4. HAFTA ISL 108 GENEL MUHASEBE II Bilançonun Pasif Yapısı ve Kısa Vadeli Yabancı Yrd. Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr Bilançonun Pasif Yapısı İşletmenin varlıklarını ve bu varlıkların kaynaklarını gösteren finansal tabloya bilanço denir. Bilançonun sol tarafı işletmenin varlıklarını yani aktif tarafı gösterirken; bilançonu sağ tarafı bu varlıkların hangi kaynaklardan finanse edildiğini yani pasif tarafı göstermektedir. LİKİDİTE Ekonomik Yapı BİLANÇO Belirli bir tarihte, bir işletmenin varlık ve kaynak yapısını gösteren temel mali tablodur. AKTİF (VARLIKLAR) I. Dönen Varlıklar CARİ AKTİF (İşletme Sermayesi) Hazır Değerler Alacaklar Stoklar II. Duran Varlıklar Bilanço 31/12/. PASİF (KAYNAKLAR) III. Kısa Süreli Yabancı CARİ PASİF IV. Uzun Süreli Yabancı V. Özkaynaklar SÜRE Mali Yapı Devamlı Sermaye 3 AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 4 Bilançonun Pasif Yapısı Pasif Hesapların Çalışma Kuralları Bilançonun sağ tarafını oluşturan kaynaklar (Pasifler) yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar diye iki temel gruba ayrıldıktan sonra, yabancı kaynaklarda; kısa vadeli yabancı kaynaklar ve uzun vadeli yabancı kaynaklar diye kendi aralarında ikiye ayrılır. Bu durumda bilançonun pasif tarafı aşağıdaki hesap sınıflarına ayrılır. III. Kısa Vadeli Yabancı : IV. : V.Öz: 5 Borç Pasif Hesaplar Alacak daki Azalışlar(-) İlk Kayıt(+) daki Artışlar(+)! Kaynak (Pasif) Hesapların Çalışma Kuralları! İlk kayıt hesabın alacak tarafına kaydedilir. daki artışlar, hesabın alacak tarafına kaydedilir. daki azalışlar, hesabın borç tarafına kaydedilir. Hesap alacak kalanı verir. (Borç kalanı vermez) 6 1
Pasif Hesapların Çalışma Kuralları Tekdüzen Hesap Planında pasif hesap kodu olmakla birlikte yanında(-) işareti varsa, bu hesap aktif nitelikli bir hesaptır. Bu tür hesaplar pasifi düzenleyici, ayarlayıcı, yada düzeltici hesaplar olarak da adlandırılır. Pasifi düzenleyici hesaplar pasif kalemlerin gerçek değerleri ile gösterilmesini sağlamak amacıyla kullanılır. Örneğin, 322 Borç Senetleri Reeskontu Hs.(-), 501 Ödenmemiş Sermaye Hs.(-), 408 Menkul Kıymetler İhraç Farkları Hs.(-) vb. Bu hesaplarda meydana gelen artışlar ilgili hesabın borcuna, azalışlar ise alacağa kaydedilirler. 3 Kısa Vadeli Yabancı (Kısa Vadeli Borçlar) 7 Kısa Vadeli Yabancı Kısa Vadeli Yabancı İşletme varlıkları üzerinden işletme sahipleri dışında kalan kişi ve kurumların payını gösteren kısma yabancı kaynak denir. Tekdüzen Muhasebe Sisteminde yabancı kaynaklar vadelerine göre ikiye ayırmıştır. Bunlardan ilk olan kısa vadeli yabancı kaynaklar en çok bir yıl içinde ödenecek borçlardan oluşur. Örneğin, kredi kuruluşları, özel finans kurumları, işletmenin iş ilişkisinde bulunduğu kişi ve kurumlar vb. yerlerden sağlanan ve vadesi bir yılı aşmayan borçlardır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır: 30 Mali Borçlar 32 Ticari Borçlar 33 Diğer Borçlar 34 Alınan Avanslar 35 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakkedişleri 36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 37 Borç ve Gider Karşılıkları 38 Gelecek Aylara Ait Gelir ve Gider Tahakkukları 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 9 Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 10 Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan kredilerle diğer uzun vadeli borçlar bilançoda bölümünü oluşturur. Uzun vadeli Yabancı aşağıdaki hesap gruplarından oluşur. 4 Uzun Vadeli Yabancı 42 Ticari Borçlar 43 Diğer Borçlar 44 Alınan Avanslar 47 Borç ve Gider Karşılıkları 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 49 Diğer 11 12 2
Uzun vadeli yabancı kaynaklar hesaplarındaki borçlardan vadesi 1 yılın altına inenler kısa vadeli yabancı kaynaklar bölümündeki hesaplara aktarılırlar. 13 Aktarma Kısa Vadeli Yabancı 30 Mali Borçlar 42 Ticari Borçlar 32 Ticari Borçlar 43 Diğer Borçlar 33 Diğer Borçlar 44 Alınan Avanslar 34 Alınan Avanslar 35 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri 36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 47 Borç ve Gider Karşılıkları 37 Borç ve Gider Karşılıkları 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 49 Diğer Uzun Vadeli Yabancı 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı 14 30 Mali Borçlar Grubu İşletme tüm faaliyetlerini kendi öz kaynakları ile yürütemeyeceği için borçlanmalara ihtiyaç duyabilir. Mali borçlar, işletmelerin ticari borçları ve diğer borçlarından farklı olarak kredi kurumlarından, para ve sermaye piyasalarından sağladıkları yabancı kaynakları ifade etmektedir. Kredi kuruluşları ya da piyasalardan sağlanan ve en fazla bir yıl içinde geri ödenecek olan borçların anapara, taksit ve faizleri mali borçlar hesap grubunda izlenir. Kısa ve uzun vadede incelenmektedir. 30 MALİ BORÇLAR GRUBU 30- Mali Borçlar grubu aşağıdaki hesaplardan oluşur. 300 Banka Kredileri Hs. Taksitleri ve 304 Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hs. 306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hs. 308 Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hs. (-) 309 Diğer Mali Borçlar Hs. 15 16 Para ve sermaye piyasasına borçlanma yoluyla yabancı kaynaklar Tekdüzen Muhasebe Sistemi nde mali borçlar grubunda toplanmıştır. Bu grupta bilanço günü itibariyle vadesine bir yıldan fazla süre kalmış bulunan banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan krediler ile işletme tarafından kaynak sağlamak amacıyla ihraç edilmiş menkul değerlerin izlendiği hesaplar yer alır. Mali borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 400 Banka Kredileri Hs. 405 Çıkarılmış Tahviller Hs. Grubu 407 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hs. 408 Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hs.(-) 409 Diğer Mali Borçlar Hs. 17 18 3
300 Banka Kredileri Hesabı İşletmenin kısa vadeli finansman ihtiyacını karşılamak üzere çeşitli bankalardan sağlamış olduğu kredilerin izlendiği hesaptır. Bankalar Kredi Talep edenlere iki türlü kredi sağlarlar 1-Nakdi Krediler: bankaların müşterilerine ödünç para vermek suretiyle kullandırdıkları kredilerdir. Bu kredilerin(ticari kredi) başlıcalar: ıskonto, iştira, avans kredisi ve borçlu cari hesaptır. 2-Nakdi Olmayan Krediler: Teminat Mektupları ve Kefalet Kredileri 300 Banka Kredileri Hesabı Hesabın İşleyişi: Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak olarak kaydedilir, kredilerin ödenmeleri halinde borç olarak kaydedilir. Bu hesabın alacak kalanı bankaya kısa vadeli krediden olan borcun mevcut durumunu gösterir. Borç 300 Banka Kredileri Hs. Alacak AZALIŞLAR (-) ARTIŞLAR (+) 19 20 300 BankaKredileri Hesabı Örnek 1: İşletme Akbank tan sağlamış olduğu 600.000 TL limitli kredi ile ilgili olarak dönem içinde aşağıdaki işlemler gerçekleştiriliyor. 1) 02.05.201. tarihinde kredi limitinden 75.000 TL nakit çekiliyor. / /201. 100 Kasa Hs. 75.000 300 Banka Kredileri Hs. -Akbank Kredi Hs. Bankadan nakit kredi çekilmesi 75.000 300 BankaKredileri Hesabı 2) 10.05.201. tarihinde %15 KDV si hariç 100.000 TL lik ticari mal satın alınıyor ödemesi bankaya verilen bir talimatla kredi hesabından ödeniyor. 153 Ticari Mallar Hs. 191 İndirilecek KDV Hs. 10.05.201. 300 Banka Kredileri Hs. -Akbank Kredi Hs. Banka Kredisi ile mal alınması 100.000 15.000 115.000 21 22 300 BankaKredileri Hesabı 3) 18.05.201. tarihinde 125.000 TL lik bir müşteri çeki işletmenin kredi borcuna mahsuben bankaya veriliyor. 300 BankaKredileri Hesabı 4) 25.05.201. tarihinde bankaya verilen bir talimatla 200.000 TL kredi hesabından mevduat hesabına aktarılıyor. 300 Banka Kredileri Hs. -Akbank Kredi Hs. 101 Alınan Çekler Hs. -A. Ticaret 18.05.201. Kredi borcunun çekle ödenmesi 125.000 125.000 25.05.201. 102 Bankalar Hs. Akbank Vadesiz Mevduat Hs. 300 Banka Kredileri Hs. -Akbank Kredi Hs. Kredi hesabından vadesi hesaba virman 200.000 200.000 23 24 4
300 BankaKredileri Hesabı 5) 31.05.201. tarihinde banka, kredi hesabına 8.000 TL faiz uyguladığını bir dekontla bildiriyor. 31.05.201. 780 Finansman Giderleri Hs. 8.000 300 Banka Kredileri Hs. -Akbank Kredi Hs. Kredi borcuna faiz işletilmesi 8.000 300 Banka Kredileri Hesabı Borç 300 Banka Kredileri Hs. Alacak 125.000 (3) 75.000(1) 115.000(2) 200.000(4) 8.000(5) 125.000 (3) 398.000 Banka Kredileri Hesabı Alacak Kalanı = 398.000 125.000 = 273.000 TL 25 26 400 Banka Kredileri Hs. Taksitleri Ve Faizleri Hesabı Bu hesap, banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan uzun vadeli (12 aydan fazla vadeli) kredilere ilişkin tutarların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Alınan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak olarak kaydedilir. Bilanço tarihinde vadesi bir yılın altına inen krediler 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabına aktarılarak bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu hesabın alacak kalanı işletmenin mevcut uzun vadeli banka kredilerinin toplamını verir. Uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde (normal faaliyet döneminde) ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar. Hesabın İşleyişi: Kısa vadeli olma niteliği kazanan kredi ana para taksitleri ile ödenecek duruma gelmiş faizleri bu hesaba alacak, ödendiklerinde ise borç yazılır. Bu hesaba aldıktan sonra hareketler 300 Banka Kredileri Hesabında olduğu gibi izlenir. 27 28 Taksitleri Ve Taksitleri Ve Örnek: İşletmemiz, bir bankadan 1 Ocak 201. tarihinde 3 yıl vadeli 210.000 TL tutarında kredi sağlanmıştır. Bu kredi ve faizi yıllık taksitler halinde ödenecektir. Faiz oranı %14 tir. Banka kredi tutarını işletmenin mevduat hesabına aktarmıştır. 01.01.201. 102 Bankalar Hs. 210.000 400 Banka Kredileri Hs. 210.000 Bankadan uzun vadeli kredi çekilmesi Aralık Ayı sonunda işlemiş faizin tahakkuk ettirilmesi: 210.000 x 12 x 14 Faiz Tutarı = = 29.400 TL 1.200 31/12/201.. 780 Finansman Giderleri Hs. 29.400 400 Banka Kredileri Hs. 29.400 İlk Yıla Ait Faizin Tahakkuk Ettirilmesi 29 30 5
Taksitleri Ve Borç 400 Banka Kredileri Hs. Alacak 31/12/201. 400 Banka Kredileri Hs. 210.000 / 3= 70.000 KrediTaksiti + 29.400 faizi 303 Uzun Vadeli Kredi Ana Para Borç Taksit ve Faizleri. 210.000 29.400 99.400 239.400 Ödenecekilk taksitin vadesine 1 yıldan az bir süre kalması 99.400 99.400 Taksitleri Ve AKTİF Varlıklar Toplamı. 31.12.201. Tarihli Bilançosu III. Kısa Vadeli Yabancı -Mali Borçlar 303 Uzun Vadeli Kredi Taksiti IV. Uzun Vadeli Yabancı Mali Borçlar Banka Kredileri V. Özkaynaklar Toplamı PASİF 0 99.400 140.000 31 32 Taksitleri Ve Borç 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve 02/01/201. Alacak 99.400 99.400 99.400 303 Uzun Vadeli Kredilerin Ana Para Borç Taksit ve 99.400 102 Bankalar Hs. 99.400 Kredi Taksiti ve Faizinin Ödenmesi 405 Çıkarılmış Tahviller Hesabı Sermayesi paylara bölünmüş şirketlerle, Kamu iktisadi teşebbüslerinin uzun vadeli kaynak sağlamak amacıyla tahvil çıkartmaları durumunda, çıkarılan tahvillerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Çıkarılmış tahviller nominal değerleri üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir. Bilanço tarihinde bir yılın altına inen anapara geri ödeme taksiti ve faizleri 304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri Hesabına aktarılırken bu hesaba borç kaydedilir. 33 34 304Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri Hesabı Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde(normal faaliyet dönemi içinde) ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Yukarıda belirtilen tahvil anapara borç, taksit ve faizleri bu hesaba alacak olarak kaydedilir, ödenmeleri halinde borç olarak kaydedilir. Örnek: Serdemir A.Ş yıllık % 22 faiz oranlı 5 yılda yıllık taksitlerle geri ödenmek üzere 700.000 TL lik tahvil ihraç ediyor. Satışa aracılık yapan aracı kurum 01.01.201. tarihi itibariyle tahvillerin tümünün satıldığını ve paranın bankadaki hesaba yatırıldığını bildiriyor. Faiz ve taksit ödemesi banka eliyle gerçekleştiriliyor. (izlenmeyi kolaylaştırmak için işletmenin yıllık mali tablo düzenlediği varsayılmıştır). 01/01/201 102 Bankalar Hs. 700.000 405 Çıkarılmış Tahviller Hs. 700.000 Tahvil ihracı 35 36 6
I.Yıl sonunda faiz tahakkuk ettirilmesi 7 0 0.0 0 0 x 1 2 x 2 2 F a iz T u ta rı = = 1 5 4.0 0 0 T L 1.2 0 0 31.12.201. 780 Finansman Giderleri Hs. 154.000 405 Çıkarılmış Tahviller Hs. 154.000 Faiz tahakkuk Borç 405 Çıkarılmış Tahviller Alacak 700.000 154.000 854.000 I.Yıl sonunda (Taksitin Kısa vadeli borçlara aktarılması) 31.12.201. 405 Çıkarılmış Tahviller Hs. 294.000 294.000 Taksitin kısa vadeli borçlara aktarılması Borç 405 Çıkarılmış Tahviller Alacak 700.000 154.000 294.000 854.000 37 38 I.Yıl sonunda (Taksitin Kısa vadeli borçlara aktarılması) 31.12.201. 405 Çıkarılmış Tahviller Hs. 294.000 294.000 Taksitin kısa vadeli borçlara aktarılması I. Taksitin banka aracılığı ile ödenmesi 02.02.201. 294.000 102 Bankalar Hs. 294.000 Taksitin kısa vadeli borçlara aktarılması Borç Alacak 294.000 294.000 Borç Alacak 294.000 294.000 294.000 39 40 305 Çıkarılan Bonolar ve Senetler Hesabı Tedavüldeki finansman bonoları ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonlar bu hesapta izlenir. Hesabın İşleyişi: Bu hesapta tanımlanan menkul kıymetler ihraç edildiğinde nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde ise hesaba borç olarak kaydedilir. 305 Çıkarılan Bonolar ve Senetler Hesabı Örnek: İşletme 90 gün vadeli % 15 faiz oranlı 100.000 TL lik finansman bonosunu nominal değerleri üzerinden 1 Mart günü banka aracılığıyla satıyor. Senetler, vade bitimi olan, 29 Mayıs günü faizi ile birlikte banka aracılığı ödeniyor. 01/03/201. 102 Bankalar Hs. 100.000 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hs. 100.000 Finansman Bonosu ihraç edilmesi 41 42 7
305 Çıkarılan Bonolar ve Senetler Hesabı 100.000 x 3 x 15 Faiz Tutarı = = 3.750 TL 1.200 Anapara Ödemesi = 100.000 TL Toplam Ödeme Tutarı = 29/05/201. 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hs. 780 Finansman Giderleri Hs. 103.750 TL 100.000 3.750 102 Bankalar Hs. 103.750 Çıkarılan Finansman Bonosu ve faizinin ödenmesi 306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hs. Çıkarılmış bonolar ve senetler kapsamına alınamayan diğer menkul kıymetlerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Yukarıda tanımlananlar dışında çıkarılmış diğer menkul kıymetler nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde ise borç olarak kaydedilir. 43 44 308 Menkul Kıymet İhraç Farkı Hesabı (-) Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta izlenir. Hesabın İşleyişi: Nominal değerin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farklardan gelecek döneme ait olanlar ve 408 Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hesabından bu hesaba aktarılanlar bu hesabın borcuna, menkul kıymetin vadesine paralel olarak itfa edilmesi kaydıyla hesaplanan itfa tutarları, 66 Finansman Giderleri grubundaki hesaplar karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. 308 Menkul Kıymet İhraç Farkı Hesabı (-) Örnek: İşletme 01.01.201. tarihinde 180 gün vadeli olarak ihraç edilen % 18 faiz oranlı 500.000 TL lik finansman bonosu, peşin değeri banka aracılığı ile 475.000 TL den satıyor. 01.12.201. 102 Bankalar Hs. 308 Menkul Kıymet ihraç Farkı Hesabı (-) 475.000 25.000 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hs. 500.000 Finansman Bonosu İhracı 45 46 308 Menkul Kıymet İhraç Farkı Hesabı (-) Örnek: İşletme 01.01.201. tarihinde 180 gün vadeli olarak ihraç edilen % 18 faiz oranlı 500.000 TL lik finansman bonosu, peşin değeri banka aracılığı ile 475.000 TL den satıyor. 01.01.201. 102 Bankalar Hs. 308 Menkul Kıymet ihraç Farkı Hesabı (-) 475.000 25.000 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hs. 500.000 Finansman Bonosu İhracı 308 Menkul Kıymet İhraç Farkı Hesabı (-) Örnek: Finansman Bonolarının tutarı ve faiz ödemeleri banka aracılığı ile ödeniyor. 29.06.201. 780 Finansman Giderleri Hs. 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hs. 308 Menkul Kıymet İhraç Farkı Hs. (-) 102 Bankalar Hs. Finansman bonoların faizi ile geri ödenmesi 25.000 500.000 25.000 500.000 47 48 8
309 Diğer Mali Borçlar Hesabı Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan mali borçların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Bu hesaba, borcun doğması halinde alacak kaydedilir, ödenmesi halinde borç kaydedilir. 49 Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan kredilerle diğer uzun vadeli borçlar bilançoda bölümünü oluşturur. Uzun vadeli Yabancı aşağıdaki hesap gruplarından oluşur. 4 Uzun Vadeli Yabancı 42 Ticari Borçlar 43 Diğer Borçlar 44 Alınan Avanslar 47 Borç ve Gider Karşılıkları 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 49 Diğer 51 52 Uzun vadeli yabancı kaynaklar hesaplarındaki borçlardan vadesi 1 yılın altına inenler kısa vadeli yabancı kaynaklar bölümündeki hesaplara aktarılırlar. 53 Aktarma Kısa Vadeli Yabancı 30 Mali Borçlar 42 Ticari Borçlar 32 Ticari Borçlar 43 Diğer Borçlar 33 Diğer Borçlar 44 Alınan Avanslar 34 Alınan Avanslar 35 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri 36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 47 Borç ve Gider Karşılıkları 37 Borç ve Gider Karşılıkları 48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 49 Diğer Uzun Vadeli Yabancı 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı 54 9
Para ve sermaye piyasasına borçlanma yoluyla yabancı kaynaklar Tekdüzen Muhasebe Sistemi nde mali borçlar grubunda toplanmıştır. Bu grupta bilanço günü itibariyle vadesine bir yıldan fazla süre kalmış bulunan banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan krediler ile işletme tarafından kaynak sağlamak amacıyla ihraç edilmiş menkul değerlerin izlendiği hesaplar yer alır. Mali borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 400 Banka Kredileri Hs. 405 Çıkarılmış Tahviller Hs. Grubu 407 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hs. 408 Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hs.(-) 409 Diğer Mali Borçlar Hs. 55 56 400 Banka Kredileri Hs. 405 Çıkarılmış Tahviller Hesabı Bu hesap, banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan uzun vadeli (12 aydan fazla vadeli) kredilere ilişkin tutarların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Alınan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak olarak kaydedilir. Bilanço tarihinde vadesi bir yılın altına inen krediler 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabına aktarılarak bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu hesabın alacak kalanı işletmenin mevcut uzun vadeli banka kredilerinin toplamını verir. Sermayesi paylara bölünmüş şirketlerle, Kamu iktisadi teşebbüslerinin uzun vadeli kaynak sağlamak amacıyla tahvil çıkartmaları durumunda, çıkarılan tahvillerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Çıkarılmış tahviller nominal değerleri üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir. Bilanço tarihinde bir yılın altına inen anapara geri ödeme taksiti ve faizleri 304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri Hesabına aktarılırken bu hesaba borç kaydedilir. 57 58 407 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hs. Çıkarılmış bonolar ve senetler kapsamına alınamayan diğer uzun vadeli menkul kıymetlerin izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Yukarıda tanımlananlar dışında çıkarılmış diğer uzun vadeli menkul kıymetler nominal bedel üzerinden bu hesaba alacak kaydedilir, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde ise borç olarak kaydedilir. 408 Menkul Kıymet İhraç Farkı Hesabı (-) Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta izlenir. 59 60 10
409 Diğer Mali Borçlar Hs. Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan uzun vadeli mali borçların izlendiği hesaptır. Hesabın İşleyişi: Bu hesaba, uzun vadeli borcun doğması halinde alacak kaydedilir, ödenmesi halinde borç kaydedilir. a İlişkin Problemler Dikkat edilmesi gereken hususlar: Kredi kurumlarına olan uzun vadeli borçlarla uzun vadeli borçlanma senetleri (tahvil gibi) karşılığında borçlanılan tutarlar bu bölümdeki ilgili hesaplarda izlenir. Mali borçlar finansman gideri doğuran borçlardır. Bu borçların faiz, komisyon, kur farkı gibi maliyetleri finansman gideri olarak muhasebeleştirilir. Mali borçların vadesi 1 yıla inenler bu gruptaki hesaplardan kısa vadeli kaynaklardaki 30 Mali Borçlar bölümünde yer alan ilgili hesaplara aktarılır. 61 62 Kaynakça Teşekkür Ederim Nalan AKDOĞAN, Orhan SEVİLENGÜL, Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, Gazi Kitapevi, Ankara. Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, Gazi Kitapevi, Ankara, 2011. Orhan Sevilengül, Çözümlü Muhasebe Problemleri, Gazi Kitapevi, Ankara, 2011. Yusuf Sürmen, "Muhasebe I", Celepler Matbacılık, Trabzon, 2010 Abdullah Karakaya, Genel Muhasebe Ders Notları, Safranbolu, 2002. Ahmet Vecdi CAN/ Sakarya Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Ders Notları Aydın Karapınar vd." Gayri Menkul Değerleme Uzmanlığı Hazırlık Kitabı, Gazi kitapevi, 2007. Nalan AKDOĞAN, Nejat TENKER, Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitapevi. CEMALCILAR, Ö., "Muhasebenin amaçlarına Ulaşmada Muhasebenin Kuramsal Yapısına Bağlılığın Gereği ve Önemi", Muhasebe ve Denetime Bakış, Ocak 2003. 8 No lu TMS-Maddi, Maddi Olmayan Duran Varlıklar ile Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar IASC, International Accounting Standards Committee, International Accounting Standards 1999, London, 1999. 63 Sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz temennisiyle, iyi çalışmalar dilerim 64 11