Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG

1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKĠ GELĠġMELER a. Kırmızı Et Sektörü Pazar Analizi AVRUPA BĠRLĠĞĠ: Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu 1

Grafik-3: Avrupa Birliğinde Dana Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, 2014 yılı ilk 7 haftayı içerir. Grafik-4: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu 2

Grafik-: 5 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu Grafik-6: Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları / 100 KG Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, 2014 Yılı ortalaması Ocak ayını içerir. 3

TÜRKĠYE: Hayvan Varlığı: TÜİK verilerine göre 2012 yılında büyükbaş hayvan sayısı bir önceki yıla göre %12,3 artarken küçükbaş hayvan sayısı ise %10,7 artmıştır. Yılsonu itibariyle sığır sayısı 13 milyon 915 bin baş, koyun sayısı 27 milyon 425 bin baş, keçi sayısı ise 8 milyon 357 bin baş olarak gerçekleşmiştir. Kesilen Hayvan sayısına göre ise büyükbaşta %8,5 artış gerçekleşmiş, Küçükbaşta ise %18,8 azalma yaşanmıştır. (Tablo-1) Tablo-1: Ülkemizde 2010-2012 Yılları Arasında Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı Hayvan Türleri 2010 2011 2012 2010 2011 2012 Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı Kesilen Hayvan Sayısı 2011-2012 % Değişim Hayvan Sayıları 2011-2012 % Değişim Kesilen Hayvan TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 11,0 BüyükbaĢ 11.454.526 12.483.969 14.022.347 2.617.966 2.579.020 2.798.460 12,3 8,5 Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 2.602.246 2.571.765 2.791.034 12,3 8,5 Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 Kültür melezi 4.707.188 5.120.621 5.776.028 Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 KüçükbaĢ 29.382.924 32.309.518 35.782.519 8.093.130 6.733.638 5.467.921 10,7-18,8 Koyun 23089691 25.031.565 27.425.233 6.873.626 5.479.546 4.541.122 9,6-17,1 Merinos 1086392 1.220.529 1.532.651 25,6 Yerli 22003299 23.811.036 25.892.582 8,7 Keçi 6293233 7.277.953 8.357.286 1.219.504 1.254.092 926.799 14,8-26,1 Kıl keçisi 6140627 7.126.862 8.199.184 15,0 Tiftik keçisi 152 606 151.091 158.102 4,6 Diğer 417 119 402.113 381.717-5,1 Grafik 7: 2010-2011-2012 yılları arası BüyükbaĢ ve KüçükbaĢ Hayvan varlığı (BaĢ) Kaynak: TUİK 4

Kırmızı Et Üretimi: TÜİK kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2013 yılında toplam kırmızı et üretimi bir önceki yıla göre %8,78 oranında artarken, sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %8,75 oranında artış göstermiştir. Koyun eti üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,92 oranında, keçi eti üretimi ise %35,13 oranında artmıştır. (Tablo-2) Tablo-2 Kırmızı Et Üretim Miktarı Ġstatistikleri 2010-2013 Kırmızı Et Üretim Miktarı Miktar ( Ton ) Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam 2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718 TOPLAM 2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915 2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700 2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125 2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584 Sığır 2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906 2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343 2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292 2010 813 1.219 958 397 3 387 Manda 2011 224 181 602 608 1 615 2012 565 926 79 166 1 736 2013 20 61 40 215 336 2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687 Koyun 2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076 2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189 2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943 2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060 Keçi 2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318 2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430 2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554 Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri Grafik 8. 2010-2013 Yılları arası I-II-III-IV. Dönem Üretim Ġstatistikleri Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri 5

Perakende Dana Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre 2013 yılında perakende dana eti ortalaması 24,66 TL/Kg. olmuştur. Söz konusu fiyat 2014 yılı Ocak ayında ise 25,94 TL dir (Grafik-9). Grafik-9: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg) Perakende Koyun Eti Fiyatları: TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2013 yılı ortalaması 25,21 TL dir. Söz konusu fiyat 2014 yılı Ocak ayında ise 26,05 TL dir (Grafik-10). Grafik-10 TUĠK Perakende Koyun Eti Fiyatları 6

Grafik-11 TÜĠK Perakende Sucuk Fiyatları Grafik-12 TÜĠK Perakende Sosis Fiyatları Grafik-13 TÜĠK Perakende Salam Fiyatları 7

KARKAS FĠYATLARININ DEĞERLENDĠRMESĠ: Dana Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı itibarı ile ortalama fiyat 15,43 TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı Ocak ayında ise fiyat 16,44 TL/Kg dır (Grafik-14). Grafik-14 Dana Karkas Ortalama Fiyatları Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Grafik-15 Yıllar Ġtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB) Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları: Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı fiyat ortalaması 18,01 TL/Kg dır. 2014 yılı Ocak ayı itibarı ile fiyat ise 19,87 TL/Kg olmuştur (Grafik-16). 8

Grafik-16 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri Tablo-3: Ticaret Borsalarında Ocak 2014 te Tescil Edilen Dana Karkas Mikt. ve Fiyatları Borsa Adı Miktar En az Fiyat En çok Fiyat Ortalama Fiyat Ankara 329.721 15,80 TL 18,00 TL 17,09 TL Ġstanbul 513.611 16,00 TL 18,00 TL 17,15 TL Kars Kayseri 225.208 15,50 TL 18,50 TL 16,80 TL Ġzmir Konya 29.681 16,00 TL 17,50 TL 16,95 TL Gaziantep Diyarbakır 501.317 15,75 TL 18,00 TL 17,25 TL Tokat 314.661 15,00 TL 16,40 TL 15,80 TL Ortalama 15,68 TL 17,73 TL 16,84 TL Grafik-17: Haftalık Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Kesim Fiyatları TL/Kg 9

Tablo-5:Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Fiyatları (20.02.2014) Sıra No ĠL Dana Bıçak Yağsız TL/KG Yağsız Kuzu Karkas TL/KG 1 Afyon 17,70 TL 2 Balıkesir 17,25 TL 22,00 TL 3 Diyarbakır 17,25 TL 21,00 TL 4 Edirne 17,30 TL 23,50 TL 5 Ġzmir 17,80 TL 6 KahramanmaraĢ 17,00 TL 7 Konya 17,25 TL 21,00 TL 8 Gaziantep 18,00 TL 9 Ġstanbul 17,80 TL 24,00 TL 10 Ankara 17,70 TL 23,25 TL 11 Elazığ 17,20 TL 20,00 TL 12 Burdur 13 Kayseri 17,75 TL 14 Amasya 17,75 TL 22,50 TL 15 Çorum 17,50 TL 20,00 TL 16 Sakarya 17,25 TL 19,50 TL 17 Tokat 17,80 TL 22,00 TL 17 Ortalama 17,52 TL 21,70 TL Tablo- 6: Sanal Marketlerdeki Perakende Fiyatları Tarih CİNSİ MİGROS CARREFOURSA REAL ET VE SÜT KURUMU Kıyma 21,99 TL 24,90 TL 19,80 TL 18,50 TL 26.02.2014 KuĢbaĢı 27,99 TL 26,90 TL 27,50 TL 23,00 TL Biftek 28,99 TL 29,90 TL 31,90 TL 26,90 TL Pirzola ** ** ** 31,90 TL Kuzu 49,99 TL ** ** 39,50 TL Pirzola Kaynak: Ulusal Marketlerin perakende fiyatları, * Et ve Süt Kurumu Tarak Pirzola fiyatıdır. Tablo- 7: Ġngiltere Haftalık Perakende Et Fiyatları 01.02.2014 EN EN ORTALAMA DÜġÜK YÜKSEK Dana Kıyma-özel 25,05 TL 19,59 TL 35,25 TL Dana Kıyma-standart 16,84 TL 9,81 TL 31,65 TL Dana KuĢbaĢı 28,87 TL 14,39 TL 37,21 TL Dana Bonfile 69,95 TL 50,65 TL 86,59 TL Kuzu Kıyma 27,63 TL 13,67 TL 38,59 TL Kuzu KuĢbaĢı 38,23 TL 17,99 TL 49,05 TL Kaynak: Meat Trades Journal/ meatprices.co.uk 10

Ġthalat Rakamları: Tablo- 8: 2013 Yılı Canlı Hayvan ve Karkas Et İthalat Verileri OCAK ġubat MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK DAMIZLIK DAMIZLIK DAMIZLIK BESĠLĠK KESĠMLĠK KARKAS KOÇ, TEKE, KOYUN KUZU DÜVELER SIĞIR DANA SIĞIR ETĠ KOYUN KEÇĠ KG 1.883.942 3.029.518 5.948.640 2.539.698 158.789 2.840.550 15.254 BAġ 3.382 14.653 12.994 3.235 62.200 419 TL 19.421.267 29.851.540 32.239.711 19.842.457 667.782 4.767.547 28.983 KG 2.218.090 4.420.605 6.000.257 87.896 17.400 BAġ 4.266 19.166 10.358 1.490 626 TL 24.115.551 41.974.643 32.801.419 328.633 41.760 KG 1.189.380 3.597.442 640.986 282.300 BAġ 2.252 15.006 4.843 TL 13.836.247 29.899.716 4.672.808 2.429.257 KG 1.526.790 1.125.231 105.559 12.070 17.460 BAġ 2.934 5.029 1.730 524 655 TL 19.098.589 10.683.441 655.882 70.181 106.194 KG 540.570 11.194.828 2.163.740 2.583.079 213.041 37.711 BAġ 980 46.277 4.834 3.566 970 TL 5.656.577 95.459.167 12.022.262 16.388.544 1.971.631 197.896 KG 724.088 956.535 290.700 151.560 6.390 BAġ 1.283 4.701 439 2.418 142 TL 7.445.288 9.824.228 1.834.998 1.136.863 127.746 KG 682.581 3.006.805 120.556 33.475 12.200 13.542 BAġ 1.344 14.729 177 704 300 326 TL 7.452.455 27.528.885 659.514 554.268 74.267 93.711 KG 2.628.630 201.093 14.950 BAġ 5.032 742 253 TL 27.501.532 2.117.243 79.827 KG 1.307.398 408.119 179.430 46.630 BAġ 2.356 1.654 3.459 941 TL 13.655.952 4.380.058 1.576.782 1.037.479 KG 1.282.381 1.038.091 376.818 107.205 20.007 BAġ 2.474 4.626 0 1.792 402 TL 15.002.344 10.284.278 2.747.303 1.395.260 356.586 KG 1.072.208 852.993 129.194 41.190 BAġ 2.219 4.185 2.221 850 TL 13.581.344 7.856.809 1.151.595 1.031.934 KG 1.204.310 16.980 34.454 70.409 17.500 BAġ 2.449 63 67 1.404 300 TL 15.918.686 159.625 199.539 623.808 82.890 Kaynak: TUİK 11

Grafik- 18: 2013 Yılında Ülkelere Göre Besilik Canlı Hayvan Ġthalatı (BaĢ) Kaynak: TUİK, Dış Ticaret Verileri Tablo- 9: Yıllar itibarı ile BüyükbaĢ ve KüçükbaĢ Canlı Hayvan Ġthalatı (BaĢ) 2010 2011 2012 2013 DAMIZLIK DÜVELER 17.303 76.761 48.164 30.971 BESĠLĠK SIĞIR 1.443 225.451 223.498 130.831 KESĠMLĠK DANA 118.578 164.360 193.972 28.869 DAMIZLIK KOYUN 275 1.191 10.663 27.115 DAMIZLIK KEÇĠ 155 268 440 2.935 KOYUN 209.437 626.270 181.763 63.694 KUZU 25.262 820.303 213.200 2.026 Tablo- 10: Yıllar itibarı ile Karkas Et ithalatı (Kg) 2010 2011 2012 2013 KARKAS SIĞIR ETĠ 50.657.514 110.731.351 25.436.804 6.140.581 12

b. Yem Sektörü Pazar Analizi Yem ve yem hammaddelerinin fiyatlarında 2013 yılının ilk aylarından itibaren düşmüş, ancak yılın son aylarında fiyatlarda bir artış görülmektedir. (Tablo 11-12) Tablo-11: Yıllar Ġtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON) *Yemlik *Yemlik Mısır Kepek ATK Besi yemi *Yulaf Süt yemi Arpa Buğday 2010 417 509 481 315 290 484 561 494 2011 521 580 622 429 363 665 824 686 2012 614 619 588 480 473 738 652 766 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Tablo- 12: 2013 yılı itibarı ile yem ve yem hammaddeleri aylık fiyatları (TL/TON) Yemlik Arpa *Yemlik Buğday Mısır Kepek ATK Besi yemi *Yulaf Süt yemi Ocak 707 739 646 556 586 821 701 853 Şubat 692 725 667 505 571 799 714 831 Mart 677 730 646 490 550 777 680 810 Nisan 667 748 646 485 530 756 650 778 Mayıs 667 732 651 480 540 756 600 778 Haziran 611 656 697 480 571 756 778 Temmuz 591 633 712 500 535 756 735 778 Ağustos 581 626 626 505 455 756 594 778 Eylül 576 633 586 485 429 756 567 778 Ekim 576 684 576 444 394 734 599 745 Kasım 596 738 596 434 444 734 630 745 Aralık 641 758 626 444 455 767 662 778 Ortalama 632 700 640 484 505 760 648 780 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB Grafik 19: 2013 Yılı Ġtibarı ile Yem ve Yem Hammaddeleri Fiyatları (TL/Ton) 13

c. Süt Sektörü Pazar Analizi Süt üretimi: TÜİK verilerine göre toplam süt üretimi 2012 yılında 17 milyon 401 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bunun 15.98 milyon tonu inek sütü olup, yaklaşık 7.93 milyon tonu sanayiye gönderilen inek sütü, geriye kalan 8 milyon ton süt ise, hane halkı tüketimi ve sokak sütü olarak kullanılmıştır. 2013 yılı itibarı ile toplanan inek sütü 7,9 milyon tondur (Tablo: 13) Tablo-13: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) Ġnek Sütü (Ton) Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam 2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011 2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794 2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485 2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605 Süt Fiyatları: TÜİK in TÜFE verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2013 yılı itibarı ile 2,35 TL/Kg dır. Ortalama Fiyat Ocak 2014 itibarı ile 2.50 TL/Kg. olmuştur. (Grafik-19) Grafik-19: Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.) Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG) Tablo-14: 2013 Yılı Çiğ Süt Fiyatları Dönemler Fiyat (TL/Litre) 2013 Ocak ġubat Mart 0,90 1 Ağustos 31 Aralık 1,00 2014 1 Ocak - 31 Ocak 1,00 1 ġubat - 1,05 Kaynak: Ulusal Süt Konseyi Verileri 14