Bartın Oran Fakültesi Dergisi 2012, Cilt: 14, Özel Sayı, 1-11 ISSN: 1302-0943 EISSN: 1308-5875 TRABZON VE BAZI İLÇELERİNDE KENT DOKUSUNDAKİ BİTKİLENDİRME TASARIMLARININ ÖLÇÜ-FORM AÇISINDAN İRDELENMESİ Banu KARAŞAH 1, Mustafa VAR 2 1 AÇÜ Oran Fakültesi Peyzaj Miarlığı Bölüü 08000, Artvin 2 KTÜ Oran Fakültesi Peyzaj Miarlığı Bölüü 61080, Trabzon ÖZET Bitkilendire tasarıı, tü tasarı disiplinlerinde olduğu gibi belirli tasarı öğeleri ve ilkeleri ışığında gerçekleştirilektedir. Bu çalışada, bitkilendire tasarıı kavraı ve tasarı öğelerinden ölçü ve for açıklandıktan sonra, araştıra alanı tanıtılış, hatalı olarak bitkilendire yapılan alanlar seçiliş ve seçilen alanlarda yanlışlıklar belirlenerek fotoğraflanış ve ileride oluşabilecek sorunlar çeşitli progralar (Autocad ve Photoshop) yardııyla ortaya konuştur. olarak da, bitkilerin evcut duruu ve gelecekte alacakları boyutlar tartışılarak öneriler getiriliştir. Anahtar Kelieler: Bitkilendire Tasarıı, Ölçü, For, Trabzon. DISCUSSION OF PLANTING DESIGN IN URBAN PATTERN IN TERMS OF SCALE-FORM IN TRABZON AND ITS COUNTY ABSTRACT Planting design is ipleented thanks to certain design eleents and principles as all design discipline. In this article, after explaning planting design concept and design eleents (scale, for), study area introduced, areas taken photo by deterination of istakes and axiu diension of plants expose by aid soe progras (Autocad and Photoshop). As a result, suggestions are given with discussing present and future diension of plants. Keywords: Planting Design, Scale, For, Trabzon. 1.GİRİŞ Bilinçsiz ve plansız kentleşe sonucu kentlerde açık alanlar yerlerini yapılara bırakış ve böylece kentlerde azalan yeşil alanlar, kent içerisindeki ekolojik dengenin bozulasına neden olup, kentlerin geleceğini tehdit altında bırakaya başlaıştır. Kent içindeki açık ve yeşil alanlar, he insan sağlığı ve yaşa kalitesi he de kent ekolojisi için öneli yer tutaktadır. Bitkiler, bu açık ve yeşil alanların en öneli eleanlarıdır. Bitkiler; çoğu kez estetik aaçla olduğu kadar fonksiyonel aaçla da kullanılaktadır. Örneğin bazı bitkiler, yaya trafiğini kontrol etek veya kötü görüntüleri perdeleek için fiziksel bariyer olurken bazıları da toprak erozyonunu önleede yardıcı olur. Kısacası bitkiler, peyzajda çevreizi iyileştirek ve doğanın işlevlerini koruak ve destekleek için fonksiyonel bir rol oynaaktadır (Scarfone, 2007). Bitkiler kullanıldıkları ekânları daha yaşanabilir ve canlı ekânlar haline getirir. Bitkilendire tasarıı çalışaları sayesinde insanlar günlük yaşaın üzerlerinde oluşturduğu baskıdan kurtularak doğayla buluşa olanağı bulaktadırlar. Bitki ateryali genellikle oran ve ziraat ühendisleri için bir üreti eleanı, iarlar ve sanatçılar için estetik bir elean, şehir plancıları için ise yaşa koşullarını iyileştiren alzeeler olarak görülektedir. Peyzaj iarları ise bitkileri sadece canlı, yaşayan veya üreti aaçlı elean olarak görekten öte onlara ekân tasarıının bir parçası, iarinin taalayıcı öğesi olan bir elean * Yazışa yapılacak yazar: banu_karasah@yahoo.co Makale etni 13.10.2011 tarihinde dergiye ulaşış, 03.11.2011 tarihinde bası kararı alınıştır.
B.Karaşah,M.Var Bartın Oran Fakültesi Dergisi gözüyle bakalıdırlar (Yıldızcı, 1988). Bitkiler, peyzaj iarlığı çalışalarında he estetik he de fonksiyonel işlevlere sahip tasarı eleanlarıdır. Bitkilendire tasarıında her sanat dalında olduğu gibi tasarı öğeleri ve ilkeleri vardır. Tasarıcı bu öğe ve ilkeleri dikkate alarak tasarılar yapar. Bitkilendire tasarılarında kullanılan ateryal canlı olduğu için, bitkilerde zaan içinde pek çok değişiklik eydana gelir. Bu değişiklikler, yıllar içinde ölçüde gerçekleşebildiği gibi, evsilere göre de biçi ve renkte olaktadır. Bu çalışanın aacı; Trabzon kentinde bitkilendire tasarıında ölçü ve for açısından yapılan yanlışlıkların ortaya koyulası ve ekân-ölçü, ekân-for ilişkisi göz önünde tutularak yapılacak bitkilendire tasarılarına yönelik çözü önerileri getirilesidir. 2. BİTKİLENDİRME TASARIMI Bitkilendire tasarıı; tasarı, bili ve sanatın beraberce el ele yürüdüğü bir süreçtir. Soyut anlada bir kavra oluşturulasını ve he güzel he de işlevsel ve doğru bir bitkilendire planı üretek için alanın çevresel istekleriyle bu soyutlaanın kobine edilesini gerektirir. İyi tasarı, bunları takiben gelen doğru uygulaa ve bakıla taalanır. Bir başka deyişle, bu süreç beceri, görüş ve sabır gerektirir (Leszczynski, 1999). Bitkilendire tasarıının ilk aacı ekâna işlevsel olarak katkıda bulunak ve bu şekilde kullanıcıların isteklerine cevap verebilektir (Robinson, 1992). Bitkilendire tasarıı; değerli doğal bitki topluluklarının tanınasını, bakıını ve yaban hayatı için sağlıklı, farklı ve güçlü bir yaşa ortaı tein eden yeni vejetasyonlar oluşturulasını sağlayarak, doğa ile insan arasındaki dengenin onarılasına yardıcı olur (Dee, 2001). Bu iki aacın yanı sıra özel olarak yetiştiriliş veya doğal bitkilerin güzelliğinden haz alak için olanaklar suna aacıyla da yapılaktadır. Çiçekleri, dalları ve eyveleri hissetek, koklaak ve seyretek, hatta rüzgârın ve yağurun bitkiler üzerinde oluşturduğu sesleri işitek, tü bunlar insanların günlük hayat kalitesini ölçüleez derecede yükseltir. Bitkilendire tasarıının aaçlarından biri olan estetik hoşnutluk göz ardı edileesi gereken bir konudur. Bitkilendire tasarıı, yapısal eleanların sert hatlarını yuuşatarak, evcut bitki örtüsündeki tahripleri tair ederek, görsel çirkinliği azaltarak ve göze daha hoş gelen, çekici alanlar yaratarak yapıların çevreye entegre edilesini sağlar (Robinson, 1992). Bitkilendire Tasarıı Ögeleri Bitkilendire tasarılarında da her sanat dalı için geçerli olan ölçü, for, çizgi, doku, renk gibi tasarı öğeleri evcuttur. Çalışada ele alınan tasarı ögeleri ölçü ve fordur. Ölçü; bitki ateryalindeki en öneli tasarı öğelerinden biridir ve bir tasarı için bitki seçiinde ilk önce değerlendirilelidir. Bitki ölçüsü bir boşluğun ölçülerini, tasarıın ilginçliğini ve tasarıın tü iskeletini direkt olarak etkiler. Bitki ölçüsü tü bitki özellikleri arasında özellikle belli bir uzaklıktan bakıldığında en dikkat çeken ve görünenlerden birisidir. Bir tasarıdaki bitkiler yükseklik ve genişliklerinin oluşturduğu siluetleriyle, tasarıa çeşitliliği veya tekdüzeliği verir (Booth, 1990). Bitkiler, ölçü bakıından çok fazla çeşitliliğe sahiptirler. 1 2 c den 100 110 lere kadar olan bu çeşitlilik beraberinde tasarı için çeşitli kolaylıklar ve zorluklar ortaya çıkaraktadır. Ölçü faktörü, estetik yönden olduğu kadar işlevsel bakıdan da tasarıda etkilidir. Örneğin bir rüzgâr, ses ve ku perdesinin veya görüş alanı dışında bırakılak istenen objeleri gizleek aacına yönelik bir bitkilendirede ekolojik, estetik, ekonoik vd. ilkelerin yanı sıra ölçü bakıından da bazı istekleri karşılaası gerekecektir. Yol, bulvar, eydan vb. alanların bitkilendirelerinde bitkilerin en son alacakları ölçünün iyi bilinesi gerekir. Bu ekân-ölçü ilişkisini iyi kurgulaak yönünden gereklidir (Var, 1997). Ölçek ve oran bakıından başarılı bir tasarı gözleyen kişiye ölçeği zihninde tartadan, kendini rahatsız hisseteden veya o ekânda kayboladan özgürce hareket ete olanağı sağlar (Leszczynski, 1999). Bitkilendire tasarıında for; bitkinin üç boyutlu biçiidir (Robinson, 1992). Başka bir ifadeyle, bitkilerin dış ana hattı veya silueti olarak tanılanır. Gövde, dallar ve yapraklar beraber foru oluştururlar. Bitkilerin forları yapraklı olduklarında daha güçlü algılanır, yapraklar döküldüğünde etki 2
TRABZON VE BAZI İLÇELERİNDE KENT DOKUSUNDAKİ BİTKİLENDİRME TASARIMLARININ ÖLÇÜ-FORM AÇISINDAN İRDELENMESİ zayıflar ve algılaa azalır (Walker, 1991). Bitkilerin for bakıından baskın hale gelesi ölçü bakıından büyüklüğüne bağlıdır. Yani ölçü bitki foru üzerinde etkilidir (Var, 1997). For; tasarıların öneli öğelerinden bir tanesidir. Bitki forları dinaik alanlar ve hoş siluetler oluşturada önelidir. İnsanlar ilk tepki olarak bitkilerin dış görünüşlerine reaksiyon vere eğiliindedirler (Booth, 1990). For sürekliliği olan tek tasarı ögesidir. Tü evsilerde algılanabilir (Walker, 1991). For; uyu ve çeşitliliği etkiler, fon ya da vurgu görevi yapabilir ve tasarıın diğer eleanlarıyla bitki örtüsü arasında koordinasyonu sağlar (Robinson, 1992; Booth, 1990).Bitki forları genel olarak 8 e ayrılaktadır. Bunlar; piraidal (konik), yuvarlak (küresel), oval, sütun, geniş (yayılıcı), sarkıcı, pitoresk ve sürünücü forlardır. 3. MATERYAL VE METOT Çalışanın ana ateryalini; Trabzon İli nin bazı ilçelerinde (Akçaabat, Beşikdüzü, Of, Sürene, Vakfıkebir) seçilen yeşil alanlarda yapılan düzenleelerdeki, ölçü ve for bakıından yapılan hatalar oluşturaktadır. Araştıra alanlarının seçilesinde; öncelikle alanların işlevleri belirlenerek, alanlar Canon PowerShot S2IS dijital fotoğraf akinesiyle çok sayıda fotoğraflanış ve bu fotoğraflar bilgisayar ortaında ön bir eleeden geçirilerek kullanılacak fotoğraflara karar veriliştir. Bitkilendire çalışalarında (Trabzon ve ilçelerinde) yapılan hataların saptanası ve çözü önerilerinin getirilesi aacına yönelik bu araştırada; çalışa birbirini izleyen 4 adıı içerektedir: İlk adıda bitkilendire tasarıı kavraı ve bitkilendire tasarıı ögelerinden for ve ölçü tanılanıştır. İkinci adıda çalışa alanı tanıtılıştır. Üçüncü adıda araştıra alanlarında yapılan hatalar belirlenerek fotoğrafları çekiliştir. duru değerlendirilerek türlerin evcut ve gelecekte alacakları boyutların planları Autocad 2007 prograıyla ve araştıra alanlarının son alacakları duruun ilustrasyonları ve alanlara yönelik öneri ilustrasyonlar Photoshop CS4 progralarıyla oluşturuluştur. Dördüncü adıda ise türlerin evcut duruu ve gelecekte alacakları boyutlar tartışılarak çeşitli öneriler getiriliştir. Çalışa Alanının Tanıtılası Trabzon; Türkiye coğrafi bölgelerinden Karadeniz Bölgesi nin doğu kesiinde yer alaktadır. Trabzon un kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Güüşhane ve Bayburt, doğusunda Rize, batısında Giresun ili bulunaktadır (Şekil 1). Trabzon yöresi, bitki coğrafyası bakıından Avrupa Sibirya (Euro-Siberian) flora alanının son derece zengin bir floristik yapıya sahip olan Kolşik (Colchis) kesiinde yer alaktadır. Bu zengin flora, yörede sahil kesiinden başlayarak dağların doruklarına değin değişik vejetasyon tiplerini ve bitkilendire zonları oluşturaktadır (Anşin, 1996). 3
B.Karaşah,M.Var Bartın Oran Fakültesi Dergisi Araştıra Alanlarının Seçildiği İlçeler Şekil 1. Çalışa alanının haritası 4. BULGULAR 4.1. Ölçü (Gelecekteki boy, çap vd.) ve For Bakıından Yapılan Hatalar 1, 2 ve 3 no lu araştıra alanları, Trabzon un ilçelerinde (Of, Pelitli ve Beşikdüzü) çift yönlü kent içi ara yollarında yapılış orta refüj bitkilendire çalışalarıdır (Şekil 2). Bu alanlarda kullanılan bitkilerin (1:Cedrus sp., 2: Cryptoeria sp., 3: Neriu sp.) ne diki aralığına ne de for olarak orta refüje uygunluğuna dikkat edileiştir. Bu kullanılan bitki türleri zaan içinde büyüyerek araçların geçişlerinde sorun oluşturacaktır. Bu araştıra alanlarının evcut ve son alacağı duruların plan gösterileri ve son alacağı duruların ilustrasyonları aşağıdaki gibidir (Şekil 3 4 5). 1 2 3 (c) Şekil 2: : 1 no lu araştıra alanı (Of), : 2 no lu araştıra alanı (Pelitli/Merkez) (c): 3 no lu araştıra alanı (Beşikdüzü) (Karaşah, 2006) 4
TRABZON VE BAZI İLÇELERİNDE KENT DOKUSUNDAKİ BİTKİLENDİRME TASARIMLARININ ÖLÇÜ-FORM AÇISINDAN İRDELENMESİ 0 1,6 0 4 Şekil 3: : 1 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006) : 1 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 0 1 Şekil 4: : 2 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006) : 2 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 0 1 Şekil 5: : 3 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006) : 3 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 4 ve 5 no lu araştıra alanları Trabzon un Beşikdüzü ve Of ilçesinde yaya yolu - araç trafiği arasında yapılış bitkilendire çalışalarıdır (Şekil 6). Bu alanlarda kullanılan bitki (Picea sp.) he yaya yolunun he de araç yolunun heen kenarında olduğu için gelecekte alacağı boyut dolayısıyla he yaya he de araç geçişlerinde sorun oluşturacaktır, aynı zaanda her iki örnekte de bitki araçlar tarafından zarar görecektir. Picea sp. bitkisinin alttan budanası estetik kriterler açısından uygun değildir. Bu araştıra alanlarının evcut ve son alacağı duruların plan gösterileri ve son alacağı duruların ilustrasyonları aşağıdaki gibidir (Şekil 7 ve Şekil 8). 5
B.Karaşah,M.Var Bartın Oran Fakültesi Dergisi 4 5 Şekil 6: : 4 no lu araştıra alanı (Beşikdüzü), : 5no lu araştıra alanı (Of) (Karaşah, 2006) Yaya Araç 0 1,6 0 4 Şekil 7: :4 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006) :4 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 0 1,6 0 4 Şekil 8: :5 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006) :5 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 6 no lu araştıra alanı Trabzon un Vakfıkebir ilçesinde Adliye binasının önünde ve 7 no lu araştıra alanı ise Trabzon un Beşikdüzü ilçesinin terinalinde yapılış bitkilendire çalışalarıdır (Şekil 9). Bu alanlarda kullanılan bitkiler (6: Cedrus sp. ve 7: Picea sp.) for ve ölçüleri dolayısıyla zaan içinde he yayaların geçişlerinde he de bu alanlarda araçlar park ederken sorun oluşturacaktır. Cedrus sp. bitkisinin de alttan budanası uygun değildir. Bu araştıra alanlarının evcut ve son alacağı duruların plan gösterileri ve son alacağı duruların ilustrasyonları aşağıdaki gibidir (Şekil 10 ve Şekil 11). 6
TRABZON VE BAZI İLÇELERİNDE KENT DOKUSUNDAKİ BİTKİLENDİRME TASARIMLARININ ÖLÇÜ-FORM AÇISINDAN İRDELENMESİ 6 7 Şekil 9: : 6 no lu araştıra alanı (Vakfıkebir), : 7 no lu araştıra alanı (Beşikdüzü) (Karaşah, 2006) 0 4 Şekil 10: : 6 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006), :6 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 0 1,6 0 4 Şekil 11: : 7 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006), :7 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 8 no lu araştıra alanı Trabzon un Sürene (Çaburnu) ilçesinde düzenleniş bir parkın çocuk oyun alanında yapılış bir düzenleedir (Şekil 12). Bu alanda kullanılan bitki (Cryptoeria sp.) oyun donatısının çok yakınında kullanılası nedeniyle gelecekte bu donatının fonksiyonunu yerine getireeesi gibi bir sorun ortaya koyacaktır. Cyrptoeria sp. bitkisi de aynı Picea sp., Cedrus sp. gibi türlerde olduğu gibi alttan budanası sonucu kötü forlar sergileyebilir. Bu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii ve son alacağı duruun ilustrasyonu aşağıdaki gibidir (Şekil 13). 8 Şekil 12: 8 no lu araştıra alanı (Karaşah, 2006) 7
B.Karaşah,M.Var Bartın Oran Fakültesi Dergisi 0 3 Şekil 13: : 8 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006), :8 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 9 no lu araştıra alanı Trabzon un Akçaabat ilçesindeki bir park girişinde yapılış bir çalışadır (Şekil 14). Kullanılan bitki (Neriu sp.) foru ve ölçüsü nedeniyle zaan içinde kullanıcıların ekânlara geçişlerinde sorun oluşturacaktır. Bu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii ve son alacağı duruun ilustrasyonu aşağıdaki gibidir (Şekil 15). 9 Şekil 14: 9 no lu araştıra alanı (Karaşah, 2006) 0 1,6 Şekil 15: : 9 no lu araştıra alanının evcut ve son alacağı duruun plan gösterii (Karaşah, 2006) :9 no lu araştıra alanının son alacağı duruun ilustrasyonu 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Bitkilendire tasarıı çalışalarında; diğer tasarı disiplinlerinden farklı olarak kullanılan ateryal (bitkiler) canlıdır. Bitkilerde yıllar içinde ölçüde ve forda değişiklikler eydana geldiği için bitkilendire çalışalarında zaan faktörü utlaka dikkate alınalıdır. Aksi takdirde; bu çalışada yer vereediğiiz örneklerin yanı sıra çalışaızda incelenen örneklerde de görüldüğü yaya ve araçların geçişlerinde sorunlar oluşturası ve bitkilerin zarar göresi gibi çeşitli sorunlar ortaya çıkacaktır. Seçilen 9 araştıra alanında görüldüğü gibi bitkilendire çalışalarında bitkilerin ölçü ve for özelliklerine hiç dikkat edileden bitkilendire çalışaları gerçekleştiriliştir. Bu örneklerde zaan içinde oluşacak sorunlar bulgular kısında ortaya konuştur. Bu örneklerdeki sorunlara öneri ilustrasyonlar ve bitki önerileri aşağıda veriliştir. 8
TRABZON VE BAZI İLÇELERİNDE KENT DOKUSUNDAKİ BİTKİLENDİRME TASARIMLARININ ÖLÇÜ-FORM AÇISINDAN İRDELENMESİ 1, 2 ve 3 no lu araştıra alanlarında kullanılan bitkilerin en son alacağı tepe tacı genişlikleri (1; Cedrus sp. :6-8, 2; Cryptoeria sp. : 4-6, 3; Neriu sp. :3-4 ) ve bitkilerin forlarının düşünüleden dikildikleri tespit ediliştir. Böyle bir duruda da araştıra alanlarında kullanılan bitkiler yolun belli bir kısını kaplayarak araçların geçişini engelleyerek he araçların he de bitkilerin zarar göresine neden olacaktır. Bu tip refüj alanlarının bitkilendire çalışalarında budaaya elverişli konik ve yuvarlak forlu çalı türlerinin, eğer ağaç kullanılası gerekiyorsa üstten dallana gösteren bitki türlerinin kullanılası doğru olacaktır. Bu tip alanlar için öneri ilustrasyonları ve kullanılabilecek bitkiler aşağıda veriliştir (Şekil 16). Şekil 16: 1, 2 ve 3 no lu araştıra alanları için öneri ilustrasyonları Bu alanlar için öneri bitki türleri; Thuja occidentalis Sargard, Juniperus counis Hibernica, Taxus baccata Fastigiata, Acer platanoides, Tilia sp., Robinia pseudoacacia Ubracuifera, Thuja occidentalis Rheingold olabilir. 4 ve 5 no lu araştıra alanlarında kullanılan bitkinin en son alacağı tepe tacı genişliğinin (Picea sp. : 6 8 ) ve forunun düşünüleden bitkilendire çalışasının gerçekleştirildiği belirleniştir. Bu iki alanda kullanılan tür he yaya he araç geçişlerinde sorun oluşturacaktır. Yaya ve araç trafiğinin olduğu bu tip alanlarda geçişleri engelleeyecek çalı türlerinin kullanılası uygun olacaktır. Ayrıca 5 no lu araştıra alanındaki gibi yaya yollarında yazın güneş ışığını engelleyecek kışın ise güneş ışığını geçirebilecek geniş yapraklı türlerin seçii uygun olacaktır. Bu alanlar için öneri ilustrasyonları ve kullanılabilecek bitkiler aşağıdaki gibidir (Şekil 17). Şekil 17: 4 ve 5 no lu araştıra alanları için öneri ilustrasyonlar Bu alanlar için öneri bitki türleri; Thuja occidentalis Rheingold, Rosarinus officinalis, Euonyus japonica, Lagerstroeria indica (Tijli), Cercis siliquastru (Tijli) olabir. 6 ve 7 no lu araştıra alanlarında da bitkilerin en son alacağı tepe tacı genişliğinin (6; Cedrus sp. : 6-8, 7; Picea sp. : 6-8 ) düşünüleden dikilerin yapıldığı tespit ediliştir. Bu araştıra alanlarında kullanılan bitkiler he park edilen araçlara zarar verecektir he de yaya geçişlerinde sorun oluşturacaktır. Bu nedenle bu tip alanlarda gölge yapası aacıyla yukarıdan dallanan bitkilerin veya budanabilecek ağaççık ya da çalı türlerinin tercih edilesi doğru olacaktır. Bu alanlar için öneri ilustrasyonları ve kullanılabilecek bitki türleri aşağıda veriliştir (Şekil 18). 9
B.Karaşah,M.Var Bartın Oran Fakültesi Dergisi Şekil18: 6 ve 7 no lu araştıra alanları için öneri ilustrasyonlar Bu alanlar için öneri bitki türleri; Lagerstroeia indica, Hibiscus syriacus, Thuja occidentalis olabilir. 8 no lu araştıra alanında da bitkinin gelecekte alacağı boy ve tepe tacının (Cryptoeria sp. : 4 6 ) düşünüleden bitkilendire çalışasının yapıldığı belirleniştir. İncelee alanında kullanılan bitki he çocuk ölçeği düşünüleden dikiliş he de ileride oyun donatısının içine geçerek oyun faaliyetinin gerçekleşesini engelleyeceği düşünüleiştir. Böyle alanlarda he çocuk ölçeğine uygun he de oyun donatısının fonksiyonunu engelleeyecek uygun çalı türlerinin ve çocukların ilgisini çekecek çiçekli türlerin tercihi uygun olacaktır. Bu alan için öneri ilustrasyonu ve kullanılabilecek bitki türleri aşağıdaki gibidir (Şekil 19). Şekil 19: 8 no lu araştıra alanı için öneri ilustrasyon Bu alan için öneri bitki türleri; Spireae sp., Viburnu opulus, Lantana caara, Hydrangea acrophylla, Azalea sp., Kochia scoparia vb. olabilir. 9 no lu araştıra alanında da he bitkinin gelecekte alacağı tepe tacı genişliği (Neriu:3-4 ) he de bitkinin for özelliği (dağınık for) dikkate alınadan alanda kullanıldığı görülüştür. Böyle bir duruda kullanıcıların alana girişlerinde sorun oluşacaktır. Böyle alanlarda yapılacak bitkilendire çalışalarında alana girişi vurgulaak için dağınık forların yerine pirait veya yuvarlak forların kullanılası uygun olacaktır. Bu alan için öneri ilustrasyonu ve alanda kullanılabilecek bitkiler aşağıdaki gibidir (Şekil 20). Şekil 20: 9 no lu araştıra alanı için öneri ilustrasyon Bu alan için öneri bitki türleri; Buxus sepervirens Rotundifolia, Thuja occidentalis Copacta, Thuja occidentalis Tiny tiy, Taxus baccata Fastigiata, Chaaecyparis lawsoniana Stricta, Cupressus sepervirens Pyraidalis Aurea vb. olabilir. 10
TRABZON VE BAZI İLÇELERİNDE KENT DOKUSUNDAKİ BİTKİLENDİRME TASARIMLARININ ÖLÇÜ-FORM AÇISINDAN İRDELENMESİ uç olarak; ölçü ve ölçü-for bakıından bitkilerin hatalı kullanıldığı saptanan 9 araştıra alanında kullanılan türlerin ölçüleri (tepe tacı ve boylana), forları ve alanlara uygunlukları düşünüleden dikilerinin gerçekleştirildiği ortaya çıkıştır. Bunun sonucunda da yukarıda bahsedilen sorunlar oluşacaktır. Bu sorunların oluşaasını sağlaak için de alanların he tasarı he de uygulaa aşaasında konunun uzanı peyzaj iarlarına görev verileli, tasarıcılarda bütün faktörleri göz önüne alalı ve bilgi birikiini kullanalıdır. KAYNAKLAR Anşin, R., ve Özkan C., 1996. Trabzon Yöresi Doğal Bitki Örtüsü, K.T.Ü Araştıra Fonu Projesi Trabzon, Proje No: 92.113.001.3. Booth, N., 1990. Basic Eleents of Landscape Architectural Design, Waveland Pres, Inc.Illinois, USA, 315p. Dee, C., 2001. For and Fabric in Landscape Architecture, Spon Press, London. Karaşah, B., 2006. Kentsel Dokuda Bitkilendire Tasarıında Yapılan Yanlışlıkların Belirlenesi Trabzon Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilileri Enstitüsü,, Trabzon, 165s. Leszczynski, N.A., 1999. Planting the Landscape-A Professional Approach to Garden Design, John Wiley&s. Inc., New York. Robinson, N., 1992. The Planting Design Handbook, Gower Publishing Copany Liited Gower House Craft Road Aldershot Hapshire Gu11 3HR, England, 271p. Scarfone, S.C., 2007. Professional Planting Design An Architectural and Horticultural Approach for Creating Mixed Bed Plantings, John Wiley&s. Inc.,Hoboken, New Jersey. 272p. Ürgenç, S. İ., 1998. Genel Plantasyon ve Ağaçlandıra Tekniği, İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayını, İ.Ü. Yayın NO: 3997, Oran Fakültesi Yayın No: 444, İstanbul. Var, M., 1997. Bitkilendire Tasarıı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Oran Fakültesi Peyzaj Miarlığı Bölüü Basılaış Ders Notları, Trabzon. Walker, T. D., 1991. Planting Design, Van Nostrand Reinhold, New York, 196p. Yıldızcı, A.C., 1988. Bitkisel Tasarı, Atlas Ofset, İstanbul. 11