Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 3(1), 34-40, 2013



Benzer belgeler
Zihinsel Yetersizliği olan bireylere Okuma- Yazma Öğretimi. Emre ÜNLÜ

İlkokuma Yazma Öğretimi

İÇİNDEKİLER. ÖN SÖZ.v ÖZ GEÇMİŞ vii I. BÖLÜM İLK OKUMA VE YAZMA ÖĞRETİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 1

ÖĞRETİM) PROGRAMI, (ÖRGÜN ÖĞRETİM) (ÖRGÜN ÖĞRETİM) 9 A Na*** Va*** PAZARLAMA ,000 88,0350 Kazandı

YENİ İLKÖĞRETİM TÜRKÇE PROGRAMININ GETİRDİKLERİ Hasan Basri DURSUN > hbdursun@gmail.com

İlk Okuma ve Yazma Öğretimi

T.C. EBELİK, LİSANS PROGRAMI, (ÖRGÜN ÖĞRETİM) EBELİK, LİSANS PROGRAMI, (ÖRGÜN ÖĞRETİM)

İçindekiler. İçindekiler... vii 1. BÖLÜM SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ VE YAPILANDIRMACILIK. Yrd. Doç. Dr. Meral GÖZÜKÜÇÜK

KKTC de ilkokulda zihin engelli öğrencilere okuma öğretiminde uygulanan yöntem cümle çözümleme yöntemidir. Bu yöntem Türkiye deki Eğitim Uygulama

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI OKUMA YAZMA ÇERÇEVE PLANI

İLK OKUMA VE YAZMA ÖĞRETİMİ

T.C. Sıra No Aday No Kimlik No Ad Soyad Lisans Lisans Puanı Mülakat Puanı Nihai Ortalama

Sıra No Aday No Kimlik No Ad Soyad Lisans Lisans Puanı Mülakat Puanı Nihai Ortalama Durum

T.C. Sıra No Aday No Kimlik No Ad Soyad Lisans Lisans Puanı Mülakat Puanı Nihai Ortalama

ÖĞRETİM) PR. ÖĞRETİM) ÖĞRETİM) ÖĞRETİM) 46*******5 ME*** YI*** İŞLETME PR. (AÇIKÖĞRETİM) ,000 83,9500 Kazandı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI PR. (İNGİLİZCE) TARİH PR. (İNGİLİZCE) (TAM BURSLU) SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİ PR.

İLKÖĞRETİM SINIF ÖĞRETMENLERİNİN SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ VE ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ YAZMA PROBLEMLERİ VE ÖĞRETİMİ

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

ÖĞRETİM) İŞLETME (İNGİLİZCE), LİSANS Bİ*** KA*** PROGRAMI, (ÖRGÜN ÖĞRETİM)


TÜRKÇE UYGULAMALI ÖĞRENME SETİ. Her Haftaya Bir Bölüm ÇEK KOPAR SINIF

Eğitim Uygulama Okulu Eğitim Programı OKUMA YAZMA DERSİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Sıra No Aday No Kimlik No Ad Soyad Lisans Lisans Puanı Mülakat Puanı Nihai Ortalama Durum PROGRAMI, (ÖRGÜN ÖĞRETİM) ÖĞRETİM)

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI (BEP) ÖĞRENCİNİN ADI-SOYADI:

Ses Temelli Cümle Yöntemi. 1 Hazırlayan: Doç. Dr. Berrin Baydık

1. SINIF AKADEMİK BÜLTEN ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI

ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ II

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Mesleki Gelişim Programı

İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEME ÖĞRETMENLERİNİN YAZILI SINAVLARINDA NOKTALAMA KURALLARINA UYMA DÜZEYLERİ: ERDEMLİ İLÇESİ ÖRNEKLEMİ

Comparing Sound-based Sentence Method and Analysis Method in Literacy Education

Sosyal Proje Geliştirme Dersi Raporu PROJE BAŞLIĞI BURAYA YAZILACAK. İsim Soyisim Öğrenci No Buraya Yazılacak

DİK TEMEL HARFLERLE AFACAN OKUMA YAZMA SETİ

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri

DERS 7: ÇALIŞMA ÖRNEĞİ ANALİZİ. Prof. Dr. Tevhide Kargın

Ses Temelli Cümle Yöntemiyle İlk Okuma-Yazma Öğretiminin Değerlendirilmesi 1

Oyunlar ve Etkinlikler

Editör İbrahim H. Diken ÜNİTE 11 ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER. Prof. Dr. Rüya Güzel Özmen

Okul Temelli Mesleki Gelişim Nedir?

Baleybelen Müfredatı

Harf ve Hece Bilgisi. Seç Bakalım. Aşağıdaki sözcüklerin doğru hecelenmiş biçimlerini yuvarlak içine alın.

Ses Temelli Cümle Yöntemine Göre İlkokuma Yazma Öğretimine İlişkin Öğretmen Görüşleri 1

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ERKEN YAŞTA DİL ÖĞRENME... 1

ÖZEL OKAN İLKOKULU EĞİTİM ÖĞRETİM YILI

2.SINIFLAR PYP VELİ BÜLTENİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA NASIL YAPILIR I YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÇÜTCÜ

3.SINIFLAR PYP VELİ BÜLTENİ (22 Ekim-14 Aralık 2012)

Eğitim Fakülteleri ve İlköğretim Öğretmenleri için Matematik Öğretimi

Öğrencilerin Üst Düzey Zihinsel Becerilerinin Belirlenmesi. Öğrenci Portfolyoları

Yrd. Doç. Dr. Gökçe BECİT İŞÇİTÜRK. Gökçe BECİT İŞÇİTÜRK 1

MURAT ÖZBAY SERİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Eğitim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Morpa Kampüs Çocukları Okuma Yazmaya Hazırlamanın ve Öğretmenin Neden En Kolay Yolu?

Erken (Filizlenen) Okuryazarlık

İlköğretim (İlkokul ve Ortaokul) Programları. Yrd.Doç.Dr.Gülçin TAN ŞİŞMAN

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PLANI(BEP) NEDİR?

İNGİLİZCE HAZIRLIK PROGRAMI SEVİYE 1 DERS MÜFREDATI

BİTİŞİK EĞİK YAZIYA İLİŞKİN ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ

Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi. Doç. Dr. Nilüfer BEKLEYEN

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI. İLKOKULU 1. SINIF TÜRKÇE DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRKÇE Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 3(2), 59-74, 2013

SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLGİ OKUR- YAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

2016 ÖSYS Ek Yerleştirme Sonucunda Yerleşen Aday Öğrencilerin Yatırması Gereken Katkı Payı Ücreti ve Öğrenci Numarası Listesi

AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME

MEHMET VEYSEL ÇELİK ŞAİR NESİMİ İLKÖĞRETİM OKULU DİYARBAKIR

İstek Kemal Atatürk İlkokulu Eğitim Öğretim Yılı 1. SINIFLAR BÜLTENİ

Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

Sıra No Aday No Kimlik No Ad Soyad Lisans Lisans Puanı Mülakat Puanı Nihai Ortalama Durum (ALMANCA) ÖĞRETİM)

Türkçe ve Arapçada Sessiz Harfler Karşılaştırma Çalışması

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı.

7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 1. I. ( 15) ( 1) 5. ( 125) : ( 25) 5 6. (+ 9) = (+ 14)

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü

Eğitimde dijital dönüşüm ve eğitim bilişim ağı (EBA)

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ

Seç Bakalım. ... / 24 Puan. Aşağıdaki sözcüklerin doğru hecelenmiş biçimlerini yuvarlak içine alın.

İlköğretim Online E-Dergi

O Drama, temel kuralları önceden belirlenmiş, bir grupta yaşanan, yetişkin bir lider (örneğin bir öğretmen) tarafından yönlendirilen ya da en azından

okulumuzdaki dersliğimizi. BT ekipmanları ile donatarak. eğitimde öğrenci ve öğretmenlerimiz için fırsatları artırma

Türkçe Dil Bilgisi B R N C BÖ LÜM SES B L G S. a b c ç d e f g h i j k l m n o ö p r s t u ü v y z TÖMER. Gazi Üniversitesi 17

EK-1 BEDEN EGİTİMİ DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

EĞĠTĠM TEKNOLOJĠLERĠNDE TEMEL KAVRAMLAR. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme

KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM GÖRME ENGELLİLER İÇİN BRAİL ALFABESİ (KABARTMA YAZI)

ADAPAZARI ÖZEL ENKA ORTAOKULU / LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI PORTFOLYO POLİTİKASI

Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı

İÇİNDEKİLER. BÖLÜM I: TEMEL KAVRAMLAR... 1 İnsan... 2 Eğitim ve Öğrenme... 3 Sanat Eğitimi... 5 Müzik Eğitimi... 6 Müzik Eğitiminin Amaçları...

Arzu Güngören & Erkan Altıntaş ETKİNLİK PLANI

ÖZGEÇMİŞ. : Eğitim Fakültesi

GÖKKUŞAĞI KOLEJİ ÖZEL ÖĞRETİM İHTİYAÇLARI POLİTİKASI

HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI DERSİN TANIMI VE UYGULAMASI

ÖZEL ATAFEN İLKOKULU 1. SINIFLAR İNGİLİZCE VELİ BİLGİLENDİRME

Nükhet YILMAZ HAYAT BİLGİSİ TÜRKÇE

Dersin Adı Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Çocuk Edebiyatı SNFS Ön Koşul Dersler

Zirve Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği ABD Ders Ġçerikleri

Türkçe Ders Kitaplarının İncelenmesi

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitaplar ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

Transkript:

Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 3(1), 34-40, 2013 OKUMA-YAZMA ÖĞRETİMİNDE ÖĞRENCİ KATILIMIYLA HECE OLUŞTURMA ETKİNLİKLERİ THE SYLLABLE FORMATION ACTIVITIES THROUGH STUDENT INVOLVEMENT IN READING AND WRITING INSTRUCTION Hülya Kartal* ÖZET Okuma-yazma öğretimin amacı, etkili bir okuma-yazma öğretimini gerçekleştirmek, sorgulayan, öğrenmeyi öğrenen ve bilgiyi kullanabilen bireyler yetiştirmektir. Programda Ses Temelli Cümle Yöntemi nin ilkelerinde, oluşturulacak hecelerin kolay okunması, dilde kullanım sıklığının olması, anlamının açık ve somut olması, görselleştirilebilir olması ve işlek hece yapısına sahip olması ölçütlerine göre oluşturulması gerektiği belirtilmektedir. Okuma-yazma öğretimi sürecinde, programda belirtilen bu ölçütlere göre hece oluşturmaya çalışmak, öncelikle öğrencinin okurken ve yazarken heceleme yanlışları yapmasına, okuduklarını anlamakta zorlanmasına yol açacaktır. Bu güçlükler göz önünde bulundurularak öğrencileri hece oluşturma sürecinde etkin kılacak ve kapalı heceden açık heceye gidilmesinin öğrenme süreci açısından yol açacağı olumsuzlukları önleyebilecek etkinlikler hazırlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Okuma-yazma öğretimi; hece oluşturma; etkinlik; öğrenci katılımı ABSTRACT The purpose of literacy teaching, the teaching of literacy to perform effectively, questioning, learning to learn and to train individuals who can use the information. In the Turkish course teaching curriculum and in the principles of the Phonic Based Sentence Method, it is made clear that syllables to be formed have to be formed according to the criteria that syllables have to be easy-to-read, have frequent use in the language, have clear and concrete meanings, be visualizable and have a productive syllable structure. Moreover, with such an approach syllables are formed according to the criterium that syllables have to be meaningful, Such an effort to form syllables according to these criteria will cause both pupils and teachers to face difficulties in the process of reading-writing. One the one hand, the reading rate of children making incorrect spelling in reading and writing will decrease due to spelling, on the other hand, it will be inevitable for them to encounter problems in making sense of what they read. Considering these difficulties, activities that make students active in the process of creating an open and closed syllables and that prevent negative events which prossessing from closed syllables to open syllabes would lead to in terms of the learning process were prepared. Key Words: Literacy teaching; syllable formation; activities; student involvement * Doç. Dr.,Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, hkartal@uludag.edu.tr GİRİŞ İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu una göre (1-5.Sınıflar), ilkokuma-yazma öğretimin amacı; İlköğretim birinci sınıftan itibaren etkili bir okuma-yazma öğretimini gerçekleştirmek ve düşünen, anlayan, sorgulayan, öğrenmeyi öğrenen, bilgiyi kullanabilen ve sorun çözebilen bireyler yetiştirmektir (2009). Ayrıca ilk okuma-yazma öğretimine seslerle başlanması, seslerin birleştirilmesi ile anlamlı heceler, kelimeler oluşturulması ve cümlelere ulaşılmasının öğrencinin bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırdığı için Ses Temelli Cümle Yöntemi nin bu yönüyle yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygun olduğu belirtilmektedir (2009). Bu düşünceler, yöntemin ilkelerinde hayata geçirilmeye çalışılmıştır. Yöntemin ilkeleri başlığı altında ilkokuma-yazma öğretiminde, öncelikle ve özellikle anlamlı hecelerin oluşturulması ve hecelerin şu ölçütlere göre oluşturulması belirtilmiştir: 1) Kolay okunması, 2) Dilde kullanım sıklığına sahip olması, 3) Anlamının açık ve somut olması, 4) Anlamının görselleştirilebilir olması (canlandırılabilir,

resmedilebilir), 5) İşlek hece yapısına sahip olması (İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 1-5.Sınıflar, 2009). Akyol ve Temur (2008) un okuma-yazma öğretiminde, ikinci sesin birinci sesle anlamlı bir hece/kelime oluşturacak şekilde seçilmiş olması gerektiği, bu nedenle birinci sesten sonra verilecek sesin yöntem açısından oldukça önemli olduğu düşüncesi de programdaki ölçütleri doğrular niteliktedir. Diğer taraftan Nas (2006), Türkçede iki harfli (kapalı ve açık) 336 hecenin yalnızca 69 unun anlamlı olarak nitelendirilebileceğini ve bunlardan sadece 47 sinin çocuk için anlamlı olduğunu belirtmektedir. Bu durumda alfabedeki 29 harf ile oluşturulabilecek iki harfli açık ve kapalı hecede bu ölçütün uygulamaya geçirilip geçirilemeyeceği sorunu ortaya çıkmaktadır. İlköğretim Türkçe 1 Öğretmen Kılavuz Kitabı na göre, Ses Temelli Cümle Yöntemi nin aşamalarından biri Heceler, kelimeler ve cümleler oluşturma (Demiroğlu ve Gökahmetoğlu, 2011) olarak ifade edilirken, aynı eserde uygulamada l harfinin yazılışının öğretiminden sonra 3.Seslerden/Harflerden Hece ve Kelime Oluşturma başlığı altında, hece oluşturma birinci aşama, ikinci aşama ve açık heceye ulaşma (Demiroğlu ve Gökahmetoğlu, 2011) şeklinde ifade edilmektedir. Bu başlık altında, birinci aşamada e ve l harflerini yan yana getirerek (el) örnek okumanın yapılması, oluşan kelimenin öğrencilere okutulması, ders kitabındaki uygun yere bu kelimenin yazdırılması ve öğrencilere yeterince okuma-yazma alıştırması yaptırılması ifade edilmektedir. İkinci aşamada, tahtaya yazılan el kelimesinin çocuklara okutulması, el kelimesi ile e harfinin birleştirilerek tahtaya yazılması, oluşan ele kelimesinin hecelemeden okutulması, kelimenin öğrencilere birkaç defa okutulması ve yazdırılması, oluşan kelimelerle cümleler (el, ele) kurulması yer almaktadır. Açık heceye ulaşma aşamasında ise, ele kelimesinin öğretmen tarafından tahtaya yazılarak, öğrencilere defterlerine yazdırması, ele kelimesinin öğrencilerden okumasının istenmesi, ele kelimesinde e harfi açıkta kalacak şekilde le hecesinin üstünü kapatarak okumalarının istenmesi, ele kelimesinde e nin üstünü kapatarak öğretmenin le hecesini okuması ve ardından öğrencilerine okutması, son olarak bu heceleri karıştırmamaları için öğrencilere el, le heceleri ile ilgili öğretmenlerin yeterli alıştırma yaptırması önerilmektedir. Yukarıda yer alan açıklamalar göz önünde bulundurulduğunda, öncelikle daha ikinci harfin öğretilmesiyle oluşturulan ilk kapalı hecenin ardından açık heceye geçişte izlenen yol, öğrenciler açısından karışıklığa neden olabilmektedir. Diğer taraftan ölçütlerde yer alan anlamlı hece ifadesinin kapalı hecelerin bir kısmında, açık hecelerde ise yalnızca ne, no, ve, ye hecelerinde doğrulanması, seslerden/harflerden hece oluşturma evresinde bazı güçlükleri beraberinde getirmektedir. Okuma-yazma öğretimi sürecinde, programda belirtilen bu ölçütlere göre hece oluşturmaya çalışmak, öncelikle öğrencinin okurken ve yazarken heceleme yanlışları yapmasına, okuduklarını anlamakta zorlanmasına yol açacaktır. Bu güçlükler dikkate alınarak ilkokuma-yazma öğretimi dersinde araştırmacı ve öğretmen adayları tarafından öğrencileri hece oluşturma sürecinde etkin kılacak ve kapalı heceden açık heceye gidilmesinin neden olabileceği olumsuzlukları önleyebilecek etkinlikler hazırlanmıştır. Bu etkinlikler öncelikli olarak şu amaçların gerçekleştirilmesi düşüncesiyle hazırlanmıştır: a- Öğrencileri süreç içinde zihinsel olarak etkin kılarak bilgilerinin yapılandırılmasını sağlayabilmek, b- Oyun çağında olan 1.sınıf öğrencilerinin bir taraftan hareket gereksinimini karşılamak diğer taraftan oynayarak öğrenmesini desteklemek, c- Arkadaşlarıyla birlikte düşüncelerini paylaşarak ve eğlenerek öğrenecekleri bir ortam hazırlamak. Bu etkinlikler aracılığıyla yenilenen ilköğretim programının anlayış ve ilkeleri doğrultusunda, öğrencilerin öğrenmeyi öğrenme, düşünme, soru sorma, öğrenme sürecinde deneyimlerini kullanma, çevreyle etkileşim kurma becerilerinin (İlköğretim 1-5. Sınıf Programları Tanıtım Kitapçığı, 2006) gelişimi de desteklenmiş olacaktır. ATED 35

ETKİNLİKLERİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI İlkokuma-yazma öğretimi dersi kapsamında yukarıda belirtilen amaçlar doğrultusunda araştırmacı ve dersi alan öğretmen adayları tarafından hece oluşturma aşaması için alternatif etkinlikler geliştirilmiştir. Bu etkinlikler, hem Türk Eğitim Gönüllüleri Vakfı nda araştırmacı tarafından 3.sınıfa devam edip okuma yazmayı bilmeyen M.K. isimli bir öğrenci ile yapılan çalışmalarda hem de araştırmacının sorumlu olduğu Öğretmenlik Uygulaması dersini alan altı öğretmen adayının 1.sınıflarda yürüttüğü ilkokuma-yazma öğretimi sürecinde adaylar tarafından uygulanmıştır. Etkinlik 1 Etkinliğin hazırlanmasında, ihtiyaç duyulan materyaller: İki farklı renkte tebeşir veya tahta kalemi ve sınıf tahtası, bitmiş tuvalet kağıdı rulosu, bir elişi kağıdı ve bir keçeli kalem. İlkokuma-yazma ders kitaplarında yer alan hece oluşturma örnekleri öğrencilerin katılımını gerektirmemektedir. Sadece heceyi oluşturacak iki harf alt alta verilmiş ve karşısına hece yazılmıştır. Bu şekilde hece oluşturma süreci ile öğrencinin öğrenmeyi öğrenmesi nin gerçekleşmesine uygun bir uygulama yapılmamaktadır. Diğer taraftan hece oluşturma aşamasında öğrencinin düşünmesi, soru sorması, görüş alışverişinde bulunması ve bu yolla öğrenmeyi öğrenmesi için okuma-yazma öğretiminde 4.grubun en sonunda yer alan ç harfiyle tüm ünlüler öğrenildiği için şu şekilde bir etkinlik yapılabilir: ü e a ö ç i ı u o Böyle bir etkinlikte öğrenene düşünme ve harflerden istediğini seçme fırsatı verildiği gibi öğrenenin görsel okuma becerilerinin gelişimi de desteklenmiş olur. Etkinlikte öğrenci isterse ünlü harfi başa alarak yanına ç harfini ekleyerek eç, aç, iç, oç, uç, ıç, öç, üç şeklinde herhangi bir kapalı hece oluşturabileceği gibi isterse ç harfini başa alarak yanına herhangi bir ünlü harfi ekleyerek çe, ça, çi, ço, çu, çı, çö, çü şeklinde herhangi bir açık hece de oluşturabilir. Oysa İlkokuma-Yazma Öğreniyorum kitaplarında yer alan hece oluşturma etkinliklerinde, Ses Temelli Cümle Yöntemin yapılandırmacı yaklaşıma uygun bir yöntem olduğu belirtilmesine rağmen, hece oluşturma etkinliklerinde buna uygun örnekler bulunmamaktadır. Bu etkinlik ç harfi öğrenildikten sonra yapılabileceği gibi bu harften önce öğrenilen harflerden - örneğin t harfi öğrenildikten - sonra da yapılabilir. a t Bu etkinlik aynı zamanda TEGV e devam eden M.K. ye okuma-yazma öğretim sürecinde harflerden hece oluşturma aşamasında araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Uygulamada öğrencinin tahtada etkinliği yaparken çok istekli olduğu ve ilk hecenin oklarla nasıl oluşturulacağı anlatıldıktan sonra diğer heceleri hiçbir açıklamaya gereksinim duymadan kendisinin yaptığı ve bu süreçte çok eğlendiği gözlenmiştir. Ayrıca hemen arkasından öğrenilen hecelerin sözcük oluşturmada kullanılabilmesi için araştırmacı tarafından hazırlanan ve kimi ilk kimi de son hecesinin eksik bırakıldığı hecelerin uygun olanının seçimiyle öğrenci tarafından sözcükler oluşturulmuş ve böylelikle öğrenci bir önceki aşamada oluşturulan ve bir kısmı anlamlı olmayan hecelerin sözcük oluşturmadaki işlevini görmüş ve bu durum öğrencinin heceleri öğrenmesini kolaylaştırmıştır. Bu uygulamanın gerçekleştirildiği ilköğretim okulunda birinci sınıf öğrencileri gerek sınıf önünde bireysel olarak gerekse tüm sınıf olarak etkinliğine katılmışlardır. Oluşturulan her hece hem heceyi oluşturan öğrenci tarafından tahtaya yazılmış hem de tüm öğrenciler tarafından defterlere yazılarak yüksek sesle okunmuştur. Bu süreçte öğrenciler heyecanla bir sonraki heceyi oluşturmayı beklerken sıralarında kendi kendilerine açık ve kapalı heceleri oluşturmuşlardır. Böylelikle sadece sınıfın önünde etkinliği yapan öğrenci değil diğer öğrenciler de hece oluşturmak için çaba göstererek sürece etkin olarak katılmışlardır. e ATED 36

Uygulama sürecinde rehberlik eden öğretmenlerden biri, öğrencilerinin sürece çok istekli olarak katıldıklarını ve bu etkinliğin öğrenci motivasyonunu artırdığını belirtmiştir. Fotoğraf 4: Hece örneği 2 Fotoğraf 1: M.K. harflerden hece oluşturma Fotoğraf 5: Hece örneği 3 Fotoğraf 2: M.K. hecelerden sözcük oluşturma Fotoğraf 6: Hece örneği 4 Fotoğraf 3: Hece örneği 1 Fotoğraf 7: Hece örneği 5 ATED 37

Yukarıda belirtilen etkinlik, sınıfta tahta kullanımıyla gerçekleştirilebileceği gibi kartondan yapılacak bir rulo yardımıyla da yapılabilir. Bu, son öğrenilen ünlü veya ünsüz harfin rulo üzerine yazılması, önceki öğrenilen harflerinse ruloya eğik bir şekilde yazılmasıyla da uygulanabilir. Bir diğer yol, bir öğretmen adayının yeşil elişi kağıtlarıyla origamiyle yaptığı kurbağaların birbirine eklenmesiyle açık ve kapalı hecelerin oluşturulmasıdır. Burada dikkat edilmesi gereken, harfler bir araya getirildiğinde görsel olarak da bitişiklik arzedecek ve hecelerin oluşmasını sağlayabilecek şekilde etkinliğin düzenlenmesidir. Bu süreçte açık ve kapalı hecelerin tamamının oluşturulabilmesi için öğretmenin vereceği yönergeler önem taşımaktadır. Eğer kapalı hece oluşturulacak ve en son öğrenilen harf b ise, öğretmen Önceki öğrendiğimiz harflerden (ünlü harfler bir arada olacak şekilde) herhangi biri ile b harfini yan yana getirerek hece oluşturalım şeklinde bir yönerge verebilir. Hece oluşturmak amacıyla yapılabilecek etkinliklerden bir diğeri küplerle hece oluşturulmasıdır. Öğrencilerin rahatlıkla kavrayabileceği şekilde ortalama 5x5cm büyüklüğünde aynı renkte iki küp öğretmen tarafından hazırlanabilir. Öğrenilen en son harf bir küpün tüm yüzeylerine eğik el yazısıyla yazılır. Diğer küpün yüzeylerine, en son öğrenilen harf bir ünlü ise ondan önce öğrenilen ünlü harfler, ünsüz ise en son öğrenilen ünlü harfler yazılır. En son öğrenilen harften önceki harflerin küpün yüzey sayısını geçmesi halinde öğretmen bunu dikkate alarak üçüncü bir küp hazırlayabilir. Öğretmenin vereceği yönergelerle öğrenciler açık ve kapalı heceleri küpler yardımıyla oluşturabilir. TARTIŞMA 28 harf boyunca kapalı heceden açık heceye ulaşmak amacıyla el-e, al-a, el-a, at-a, et-e, il-e, il-i, an-a, en-e, in-i, on-a, ar-a, er-e, ir-i, em-i, em-a, un-u, on-u, ok-u, ek-e, ik-i, ak-a, at-ı, ar-ı, ay-a, ey-e, as-a, is-e, us-u, ed-e, ad-a, ad-ı, id-i öt-e, ab-a, eb-e, üt-ü, üs-ü, eş-e, aş-ı, iş-i, ez-e, az-a, iz-i, iç-i, aç-a, iç-e, ag-a, eg-e, ec-e, uc-a, ip-i, ip-e, ah-a, ağ-a, ev-e, av-a, if-i, af-a, aj-a, oj-e şeklinde bir yaklaşım sergilenmesiyle öğrencilerin hem yazarken hem de okurken heceleme yanlışları yapmalarının kaçınılmaz olacağı düşünülmektedir. Aslında bu uygulama, ağırlıklı olarak senteze dayalı olan Ses Temelli Cümle Yöntemi yle okuma-yazma öğretiminde açık heceye ulaşmak için her defasında çözümleme yapıldığını göstermektedir. Ayrıca Akyol (2006), programa göre heceler oluşturulurken daima kapalı heceden açık heceye doğru bir yol izlendiğini ama bu yolun ne kadar işlek olduğunun önümüzdeki yıllarda uygulamada görüleceğini belirtmektedir. Yazar, programda önce el hecesinin verildiğini, sonra a hecesi eklenerek çocuktan Ela şeklinde okumasının beklenildiğini ancak burada çocukların bu kelimeyi El-a şeklinde okumasının çok muhtemel bir durum olduğunu ve bu tür okumanın düzeltilmesinin oldukça da zaman alabileceğini, bu nedenle böyle bir problemle karşılaşıldığında şöyle bir yol denenebileceğini belirtir: Örneğin, [e, l, a] sesleri ayrı ayrı kavratıldıktan sonra e ve l harfleri yan yana getirilip nasıl el hecesi oluşturulup okunuyorsa, l ve a harfleri de yan yana yazılıp la hecesi oluşturulup okunabilir. Bundan sonra la hecesinin başlangıcına e hecesi yazılabilir. Bu yolla çocuğun El-a şeklinde okuması mümkün değildir. Yazara göre, bu yolun kelime ve cümleye ulaşmayı biraz geciktirebileceği (iki harfi verdikten sonra değil de üçüncü harften sonra hece ve kelimeye ulaşma) gibi bir durum söz konusudur, ancak bu çok önemli bir husus değildir. Çünkü ilk iki sesten hemen sonra hece ve kelimeye hatta cümleye (el ele gibi) geçmek ATED 38

biraz kafa karıştırıcı olabileceği gibi anlamlı ve görselleştirilebilir hece, kelime ve cümle üretiminde de öğretmen ve öğrencileri zorlayabilir. Ayrıca Duran ve Çoban (2011) ın 123 sınıf öğretmeniyle yaptığı araştırmada, öğretmenlerin %78.9 u, programda önerilen açık heceye ulaşma tekniğinin yanlış olduğunu ve bu yüzden öğrencilerin akıcı okumaya geçemediğini belirtmiştir. Diğer taraftan hece oluşturmada izlenen bu yolun, aynı zamanda programda yer alan hece oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken ölçütlere uygunluğu bakımından da değerlendirilmesi gerekmektedir (İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 1-5.Sınıflar, 2009). Örneğin, oluşturulan hecelerden Türkçede kelime sonunda yer almayan hecelerin okunması güçtür (ed, ad, id, ab, eb, ag, eg, ec, uc). Oluşturulan hecelerden kapalı hecelerin (el, al, at, et, il, an, en, in, on, ok, ek, ak, ay, ey, as, is, us, ad, öt, üs, es, aş, ez, az, iz, aç, iç, ip, ağ, av, ev, af) bir kısmının anlamı açık ve somut iken diğerleri ve açık hecelerin önemli bir bölümü (ib, ic, if,ig, ih, iy, ob, oç, om, os, oş, oz, ub, uç, ug, uh, uk, ul, um, up, uv, öb, ög, öh, ök, öl, öm, ös, öş, öy, le, la, ta, te, le, li, na, ni, na, ra, re, ri, mi, ma, nu, ku, ke, ki, ka, tı, rı, ya, sa, se, da, dı, di, te, ba, be, tü, sü, şe, şı, şi, ze, za, zi, çi, ça, çe, ga, ge, ce, ca, pi, pe, ha, ğa, va, fi, fa, ja, je) anlamlı değildir. Açık hecelerden anlamlı olanların sadece ne, ye, su, ve heceleri olduğu görülmektedir. Oluşturulan hecelerin anlamının görselleştirilebilir (canlandırılabilir, resmedilebilir) olması bakımından İlköğretim Türkçe 1 Öğretmen Kılavuzu (2011) incelendiğinde, bu hecelerden sadece el, al, at, ot, em, un, ok, ay, as, su, öt, ön, iz, ip, ağ, ev hecelerinin resimlerinin verildiği görülmektedir. İşlek hece yapısına sahip olan hecelerin tamamı (ka, ma, ra, sa, ya), Ses temelli Cümle Yöntemi ndeki harf sıralamasına göre 14.harf öğrenildikten sonra oluşturulabilmektedir. İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu nda (2009), İlk okumayazma öğretimine seslerle başlanması, seslerin birleştirilmesi ile anlamlı heceler, kelimeler oluşturulması ve cümlelere ulaşılması öğrencinin, bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırmaktadır. Ses Temelli Cümle Yöntemi, bu yönüyle yapılandırıcı öğrenme yaklaşımına uygundur. ifadeleri yer almasına karşın hece oluşturma aşamasında, öğrenci ders kitaplarındaki örnekler (İlköğretim Türkçe Okuma Yazma Öğreniyorum, 2011), 28 harf boyunca, öğrencinin önceki öğrendiği harflerle en son öğrendiği harfi bir etkinlik aracılığıyla bir araya getirerek hece oluşturmasını sağlayacak şekilde değil, kitapta önceden oluşturulmuş heceleri yazıp okuyabilecekleri şekilde düzenlenmiştir. Ayrıca okuma-yazma öğretimi boyunca İlköğretim Türkçe Okuma Yazma Öğreniyorum (2011) kitabında yer alan hecelerin büyük çoğunluğu iki harfli açık ve kapalı hecelerdir. Bunların yanı sıra üç ve dört harfli az sayıda da olsa hece örneği yer almaktadır. Ancak bu heceler anlamlı olmayan hecelerden daha çok, tek başına bir sözcük olduğu gibi aynı zamanda bir sözcük içinde de hece olanlardır. Bunlar arasında ders kitaplarında tı-r, tü-r, tür-k, ça-y, ge-l, ce-m, ca-n, da-ğ, ya-ğ, fi-l yer almaktadır. Bu uygulama öğrencilerin bu sözcükleri iki heceli olarak algılamasına, okurken de yanlış hecelemelerine yol açacaktır. Bunun önlenebilmesi için ders kitaplarında yer alan üçten daha fazla sayıda harf içeren sözcüklerde yapıldığı gibi sözcüğü oluşturan harflerin karışık halde verilerek ipuçlarıyla çocukların sözcüğü oluşturmalarına destek olunabilir. Örneğin t-r-ü-k; ç-y-a; d-ğ-a; ğ-a-y; f-l-i şeklinde sadece iki harfin yerini değiştirilerek sözcüğe ulaşılması sağlanabilir. Yukarıda belirtilen nedenlerle söz konusu hataların düzeltilmesi ve güçlüklerin giderilmesi için alternatif etkinlikler geliştirilmesinin bir gereksinimden ziyade zorunluluk olduğu düşünülmektedir. TEŞEKKÜR: Bu makalede yer alan etkinliklerin oluşturulmasında ve uygulanmasında emeği olan Nur Kaya, Selin Ertan, Gülşah Karakılıç, Sema Şimşir, Cansu Kirezli, Meltem Çelik ve Hüseyin Varelci ye teşekkür ediyorum. ATED 39

KAYNAKÇA Aşkar, P., Paykoç, F., Korkut, F., Olkun, S., Yangın, B. & Çakıroğlu, Jale. (2005). Yeni öğretim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu. http://www.erg.sabanciuniv.edu/ilkogre timonline.org.tr/ Erişim tarihi: 29.01.2011 Akyol, H. & Temur, T. (2008). Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Cümle Yöntemi ile okuma yazma öğrenen öğrencilerin okuma becerilerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9) 78-95. Akyol, H. (2006). Türkçe öğretim programı: Yenilikler ve sorunlar. http://w3.gazi.edu.tr/web/hakyol/turkce. pdf Erişim tarihi: 04.03.2011 Akyol, H. (2006). Türkçe İlkokuma Yazma Öğretimi. (5.Baskı) Ankara: Pegem A Yayınları... (2006). Son değişikliklerle İlköğretim Programı, 1-5.sınıflar. Derleyen: Düşlem Yetkin, Özer Daşcan, Ankara: Anı Yayıncılık. Erol, A., Özger Bingöl, M., Yalçın, S.Ç., Demiroğlu, R., Irmak, A., & Ceylan, M. (2009). İlköğretim Türkçe 1 Öğretmen Kılavuz Kitabı, İstanbul: Devlet Kitapları Birinci Baskıya Ek. Güneş, F. (2003). Okuma-yazma öğretiminde cümlenin önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, 39-48. Demiroğlu, R. & Gökahmetoğlu, E. (2011). İlköğretim Türkçe 1 Öğretmen Kılavuz Kitabı, Devlet Kitapları İkinci Baskı, Ankara. Duran, E., & Çoban, O. (2011). Ses Temelli Cümle Yöntemine yönelik öğretmen görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3, 17-22. MEB. (2009). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5.Sınıflar). Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi Ankara. Nas, Recep. (2006). Metinlerle ilkokumayazma öğretimi. 4.Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi. Yıldızlar, M. (2007). Bir nesli okumaz mı yapıyoruz? İlköğretmen Eğitimci Dergisi, Haziran sayısı, 18-20. ATED 40