ALLERJİ TESTLERİ Dr.ALEV ÖKTEM Düzen Laboratuvarlar Grubu
Allerji Allerji vücudumuzun bağışıklık sisteminin çevremizde bulunan ve zararlı olmayan bazı maddelere karşı, ki bunlara allerjen denir, aşırı şeklide ve anormal bir reaksiyon vermesidir. Oluşan reaksiyon bir inflamasyondur ve tip 1 hipersensitivite olarak bilinir Benign bir durumdan, hayatı tehdit edici anaflaksiye kadar geniş yelpazede klinik durumlara neden olabilir 5 kişiden 1 inde görülür Allerji oluşumunda çevresel faktörler ve genetik yatkınlık önemli nedenlerdir Bu reaksiyonun nedeni dolaşımda normal şartlar altında çok az bulunan IgE nin mast hücreleri ve bazofillerden salınımıdır
Allerji Çevresel risk faktörleri vardır Sigara kullanımı(aktif ve pasif) Hava kirliliği Viral enfeksiyon
Aile Hikayesi %5 Her iki ebeveyn atopik %31 Tek ebeveyn %64 Her iki ebeveyn atopik non-atopik U Wahn Allergy 2000;55:591-599
IgE-Kaynaklı Allerjik Hastalık Tolerans Viral enfeksiyon Aşırı reaksiyon Başlatıcı olay -allerjenler -doz Klinik Bulgular Duyarlılığın başlaması -kaynak -doz -sıklık IgE antikorları -spesifite -konsantrasyon -dağılım
Çocukluk Çağında Allerji Görülme Sıklığı ve Tipi
Allerjik Hastalıklar Atopik dermatit Allerjik rinit Tekrarlayan otitis media Gastrointestinal bulgular Astım
Kimlere Test Yapılmalı? l EAACI (European Academy of Allergy and Clinical Immunology) tavsiyesi: Ciddi, kalıcı ve rekürren allerji benzeri semptomu olan tüm çocuklarda ve Bu tip bir hastalık nedeni ile tedavi gereken, yaşa bakılmadan tüm olgularda allerjik hastalıklar yönünden test yapılmalıdır
1967 Total IgE Yüzlerce farklı allerjene karşı farklı IgE ler oluşur Antihistaminikler ölçümü interefere etmez IgE 3 aydan itibaren tespit edilebilir Yaşa göre üst sınır (%95) 3ay 4,1 ku/l 1 yaş 13 ku/l 5yaş 48 ku/l 10 yaş 85 ku/l Erişkin 64 ku/l
Vaka 40 yaşında erkek hasta IgE düzeyi 300 ku/l (Üst sınır: 100 ku/l) Ürtiker ve kaşıntı şikayeti var Tetikleyici faktör bilinmiyor Steroid ve antihistaminiklere cevap alınamamış Tanı: Non-allerjik ürtiker Hastadaki IgE düzeyi yüksekliğinin allerjik bir nedeni yoktur
Total IgE Düzeyinin Allerji Tanısındaki Yeri Allerjik reaksiyonlar, parazitik hastalıklar, kronik sinüzit, viral enfeksiyonlar, hepatitler, kolesistit, prostatit vb. Total IgE <10 ku/l ise allerji görülme ihtimali nadirdir Klinik bulgu var ve spesifik IgE düzeyleri yüksekken total IgE normal sınırlar içinde bulunabilir Allerjik semptomu olan kişilerde bile tek başına total IgE allerjik hastalıkların tanı ve taramasında kullanılmamalıdır l l
Allerji Testleri Deri testleri Sensitivitesi yüksektir Cilt problemi, bazı ilaçları kullananlar ve anaflaksi riski olanlara yapılamaz Uzun zaman alır ve prosedürü zordur Spesifik IgE ölçümü Spesifitesi yüksektir Çok sayıda allerjene karşı tek örnek ile tarama yapılabilir Pahalıdır
Deri Testleri 1900 lü yıllar Düşük miktarda allerjen deri içine verilir Dokudaki mast hücrelerinin yüzeyinde bulunan IgE ile reaksiyona girer Selüler değişimler ve degranülasyona neden olur ve histamin vb. maddeler salınır Histamin de enjeksiyon bölgesinde reaksiyona neden olur Bu reaksiyonlar büyüklüğüne göre sınıflandırılabilir
Spesifik IgE Dolaşımdaki IgE ölçülür Antihistaminikler ölçümü interfere etmez Her proteine karşı ölçüm yapılabilir Total IgE >2500 ku/l ise spesifik IgE düzeylerinde yalancı pozitifliğe neden olabilir Deri testi veya spesifik IgE testlerinin pozitifliği veya düzeyi semptomların tipi ve ciddiyeti ile ilişkili değildir
Spesifik IgE Phadiotop / İnhalant Allerjenler Çayır polenleri (grass) Yabani ot polenleri (weed) Ağaç polenleri Ev tozları (mite) Mikroorganizmalar Epidermal ve hayvan proteinleri Böcekler Zehirler İlaçlar Mesleki maruziyet Parazitler Yiyecekler
Değerlendirme (ku/l) <0,10 Anlamlı değil 0,10-0,340,34 Klinik anlamı? Cut-off 0,35 ku/l 0,35-0,700,70 Düşük 0,71-3,50 Orta 3,51-17,50Yüksek 17,51-5050 Çok yüksek 50-100 Çok yüksek >100 Çok yüksek Negatif Negatif Sınırda + Pozitif ++ Pozitif +++ Kuvvetli pozitif ++++ Kuvvetli pozitif +++++ Kuvvetli pozitif ++++++
Cut-off 0,35 ku/l için Sensitivite %89 Spesifite %91 Spesifik IgE Klinik Tanı Pozitif Negatif Toplam Pozitif 1121 144 1265 Negatif 360 3545 3905 Toplam 1481 3689 5170 Paganelli R et al., Allergy 1998; 53: 763-8
Değerlendirme 0100 0,10-0,34 0,34 ku/l klinik ik bulgular l ile birlikte değerlendirilmelidir Spesifik IgE konsantrasyonu arttıkça pozitiflik derecesinin artması klinik bulguların derecesi ve deri testi ile uyumlu olmayabilir Test sonuçlarının değerlendirilmesinde hastanın hikayesi önemlidir Pozitif sonuç sensitizasyon varlığını gösterir. Allerji tanısı koydurmaz. Negatif sonuç klinik allerjiyi ve anaflaksi gelişme ihtimalini ekarte ettirmez
Spesifik IgE Düzeyi 010 0,1-0,5 kua/l Sensitizasyon derecesi çok düşüktür Genellikle semptom görülmez FAKAT Allerji tanısı konması mümkün olmayan zamanda sensitizasyona erken tanı konmasını sağlar Sensitizasyonun takibinde kullanılabilir Semptomlar ortaya çıkmadan önce hangi allerjenlerin l problem yaratabileceğini i gösterir Küçük çocuklarda daha değerlidir Sıklıkla ilaç ve zehir allerjilerinde rastlanır
Vaka fx5 karışım testi ++ pozitif (1,69 ku/l) f1 f2 f3 f4 f13 f14 0,15 ku/l 0,13 ku/l 018kU/L 0,18 0,11 ku/l 0,15 ku/l 0,14 ku/l
Hangi Spesifik IgE? Hangi Sıra İle? Önce karışımlarş Önce tekliler
Tavsiye Edilen Profiller
Phadiotop Infant 11 besin ve inhalan allerjen içerir Çocukluk çağı besin allerjilerinin %90 ı ı 6 ana besine bağlıdır Inhalant allerjenler l ise köpek k ve kedi proteinleri, cockroach, mold ve ev tozu akarı Tarama amaçlı olarak kullanılabilir
Besin Allerjisi Çocuklarda %6, erişkinlerde %3,7 görülür Her türlü gastrointestinal semptom görülebilir Yiyecek alımından kısa süre sonra semptomlar ortaya çıkar Negatif deri testi veya IgE test sonucu ile birlikte besin allerjisi olma ihtimali çok düşüktür ş Pozitif sonucun değerlendirilmesi ise zordur Pozitif sonuç olması, allerjik reaksiyon olmasa da sensitizasyon olduğunu gösterir Pozitiflik yıllarca kalabilir Bazı allerjik proteinler çapraz reaksiyon verebilir Ör. Soya ve fındık Ör. Buğday ve çayır polenleri l
(+2) pozitif fıstık allerjisi olan bir kişi; ş Semptom oluşmadan her gün fıstık yiyebilir Başka bir kişide ise anaflaksi gelişebilir Bu kişi bir gün fıstık yediğinde sadece ağzında karıncalanma olurken, ertesi gün yediğinde anaflaksi olabilir. Daha sonra tekrar hafif semptomlar görülebilir.
Çocuklarda Allerji Allerjik reaksiyonlar açısından hangi gıdaya, ne zaman başlanması gerektiği tartışmalıdır Süt allerjisi 1 yaşından sonra azalır 35 aylık çocukların %50 sinde herhangi bir dönemde yumurta allerjisi görülmüştür. 4-4,5 4,5 yaşında bu çocukların yarısında allerji kaybolur 5 çocuktan birinde fıstık allerjisi görülür Süt veya yumurta allerjisi olanlarda 3 yaşına kadar diğer allerjen gıdalardan kaçınılmalıdır
Yumurta Allerjisi Yaş İlişkisi 1 0.9 0.8 0,5 y 0.7 0.6 0,5-1 y Probability 0.5 0.4 1 y >1 y 0.3 0.2 <0.5y 0.1 0.5y-1y 1y > 1y 0 0.3 1 3 10 30 100 IgE antibody concentration Komata, Ebisawa et al. WAC 2005, Munich
Yumurta Süt Fıstık 7kU/L 15 ku/l 14 ku/l >%95 allerjik reaksiyona neden olur Fakat düşük düzeyler için bunun tersini söylemek ne yazık ki mümkün değildir Pozitif çıkan testlerin yarısında allerji görülmez öül
Tolerans Süresi Yumurta yedikten sonra ilk reaksiyondan tolerans gelişimine geçen ortalama süre IgE düzeyi düşük ük çocuklar (<2 ku/l) - 27 ay IgE düzeyi yüksek çocuklar (>2 ku/l) - 59 ay Boyano-Martinez et al JACI 2002:110:304-9
İnek Sütü Allerjisi İnfantların %2-8 inde görülür Gastrointestinal, dermatolojik ve inhalan semptomlara neden olabilir Anne sütü ile beslenme (özellikle ilk 4 ay) inek sütü allerjisinin ortaya çıkma ihtimalini azaltır Anne sütü alan bebekte allerjik semptomlar varsa, annenin diyeti özellikle süt, fıstık ve yumurta açısından gözden geçirilmelidir Tanıda deri testleri ve spesifik IgE nin değeri çok sınırlıdır Oral challenge anlamlıdır Herhangi bir memeliye ait sütün ilk 1 yılda verilmesi önerilmez
Penisilin Allerji Testi Penisilin G (majör determinant) Penisilin V (minör determinant) Penisiline karşı spesifik IgE ler artıp azalabilir Bu nedenle e penisilin uygulamasını as takiben, 2-3 haftadan önce ve 6 aydan sonra örnek alınmamalıdır
Tedavi Anti-histaminikler altta yatan inflamasyonu ortadan kaldırmaz, sadece semptomlara yöneliktir İnhalen steroidlerin yan etkisi çoktur Tedavinin etkinliğinin takibinde ECP kullanılabilir
ECP (Eozinofilik Katyonik Protein) Eozinofil granüllerinde bulunan sitotoksik bir proteindir Hava yollarındaki eozinofiller aktive olduğunda degranülasyonla ECP salınır ve epitelyal hasara neden olur ECP düzeyi tedavi takibinde kullanılır Örnek alımına dikkat edilmelidir