Milli Eğitim Bakanlığı ve öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumları temsilcilerinden oluşturulan "Öğretmen Yeterlikleri Komisyonu" 1999 yılında başlattığı çalışmalarını 2002 yılında tamamlayarak öğretmen yeterliklerini belirlemiştir. Komisyon, öğretmenin eğitme-öğretme (pedagojik formasyon) yeterliklerini 14 ana yeterlik altında 206 alt yeterlik olarak ayrıntılı bir biçimde ortaya koymuştur. Belirlenen bu yeterlikler Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) ve MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından uygun bulunmuştur. MEB'in (2002) eğitme-öğretme bilgi ve becerileri boyutunda belirlediği ana yeterlikler ve alt yeterlikler okul öncesi eğitimi öğretmeninin yeterlilikleri dikkate alındığında ise bu bağlamda şöyle sıralanabilir: 1. Çocukları Tanıma 1.1. Çocukların fiziksel özelliklerini tanıma 1.2. Çocukların sosyo-ekonomik özelliklerini tanıma 1.3. Çocukların grup ilişkilerini tanıma 1.4. Çocukların zihinsel özelliklerini tanıma 1.5. Çocukların duygusal özelliklerini tanıma 1.6. Çocukların psiko-motor özelliklerini tanıma 1.7. Çocukların hazır bulunuşluk düzeyini belirleme 1.8. Çocukların öğrenme stilini tanıma 1.9. Çocukların ilgi ve yeteneklerini gözleme 1.10 Çocuğu tanımada ilgililerle iş birliği yapma 2. Etkinliği Planlama 2.1. Etkinliğin amacını belirleme 2.2. Etkinliğin içeriğini belirleme 2.3. Etkinliğin öğretim yöntemini belirleme 2.4. Etkinliğin materyalini belirleme 19
2.5. Etkinliğin ortamını belirleme 2.6. Ölçme ve değerlendirme araçlarını belirleme 2.7. Yıllık plân yapma 2.8. Günlük plân yapma 2.9. Gezi- gözlem, deney plânı yapma 3. Materyal Geliştirme 3.1. Tepegöz saydamı hazırlama 3.2. Slayt hazırlama 3.3. Elde şema-şekil ve grafik hazırlama 3.4. Araç-gereci hazırlama 3.5. İlgi köşeleri düzenleme 3.6. Model hazırlama 3.7. Materyal uyarlama 3.8. Çocuğa materyal hazırlatma 3.9. Bilgisayar ekranı hazırlama 3.10. Ses kaseti hazırlama 3.11. Video kaseti,cd hazırlama 3.12. Materyali arşivleme 3.13. Materyal kaydı tutma 3.14. Koleksiyon hazırlama 3.15. Pano, afiş, sergi düzenleme 20
4. Etkinlik Yapma 4.1. Çocuğun ilgi ve dikkatini çekme 4.2. Önceki etkinlikle yenisi arasında bağ kurma 4.3. Çocuğun ihtiyacı ile konu alanı, kavramlar arasında bağ kurma 4.4. Çocuğa amaçlara ulaşma yollarını farkettirme 4.5. Çocuğa etkinliğin amacını bildirme 4.7. Çocukların tümünü etkinliğine katma 4.8. Alan uzmanını konuk olarak çağırma 4.9. Etkinliği özetleme 4.10. Etkinliği değerlendirme 4.11. Çocuğun öğrenme eksikliklerini tespit etme, yanlışlıkları giderme 4.12. Çocukları bir sonraki etkinliğe geçişe hazırlama 4.13. Etkinliklere uygun Aile katılımını güçlendirici ev önerileri hazırlama 4.14. Sunuş yoluyla etkinlik uygulama 4.15. Buluş yoluyla etkinlik uygulama 4.16. Problem çözme yöntemiyle etkinlik uygulama 4.17. Soru-cevap yöntemiyle etkinlik uygulama 4.18. Tartışma yöntemiyle etkinlik uygulama 4.19. Gösteri yöntemiyle etkinlik uygulama 4.20. Rol oynama yöntemiyle etkinlik uygulama 4.22. Beyin fırtınası yöntemiyle etkinlik uygulama 4.23. Bire bir etkinlik uygulama 21
4.24. Proje yöntemiyle etkinlik uygulama 4.25. Deneysel etkinlik uygulama 4.27. Örnek olay yöntemiyle etkinlik uygulama 4.29. Modellerle etkinlik uygulama 4.30. Benzeşim yöntemiyle etkinlik uygulama 4.31. Projeksiyonla (slayt-tepegöz) etkinlik uygulama 4.32. Video ve VCD ile etkinlik uygulama 4.33. Bilgisayar ve CD ile etkinlik uygulama 4.34. Şema, şekil, grafik gibi görsel materyalle etkinlik uygulama 4.35. Basılı materyalle etkinlik uygulama 5. Etkinliği Yönetme 5.1. Çocukların kendilerini ifade edebilecekleri bir ortam oluşturma 5.2. Uygulanacak grup kurallarını çocuklarla belirleme, toplantı yapma 5.3. Olumlu ve olumsuz davranışları çocuklarla tartışma 5.4. Çocukları olumlu davranış yönünde motive etme 5.5. Olumsuz davranışı doğuran durumları iyileştirme 5.6. Pekiştirme ve kuralar listesi hazırlama, oyunlaştırma 5.7. Olumlu davranışı pekiştirme 5.8. Olumsuz davranışı düzeltme 5.9. Etkinlik ortamını düzenleme 5.10. Etkinlik zamanını yönetme 5.11. Etkinliğin hızını çocuğa göre ayarlama 22
5.12. İletişim düzenini kurma 5.13. Çocuk katılımını kontrol etme 5.14. Çocukları birbirleri ile kaynaştırma ve belirli amaçlar yönünde etkinlikte güdüleme 5.15. Çocukların sorunlarının çözümüne yardımcı olma 5.16. Çocukların liderlik özelliklerini geliştirme 5.17. Çocukların deneyimlerinden yararlanma 5.18. Etkinlik ortamı ile ilgili güvenlik önlemlerini alma 5.19. Çocuğa ilk yardım yapma 5.20. Etkinlik toplantıları düzenleme, yönetme 5.21. Okul içi diğer etkinliklerine grubu katma 6. Başarıyı Ölçme ve Değerlendirme 6.1. Çocuğun etkinliklerdeki performans ölçütlerini belirleme 6.2. Gözlem yapma 6.3. Davranış değerlendirme formları oluşturma, doldurma 6.4. Aile katılım formu oluşturma, doldurma 6.5. Gelişim dosyası hazırlama 6.6. Çocuk etkinlik dosyası hazırlama, değerlendirme 6.7. Değerlendirme yorumlarını okul yönetimi ile paylaşma 6.8. Çocuk velisine geri bildirim sağlama 6.9. Değerlendirme sürecine çocukların katılımını sağlama 6.10. Kendi uygulamalarının etkililiğini değerlendirme 6.11. Çocukların kendini değerlendirmesine yardımcı olma 23
6.12. Çocuğa uygun bir geri bildirim sağlama 6.13. Tutum ölçme 7. Rehberlik Yapma 7.1. Çocuklara rol modelliği yapma 7.2. Çocukları dinleme, onların kendilerini ifade etmelerine yardımcı olma 7.3. Çocuklara öğrenme ve davranış alışkanlıkları konusunda rehberlik yapma 7.4. Çocukların etkinliklerdeki başarıları konusunda rehberlik yapma 7.5. Çocukların ilgi ve yeteneklerini tespit etme 7.6. Çocukların farklı meslekleri tanımalarına yardımcı olma 7.7. Çocukların sonraki eğitimleri ile ilgili ailevi kararlara yardımcı olma 7.8. Çocukların genel nitelikli psikolojik sorunlarını çözmede yardımcı olma 7.9. Çocukların sağlık sorunlarını çözmede yönlendirici olma 7.10. Çocukların uyum sorunlarını çözmelerine yardımcı olma 7.11. Çocuklara sosyal becerileri konusunda yardımcı olma 7.12. Çocukların bireysel gelişimlerini izleme ve sorunlarını çözmede yardımcı olma 7.13. Çocuklara etkinlik kurallarında uymada rehberlik etme 7.14. Çocukların disiplin sorunlarına uygun müdahalelerde bulunma 7.15. Çocukların etkinlik süreçlerine katılımını destekleme 7.16. Anne, babalara/velilere çocukların gelişimleri konusunda rehberlik yapma 7.17. Çocuk sorunları ile ilgili rehberlik uzman ve servisleriyle işbirliği yapma 8. Temel Becerileri Geliştirme 8.1. Çocukların okuma-yazma becerilerini geliştirmelerine yardım etme 24
8.2. Çocukların görsel iletişim becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.3. Çocukların sözlü iletişim becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.4. Çocukların fen-doğa (deney) ve matematik becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.5. Çocukların öz bakım becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.6. Çocukların fiziksel ve el becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.7. Çocukların toplumsal yaşama uyum sağlama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olma 8.8. Öğrencilere görsel öğeleri anlama becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.9. Çocukların sanatsal becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.10. Öğrencilere estetik yargılarının geliştirilmesine yardım etme 8.11. Çocukların teknolojik okur yazarlık becerilerini geliştirme 8.12. Çocukların eleştirel becerilerini geliştirme 8.13. Çocukların kendi kendine öğrenme becerilerini geliştirmelerine yardım etme 8.14. Çocukların oyun ve müzik becerilerini geliştirme 8.15. Çocukların sosyal becerilerini geliştirme 8.16. Çocukların drama becerilerini geliştirme 9. Özel Eğitime Gereksinim Duyan Çocuklara Hizmet Etme 9.1. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklara hizmet etmek üzere kendini hazırlama 9.2. Özel eğitime gereksinim duyan çocukları belirleme 9.3. Özel eğitime gereksinim duyan çocukların iletişim becerilerini geliştirme 9.4. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için uygun eğitim malzemeleri plânlama 9.5. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için uygun eğitim materyalleri hazırlama 9.6. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için öğrenme ortamını yeniden düzenleme 25
9.7. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklara uygun öğretim tekniklerini uygulama 9.8. Özel eğitime gereksinim duyan çocukların gelişimini izleme ve değerlendirme 9.9. Özel eğitime gereksinim duyan çocukların sınıf arkadaşları tarafından benimsenmesini özendirme 9.10. Özel eğitime gereksinim duyan çocuklara kişisel ve sosyal problemleri konusunda rehberlik yapma 10. Yetişkinleri Eğitme 10.1. Kendisini yetişkinlerle birlikte çalışmaya hazırlama 10.2. Yetişkin eğitim gereksinimini saptama 10.3. Bireysel eğitim gereksinimlerini belirleme 10.4. Yetişkin eğitimi programlarını tanıtma 10.5. Yetişkinler için öğretimi plânlama 10.6. Yetişkinler için aktif öğrenme ortamı oluşturma 10.7. Eğitim sürecini yönetme 10.8. Yetişkinlerin performansını değerlendirme 10.9. Aile katılım programını tanıtma 10.10. Uygun aile katılım programları düzenlemede veliyi yönlendirme 11. Etkinlikler Dışı Faaliyetlerde Bulunma 11.1. Okul ve zümre kurullarına katılma 11.2. Çocuk velileriyle görüşme yapma 11.3. Okul-aile birliği/veli toplantılarına katılma 11.4. Çocuklar hakkında meslektaşlarıyla iş birliği yapma 26
11.5. Satın alma ve benzeri komisyonlara katılma 11.6. Bayrak törenini yönetme 11.7. İlgi alanına göre kurs ve seminerler düzenleme 11.8. Okulda nöbet tutma 12. Kendini Geliştirme 12.1. Meslekî yayınları izleme 12.2. Bilimsel etkinliklere (kurs, seminer, sempozyum, konferans vb.) katılma 12.3. Eğitim-öğretim mevzuatını izleme 12.4. Deneyimlerini başkaları ile paylaşma 12.5. Yönetici ve müfettişlerle meslekî gelişim konusunda iş birliği yapma 12.6. Meslekî kuruluşlara aktif olarak katılma 12.7. Mesleği dışındaki sosyal ve kültürel etkinliklere katılma 12.8. Velilerden kendi performansıyla ilgili geri bildirim alma 12.9. Meslektaşlarından, kendi performansıyla ilgili geri bildirim alma 13. Okulu Geliştirme 13.1. Okuldaki fiziksel kaynakları verimli kullanma 13.2. Okul-çevre etkileşimini sağlamada yönetime yardımcı olma 13.3. Öğretmen adaylarına uygulama öğretmenliği yapma 13.4. Aday öğretmenlere rehberlik yapma 13.5. Mezunları izleme çalışmalarına katılma 13.6. Okulun programları hakkında geri bildirim sağlama 13.7. Okul büro yönetim hizmetlerine yardımcı olma 27
13.8. Okul-işyeri koordinatörlüğü yapma 13.9. Fon/kaynak yaratma 13.10. Yönetimle iş birliği yapma 13.11. Okulun işleyişi ile ilgili görüş ve önerilerde bulunma 13.12. Okul sistemiyle ilgili sorunların çözümüne katılma 14. Okul-Çevre İlişkilerini Geliştirme 14.1. Okul çevresini tanıma 14.2. Okulu çevreye tanıtma 14.3. Meslek kuruluşları ile iş birliği yapma 14.4. Okul-aile iş birliğine katkıda bulunma 14.5. Toplumsal gelişmeye önderlik etme I. Okul Öncesi Eğitiminde Aday Öğretmen Uygulamalarının Önemi Teknoloji ve bilgi akışındaki hızlı değişim nedeniyle mesleğe yönelik eğitim programlarının içerisinde yer alan uygulama etkinliklerini gerçekleştirebilmek için söz konusu eğitimle ilgili çevreler ve eğitimi veren kurum arasındaki işbirliği kaçınılmaz hale gelmiştir. Günümüzdeki meslek adamı yetiştirmedeki gelişmelerden birisi ilgili tarafların işbirliği, diğeri ise kuram ve uygulama arası bütünleşmedir. Meslek adamı yetiştirme programlarının uygulama boyutu ise bu gelişmelere temel oluşturmaktadır. Bu durum okul öncesi öğretmenlik mesleği açısından ele alındığında, öğretmen olarak yetişecek öğrencilere kazandırılmak istenen beceri ve davranışlar hizmet öncesi öğretmen yetiştirme programlarına yerleştirilen meslek bilgisi ders ve faaliyetleri ile sağlandığı görülür. Ancak bu derslerin sunduğu bilginin uygulama faaliyetleri ile birleştirilmesi gerekir. Böylece öğretmen adaylarının mesleğe atılmadan önce öğretim uygulamaları ve staj yapmaları gerekliliği ortaya çıkar. Öğretmenlik uygulamaları özde okul öncesi öğretmende aranan mesleki yeterliliklerin bir boyutunu oluşturan eğitimin; teknik, teknolojik ve uygulama yönüyle ilgili olup, öğretmen adaylarına 28