Yeşil Kas Hastalığı
KONU Broiler karkaslarında görülen yaygın bir problem «Yeşil Kas» TERCÜME VE DEĞERLENDİRME Tercüme ve Derleme: Trouw TR Kanatlı Ürün Müdürü Kazım Bilgeçli KAYNAKÇA Bianchi, M., Petracci, M., Franchini, A. ve Cavani, C., 2006. The Occurence of Deep Pectoral Myopathy in Roaster Chickens. Poult. Sci., 2006, 85:1843-1846. Bilgili, S.F. ve Hess, B., 2002. Green Muscle Disease in Broilers Increasing. World Poultry-Elseiver Volume 18, No 4, 42-43. Bilgili, S.F. ve Hess, B., 2010. Yeşil Kas Hastalığı, Broilelerde İnsidensinin Azaltılması. Ross Teknik Bülten Kasım 2010, 1-4. Dinev, I. Ve Kanakov, D., 2011. Deep Pectoral Myopathy: Prevalence in 7 Weeks Old Broiler Chickens in Bulgaria. Revue Méd. Vét., 2011, 162, 6, 279-283. YAYININ KAPSAMI Ürün tanıtımıdır Tercümedir Kişisel veya kurumsal değerlendirmedir Derlemedir
ÖZET Yeşil kas hastalığı, derin pektoral myopati (DPM) ya da oregon hastalığı olarak da bilinen dejeneratif bir kas hastalığıdır. Günümüz modern çiftliklerde yetiştirilen broylerlerde gizli seyreden klinik belirti veya ölüm göstermeksizin şekillenen bir hastalıktır. Göğüs kaslarına gelen kan akımının azalması neticesinde şekillenir. Broylerlerin hızlı gelişmeleri ve kısa zamanda kesime gelmeleri, beraberinde hayvanların yeşil kas hastalığına yakalanma oranını arttırmaktadır. Genetik bir hastalık olduğu tahmin edilmekle birlikte yönetimsel yapılabilecek birkaç değişiklik ile yeşil kas hastalığı oluşumunu düşürmek mümkündür. Bu problemin her hangi bir patojen ile ilişkisi yoktur. Dolaysıyla insan sağlığını olumsuz etkilemez. Ancak estetik görüntüsü nedeniyle istenmeyen bir durumdur. SONUÇ Yeşil kas hastalığı, kanatlı hayvanlarda gizli seyreden ve belirlenmesi oldukça güç bir hastalıktır. Genelde herhangi bir klinik belirti veya ölüm göstermeksizin, göğüs kaslarına gelen kan akımının azalması neticesinde meydana gelir. Uygulanabilir bir tedavi yöntemi yoktur. Ancak, yönetimsel yapılabilecek birkaç değişiklik ile yeşil kas hastalığı oluşumunu düşürmek mümkündür. Bu konuda yapılması gereken şey, hayvanların gereksiz kanat aktiviteleri araştırılmalı ve en aza indirilmesini sağlayacak kümes içi ve sevk idare hataları belirlenip giderilmedir. Günümüzde çabuk gelişen broylerlerin arzu edilen büyüme verimine ulaşmaları ve anatomik yapıları beraberinde yeşil kas oluşum ihtimalini de beraberinde getirmektedir. Yeşil kas hastalığı karkasın en değerli kısmını etkilemesi nedeniyle, üretim kayıplarına neden olmakta ve sektörde ciddi bir sorunu teşkil etmektedir.
Başlık «Amerika Birleşik Devletleri nde yeşil kas hastalığından kaynaklanan toplam kaybın yaklaşık olarak 16 milyon $ olduğu tahmin edilmektedir.» Yeşil kas hastalığı, derin pektoral myopati (DPM) ya da oregon hastalığı olarak da bilinen dejeneratif bir kas hastalığıdır. Günümüz modern çiftliklerde yetiştirilen broylerlerde gizli seyreden klinik belirti veya ölüm göstermeksizin şekillenen bir hastalıktır. Göğüs kaslarına gelen kan akımının azalması neticesinde şekillenir. Broylerlerin hızlı gelişmeleri ve kısa zamanda kesim gelmeleri, beraberinde hayvanların yeşil kas hastalığına yakalanma oranını arttırmaktadır. Genetik bir hastalık olduğu tahmin edilmekle birlikte yönetimsel yapılabilecek birkaç değişiklik ile yeşil kas hastalığı oluşumunu düşürmek mümkündür. Bu problemin her hangi bir patojen ile ilişkisi yoktur. Dolaysıyla insan sağlığını olumsuz etkilemez. Ancak estetik görüntüsü nedeniyle istenmeyen bir durumdur. Etkilenmiş kas karkastan uzaklaştırıldıktan sonra, geriye kalan kısım insan tüketimi için uygundur. Etkilenmiş kas karkasın en değerli kısmını oluşturması nedeniyle yeşil kas hastalığı endüstride büyük ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Kanatlı endüstrisinde giderek artan bir sorun haline gelmesi ve ekonomik önemi nedeniyle endüstrinin dikkatini çekmeye başlamıştır. Amerika ve dünya çapındaki et kesim tesislerinden elde edilen son raporlar, broylerlerde DPM oluşumunun giderek arttığını göstermektedir. Seleksiyonun sürekli göğüs et verimi için yapılması ve sürekli marketlere daha ağır kilolarda hayvanların sunulması nedeniyle gelecekte DPM insidansının artması beklenmektedir. Amerika Birleşik Devletleri için DPM den kaynaklanan toplam kayıpların yaklaşık olarak yıllık 16 milyon $ olduğu tahmin edilmektedir.
«Yeşil kas hastalığı, derin pektoral myopati (DPM) ya da oregon hastalığı olarak da bilinen dejeneratif bir kas hastalığıdır.» Yeşil Kas Probleminin Oluşum Mekanizması Bir kanatlı hayvanın ağırlığının beşte birini oluşturan pektoral kaslar (major ve minor) kanatlılarda uçma kasını temsil etmektedir. Bu kaslar evcil kanatlılarda uçmak için kullanılmaz. Ancak kanat aktivitesine katılmaktadırlar. Major pektoral kaslar (göğüs filetosu) kanatların aşağıya doğru hareketinden sorumlu bir çift kas iken, minor pektoral kas (supracoracoid) kanadı kaldırmak üzere bir antogonist olarak çalışır. Çok sayıdaki diğer küçük kanat ve omuz kasları da diğer kanat hareket tiplerine (ileriye, geriye, esneme ve uzatma gibi) katılmaktadırlar. Kasılma esnasında major ve minor kaslar artan kan akımı ile birlikte genişler. Kasılma sırasında kasın çok ihtiyaç duyduğu oksijen ve besin maddesini sağlamak için kan dolaşımı önemli ölçüde artar. Bu nedenle kas hücre içi sıvısının artmasına bağlı olarak şişer. Çoğu kaslar genişlemek için yeteri kadar alana sahiptir. Bu yüzden boyutlardaki artış onların fonksiyonunu bozmaz. Her iki pektoral kasın şiddetli kasılmasına rağmen, sadece minor pektoral kas (supracoracoid) etkilenir. Minor pektoral kasın hacmen % 25 kadar genişlemesi oldukça problemlidir. Çünkü minor pektoral kas, dar bir kompartımana sıkışmış halde olup, elastik olmayan bir kas kapağı (fascia) ile sert esnemez bir bölme içerisinde yer almasından dolayı, aktivite sırasında genişleyemez. Kas içi basıncın, dolaşım kan basıncını aştığı hallerde kas içerisine doğru akan kan akımı durur. Devam eden kas aktivitesi ile hızlı bir oksijen yetersizliği gelişir. Bu nedenle kas liflerinde oksijen yetmezliğine bağlı iskemik gelişir. Buna, düşen kan ph sının etkisi de eklenir.
«Yeşil kas hastalığı yönetimsel hatalardan kaynaklanan bir problemdir.» Yeşil Kas Hastalığına Etki Eden Faktörler Cinsiyet. Erkek hayvanlarda dişilere nazaran daha fazla görülür. Hızlı büyüme oranı Hızlı gelişen ırklarda yavaş gelişenlere göre daha fazla ortaya çıkar. İklim Soğuk havalarda, sıcak havalara göre daha fazla görülür. Yüksek canlı ağırlığı Canlı ağırlığı 3,6 kg'ın altında olan hayvanlarda görülme sıklığı azdır. Aşırı kanat çırpma Göğüs eti oranının yüksek olması
«Akut lezyonlarda, bütün supracoracoid kas solgun ve şiş, bazen kanamalar ve fibrinöz bir tabaka ile kaplanmış görülür.» Major ve Mikroskobik Bulgular Akut lezyonlarda, bütün supracoracoid kas solgun ve şiş, bazen kanamalar ve fibrinöz bir tabaka ile kaplanmış görülür. Nekrotik dokular beyaz ya da solomon pembe rengindedir. Sadece dış kenarları yeşile dönmüştür. Lezyonlar genellikle supracoracoid kasların orta kısmı ile sınırlıdır. Erken evre DPM lezyon görüntüsü ödem, hyperaemia ve m. supracoracoideus un solması ile karakterizedir. Kronik durumlarda, kasın orta kısmı sarıyeşil renktedir. Kesildiği zaman, kas yüzeyi kuru ve gevrektir. İleri evre DPM vakasında, etkilenmiş kas, etkilenmemiş kasın tersine yoğun yeşil görüntüde ve kanamalar şeklindedir. Mikroskobik olarak incelendiğinde, dejeneratif nektrotik değişiklikler veya yer yer asidofili ve ödem içeren zenker dejenerasyonu (çizgili kas hyaline dejenerasyonu) gözlenir. Etkilenmiş alanda çoğunluğunu makrofajların ve bazı heterofil lökositlerin oluşturduğu inflamatuar hücre infiltrasyonu görülür. Histolojik olarak, şiş ve nektotik kas lifleri büyük zonlar halinde görülür. Nekrotik ve dejenere olmuş miyofibriller lezyonların erken aşamasında tipik olarak makrofajlar tarafından işgal edilirler. Kronik lezyonlarda, daha ileri evrelerde, derin pektoral kasın etkilenmiş kısımları fibröz-adipoz dokuyla yer değiştirir.
«Yeşil kas hastalığına hayvanların kesime gitmeden önceki en az 24-48 saat arasındaki kanat çırpma hareketleri neden olur.» Yeşil Kas Hastalığının Kontrolü Yeşil kas hastalığına hayvanların kesime gitmeden önceki en az 24-48 saat arasındaki kanat çırpma hareketleri neden olur. Yeşil kas hastalığının azaltılması broyler sevk idare sorumluluğundadır. Gereksiz kanat aktivitesini asgari düzeye indirecek sürü sevk-idare esaslarını 3 başlık altında toplayabiliriz. 1. Hayvanlar korkutulmamalı ve strese sokulmamalı. a)kümes içerisine diğer hayvanların girmesine izin verilmemeli. b) Hayvanları rahatsız edecek siren, traktör, jeneratör gibi yüksek seslere engel olunmalı. c) Hayvan tartımları sınırlı tutulmalı, bacaklarından tutup asmak yerine bir kova içerisinde tartılmalı. 2. Ani ve aşırı kanat çırpmaları sınırlandırılmalı. a) Kümes içerisindeki insan aktiviteleri sınırlandırılmalı. b) Hayvanlar arasında hızlı yürümekten sakınılmalı. Bu hayvanların yığılmasına sebep olabilir. c) Yakalama esnasında hayvanlara nazik davranılmalı. Hayvanlar kanatlarından yakalanılmamalı. d) Hayvanlar kesimhaneye sevk edilirken konuldukları kasalardaki düşük hayvan yoğunluğu problemlere neden olabilir. Ayrıca bu kasalar gereksiz yere hareket ettirilmemeli. 3. Tüm sürünün mizacı kontrol altına alınmalı. a) Hayvanlar, artan ışık şiddetine artan aktivite ile yanıt verirler. b) Ani ve yüksek düzeyli ışık şiddeti artışlarından sakınılmalı. c) Uzun süreli (3-4 saatten fazla) yem ve/veya su kısıtlaması yapmaktan sakınılmalı. d) Metrekare başına düşen hayvan yoğunluğunun, yemlik ve suluk sayılarının yeterli olduğundan emin olunmalı.