6-1 Anonim Şirketlerin Kuruluş Kayıtları Eski Türk Ticaret Kanunu nda Ani Kuruluş ve Tedrici Kuruluş şeklinde adlandırılan kuruluş şekillerine yeni kanunda açıkça yer verilmemiştir. Buna karşılık şirket kurucularının sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme, ifadesiyle ani kuruluş, halka arz edilecek paylar ifadesiyle tedrici kuruluşu kasteden yeni tanımlar kullanılmıştır. Kuruluş ile ilgili giderler istenirse 262 Kur. ve Örg. Gid. ne ya da doğrudan 770 Gen. Yön. Gid. ne kaydedilir. Örnek (Sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme şeklinde kuruluş -eski adı ile ani kuruluş- 6 kurucu ortak bir araya gelerek Seda Ses Aletleri Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi ni sermayenin tamamını şartsız taahhüt ederek kurmaya karar vermişlerdir. Her biri 1 kuruş olan 30.000.000 hisse senedi ile temsil edilecek 300.000,00 TL sermayenin yarısı şirket adına açılan hesaba yatırılmış, Kuruluş için yapılan (noter, matbaa, tescil vb.) 3.150,00 TL (150 TL si KDV) gider ortak V.S. tarafından ödenmiştir. Tescil ve ilandan sonra 60.000 TL bankadan çekilmiş, taahhütlerden kalan kısmın % 25 i şirket kasasına yatırılmıştır. Kalan son % 25 lik kısım bir yıl içinde ödenecektir. Kuruluş gideri ilgiliye ödenmiştir.
Sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme şeklinde kuruluş Kurucu ortakların sermaye taahhütlerinin kaydı 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 300.000,00 500.1 Kurucu Ortak V.S. Ödm.S. 50.000,00 500.2 Kurucu Ortak B.S. Ödm.S. 50.000,00 500.3 Kurucu Ortak C.S. Ödm.S. 50.000,00 500.4 Kurucu Ortak D.S. Ödm.S. 50.000,00 500.5 Kurucu Ortak E.S. Ödm.S. 50.000,00 500.6 Kurucu Ortak F.S. Ödm.S. 50.000,00 500 SERMAYE 300.000,00 500.1 Kurucu Ortak V.S. Serm.H. 50.000,00 500.2 Kurucu Ortak B.S. Serm.H. 50.000,00 500.3 Kurucu Ortak C.S. Serm.H. 50.000,00 500.4 Kurucu Ortak D.S. Serm.H. 50.000,00 500.5 Kurucu Ortak E.S. Serm.H. 50.000,00 500.6 Kurucu Ortak F.S. Serm.H. 50.000,00 6-2
Sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme şeklinde kuruluş Kurucu ortakların sermaye taahhütlerinin yarısını karşılamaları 102 BANKALAR 150.000,00 102.1 Ziraat Bankası 150.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 150.000,00 501.1 Kurucu Ortak V.S. Ödm.S. 25.000,00 501.2 Kurucu Ortak B.S. Ödm.S. 25.000,00 501.3 Kurucu Ortak C.S. Ödm.S. 25.000,00 501.4 Kurucu Ortak D.S. Ödm.S. 25.000,00 501.5 Kurucu Ortak E.S. Ödm.S. 25.000,00 501.6 Kurucu Ortak F.S. Ödm.S. 25.000,00 Bankaya yatırılan paranın bir kısmının çekilmesi 100 KASA 60.000,00 102 BANKALAR 60.000,00 102.1 Ziraat Bankası 60.000,00 6-3
Sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme şeklinde kuruluş Kuruluş için yapılan giderlerin ödenmesi (Kuruluş giderleri hesabına dikkat!) 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTL. GİD. 3.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 150,00 331 ORT. BORÇLAR 3.150,00 Kurucu ortakların sermaye taahhütlerinin kalan bir kısmını şirkete ödemeleri (%25) 100 KASA 75.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 75.000,00 6-4 501.1 Kurucu Ortak A.S. Ödm.S. 12.500,00 501.2 Kurucu Ortak B.S. Ödm.S. 12.500,00 501.3 Kurucu Ortak C.S. Ödm.S. 12.500,00 501.4 Kurucu Ortak D.S. Ödm.S. 12.500,00 501.5 Kurucu Ortak E.S. Ödm.S. 12.500,00 501.6 Kurucu Ortak F.S. Ödm.S. 12.500,00
Sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme şeklinde kuruluş Ortak V.S. ye olan borcun ödenmesi 331 ORT. BORÇLAR 3.150,00 100 KASA 3.150,00 Büyük defter kayıtları 100 KASA 102 BANKALAR 191 İNDİRİLECEK KDV 60.000,00 3.150,00 150.000,00 60.000,00 150,00 75.000,00 135.000,00 262 KUR. VE ÖRG. GİD. 102 BANKALAR 191 İNDİRİLECEK KDV 3.000,00 3.150,00 300.000,00 300.000,00 150.000,00 75.000,00 225.000,00 6-5
Sermayenin tamamını şartsız taahhüt etme şeklinde kuruluş Seda Ses Aletleri Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi nin 15.Mayıs.2009 Tarihli Kuruluş Bilançosu AKTİF PASİF I. DÖNEN VARLIKLAR 222.000,00 I. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK. 100 KASA 131.850,00 II. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK. 102 BANKALAR 90.000,00 III. ÖZ KAYNAKLAR 225.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 150,00 500 SERMAYE 300.000,00 II. DURAN VARLIKLAR 3.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-) - 75.000,00 262 KURULUŞ VE ÖRG. GİDERLERİ 3.000,00 AKTİF TOPLAMI 225.000,00 225.000,00 PASİF TOPLAMI 225.000,00 225.000,00 6-6
6-7 Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Örnek (Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş - eski adı Tedrici Kuruluş- 5 kurucu ortak bir araya gelerek Güçlü Tarım Alet ve Motorları Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ni tedrici şekilde kurmaya karar veriyorlar. Şirketin sermayesi ana sözleşmede 500.000,00 TL olarak belirlenmiş olup, 50.000.000 adet 1 kuruşluk hisseden oluşmaktadır. Sermayenin 1/10 u kurucu ortaklar tarafından nakit olarak Ziraat Bankası nda açtırılan bir hesaba yatırılacak, kalan kısmın 2 ay içinde halka arzı yapılacaktır. Kuruluş işlemleri sırasında kurucu ortak Kadir Güçlü tarafından yapılan 350,00 TL tutarındaki KDV dahil 5.250,00 TL lik gider, kurucular genel kurulunca kabul edilmiş, kuruluş işlemlerinden sonra bu tutar ortağa ödenmiştir. Kuruluş sürecindeki diğer işlemler; - SPK dan izin alınarak 45.000.000 adet hisse senedinin satışı için Garanti Bankası ile anlaşma yapılmıştır. (5.000.000 adedi Garanti Bankası nca alınmak suretiyle tüm hisse senetleri satılmıştır. Komisyon oranı % 0,5 tir) - Kurucu ortak reklam işleri için % 18 KDV dahil 2.300,00 TL ödemiştir. - Gerekli izin alındıktan sonra bloke edilen para çözdürülmüş, Garanti Bankası nda açtırılan ticari mevduat hesabına yatırılmıştır.
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Kurucu ortakların sermayenin 1/10 unu taahhüt etmeleri ve 50.000.000 adet 1 kuruşluk hisse senedi ihracı 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 500.000,00 500.1 Kurucu Ortak A.S. Ödm.S. 10.000,00 500.2 Kurucu Ortak B.S. Ödm.S. 10.000,00 500.3 Kurucu Ortak C.S. Ödm.S. 10.000,00 500.4 Kurucu Ortak D.S. Ödm.S. 10.000,00 500.5 Kurucu Ortak E.S. Ödm.S. 10.000,00 500.6 Diğer Pay Sahipleri Ödm.S. 450.000,00 500 SERMAYE 500.000,00 500.1 Kurucu Ortak A.S. Serm.H. 10.000,00 500.2 Kurucu Ortak B.S. Serm.H. 10.000,00 500.3 Kurucu Ortak C.S. Serm.H. 10.000,00 500.4 Kurucu Ortak D.S. Serm.H. 10.000,00 500.5 Kurucu Ortak E.S. Serm.H. 10.000,00 500.6 Diğer Pay Sahipleri Serm.H. 450.000,00 6-8
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Kurucu ortakların sermayenin 1/10 unu bankaya yatırmaları 102 BANKALAR 50.000,00 102.1 Ziraat Bankası 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 50.000,00 501.1 Kurucu Ortak A.S. Ödm.S. 10.000,00 501.2 Kurucu Ortak B.S. Ödm.S. 10.000,00 501.3 Kurucu Ortak C.S. Ödm.S. 10.000,00 501.4 Kurucu Ortak D.S. Ödm.S. 10.000,00 501.6 Kurucu Ortak E.S. Ödm.S. 10.000,00 Kuruluş izni üzerine bankadaki paranın çekilmesi 100 KASA 50.000,00 102 BANKALAR 50.000,00 102.1 Ziraat Bankası 50.000,00 6-9
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Kurucu ortak tarafından yapılan kuruluş giderlerinin kaydı 262 KURULUŞ VE ÖRG. GİD. 4.900,00 191 İNDİRİLECEK KDV 350,00 331 ORTAKLARA BORÇLAR 5.250,00 331.1 Kur. Ort K. Güçlü ye Borç 5.250,00 Hisse senetlerinin satılması için Garanti Bankası na teslim edilmesi 900 NAZIM HESAPLAR 450.000,00 900.1 Satıştaki Hisse Sen. Alacaklar 450.000,00 900.11 Garanti Bank. Satışa Sunulan H.S. 450.000,00 950 NAZIM HESAPLAR 450.000,00 950.1 Satıştaki His.Sen. Borçlar 450.000,00 950.11 İhraç Edilen Hisse Sen. 450.000,00 6-10
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Hisse senetlerinin satışı için yapılan ilan ve reklam giderlerinin kaydı 262 KURULUŞ VE ÖRG. GİD. 1.949,15 191 İNDİRİLECEK KDV 350,85 331 ORTAKLARA BORÇLAR 2.300,00 331.1 Kur. Ort. K. Güçlü ye Borç 2.300,00 Kurucu ortağın harcamalara karşılık şirketten yapılan ödeme 331 ORTAKLARA BORÇLAR 7.550,00 331.1 Kur. Ort. K. Güçlü ye Borç 7.550,00 100 KASA 7.550,00 Satılan hisse senedi bedellerinin Garanti Bankası nca blokesi 102 BANKALAR 450.000,00 102.2 Garanti Bankası 450.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 450.000,00 501.6 Diğer Pay Sahipleri Ö.S.H. 450.000,00 6-11
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Hisse senetlerinin satışının gerçekleşmesi üzerine Nazım H. kapatılması 950 NAZIM HESAPLAR 450.000,00 950.1 Satıştaki His.Sen. Borçlar 450.000,00 950.11 İhraç Edilen Hisse Sen. 450.000,00 900 NAZIM HESAPLAR 450.000,00 900.1 Satıştaki Hisse Sen. Alacak. 450.000,00 900.11 Garanti Bank. Satışa Sunu. H.S. 450.000,00 Hisse senedi satış komisyonu olarak Garanti Bankası na ödenen 262 KURULUŞ VE ÖRG. GİD. 2.250,00 100 KASA 2.250,00 Bloke edilen paranın aynı bankada açılan diğer hesaba aktarılması 102 BANKALAR 450.000,00 102.3 Garanti Bankası 450.000,00 102 BANKALAR 450.000,00 102.2 Garanti Bankası 450.000,00 6-12
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Büyük defter kayıtları 100 KASA 102 BANKALAR 191 İNDİRİLECEK KDV 50.000,00 7.550,00 50.000,00 50.000,00 350,00 2.250,00 450.000,00 450.000,00 350,85 450.000,00 50.000,00 9.800,00 950.000,00 500.000,00 700,85 262 KURULUŞ ÖRG.G. 331 ORTAKLARA BORÇ 500 SERMAYE 4.900,00 7.550,00 5.250,00 500.000,00 1.949,15 2.300,00 2.250,00 9.099,15 7.550,00 7.550,00 500.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SER. 900 NAZIM HESAPLAR 950 NAZIM HESAPLAR 500.000,00 50.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 500.000,00 500.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 6-13
Yardımcı defter kayıtları Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş 102 Ziraat Bankası 102.2 Garanti Bankası 102.3 Garanti Bankası 50.000,00 50.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 331.1 K.Güçlü ye Borç 500.1 Kur. Ort. A.S.H 500.2 Kur.Ort. B.S.H 7.550,00 5.250,00 10.000,00 10.000,00 2.300,00 7.550,00 7.550,00 500.3 Kur. Ort. C S.H 500.4 Kur. Ort. D. S.H 500.5 Kur. Ort. E. S.H 10.000,00 10.000,00 10.000,00 500.6 Diğer Pay Sa. S.H 500.1 Kur. Ort A.Ödm.S 500.2 Kur. Ort B.Ödm.S 450.000,00 10.000,00 10.000,00 10.000,00 10.000,00 6-14
Yardımcı defter kayıtları Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş 500.3 Kur.Ort. C. Ödm. S 500.4 Kur.Ort D. Ödm. S 500.5 Kur. Ort. E. Ödm. S 10.000,00 10.000,00 10.000,00 10.000,00 10.000,00 10.000,00 500.6 Diğ.Pay Sa. Ödm.S 900.1 Sat.His.Sen.Alacak. 900.11 Satışa Sun.His.S. 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 950.1 Sat.His. Borçlar 950.11 İhraç Edilen.His.S. 450.000,00 450.000,00 450.000,00 450.000,00 6-15
Payların Halka Arzı Yoluyla Kuruluş Güçlü Tarım Alet ve Motorları Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi nin 16.5.2009 Tarihli Kuruluş Bilançosu AKTİF PASİF I. DÖNEN VARLIKLAR 490.900,85 I. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK. 100 KASA 40.200,00 II. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK. 102 BANKALAR 450.000,00 III. ÖZ KAYNAKLAR 500.000,00 102.3 Garanti Bankası 450.000,00 500 SERMAYE 500.000,00 191 İNDİRİLECEK KDV 700,85 II. DURAN VARLIKLAR 9.099,15 262 KURULUŞ VE ÖRG. GİD 9.099,15 AKTİF TOPLAMI 500.000,00 500.000,00 PASİF TOPLAMI 500.000,00 500.000,00 6-16
Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması Anonim şirketlerin sermayelerinin artırılabilmesi için esas sermayenin tamamen ödenmiş olması gerekir. Değerleme yönünde alınacak bir karar geçersiz kabul edilir. Değerleme fonlarından yapılacak sermaye artışında esas sermayenin ödenmiş olma şartı aranmaz. Sermaye artışında her hissedar, yeni hisselerden sahip olduğu hisse oranında alır (Rüçhan hakkı, ön alım hakkı ). 6-17
Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması Sermaye değişikliği için gerekli işlemler; 1- Ana sözleşmede değişecek maddeler, eski ve yeni şekli ile karşılaştırılabilecek şekilde yönetim kurulu tarafından hazırlanır. 2- Değişiklik için ön izin almak üzere Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na bir dilekçe ile başvurulur. 3- Ana sözleşme değişikliğinin görüşülmesi amacıyla genel kurul toplantıya çağrılır. 4- Değişikli genel kurulca kabul edilir. 5- Değişiklik tescil ve ilân edilir. 6- İşlemlerin tamamlandığı Bölge Ticaret Müdürlüğü ne, o ilde yoksa doğrudan Bakanlığa bildirilir. 6-18
Yeni Hisse Senedi Çıkarılarak Sermaye Artırılması Örnek: Mesan Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi sermayesini 500.000,00 TL daha artırmak amacıyla nominal değeri 1 kuruş olan 50.000.000 adet hisse senedi çıkarmaya karar vermiştir. Artırılan sermayenin tümü mevcut ortaklar tarafından taahhüt edilmiş, ¼ ü Pamukbank a yatırılmıştır. Kalan kısım 3 ay içinde ödenecektir. Sermaye artırımı için 300,00 TL KDV dahil toplam 4.575,00 TL gider yapılmıştır. Mevcut ortakların sermaye taahhütlerinin kaydı 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 500.000,00 500 SERMAYE 500.000,00 6-19
Yeni Hisse Senedi Çıkarılarak Sermaye Artırılması Ortakların sermaye taahhütlerinin ¼ ünü bankaya yatırmaları 102 BANKALAR 125.000,00 102.1 Pamukbank 125.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 125.000,00 Sermaye artırımı için yapılan giderlerin kaydı 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 4.275,00 770.1 Emisyon Giderleri 4.275,00 191 İNDİRİLECEK KDV 300,00 100 KASA 4.575,00 6-20
Halka Açık Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması Sermaye Piyasası Kanunu na tabi halka açık şirketler, genel kurul kararına ihtiyaç duymaksızın sermaye artırımı yapabilmeleri için kayıtlı sermaye sistemini (ana sözleşmelerinde göstermek kaydıyla) seçebilirler. Kayıtlı sermaye tavan sermaye olarak belirlenir. Bu şirketlerde sermaye artırıldıktan sonra ulaşılan sermaye tutarına çıkarılmış sermaye denir. Kayıtlı sermaye tutarı ile çıkarılmış sermaye tutarı eşit olduğu zaman, kayıtlı sermaye tutarını artırmak için genel kurul toplanır ve kayıtlı sermaye tavanını yükseltmek üzere ana sözleşme değişikliğine gidilir. 6-21
Kayıtlı sermaye sistemi Kayıtlı Sermaye Başlangıç Sermayesi 6-22
Kayıtlı sermaye sistemi Kayıtlı Sermaye Çıkarılmış Sermaye Başlangıç Sermayesi 6-23
Kayıtlı sermaye sistemi Kayıtlı Sermaye Çıkarılmış Sermaye Başlangıç Sermayesi 6-24
Kayıtlı sermaye sistemi Kayıtlı Sermaye Çıkarılmış Sermaye Başlangıç Sermayesi 6-25
Kayıtlı sermaye sistemi Genel Kurul Çıkarılmış Kayıtlı Sermaye Başlangıç Sermayesi 6-26
Halka Açık Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması Halka açık şirketlere kolaylık sağlanması amacıyla yapılan bu uygulamada yine de tamamlanması gereken işlemler vardır. Bunlar; 1- Şirket yönetim kurulunun sermaye artırma kararı alması, 2- Sermaye Piyasası Kurulu na başvuru, 3- Kurulun onayından geçmiş İzahname nin tescil ve ilân işlemleri için Ticaret Sicili, ve Gazetesine başvurmak, 4- Kurul onayından geçmiş Sirküler yayınlamak, 5- Eski ortaklara rüçhan haklarını kullandırmak, 6- Rüçhan hakkı kullanıldıktan sonra kalan hisse senetlerinin halka satışını yapmak, 7- Satış süresi sonunda satılmayan hisse senetlerinin alımını taahhüt eden kurumlara satılması, 8- Satış sonuçlarını belgelerle birlikte SPK ya sunmak, 6-27
Halka Açık Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması 9- SPK ca satışın tamamen ve usulüne uygun olarak sonuçlandığını tespit etmek ve şirkete bilgi vermek, 10- Artırılan sermayenin şirketçe tescil ve ilânı, 11- Artırımın taahhüdüyle ilgili belge ve varsa teminatın iadesi için kurulun gerekli izni vermesi, 12- Kurulun sermaye artırımını Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na bildirmesi, 13- Hisse senetleri borsada işlem görüyorsa, satış süresinin bitiminden itibaren 30 gün içinde, kote ettirmek amacıyla şirketin borsaya başvurması. 6-28
Halka Açık Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması Örnek: Doğusan Sanayi Anonim Şirketi nin ana sözleşmesinde kayıtlı sermayesi 1.000.000,00 TL dir. Şirketin bilânçosundaki sermayesi 500.000,00 TL dir. Şirket yönetim kurulu sermayeyi 250.000,00 TL artırma kararı almıştır. Sermayenin artırımı işlemi ile ilgili rakamlar özetle aşağıdaki gibidir. Artırılacak sermaye (1 krş, 25.000.000 adet H.S.) 250.000,00 Rüçhan hakkını kullanan ortaklar (20.000.000 adet) 200.000,00 Halkbank tarafından satılan (3.750.000 adet) 37.500,00 Halkbank tarafından alınan (625.000 adet) 6.250,00 Yön. kurulu üyelerinin aldığı (625.000 adet) 6,250,00 Toplam 250.000,00 6-29
Halka Açık Anonim Şirketlerde Sermaye Artırılması Sermayenin artırımı sırasında yapılan giderlerle ile ilgili rakamlar özetle aşağıdaki gibidir. Hisse senedi basım giderleri 2.500,00 % 18 KDV 450,00 Halkbank a ödenen komisyon 2.500,00 SPK özel fonuna yatırılan 1.000,00 Diğer çeşitli giderler 1.250,00 6-30
Yeni Hisse Senedi Çıkarılarak Sermaye Artırılması Hisse senedi basım giderlerinin kaydı 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.500,00 770.1 Emisyon Giderleri 2.500,00 191 İNDİRİLECEK KDV 450,00 100 KASA 2.950,00 Sermaye için ihraç edilen hisse senetlerinin kaydı 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 250.000,00 501.1 Şirket Pay Sahipleri 250.000,00 500 SERMAYE 250.000,00 Rüçhan hakkını kullanan ortakların Ziraat Bankasına yatırdıkları 102 BANKALAR 200.000,00 102.1 Ziraat Bankası 200.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 200.000,00 501.1 Şirket Pay Sahipleri 200.000,00 6-31
Yeni Hisse Senedi Çıkarılarak Sermaye Artırılması Halkbank a satılmak üzere verilen hisse senetlerinin kaydı 900 NAZIM HESAPLAR 50.000,00 900.1 Satıştaki His.Sen. Alacaklar 50.000,00 900.11 Halk Bank. Satışa Sunulan H.S. 50.000,00 950 NAZIM HESAPLAR 50.000,00 950.1 Satıştaki Hisse Sen. Borçlar 50.000,00 950.11 İhraç Edilen Hisse Sen. 50.000,00 Halkbank ın sattığı hisse senetlerinin Zir. Bank. yatırılması kaydı 102 BANKALAR 37.500,00 102.1 Ziraat Bankası 37.500,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 37.500,00 501.1 Şirket Pay Sahipleri 37.500,00 6-32
Yeni Hisse Senedi Çıkarılarak Sermaye Artırılması Hisse senetlerinin 3.750.000 adedinin satışının gerçekleşmesi üzerine 950 NAZIM HESAPLAR 37.500,00 950.1 Satıştaki His.Sen. Borçlar 37.500,00 950.11 İhraç Edilen Hisse Sen. 37.500,00 900 NAZIM HESAPLAR 37.500,00 900.1 Satıştaki Hisse Sen. Alacak. 37.500,00 900.11 Halk Bank. Satışa Sunu. H.S. 37.500,00 Halkbank ve yönetim kurulu üyelerinin aldığı hisse senetlerinin bedellerinin Zir. Bank. yatırılması kaydı 102 BANKALAR 12.500,00 102.1 Ziraat Bankası 12.500,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 12.500,00 501.1 Şirket Pay Sahipleri 12.500,00 6-33
6-34 Yeni Hisse Senedi Çıkarılarak Sermaye Artırılması Halkbank ın ve Yönetim Kurulu nun 625.000 er adet hisse senedi almaları nedeniyle 950 NAZIM HESAPLAR 12.500,00 950.1 Satıştaki His.Sen. Borçlar 12.500,00 950.11 İhraç Edilen Hisse Sen. 12.500,00 900 NAZIM HESAPLAR 12.500,00 900.1 Satıştaki Hisse Sen. Alacak. 12.500,00 900.11 Halk Bank. Satışa Sunu. H.S. 12.500,00 Halkbank a komisyon, SPK özel fonu ve diğer çeşitli gider kaydı 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 4.750,00 770.1 Emisyon Giderleri 4.750,00 100 KASA 4.750,00 Ziraat Bankası ndaki tutarın Halkbank a aktarılması 102 BANKALAR 250.000,00 102.2 Halk Bankası 250.000,00 102 BANKALAR 250.000,00 102.1 Ziraat Bankası 250.000,00
Değer Artış Fonu İle Sermaye Artırılması Yeniden değerleme yapılarak bulunan değer artışı, anonim şirketlerde herhangi bir vergi yükümlülüğü doğurmadan sermayeye ilave edilebilmektedir. Örnek: Yeniden değerleme değer artışları hesabındaki 30.000,00 TL nin sermaye ilave edilmesi ve karşılığında bedelsiz hisse senedi dağıtılması kararlaştırılmış, bununla ilgili bütün yasal işlemler yerine getirilmiştir. Ortakların hisse oranlarına göre dağıtım yapılırken, aşağıdaki yevmiye defteri kayıtları yapılmalıdır. 6-35
Değer Artış Fonu İle Sermaye Artırılması Yeniden değerleme değer artışının sermaye eklenmesi taahhüdü 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 30.000,00 501.1 Şirket Pay Sahipleri 30.000,00 500 SERMAYE 30.000,00 Ortaklara bedelsiz hisse senedi verilmesi 522 MDV YENİDEN DEĞER ARTIŞ. 30.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 30.000,00 501.1 Bedelsiz His. Sen Sah. 30.000,00 6-36
Hisse Senedi İhraç Primleri Sermaye artırımı sırasında ihraç edilen hisse senetleri nominal değerin üzerinde satışa sunulursa, aradaki fark 520 HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ hesabına kaydedilir. Örnek: Bir anonim şirket, sermayesini 50.000,00 TL artırmayı kararlaştırmış, bu amaçla ihraç edeceği hisse senetlerini % 20 prim farkıyla 60.000,00 liraya satmıştır. Hisse senetlerinin tümü satılmış, bedeli Yapı Kredi Bankası ndaki hesaba yatırılmıştır. 6-37
Hisse Senedi İhraç Primleri Sermaye artırma taahhüdü 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 50.000,00 501.1 Şirket Pay Sahipleri 50.000,00 500 SERMAYE 50.000,00 Primli hisse senetlerinin satılması 102 BANKALAR 60.000,00 102.1 Yapı Kredi Bankası 60.000,00 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 50.000,00 501.1 Hisse Senedi Sahipleri 50.000,00 520 HİSSE SENEDİ İHRAÇ PR. 10.000,00 6-38
Anonim Şirketlerde Sermaye Azaltılması Anonim şirketlerde aşağıda sayılan nedenlerle bozulan finansal yapıyı düzeltmek amacıyla esas sermayenin azaltılmasına gidilebilir. 1- Sermaye iş hacmine oranla fazla olabilir. 2- Şirket (mali tablolarda görülen zararlar nedeniyle) itibar kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyadır. 3- Bazı varlıklar değerini yitirmişlerdir. 4- Şirket edindiği kendi hisse senetlerini elden çıkar(a)mamıştır, bu paylar kadar sermaye azaltılmasına gitmek istemektedir. Azaltmanın amacı ve nedeni ne olursa olsun, esas sermaye 50.000,00 TL nin altına indirilemez. 6-39
Anonim Şirketlerde Sermaye Azaltılma İşlemleri Anonim şirketlerde sermaye azaltılması işlemleri olarak; 1- Ana sözleşme değişiklik önerisinin hazırlanması, 2- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ndan izin alınması 3- Şirketten alacaklı olanların haklarının korunduğunu gösterir bilirkişi raporunun alınması, 4- Genel kurul kararının alınması, 5- Kararın Ticaret Sicili Gazetesi nde ilân edilerek alacaklıların davet edilmesi, 6- Yönetim kurulu azaltma kararını; -- hisse senetlerinin nominal değerlerinin azaltılması, -- daha düşük değerde yeni hisse senedinin çıkarılması, -- pay sayısının azaltılması, -- borsadan hisse senedi alınıp iptal edilmesi şeklinde uygulayabilir. 6-40
Hisse Senedi Nominal Değerlerinin Düşürülerek Sermaye Azaltılması Örnek: Asgazoz A.Ş. nin sermayesi 500.000,00 TL dir. Bu sermaye nominal değeri 1 krş olan 50.000.000 paydan oluşmaktadır. Şirketin yedeklerini de kullanmasına karşılık ortadan kaldıramadığı 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 31.12.2008 tarihli bilânçoda 100.000,00 TL olarak görünmektedir. Zararın ortadan kaldırılması amacıyla hisse senetlerinin nominal değerleri 0,80 TL ye ( 80 kuruşa) indirilmiştir. 100 Payın Önceki Nominal Değeri 100 krş 100 Payın Yeni Nominal Değeri 80 krş 100 Paydaki İndirim Tutarı 20 krş Toplam indirim 500.000 x 0,20 100.000,00 Hisse senetlerinin 100 adedinin nominal değerinin 0,80 TL ye indirilerek sermaye azaltılması 500 SERMAYE 100.000,00 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARL. 100.000,00 6-41
Hisse Senedi Sayısının Azaltılarak Sermaye Azaltılması Örnek: Özmetal Sanayi Anonim Şirketi nin esas sermayesi 750.000,00 TL dir. Sermaye, nominal değerleri 1 kuruş olan 75.000.000 adet hisse senedinden oluşmaktadır. Şirketin sermayesi payların birleştirilmesi suretiyle 500.000,00 TL ye indirilecektir. Buna göre hissedarların getirecekleri 3 eski hisse senedine karşılık nominal değeri 1 kuruş olan iki adet yeni senet ve birer kuruş verilecektir. Bu suretle ortaklara toplam 250.000,00 TL çekle ödenmiştir. Şirket sermayesinin azaltılması 500 SERMAYE 250.000,00 331 ORTAKLARA BORÇLAR 250.000,00 Azaltılan sermayeye karşılık ortaklara çekle ödeme yapılması 331 ORTAKLARA BORÇLAR 250.000,00 103 VERİLEN ÇEKLER ÖD.EM. 250.000,00 6-42
Hisse Senedi Yok Edilerek Sermaye Azaltılması Örnek: Düzyol Ticaret Anonim Şirketi nin sermayesi 100.000,00 TL dir. Sermaye nominal değeri 1 kuruş olan 10.000.000 adet paya bölünmüştür. Esas sermaye 3.000.000 adet payın yok edilmesi ile azaltılacaktır. Bu amaçla borsadan satın alınan hisse senetlerinin 100 adedine 115 er kuruş ödenmiştir. 500 SERMAYE 30.000,00 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 4.500,00 100 KASA 34.500,00 Örnek: Yukarıdaki örnekte satın alınan hisse senetlerinin 100 adedine 80 kuruş ödenmiş olduğu varsayılırsa, aşağıdaki kayıt yapılır. 500 SERMAYE 30.000,00 100 KASA 24.000,00 521 HİSSE SENEDİ İPTAL KÂR 6.000,00 6-43