ELEKTRİK MAKİNALARI 1 ARASINAV SORULARI Süre: 60 dakika

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV SORULARI 9..0 Süe: 60 dakika ) Manyetik geçigenliği ( μ ) sabit bi tamda L ve L gibi iki endüktans aasındaki tak endüktans ( M ) için, tam kuplajlı (kaçak akı lmayan) duumda M L L lduğunu ispatlayınız. Yl gösteme: Şekildeki gibi tak nüvede faklı saım sayılı iki sagının tes paalel bağlı lduğunu düşününüz. Saım başına vltun he iki sagıda da aynı lduğunu da dikkate alaak ab aası vltajın ne lması geektiğini bulunuz. ab aası vltajın he iki sagıdan da aynı hesaplanması geektiğinden de faydalanınız. (5 puan) ) Eşdeğe deve paametelei 0,Ω, 0,Ω, x 0,Ω, x 0,Ω, gc 0μS, bm 600 μs (gc ve bm değelei pime taafında gösteilen değeleidi) lan 400V:80V luk, 50Hz lik, 600VA lik tek fazlı bi tansfmatö, sekndeinde güç faktöü csφ0,8 gei lan bi tam yükü anma değeleinde beslemektedi. Bu çalışma için tafnun veimini, egülasynunu, pime akımını ve giiş güç faktöünü hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. (45 puan) ) Tek fazlı 00V:60V luk bi tansfmatöe açık deve testi ve kısa deve testi uygulandığında pimeden ölçülen geilim, akım ve güçle şöyle bulunmaktadı: Açık deve testi: 00V,,0A, 50W Kısa deve testi: 5V, A, 0W Ayıca pime sagısı dienci 0,Ω ölçüldüğüne göe tafnun eşdeğe deve paameteleini yaklaşık laak bulunuz. Seknde sagısı dienç ve kaçak eaktansını, sekndedeki değeleiyle de bulunuz. (0 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV CEVAP ANAHTARI 9..0 ) Kaçak akı lmadığı için iki sagının da akısı, dlayısıyla saım başına vltu aynıdı. Paalel bağlı lduklaı için tplam vltajlaı da aynıdı. Faklı saım sayılaına sahip bi sagıda bu iki şat, ancak sagı vltajlaının (dlayısıyla net akının) sıfı lmasıyla sağlanabili. He iki sagı üzeindeki vltajı da sıfıa eşitlesek: di di di di L M 0 L M dt dt dt dt Sn eşitliğin he tülü i akımı için sağlanması geektiğinden, di L di dt M dt L di di 0 L M M dt dt L 0 L M M LL M Buada akım yönlei tanımına göe sagılaın akılaı bibiini zayıflattığı için M, başında eksi işaetiyle kullanılmıştı. Bu ispat, sagı akılaının bibiini desteklediği (M nin atı alındığı) duum için de geçelidi. ) Pimee yansıtılmış yaklaşık eşdeğe deveyi kullanalım: Yük sekndede anma vltajında ise yansıtılmış yük vltajı V de pimein anma vltajında lu. Bunun açısını da devedeki akım ve geilim açılaından ilk tanımlanan lduğu için keyfi laak sıfı alalım: V 400V 0 600VA I V z y I (0 6,87 ) I 4A 400V 600VA N (veya I 0A I 0A 4A diye de hesaplanabilidi ama yansıtılmışı yukaıdaki gibi 80V N dğudan bulmak daha klaydı.) I 4A 6,87 V 400V 0 + ((0, + 0,) + j(0, + 0,) ) Ω ( 4A 6,87 ) 400V + j0v +,68V 6,57 4444 4444 0,67Ω 6,4 V 400V + j0v + (,4,) V (40,4 j, ) V + 40,4V 0,7 z P Cu (0, 0,) (4A) 6 + Ω 5W P Fe 0 0 S (40,4V ) 9W y z y 6,87 Çıkış gücü: P 600VA 0,8 80W Giiş gücü: P 80W + 5W + 9W 04W 80 Veim: η % 98 04 V aynı değeinde tutulup yük açık deve edilise, seknde vltajının yansıtılmışı yine bu değe lu: V 0 V 40, 4V ( V vektöünün kutupsal gösteimdeki büyüklüğü) Regülasyn I I + I V V %00 V TY 40,4 400 %00 400 0 TY Regülasyn %0,6 0 (,0 ) 6 j,40) A + (0 j600)0 (40,4 + j, 44444 44444 0,048+ j0,000+ 0,0007 j0,44 (,49 j,64) A I 4,9 A 9,

EM--V-0-CA- Ölçülen pime akımı I 4, 9 A Giiş (pime) güç faktöü cs( 0,7 ( 9, )) cs9,8 csϕ 0,774 gei 50W ) (00V ) g c c,0 A,67mS g Y 00V,mS Y b m,,67 ms b m, 89mS 0 0 0W + ) 0, 76Ω 0, Ω 0,76Ω 0, Ω (A) ( 0, 56Ω 5V 0,989Ω z k, 5Ω ( x + x ),5 0,76 Ω 0, 989Ω A Seknde sagısının dienç ve eaktansının sekndedeki değeleini bulalım: 00V 60V 0,56Ω N N 5 ( N N) 0,56Ω 5 x 0,49Ω 5 ( N N ) 0,49Ω mω x 0mΩ x 0, 49Ω x

ELEKTRİK MAKİNALARI FİNAL SINAVI SORULARI 0.0.0 Süe: 70 dakika He su eşit puanlıdı. ) Tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paametelei Ω, 8Ω, x x 00Ω, gc 00μS, bm 800μS lan üç fazlı, 50Hz lik, / bağlı, 60kVA lik, 4000V:400V luk bi tansfmatö, sekndeinde güç faktöü csφ0,6 gei lan bi tam yükü anma değeleinde beslemektedi. Bu çalışma için tafnun tplam demi ve bakı kayıplaını, tplam giiş ve çıkış güçleini, veim ve egülasynunu hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. ) Üç fazlı, 50 Hz lik, / bağlı, 000V:000V luk bi tansfmatöe açık deve testi ve kısa deve testi uygulandığında pimeden ölçülen geilim, akım ve güçle, hat değei laak şöyle bulunmaktadı: Açık deve testi: 000V,,75A, 00W Kısa deve testi: 8,0V, 0,0A, 080W Ayıca pime hatlaının bi ucu bştayken diğe iki ucundan ölçülen dienç ölç 0,8Ω lduğuna göe tafnun eşdeğe deve paameteleini yaklaşık laak bulunuz. Seknde sagısı dienç ve kaçak eaktansını, sekndedeki değeleiyle de bulunuz. ) Sei, şönt ve amatü sagı diençlei sıasıyla RseiΩ, Rşönt50Ω ve RaΩ lan şekildeki kmpund dinam, n000 devi/dakika hızla döndüülüken yük uçlaında U50V, Iy5A göülmektedi. Dinamnun sütünme kaybı Psü000W lduğuna göe dinamnun veimini ve giiş tkunu hesaplayınız. 4) Uyatım ve amatü sagılaının diençlei sıasıyla Rf 00Ω, ve Ra4Ω lan şekildeki yabancı uyatımlı mt, Uf 00V, U600V iken n000 devi/dakika hızla dönüy ve Iy5A luy. Bu sıada dikkatsizlik snucu uyatım sagısına bağlı kablladan bii F nktasından kpuy. Bu anda atık mıknatısiyet akısı kpmadan hemen önceki akının %4 ü luy. Hızdaki değişmenin akımdaki değişmeye göe yavaş kaldığını (mekanik zaman sabitinin, La/Ra dan çk daha büyük lduğunu (La amatü endüktansı)) vasayaak kpmadan sna amatü akımının ulaşacağı değei bulunuz. BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

ELEKTRİK MAKİNALARI FİNAL CEVAP ANAHTARI 0.0.0 ) Tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış yaklaşık eşdeğe deveyi kullanalım: z y z y 5, / bağlı lduğu için tek faz vltajlaı hem pime hem sekndede fazlaaası vltajlala aynı lu. Yük sekndede anma vltajında ise yansıtılmış yük vltajı V de pimein anma vltajında lu. Bunun açısını da devedeki akım ve geilim açılaından ilk tanımlanan lduğu için keyfi laak sıfı alalım: V 4000V 0 V z I (0 5, ) Tek faz göünü gücü (veya hat akımı I y 60kVA 0000VA 0 kva I 5A 4000V 60kVA 8,77 A 4000V 8,77 A I 5A) 0000VA N 400 (veya I 50A I 50A 50A 5A diye de hesaplanabilidi ama 400V N 4000 yansıtılmışı yukaıdaki gibi dğudan bulmak daha klaydı.) I 5A 5, V 4000V 0 + (( + 8) + j(00 + 00) 44444 ) Ω 4444 ( 5A 5, ) 4000V + j0v + 09,8 V 6,56 0,96Ω 78,69 V 4000V + (90 + j456) V (490 j456) V + 494V 5,0 P Cu ( 8) (5A) 6 + Ω 000W P Fe 00 0 S (494V ) 74W Çıkış gücü: 60kVA 0, 6 6000W P 6000 Giiş gücü: 6000 W + 000W + 74W 464W P Veim: η %77, 7 464 V aynı değeinde tutulup yük açık deve edilise, seknde vltajının yansıtılmışı yine bu değe lu: V 0 V 494V ( V vektöünün kutupsal gösteimdeki büyüklüğü) V 0 VTY 494 4000 Regülasyn %00 %00 V 4000 TY Regülasyn %,5 ) Önce ölçümlei tek faza indigeyelim. Pime bağlı lduğu için: Açık deve testi ölçümlei: Kısa deve testi ölçümlei: Tek faz pime sagı dienci 0,8Ω V 0 000V, I,75 A, 0A, P0 00W 400W 0 V k 8V, I k 0,0 A, 55A, P k 080W 60W, Ω

EM--F-0-CA- 400W,0A g c 0,4mS g c Y0,0mS b m,0 0,4 ms b m 0, 9mS (000V ) 000V 60W + ), 7Ω,7Ω, Ω (,55A) (, 5Ω 8V,88Ω z k, 9Ω ( x + x ),9,7 Ω, 88Ω,55A Seknde sagısının dienç ve eaktansının sekndedeki değeleini bulalım: 000V Tek faz anma geilimlei anı N 000V ( N ),5 Ω, Ω 5 N 6Ω N x 0, 94Ω x x ( N ) 0,94Ω 0, Ω 94 N x, 76Ω ) U 50 V + Ω 5A 400V 400V u, 67A 50Ω I şönt şönt I a I y + I u 5 A +,67A 7, 67A E 400 V + Ω 7,67A 48V Çıkış gücü: Giiş gücü: Pç U I y 50 V 5A 8750W Pg E I a + Psü 48 V 7,67A + 000W 46W P 8750 46 Veim %60, 9 ç P g 46W Açısal dönüş hızı: ω 000 ( π 0) ad s 4, ad s Giiş tku: 4, ad s 4) E K φ n lduğu için (K sabit) E ile manyetik akı φ dğu antılıdı. Hızın değişmesi gecikeceğine göe kpmadan önceki ve snaki denge değelei aasında E E sna önce φ φ sna önce 0,04 yazılabili. E önce 600 V 4Ω 5A 500V E sna 500 V 0,04 0V 600V 0V Kpmadan sna yük ve amatü akımının ulaşacağı değe: 45 A 4Ω T g 45, 7 Nm

Geçekte atık mıknatısiyet akısı yetmeyeceği için hız düşe. Sigta atmazsa, mt yanana kada bu akıma hatta daha fazlasına geçekten ulaşılı ve mt yanabili. Bu yüzden yabancı veya şönt uyatım sagılaının kabllaına çk dikkat edilmelidi.

ELEKTRİK MAKİNALARI BÜTÜNLEME SINAVI SORULARI 6.0.0 Süe: 75 dakika ) Tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paametelei 0,5Ω, 0,5Ω, x x 4,Ω, gc 00µS, bm 800µS lan üç fazlı, 50Hz lik, / bağlı, 80kVA lik, 600V:400V luk bi tansfmatö, sekndeinde güç faktöü csφ0,9 gei lan bi tam yükü anma değeleinde beslemektedi. Bu çalışma için tafnun tplam demi ve bakı kayıplaını, tplam giiş ve çıkış güçleini, veim ve egülasynunu hesaplayınız. Ayıca pime hat akımının ölçülen büyüklüğü ile giiş güç faktöünü de bulunuz. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. (5 puan) ) Üç fazlı, 50 Hz lik, / bağlı bi tansfmatöe açık deve testi ve kısa deve testi uygulandığında pimeden ölçülen geilim, akım ve güçle, hat değei laak şöyle bulunmaktadı: Açık deve testi: 5000V,,8A, 6500W Kısa deve testi: V, 0A, 58500W Ayıca pime hatlaının bi ucu bştayken diğe iki ucundan ölçülen dienç ölç,ω lduğuna göe tafnun tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paameteleini yaklaşık laak bulunuz. (0 puan) ) Sei ve amatü sagı diençlei sıasıyla RseiΩ ve RaΩ lan şekildeki sei dinam, n000 devi/dakika hızla döndüülüken değişken bi yük diencinin belili bi değei için uçlaında U00V, Iy5A göülmektedi. Daha sna dinam aynı hızda döndüülüken yük dienci değiştiileek akımı Iy0A değeine getiiliy. Bu duumda uç geilimi (U) ne lu? Uyatım akımıyla akının dğu antılı lduğu bölgede çalışıldığını vasayınız. (0 puan) 4) Şönt ve amatü sagılaının diençlei sıasıyla Rş 00Ω, ve Ra4Ω lan şekildeki şönt mt, U600V iken n000 devi/dakika hızla dönüy ve Iy5A luy. Bu çalışma için sütünme kaybı Psü 00W lduğuna göe mtun veimini ve çıkış tkunu bulunuz. (5 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

ELEKTRİK MAKİNALARI BÜTÜNLEME CEVAP ANAHTARI 6.0.0 ) Pimee yansıtılmış yaklaşık eşdeğe deveyi kullanalım. V anma seknde geiliminde lduğu için pimee yansıtılmışı V de anma pime geiliminde lu. / bağlı lduğundan he ikisinin tek faz değei, fazlaaası değelee eşitti: V 80kVA 600V. Tek faz akımı ise: I 7, 5A 600V (veya pime bağlı lduğundan 80kVA I 7, 5A ) 600V 0,5Ω j4,ω 0,5Ω j4,ω 00 µs j 800µ S Devedeki akım ve geilim açılaından ilki keyfi laak sıfı tanımlanabili: V 400V 0 Buna göe V z I (0 5,84 ) I 7,5 A 5,84 (,75 j 6,5) A I y 600V 0 + ((0,5 + 0,5) + j(4, + 4,) Ω 7,5A 5,84 44444 4444 )4 V ( ) 8,Ω 85,8 V 600V + j0v + (54 + j67) V (754 j67) V + 774V z y z y 600V + j0v + 08,V 8,65 5,84 0,9 59,97 P Cu (0,5 + 0,5) Ω (7,5A) 6 P Cu 5W 00 0 S (774V ) P Fe P Fe 84W Çıkış gücü: 80kVA 0, 9 P 6kW Giiş gücü: 6kW +,5kW +, 84 kw P 67, 4 kw 6 Veim: η %96, 8 67,4 V aynı değeinde tutulup yük açık deve edilise, seknde vltajının yansıtılmışı yine bu değe lu: V 0 V 774V ( V vektöünün kutupsal gösteimdeki büyüklüğü) V 0 VTY 774 600 Regülasyn %00 %00 Regülasyn %0,9 V TY 600 6 I I + I0 (,75 j6,5) A + (00 j800) 0 S 774V 8,65 4 44 444 854,4µ S 69,44 (,75 j6,5) A +,56A 60,79 (,75 j6,5) A + (0,74 j,) A (4,49 7,67) A I 8,75A 7, Ölçülen pime hat akımı ise 8,75A I 67, A Giiş (pime) güç faktöü cs( 8,65 ( 7, )) cs5,78 csϕ 0,8 gei ) Ölçümlei tek faza indigeyelim. Ölçümle pimeden alındığı ve pime Δ bağlı lduğu için V 0 5000V, I,8A, 67A, P0 6500 08W, 0 V k V, I k 0A 69, 8A, P k 58500 9500W,, Ω,8 Ω

08W,67A g c 9,6µS g c Y (5000V ) 5000V 55,µS b m 0 0 9500W + ) 4, 06Ω 4,06Ω, 8Ω,6Ω (69,8A) ( EM--B-0-CA- 07,8µ S Y b m 07,8 9, 6 µ S V,6Ω z k 4, 65Ω ( x + x ) 4,65,6 Ω, 6Ω 69,8A,Ω x x ) Biinci yük için E 00V + (Ω + Ω) 5A 75V φ akısı I I ile ve ω da n ile dğu antılı u y lduğu için E K a φ ω K I u n K I y n n değişmediği için E y lu. Böylece E I I y ikinci yük için emk: E I y 0 E 75V 50V lu. Yeni uç geilimi ise I 5 y U 50V (Ω + Ω) 0A 00V U 600V 4) I u A 00Ω I a 5 A A A E 600 V 4Ω A 5V Giiş gücü Çıkış gücü P g 600 V 5A 5000W P ç 5 V A 00W 0064W 0064 Veim 5000 η %67, Açısal dönüş hızı: ω 000 ( π 0) ad s 4, 6ad s 0064 Çıkış tku: T ç Nm 4, 6 T ç, 0Nm

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV SORULARI 4..0 Süe: 75 dakika ) Aşağıdaki (A) ya da (B) sulaından yalnız biisini cevaplayınız. (A) Tek sagılı (akımına i diyelim) bi elektmıknatısta sagı uçlaına göe endüktans L( x) a( b x ) fmülüyle veiliy. Buada a > 0 ve b > 0 yapıya bağlı sabitle, x ise sistemdeki hehangi bi mesafe lup x b bölgesinde çalışılmaktadı. Bu paçala aasındaki manyetik kuvvetin mutlak değeini bulunuz. Bu kuvvetin x mesafesini ve L (x) endüktansını atımaya mı azaltmaya mı çalıştığını ayı ayı belitiniz. Otamda bu manyetik kuvvetten başka tek kuvvet basit sütünme kuvveti ise denge knumunda L (x) hangi değei alı? (8+5+5+7 puan). dl x Yadımcı fmül: F ( ) i dx (B) Taf sac yüzeyleinin, akı yğunluğu çizgileine göe knumu nasıl lmalıdı (dik mi, paalel mi) (5 puan)? Neden (0 puan)? AC geilimde taf pime bşta çalışma akımının dalga şeklini sinüzidallikten bzan sebep nedi? (0 puan) ) Aşağıdaki (A) ya da (B) sulaından yalnız biisini cevaplayınız. (45 puan) (A) Tek fazlı, 50Hz lik, 0kVA lık, 700V:900V luk bi tansfmatöün eşdeğe deve paametelei 0, Ω, 0, 0Ω, x, 0Ω, x 0, Ω, gc 0, 008S, bm 0, 009S di. Sekndede güç faktöü 0,8 ilei lan bi tam yük, anma geiliminde beslendiğine göe bu çalışma için tansfmatöün veimini, egülasynunu, pime akımını ve giiş güç faktöünü hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. (B) Tek fazlı, 50Hz lik, 0kVA lık, 00V:900V luk bi tansfmatöün eşdeğe deve paametelei 0, Ω, 0, 0Ω, x, 0Ω, x 0, Ω, gc 0, 008S, bm 0, 009S di. Sekndede güç faktöü 0,8 ilei lan bi tam yük, anma geiliminde beslendiğine göe bu çalışma için tansfmatöün veimini, egülasynunu, pime akımını ve giiş güç faktöünü hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. ) Üç fazlı, 50 Hz lik, 9 kva lık, kv:0kv luk, Δ /Δ bağlı bi tansfmatöe açık deve ve kısa deve testlei uygulanıy. Pimeden alınan hat ölçümle şöyledi: Açık Deve Testi: V 0 000 V, I, 0 0 A, P 0 6000 W, Kısa Deve Testi: V 0V, I 40 A, P 4500W. k k Ayıca pimein bi hat ucu bştayken, diğe iki hat ucu aasından ölçülen dienç k ölç 0, 6Ω du. Tafnun tek faza indigenmiş eşdeğe deve paameteleini bulunuz. Seknde sagı dienç ve eaktansının kendi taafındaki değeleini de bulunuz. (0 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

) (A) F ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV CEVAP ANAHTARI 4..0 dl( x) d ai d x i i { a( b x )} Buada dx dx dx d x x lup x 0 da tanımsızdı. dx x Dlayısıyla F ai x ai ai x x > 0 ise x < 0 ise Veilen fmüldeki kuvvet, x in atış yönünde tanımlı lduğu için mutlak değece F ai kuvveti, x > 0 iken x i azaltmaya, x < 0 iken ise x i atımaya çalışan yöndedi. Yani x i azaltmaya çalışmaktadı. Bu ise ( b x ) L( x) a endüktansını atımaya çalıştığı anlamına geli. He ne kada ideal fmüle göe x 0 da tanımsızlık lsa da idealliği bzan nedenleden dlayı sistemin x 0 da dengeye geleceğini anlayabiliiz. Buna göe denge duumundaki endüktans (B) L ab lu. Taf sac yüzeylei, akı yğunluğu çizgileine paalel lmalıdı. Çünkü akı değişiminden dlayı luşan indüksiyn (gidap) akımlaı akı çizgileine dik düzlemde dlaşı ve bu akımlaın ylunu yalıtkan byasıyla kesebilmesi için, saclaın akım dlaşan yüzeye dik, yani akı çizgileine paalel yeleştiilmesi geeki. AC geilimde taf pime bşta çalışma akımının dalga şeklini sinüzidallikten bzan sebep, femanyetik nüvenin B-H histeezis döngüsünün dğusal lmamasıdı. Sinüzidal geilimin integali de sinüzidal lduğundan, bu integalle antılı B de sinüzidal lu. Ama H ile B aasında dğu antı lmayınca kaçınılmaz laak H ve nunla antılı pime bşta çalışma akımı sinüzidallikten bzulu. ) (A) Pimee yansıtılmış yaklaşık eşdeğe deveyi kullanalım. Saım anı N N 700 900 lduğu için 0,0Ω 0, 8Ω ve x 0, Ω 0, 9Ω. Yük sekndede anma vltajında ise yansıtılmış yük vltajı V de pimein anma vltajında lu. Bunun açısını da devedeki akım ve geilim açılaından ilk tanımlanan lduğu için keyfi laak sıfı alalım: V 700V 0 0000VA I V z y I (0 ( 6,87 )) I 7, 4A 700V 0000VA N (veya I, A I,A 7, 4A diye de hesaplanabilidi ama yansıtılmışı 900V N yukaıdaki gibi dğudan bulmak daha klaydı.) I 7,4A 6,87 I (5,9 + j4,44) A V 700V 0 + (0,8 + j,9)(5,9 + j4,44) V 700V + (,5 + j,69 + j,6 8,44) V

V (694 + j) V 694 V 0, EM--V-0-CA- P Cu 0,8 (7,4A) Ω W P Fe 8 0 S (694V ) 58054W Çıkış gücü: P 0000VA 0,8 6000W Giiş gücü: P 6000W + W + 58054W 74075W 6000 Veim: η %, 6 74075 V aynı değeinde tutulup yük açık deve edilise, seknde vltajının yansıtılmışı yine bu değe lu: V 0 V 694V ( V vektöünün kutupsal gösteimdeki büyüklüğü) V 0 VTY 694 700 Regülasyn %00 %00 Regülasyn % 0, V 700 TY (Kapasitif yüke göe hesaplanısa egülasyn bazen eksi labili. Bunun anlamı yüklenince vltajın yükseldiğidi.) I I + I (5,9 + 0 Ölçülen pime akımı j4,44) A + (0,008 j0,009)(694 + j) A ( 7,59 j 9,70) A I,90 5,5 44444 44444 A I, 9 A,55+ j0,0 j4,4+ 0, Giiş (pime) güç faktöü cs( 0, ( 5,5 )) cs5,8 csϕ 0,8gei (B) Pimee yansıtılmış yaklaşık eşdeğe deveyi kullanalım. Saım anı N N 00 900 lduğu için 0,0Ω, mω ve x 0, Ω, mω. Diğe şıktakine benze yllala şunla bulunu: 0000VA V 00 V 0 I V z y I (0 ( 6,87 )) I 66, 67A 00V I 66,67 A 6,87 I (5, + j40,00) A V 00V 0 + (0,0 + j,0)(5, + j40,00) V 00V + (0,785 + j8,089 + j5,96 40,444) V V (70,4 + j6,0) V 77,6,9 V P Cu 0,0 (66,67 A) Ω 899W P Fe 8 0 S (77,6 V ) 65W Çıkış gücü: P 0000VA 0,8 6000W Giiş gücü: P 6000W + 899W + 65W 754W 6000 Veim: η %9, 4 755

EM--V-0-CA- V aynı değeinde tutulup yük açık deve edilise, seknde vltajının yansıtılmışı yine bu değe lu: V 0 V 77, 6V ( V vektöünün kutupsal gösteimdeki büyüklüğü) V 0 VTY 77,6 00 Regülasyn %00 %00 Regülasyn % 7,5 V TY 00 I I + I0 (5, + j40,00) A + (0,008 j0,009)(70,4 + j6,0) A 444444 444444,6+ j0,50 j,4+ 0,56 ( 56,05 + j 8,06) A I 67,76A 4, Ölçülen pime akımı I 67, 76 Giiş (pime) güç faktöü cs,9 ( 4, )) cs(, ) A csϕ 0,9 ilei ) Ölçümlei tek faza indigeyelim. Pime Δ lduğu için: V,0A 0 000V I, 55 A 6000W 0 P0 000W 40A 4500W V k 0V I k, 09A P k 500W 0, 6 Ω 000 W,55 A g c 500 µs g c Y (000V ) 000V b m 577 500 µ S b m 89µ S 577µ S Y 0 0 0, 9Ω 500 W + ), 8 Ω,8Ω 0, 9 Ω (,09 A) (, 9 Ω 0 V 4,7 Ω z k 5, 0 Ω ( x + x ) 5,0,8 Ω 4, 7 Ω,09 A Seknde sagısının dienç ve eaktansının sekndedeki değeleini bulalım: Saım anı pime ve seknde aynı bağlantı tüünde lduğu için kv 0kV N N 5 ( N ),9 Ω 5, Ω 9 N x ( N ),8 Ω 5, Ω 8 N 47, 8 Ω x 54, 6 Ω x, 8 Ω x

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV SORULARI 09..04 Süe: 75 dakika ) Tafda akım dönüşüm anını, manyetik devesi üzeinde he tülü kayıplaı ve kaçak akılaı sıfı alaak çıkatmaya çalışınız. Endüktans (saım sayılaı ya da μ) snlu lduğu süece akım dönüşüm anı fmülünün yaklaşık lduğunu gösteiniz. (5 puan) ) Tek fazlı, 50Hz lik, 50kVA lık, 0kV:kV luk bi tansfmatöün eşdeğe deve paametelei, Ω, 0, 08Ω, x 5Ω, x 0, 5Ω, gc 5μS, bm 0μS di. Sekndede güç faktöü 0,9 gei lan bi tam yük, anma geiliminde beslendiğine göe bu çalışma için tansfmatöün veimini, egülasynunu, pime akımını ve giiş güç faktöünü hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. (45 puan) ) Tek fazlı, 50 Hz lik, 00 kva lık, 4kV:kV luk, bi tansfmatöe açık deve ve kısa deve testlei uygulanıy. Pimeden alınan ölçümle şöyledi: Açık Deve Testi: V 0 4000V, I 0, 0 65A, P 0 850 W, Kısa Deve Testi: V 40V, I 5A, P 700W. k k k Ayıca pimein sagı dienci 0,48Ω ölçülüy. Tafnun eşdeğe deve paameteleini yaklaşık laak bulunuz. Seknde sagı dienç ve eaktansının kendi taafındaki değeleini de bulunuz. (0 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

ELEKTRİK MAKİNALARI FİNAL SINAVI SORULARI 0..04 Süe: 90 dakika ) Üç fazlı, 50Hz lik, Y/Y bağlı, 0kVA lık, 600V:400V luk, bi tansfmatöün tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paametelei şöyledi:, 5 Ω,, 5 Ω, x Ω, x Ω, g c 50μS, b m 0μS Sekndede güç faktöü 0,8 gei lan bi tam yük anma geiliminde besleniy. Tafnun tplam demi kaybını, bakı kaybını, giiş ve çıkış güçleini, veimini ve egülasynunu bulunuz. (5 puan) ) Anma güçlei ve kısa deve anlaı sıasıyla S 00kVA, uk %4 ve S 50kVA, uk % lan taf paalel bağlanısa sistemin yeni anma gücü ne lu? Bu yeni anma gücüyle yüklenise he bi tafnun payına düşen yük ne lu? Yaklaşık laak hesaplayınız. (0 puan) ) AC akımlı bi elektmıknatıs, bi demi paçasını A 0 cm kesit alanı üzeinde yee göe sabit sayılabilecek şekilde B (,44T ) sin(4 t) biçiminde zaman(t) ile değişen akı yğunluğuna mauz bıakıy. Elektmıknatısın demie uyguladığı manyetik çekme kuvvetinin talama değeini bulunuz. (5 puan) B A 7 Yadımcı fmül: Mutlak değece anlık manyetik kuvvet: F ( µ 0 4π 0 H/m ) µ 0 4) Yandaki sei dinamda Ra Rs Ω lup, U 00 V, Iy 5 A, n 000 devi/dakika, sütünme kayıplaı ise 00W tı. Dinamnun veimini ve büt giiş tkunu hesaplayınız. (0 puan) 5) Yandaki şekildeki şönt mtda Ra Ω, Rş 00 Ω lup, U 400 V ile Iy 40 A çekeek çalışıken, biden bi kazayla şönt sagı hattı gösteilen yeden kpuy. Kpmadan snaki atık mıknatısiyet akısı, kpmadan hemen önceki uyatım akısının %4 ü luy. Hızdaki değişimin akımdaki değişime göe çk yavaş lduğu vasayımıyla, kpmadan hemen snaki Iy akımını bulunuz. (0 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

ELEKTRİK MAKİNALARI FİNAL SINAVI CEVAP ANAHTARI 0..04 (Güz 04-5 final)(..04 taihinde düzeltilmiş) Geçmiş cevap anahtalaında benzei çk lan sulaın gidiş ylu anlatılmadan sadece aa değelei ve snuçlaı veilmişti. ) V 94V 0, I 7,A 6,87 ( 5,77 j4, )A, V 058V 6,58 ( 05+ j)v, P Cu 65W, P Fe 68W, P 6 000W, P 6 79W 6 000 058 94 η %95,, Reg %4, 5 6 79 94 50 00 50 ) S T 00 kva + 50 kva 50 kva + ukeş % u %4 % keş Sistem S T ile yüklenise he biinin payına düşen yük: 00 kva 50 kva S y % 75 kva < S S y % 75 kva > S %4 %. taf aşıı yüklendiği için tplam yük nu kendi anma gücüne düşüecek şekilde 50/75 / katına düşüülü. He tafnun payına düşen yük de aynı anda azalı. Paalel bağlı sistemin anma gücü S T 50 kva 00 kva Bu yükte he bi tafnun payına düşen yük: S y 75 kva 50 kva S y 75 kva 50 kva Taflaın paalel bağlanması snucunda yeni anma gücü, tafladan bazısının tek başına anma gücünden küçük bile labili. Buada biinin gücüne eşit çıkmıştı. Ama snuçta kayıpla ve kısa deve anı azalmıştı (iyileşmiş). ) Anlık kuvvet B ile antılı lduğuna göe talama kuvvet B nin kaesinin talaması ile yani kae talamasının kaekökü (ms t mean squae) değeinin kaesi ile antılı lu. Yani: BmsA,44 T 4 Ft lu. B T µ ms, 0 A 0 cm 0 0 m 0 m 0 (,0 T ) 0 m F t 796 N 7 4π 0 H m 4) E 0V, P cikis 000W, P m 450W 000 Sütünme dahil (büt) giiş gücü: P giis 750W, η % 80 750 ω π 000ad s 04, 7 ad s 0 750 W Sütünme dahil (büt) giiş tku: T giis 5, 8 Nm 04,7 ad s 5) Kpmadan önce Iu A, Ia 8 A, E 6 V. E ile akı antılı lduğu için kpmadan sna akı %4 üne düşünce E de %4 üne düşe: E 4,5 V I y I a 86 A. Kuma sistemiyle akım kesilmezse mt yana.

ELEKTRİK MAKİNALARI BÜTÜNLEME SINAVI SORULARI 0.0.05 Süe: 90 dakika ) Üç fazlı, 50Hz lik, Δ/Y bağlı, 50kVA lık, 55V:400V luk, bi tansfmatöün tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paametelei şöyledi: 0, 5 Ω, 0, Ω, x 6 Ω, x 6 Ω, g 5μS, b 950 μs Sekndede güç faktöü 0,7 gei lan bi tam yük, anma geiliminde besleniy. Tafnun tplam demi kaybını, bakı kaybını, giiş ve çıkış güçleini, veimini ve egülasynunu bulunuz. (5 puan) c m ) Anma güçlei ve kısa deve anlaı sıasıyla S 60kVA, uk %4, S 0kVA, uk % ve S 90kVA, uk % lan taf paalel bağlanısa sistemin yeni anma gücü ne lu? Bu yeni anma gücüyle yüklenise he bi tafnun payına düşen yük ne lu? Yaklaşık laak hesaplayınız. (0 puan) 0N A ) Tek sagılı bi elektmıknatısın endüktansı, L( x) µ ( a x ) fmülüyle veiliy. Buada N saım g a sayısı, A en büyük etkin kesit, g bi hava aalığı ve a genişlikti. x ise haeketli paçanın denge knumundan uzaklığı lup x < a bölgesiyle ilgileniyuz. Buna göe sagıdan i akımı geçeken haeketli paça üzeindeki kuvvet ne lu? Mutlak değece knuşusak, bu kuvvet x mesafesini ne yapmaya çalışan yöndedi? Sn kısım için seçenekle: B) atıan, P) azaltan, M) mutlak değece atıan, V) mutlak değece azaltan. dl x Yadımcı fmül: F ( ) i (5 puan) dx 4) Yandaki sei dinamda Ra Rs 0,5 Ω lup, U 00 V, Iy 0 A, n 00 devi/dakika, sütünme kayıplaı ise 00W tı. Dinamnun veimini ve büt giiş tkunu hesaplayınız. (0 puan) 5) Yandaki şekildeki şönt mtda Ra Ω, Rş 00 Ω lup, U 400 V ile Iy 40 A çekeek çalışıken, hız n000devi/dakika ve sütünme kaybı 400W lmaktadı. Mtun veimini ve çıkış tkunu bulunuz. (0 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

ELEKTRİK MAKİNALARI BÜTÜNLEME SINAVI CEVAP ANAHTARI 0.0.05 Dikkat:., 4. ve 5. su çözümleinin adımlaı geçmişte çk veildiği için sadece aa değele ve snuçla veilmişti. ) 55 V V 0, I 4,4A 45,6 ( 0, j0, ) A, ( 87 + j) V 9 V 5,0 P Fe 66W, P Cu 500W, P cikis 5000W, P giis 65W Veim %96,9 Regülasyn %,8 V, 70 ) u kes % %, 6. Sistem ( 60 + 0 + 90 ) kva 70 kva ile yüklenise, he bi tafnun payına 0,6,6 düşen yük: S y 60kVA 5 kva < S, S y 0 kva 5 kva > S, 4 S,6 y 90 kva 0 kva > S. ve. tafla aşıı yüklenmiş lu. uk uk lduğu için ikisinin de aşıı yüklenme anı aynıdı. Bunlaın yükünü kendi anma güçleine düşümek için, bütün yükle /,6 katsayısıyla çapılaak düşüülmelidi. Buna göe paalel bağlı sistemin anma gücü 70 kva /,6 ST 0 kva lu. ST ile yüklenmesi halinde he bi tafnun payına düşen yük: S y 5 kva 0 kva < S,,6 S y 5kVA 0 kva S, S y 0kVA 90 kva S,6,6 dl( x) µ 0N i A d ) F i ( x ) dx 4g a dx Dikkat: d dx x x ( x ) lup, x 0 da tüevin tanımsızlığını da gösteen bi ifadedi. x x d dx ( x ) x < 0 x > 0 biçiminde de yazılabili. Yeine yazılısa µ 0N i A Fmüldeki kuvvet, x in atış yönüne göe veildiği x < 0 ise 4g a için kuvvet, x < 0 iken x i atımaya, x > 0 iken ise F µ 0N i A x i azaltmaya çalışan yöndedi. Özetle kuvvet, x i x > 0 ise 4g a azaltmaya çalışan yöndedi (V şıkkı). 500 W 4) E 0 V, Pgiis 500 W, Pcikis 000W, Veim %80, Giiş Tku 9, 9 Nm 5,7 ad s 5) Iu A, Ia 8 A, E 6 V, P 6000 W, P 56W, 56 W Veim %77,, Çıkış Tku 59, 0 Nm 09,4 ad s giis cikis

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV SORULARI 08..05 Süe: 70 dakika ) Tek sagılı (akımına i diyelim) bi ölede(elektmıknatıs), haeketli paçanın x knumuna bağlı laak sagı L( x) a b x fmülüyle veiliy. Buada a > 0 ve b > 0 yapıya bağlı sabitle lup uçlaına göe endüktans ( ) x b bölgesinde çalışılmaktadı. Bu paçala aasındaki manyetik kuvvetin mutlak değeini bulunuz. Bu kuvvetin x ve L (x) endüktans değeleini atımaya mı azaltmaya mı çalıştığını ayı ayı belitiniz. (0+5+5 puan) dl x Yadımcı fmül: F ( ) i dx ) a) Taf sac yüzeyleinin, akı yğunluğu çizgileine göe knumu nasıl lmalıdı (dik mi, paalel mi)? Neden? (5+5 puan) b) AC geilimde taf pime bşta çalışma akımının dalga şeklini sinüzidallikten bzan sebep nedi? (5 puan) ) Eşdeğe deve paametelei 8Ω, 0,06Ω, x 7Ω, x 0,7Ω, gc 50μS, bm 800 μs lan (gc ve bm değelei pime taafında gösteilen değeleidi) 40V:4V luk, 50Hz lik, 60VA lik tek fazlı bi tansfmatö, sekndeinde biim güç faktölü (csφ) lan bi tam yükü anma değeleinde beslemektedi. Bu çalışma için tafnun veimini, egülasynunu, pime akımını ve giiş güç faktöünü hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. (40 puan) 4) Tek fazlı 0V:55V luk bi tansfmatöe açık deve testi ve kısa deve testi uygulandığında pimeden ölçülen geilim, akım ve güçle şöyle bulunmaktadı: Açık deve testi: 0V, 0,5A, 8,0W Kısa deve testi: 9,0V,,5A, W Ayıca pime sagısı dienci 0,85Ω ölçüldüğüne göe tafnun eşdeğe deve paameteleini yaklaşık laak bulunuz. Seknde sagısı dienç ve kaçak eaktansını, sekndedeki değeleiyle de bulunuz. (5 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

Dikkat:. ve 4. sula geçmişte çk sulduğu için sadece cevaplaı veilmişti. Sınavda öğenciden aa adımlaı da göstemesi bekleni.

ELEKTRİK MAKİNALARI FİNAL SINAVI SORULARI 8..05 Süe: 60 dakika ) Üç fazlı, 50Hz lik, Δ/Δ bağlı, 0kVA lık, 00V:400V luk, bi tansfmatöün tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paametelei şöyledi: 0, 5 Ω, 0, Ω, x 6 Ω, x 6 Ω, g 5μS, b 950 μs Sekndede güç faktöü 0,7 gei lan bi tam yük, anma geiliminde besleniy. Tafnun tplam demi kaybını, bakı kaybını, giiş ve çıkış güçleini, veimini ve egülasynunu bulunuz. (5 puan) c m ) Anma güçlei ve kısa deve anlaı sıasıyla S 60kVA, uk %4, S 0kVA, uk % ve S 00kVA, uk % lan taf paalel bağlanısa sistemin yeni anma gücü ne lu? Bu yeni anma gücüyle yüklenise he bi tafnun payına düşen yük ne lu? Yaklaşık laak hesaplayınız. (5 puan) ) Şekildeki şönt dinamda Ra 0,5 Ω, Rş 50 Ω, U 50 V, Iy 0A, dönüş hızı n 000 devi/dk, sütünme kaybı Psü 00W lduğuna göe veimi ve giiş tkunu hesaplayınız. (5 puan) 4) Şekildeki şönt mtda Ra 0, Ω, Rş 5 Ω, U 50 V, Iy 0A, dönüş hızı n 000 devi/dk, sütünme kaybı Psü 00W lduğuna göe veimi ve çıkış tkunu hesaplayınız. (5 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

) ELEKTRİK MAKİNALARI FİNAL CEVAP ANAHTARI 8..05 (Güz 05-6) 00 V 0 I 5,56A 45,6,89 j, 97 V 5+ j4 V 5,5 V,0, V, ( ) A ( ) P Fe 587W, P Cu 74W, P cikis 4000W, P giis 466W Veim %95,5 Regülasyn %4, (Bu su kalıbı daha önce çk çözüldüğü için öğenciden istenen ayıntılı adımla buada gösteilmemiş, cevapla ve önemli aa değele veilmişti.), 80 ) u kes % %, 9. Sistem ( 60 + 0 + 00 ) kva 80 kva ile yüklenise, he bi tafnun payına 0,9,9 düşen yük: Sy 60kVA 7 kva < S, S y 0 kva 7 kva < S, 4 S,9 y 00kVA 46 kva > S. taf aşıı yüklenmiş lu. Bunun yükünü kendi anma gücüne düşümek için, bütün yükle /,9 katsayısıyla çapılaak düşüülmelidi. Buna göe paalel bağlı sistemin anma gücü 80 kva /,9 ST 60 kva lu. ST ile yüklenmesi halinde he bi tafnun payına düşen yük: S y 7 kva 80 kva < S,,9 S y 7 kva 80 kva < S, S y 46 kva 00 kva S,9,9 50V ) I u A, I a 0 A + A A, E 50 V + 0,5 Ω A 55, 5V E 50 Ω P 55,5 V A + 00 W 0W giiis P giiis 500 P cikis 50 V 0A 500 W P cikis Veim % 8 0 π 0 ω 000ad s 04, 7 ad s Giiş tku Nm 8, 7Nm 0 04,7 50V 4) I u A, I a 0 A A 8A, E 50 V 0, Ω 8A 47, 6 V E 5 Ω P 47,6 V 8A 00 W 78W cikis P cikis 78 P giis 50 V 0A 500 W P giis Veim % 7 500 π 78 ω 000ad s 09, 4 ad s Çıkış tku Nm 8, 5Nm 0 09,4

ELEKTRİK MAKİNALARI BÜTÜNLEME SINAVI SORULARI 8.0.06 Süe: 60 dakika ) Üç fazlı, 50Hz lik, Δ/Y bağlı, 8kVA lık, 4500V:400V luk, bi tansfmatöün tek faza indigenmiş ve pimee yansıtılmış eşdeğe deve paametelei şöyledi: 50 Ω, 0 Ω, x 470 Ω, x 470 Ω, g,5μs, b 9,50μS Sekndede güç faktöü 0,7 gei lan bi tam yük, anma geiliminde besleniy. Tafnun tplam demi kaybını, bakı kaybını, giiş ve çıkış güçleini, veimini ve egülasynunu bulunuz. (5 puan) c m ) Anma güçlei ve kısa deve anlaı sıasıyla S 60kVA, uk %4, S 70kVA, uk % ve S 40kVA, uk % lan taf paalel bağlanısa sistemin yeni anma gücü ne lu? Bu yeni anma gücüyle yüklenise he bi tafnun payına düşen yük ne lu? Yaklaşık laak hesaplayınız. (5 puan) ) Yandaki şekildeki kmpund dinamda Ra 0,5 Ω, Rsei 0,5 Ω, Rşönt 50 Ω, U 750 V, Iy 7A, dönüş hızı n 00 devi/dk, sütünme kaybı Psü 040W lduğuna göe veimi ve giiş tkunu hesaplayınız. (5 puan) 4) Yandaki şekildeki kmpund mtda Ra, Ω, Rsei, Ω, Rşönt 50 Ω U 600 V, Iy 4A, dönüş hızı n 800 devi/dk, sütünme kaybı Psü 00W lduğuna göe veimi ve çıkış tkunu hesaplayınız. (5 puan) BAŞARILAR Yad. Dç. D. Ata SEVİNÇ

) ELEKTRİK MAKİNALARI BÜTÜNLEME CEVAP ANAHTARI 8.0.06 4500V 0 I 0,786A 45,6 0,5478 j0, 5589 V 579 + j58 V 58V 0,6, V, ( ) A ( ) P Fe 8, 5kW, P Cu 0, 5kW, P cikis 56, 7 kw, P giis 65, 6 kw Veim %86,5 Regülasyn %,0 (. ve. su kalıplaı daha önce çk çözüldüğü için öğenciden istenen ayıntılı adımla buada gösteilmemiş, cevapla ve önemli aa değele veilmişti.), 870 ) u kes % %, 9. Sistem ( 60 + 70 + 40 ) kva 870 kva ile yüklenise, he bi tafnun payına 00,9,9 düşen yük: Sy 60 kva 6 kva < S, S y 70 kva 6 kva < S, 4 S,9 y 40kVA 48 kva > S. taf aşıı yüklenmiş lu. Bunun yükünü kendi anma gücüne düşümek için, bütün yükle /,9 katsayısıyla çapılaak düşüülmelidi. Buna göe paalel bağlı sistemin anma gücü 870 kva /,9 ST 600 kva lu. ST ile yüklenmesi halinde he bi tafnun payına düşen yük: S y 6kVA 80 kva < S,,9 S y 6kVA 80 kva < S, S y 48 kva 40 kva S,9,9 750V ) I uş A, I a 7 A + A 40A, E 750 V + (0,5 + 0,5) Ω 40A 774V E 50 Ω P 774 V 40A + 040W, 00 kw giis P giis 7,75 P cikis 750 V 7A 7, 75 kw P cikis Veim % 84, π 000 ω 00ad s 5, 7ad s Giiş tku Nm 6Nm 0 5,7 600V 4) I uş 4A, I a 4 A 4A 0A, E 600 V (, +,) Ω 0A 50V E 50 Ω P 50 V 0A 00W 9500W cikis P cikis 9500 P giis 600 V 4A 4400W P giis Veim % 66, 0 4400 π 9500 ω 800ad s 88, 5ad s Çıkış tku Nm 50, 4Nm 0 88,5

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV SORULARI..06 Süe: 70 dakika Yazı, insanın kuması içindi. Okunaklı, ymayan ve anlaşılı ifadelele yazmanız insana değe vediğinizi göstei. ) Tafda akım dönüşüm anını, manyetik devesi üzeinde he tülü kayıplaı ve kaçak akılaı sıfı alaak çıkatınız. Endüktans (saım sayılaı ya da μ) snlu lduğu süece akım dönüşüm anı fmülünün yaklaşık lduğunu gösteiniz. (5 puan) ) Eşdeğe deve paametelei Ω, x 0 Ω, 0,05 Ω, x 0,090 Ω, gc μs, bm 50 μs (gc ve bm değelei pime taafında gösteilen değeleidi) lan 900V:0V luk, 50Hz lik, 0 kva lik tek fazlı bi tansfmatö, sekndeinde güç faktöü csφ0,8 gei lan bi tam yükü anma değeleinde beslemektedi. Bu çalışma için tafnun veimini, egülasynunu, pime akımını ve giiş güç faktöünü hesaplayınız. Yaklaşık eşdeğe deve kullanınız. (45 puan) ) Üç fazlı, 50Hz lik, Δ / Y bağlı, 000V:69V luk bi tansfmatöe açık deve testi ve kısa deve testi uygulandığında pimeden ölçülen geilim, akım ve güçle şöyle bulunmaktadı: Açık deve testi: 000 V ; 0,0 A ; 80 W Kısa deve testi: 00 V ;,0 A ; 0 W Ayıca pime hatlaından bii bştayken diğe ikisi aasından sagılaın diençlei ölçülünce ölç 0 Ω bulunduğuna göe tafnun eşdeğe deve paameteleini yaklaşık laak bulunuz. Seknde sagısının dienç ve kaçak eaktansını, sekndedeki değeleiyle de bulunuz. (0 puan)

ELEKTRİK MAKİNALARI ARASINAV CEVAP ANAHTARI..06 ) Yanda göülen taf pensip şemasında c eğisine Ampe kanununu uygulayalım: Buada l uzunluk, A kesit alanı ve manyetik akı lup snludu. de nmalde snlu lup, ancak femanyetiklikten dlayı çk büyükse 0 lduğundan, akım dönüşüm fmülü lu. çk büyük ise sagılaın endüktanslaı da çk büyük demekti. Ancak ise dönüşüm fmülü tam lu. ) 900 0 40 Pimee yansıtılmış eşdeğe deve kullanılısa: + 40 jx (0,05 + j0,090) Ω (4 + j44) Ω 900 0 kva V V I 0 cs 0,8,74A 6,9 (,79 j,04) A 900V 6 64 678 64748 V 900V 0 + ( ( + 4) + j(0 + 44) )(,79 j,04) V ( 900 + 6,6 j46,96 + j459, 44, 5)V + V (9607 4) 966,5 + j V V 6 P Fe 0 966 W 77W P Cu 6,74 W 70W P 0kVA 0,8 6000W P 6000W + 77W + 70W 6448W 966 900 Veim 6000/6448 %97, Regülasyn %4, 5 900 6 I0 ( j50) 0 (9607 + j4) (0,09 + j0,00 j0,480 + 0,0) A (0,049 j0,479) A I (,79 j,04) A + (0,049 j0,479) A (,789 j,784) A I,56 A 44,9 Giiş güç faktöü cs(,5 ( 44,9 )) cs 47,4 0, 677 gei ölçülen( ms) ) Pime Δ bağlı lduğundan tüm pime ölçümlei (hem açık deve hem kısa deve ölçümlei) Δ e göe tek faza indigeni. V 0 000V I 0,0A 0, 0577A 0 P0 80W 60W 60 0,0577 g c S 5µ S Y S 8,9µ S 0 b m 8,9 5 µ S 4, 7µ S 000 000 V k 00V I k,0a, 55A P k 0W 70W 000 000 0 Ω 0 Ω Saım anı 5 (Pime Δ e, seknde Y a göe indigendi.) 69 400 70 00 ( + ) Ω 5, 5 Ω Z Ω 86, 6 Ω k ( x + x ) 86,6 5,5 Ω 68, 9 Ω,55,55 68,9 5,5 Ω 0 Ω, 5 Ω x x Ω 4, 4 Ω + jx (,5 + j4,4) Ω 0, 90 Ω x, 8 Ω 5