafyası 24. Köyaltı yerleşmesi, tek ev ile köy arasında geçiş tipidir. Aşağıdakilerden hangisi, köyaltı yerleşmesinin ortaya çıkmasında bir etken değildir? A) Arazinin engebeli olması B) Hayvanlar için otlak, barınak ihtiyacı C) Köylerdeki ekonomik faaliyetlerin çok çeşitli olması D) Tarım alanlarının parçalı oluşu E) Orman alanlarının topraksız ailelerce kullanılması 21. Herhangi bir alanda yerleşmenin kurulmasını ve gelişmesini etkileyen en önemli faktörlerden biri iklimdir. Aşağıdaki alanlardan hangisinde, iklim koşulları, yerleşmeyi sınırlandıran bir etken değildir? A) Amazon Havzası B) Orta Asya C) Batı Avrupa D) Kuzey Afrika E) Orta Avustralya 22. Aşağıdakilerden hangisi, yerleşmeyi sınırlandıran fiziki faktörlerden biri değildir? 25. Yükselti, genellikle yerleşmelerin sınırlanmasında önemli bir etkendir. Ancak bazı alanlarda alçak yerler yerine, yüksek yerlere yerleşilmiştir. Yukarıda sözü edilen alanlardan biri aşağıdakilerden hangisidir? A) Batı Avrupa B) Kuzey Amerika C) Sibirya D) Orta Asya E) Amazon Havzası 26. Diğer yerleşmelere göre nüfus bakımından kalabalık, insanların tarım ve hayvancılık dışında çalıştıkları yerleşmeler şehirlerdir. Şehirlerde ekonomik faaliyetler oldukça çeşitlidir. Essen, Zonguldak, Batman gibi şehirlerin ortak ekonomik faaliyeti aşağıdakilerden hangisidir? A) Tarım B) İklim C) Dağlar D) Su Kaynakları E) Bataklıklar A) Sanayi B) Tarım C) Orman D) Maden E) Liman 27. Günümüzden yaklaşık 10.000 yıl önce, insan, ilk şehir yerleşmelerini kurmuştur. 23. Aşağıdakilerden hangisi köylerin özelliklerinden biri değildir? A) Toplu ya da dağınık olabilirler. B) Geçici ya da kalıcı yerleşmeler olabilirler. C) Nüfusları genellikle 2000 in altındadır. D) Yayla, orman gibi ortak alanları vardır. E) Kırsal yerleşmelerin en büyüğüdür. Buna göre, ilk şehir yerleşmelerinin temel fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir? A) Ticaret B) Tarım C) Maden D) İdari E) Ulaşım 318 20. E 21. C 22. A 23. B 24. C 25. E 26. D 27. B