ĐK Đş Güvencesi Yasası Metodolojisi LBS Mayıs 2003 Doküman No : ĐK-0014 1/17
EK - 1 ZORUNLULUKLAR... 1 GENEL AKIŞ 3 1. Sicil kartları açılır. 4 2. Nitelik Tanımları belirlenir. 4 3. Görev ve sorumluluklar belirlenir. 4 4. Aktivite Tipleri belirlenir. 4 5. Aktivite tanımları yapılır. 5 6. Đş tanımları oluşturulur. 5 7. Organizasyon şeması oluşturulmak isteniyor mu? 5 9. Đzin gruplaması yapılacak mı? 6 10. Zaman Planlama Kayıtları oluşturulur. 6 12. Performans dönem tanımlamaları yapılır 7 13. Hedeflere yönelik değerlendirme var mı? 8 14. Ödül/Ceza Tipleri ve tanımları yapılır 8 15. Performans kayıtları oluşturulur. 9 16. Dönem sonunda çalışanların performansları değerlendirilir. 12 18. Diğer maddeler: 12 19. Personel Sicil dosyasında olması gereken belgeler: 12 EK 2 KONTROL LĐSTESĐ 16 Doküman No : ĐK-0014 2/17
GENEL AKIŞ Doküman No : ĐK-0014 3/17
Đş güvencesi metodolojisinde yasa gereği izlenmesi gereken maddelerle ilişkili nitelik, görev sorumluluk, aktivite bilgileri öngörü olarak verilmektedir. Đhtiyaç doğrultusunda önerdiğimiz metodoloji değiştirilebilir, ekler yapılabilir, ya da kullanılmayabilir. Tanımların yanlarında olan linklerle yasadaki maddelere ulaşabilirsiniz (EK-1). 1. Sicil kartları açılır. 2. Nitelik Tanımları belirlenir. Verimlilik (bkz. Ia) Đş uygunluğu (bkz. Ib) Motivasyon (bkz. Ib) Đşe uyum (bkz. Ic ve Ig) Kendini geliştirme (bkz.id) Ekip uyumu (bkz. IIi) Davranış biçimi (bkz. IIb, IIc, IIf, IId, IIf,IIg, VIb, VId) Dürüstlük (bkz. VIa) Güvenilirlik (bkz. IIa, IId, VIe) Sorumluluk (bkz. IIg VIg, VIh) 3. Görev ve sorumluluklar belirlenir. Kullanılabilecek Görev ve Sorumluluklar Đşi tam ve yeterli olarak yerine getirmek (bkz. IIe) Đşyeri çalışma kurallarına ve disiplinine uyum sağlama (bkz. Disiplin) Đşini iş güvenliği kurallarına göre yapmak (bkz. VIi) Đşyerini kasti olarak zarara uğratmamak (bkz. IIa, VIi) Davranış biçimi Mesai saatlerine uymak (bkz. IIh) 4. Aktivite Tipleri belirlenir. Mazeret Đzni (bkz. Ie) Mazeretsiz izin (bkz. VIg) Raporlu hastalık izni (bkz. Va, Ie) Raporsuz hastalık izni (bkz. Ie, Va) Đşe geç gelme (bkz. IIh) Aktivite tipi olarak ayrıca belirlenmelidir. (Bkz. Vc) Doküman No : ĐK-0014 4/17
5. Aktivite tanımları yapılır. 6. Đş tanımları oluşturulur. Đş tanımlarında gerekli nitelikler ve görev ve sorumluluklar bölümlerinde belirlenmesi durumunda, bu iş tanımına bağlı olarak çalışan personelin performans kaydına bu bilgiler otomatik olarak yansır. 7. Organizasyon şeması oluşturulmak isteniyor mu? a. (Evet) Organizasyon Şeması tanımlanır ve pozisyon/iş tanımı ilişkisi kurulur ve sicil kartlarında pozisyon seçilir. b. (Hayır) Sicil kartlarında iş tanımları seçilir 8. Ek olarak onaylanmış iş tanımları formları sicil kartına dosya olarak eklenir. (bkz. Görev_formu, iş_akdi) Doküman No : ĐK-0014 5/17
9. Đzin gruplaması yapılacak mı? a. (Evet) Đzin grup tanımları yapılır b. (Hayır) Kanun parametrelerindeki izin tablosu kullanılır 10. Zaman Planlama Kayıtları oluşturulur. (bkz. Đşe_devam, Zaman_kayıtları) Doküman No : ĐK-0014 6/17
11. Ek olarak onaylanmış aktivite bilgileri sicil kartına dosya olarak eklenir. (bkz. Devamsızlık) 12. Performans dönem tanımlamaları yapılır Doküman No : ĐK-0014 7/17
13. Hedeflere yönelik değerlendirme var mı? Varsa performans kriter tanımları yapılır 14. Ödül/Ceza Tipleri ve tanımları yapılır (bkz. Ceza) Doküman No : ĐK-0014 8/17
Sicilin aldığı uyarılar, sicil kartı içerisinden ödül/ceza bilgilerinden seçilebilir. (bkz. IIe) 15. Performans kayıtları oluşturulur. Performans kaydı oluşturulur. Performansı değerlendirilecek kişi için hangi hedefler, yetkinlikler ve görev / sorumluluklar değerlendirilecek ise o tanımlar seçilir ve değerlendirme sonucu ve açıklamalar girilir. Doküman No : ĐK-0014 9/17
Doküman No : ĐK-0014 10/17
Doküman No : ĐK-0014 11/17
16. Dönem sonunda çalışanların performansları değerlendirilir. Bu şekilde tüm personeller için değerlendirmeler yapılır. 17. Ek olarak onaylanmış performans sonuçları sicil kartına dosya olarak eklenir. (bkz. Performans_sonucları Sonuçlar personele onaylatılarak sicil kartına onaylanmış performans sonuçları olarak eklenir. 18. Diğer maddeler: Sicil sağlık bilgileri kullanılır. (bkz. If, Vb, Vc) Đşten çıkış işlemleri açıklama alanı kullanılır. (bkz.iiia, IIIb, IIIc, IIId, IIIe, IIIf, IIIg, IVa, IVb, IVc, IVd, IVe ) Sicil eklenmiş dosyalar özelliği kullanılır. (bkz. Hükümler, Savunma_ihtar, Alternatifler, Bildirim, Đşbaşvuru) Sicil Bağlı demirbaşlar özelliği kullanılır. (bkz. Demirbaş Sicilin sahip olduğu yetkinlik seviyelerinin sicil kartında belirtilmesi durumunda, bağlı olduğu iş tanımına(gereken seviyelerin iş tanımında belirtilmiş olması gerekir) göre uygunluğu izlenebilir. Sicil kartı üzerinden Pozisyon uygunluğu seçeneği ile. Đsteğe bağlı olarak sicilin öğrenimleri ve yabancı dil bilgileri sicil kartına kaydedilebilir. Đlgili personelin Đşveren vekili olması durumunda sicil kartından seçim yapılabilir. Personelin belgelerinin tamamlanma durumu Özel Durumlar tanımları kullanılarak yapılabilir. Đnsan kaynakları programı kullanılmaya başlamadan önceki bilgiler kaydedilmelidir. 19. Personel Sicil dosyasında olması gereken belgeler: Çalışanın iş başvurusu formunda bildirdiği bilgilerin doğruluğunun taahhüt ettiğine dair belge. Çalışanan yapacağı iş ile ilgili onaylanmış iş tanımı formu veya hizmet akdi Đşyerinde uyulması gereken kurallara ilişkin belge ve yönetmelikler (Onaylı) Onaylı zimmet tutanakları(demirbaşlara ait) Đşyerinde uyulması gereken kurallara aykırı davranan çalışandan alınan savunma ve verilen ihtar belgeleri Çalışanın performans değerlendirme sonuçlarını içeren belge. (Onaylı) Çalışanın devamsızlığına ve sağlık durumuna ait belgeler (Onaylı) Alternatif olarak sunulmuş iş tanımlarına veya eğitimlere ait onaylı öneri formları. Hizmet akdinin iptal edilmesi durumunda gerekçeleriyle birlikte fesih bildirimi. Yukarıdaki belgeler Sicil Kartı üzerinde Eklenmiş dosyalar seçeneği kullanarak izlenebilir. Doküman No : ĐK-0014 12/17
EK - 1 ZORUNLULUKLAR ĐŞ GÜVENCESĐ YASASI DEĞĐŞĐKLĐĞĐ NEDENĐYLE KURULUŞLARIN YERĐNE GETĐRMESĐ GEREKEN ZORUNLULUKLAR 15 Mart 2003 tarihinden sonra aşağıdaki maddelere kuruluşların uyması gerekmektedir. Đş akitlerinin feshinde ilgili yasa hükümlerine uyulması Fesihlerin geçerli nedene dayandırılması Feshin yazılı ve gerekçeli olarak bildirilmesi Đşçinin davranış veya yeterliliği dolayısıyla fesihlerde savunma alınması Feshin geçersizliği ile ilgili açılabilecek davalar için ispat belgelerinin hazır bulundurulması Feshin geçersizliğinde işçinin 1 ay içinde yeniden işe başlatılması Toplu Đşten çıkarmalarda ilgili yasa hükümlerine uyulması 30 gün önceden Türkiye Đş Kurumu na, Bölge Çalışma Müdürlüğü ne ve Đşyeri Đşçi Temsilcilerine bildirilmesi(nedenleri, çıkarılacak işçi sayısı ve nitelikleri, ne kadar sürede bu işlemin gerçekleştirileceği) Đşçi temsilcileri ile toplu işçi çıkarmanın önlenmesi veya etkilerinin azaltılması ile ilgili belgeli bir toplantı yapılması Đşyeri tamamen kapatıldığında durumun en az 30 gün önceden ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye Đş kurumuna bildirilmesi ve işyerinde ilan edilmesi. Sendika Güvenceleri ile ilgili yasa hükümlerine uyulması Yazılı rızası olmadıkça işyeri temsilcisinin çalıştığı işyerini değiştirememesi veya işinde esaslı bir tarzda değişiklik yapılmaması Sendikalı işçilerle sendikasız işçiler arasında yada farklı sendikalara üye işçiler arasında ayırım yapılmaması. Yasa değişikliği kapsamında, iş akdinin feshinde mahkeme karşısında geçerli sebebi ispat yükümlülüğünün işverende olması nedeniyle aşağıdaki maddeler sağlıklı olarak izlenmelidir. Performans Yönetimi: Mavi ve beyaz yakalı tüm çalışanların performanslarını ölçen belgeli bir sistem kurulması, performansı gösteren imzalı belgelerin kişisel dosayalarda saklanması. Performans düşüklüğüne bağlı olarak iş akdinin feshedilebilmesi için beklenen standart performans düzeyinin net olarak tanımlanıp yazılı hale getirilmesi, bu beklentilerin işçilerle de açıkça paylaşılması. (bkz. Performans) Đşe Devamın Đzlenmesi: Đşe devamın sürekli izlenerek belgelendirilmesi, (her ay işyerinde ilanı) kişiye düzenli geribildirimde bulunulması. (bkz. Zaman_planlama) Đzin Kayıtları: Tüm izin kayıtlarının yazılı olarak tutulması. (bkz. Zaman_planlama) Ceza Bildirimleri: Disiplin Kurullarının tüm uyarı, kınama bildirimlerinin kişiye yazılı yapılması ve bir örneğinin kişisel dosyalarda tutulması. (bkz. Ödül) Belirli süreli iş akidlerinin yazılı yapılması: Belirli süreli iş akidlerinin yazılı yapılması ve bir örneğinin personel yönetmeliği ile birlikte yeni işe başalayan çalışanlara verilmesi. (bkz. sicil_iş) Sonrasında dava konusu yapılması olasılığına karşı iş akdinde yazılı olanlar ile işçinin durumunun zaman zaman karşılaştırılması. (bkz. Performans) Disiplin Hükümleri: Personel Yönetmeliği ile yeniden düzenlenen disiplin hükümlerinin çalışanlara açıklanması. Doküman No : ĐK-0014 13/17
Fesih Đçin Geçerli Sayılan Durumlar: Đşçinin Yetersizliğinden Doğan Nedenler: Ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma (Verimlilik) Gösterdiği niteliklerden beklenenden daha düşük performansa sahip olma, işe yoğunlaşmasının giderek azalması. (Motivasyon, Đş_uygunlugu) Đşe yatkın olmama (Đşe_uyum) Öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği (Gelişim) Sık sık hastalanma (at1, at3, at4) Çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık. (saglık) Uyum yetersizliğinin azlığı. (Đşe_uyum) Đşyerinden kaynaklanan sebeplerle yapılacak fesihlerde emeklilik yaşına gelmiş olma. Đşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Nedenler: Đşverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak.(gs4, Güvenilirlik) Đşyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma(davranış) Arkadaşlarından borç para istemek(davranış) Arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak (Davranış, Güvenilirlik) Đşini uyarılara rağmen eksik kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek (gs1, Ceza) Đşyerinde iş akışını ve iş ortamını olumsuz etkileyecek biçimde diğer kişilerle ilişkilere girmek. (Davranış) Đşin akışını durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak (Davranış, Sorumluluk) Sıksık işe geç gelmek ve işini aksatarak işyerinde dolaşmak (gs5, Davranış, at5) Amirleri veya iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik göstermek (Ekip_uyumu) Đşyeri Dışından Kaynaklanan Nedenler: Sürüm ve satış olanaklarının azalması (Açıklama) Talep ve sipariş azalması (Açıklama) Enerji sıkıntısı (Açıklama) Ülkede yaşanan ekonomik kriz (Açıklama) Piyasada genel durgunluk (Açıklama) Dış Pazar kaybı (Açıklama) Hammadde sıkıntısı (Açıklama) Đşyeri Đçi Nedenler: Yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması (Açıklama) Đşyerinin daraltılması (Açıklama) Yeni teknolojinin uygulanması (Açıklama) Đşyerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi (Açıklama) Bazı iş türlerinin kaldırılması. (Açıklama) Fesih Đçin Haklı Sayılan Durumlar(Bildirimsiz) Doküman No : ĐK-0014 14/17
Sağlık Sebepleri Đşçinin kendi kastından, yaşayışından, içkiye düşkünlüğünden doğan hastalık veya sakatlık halinde, bu sebeple 3 gün arka arkaya veya bir ayda 5,işgünü devamsızlık yapması. (at3, at4aktivite kayıtları raporlanabilir) Đşçinin bulaşıcı bir hastalığa yakalanması. (saglık) Đşçinin kendi kusurunun olmadığı hastalık ve kaza halinde ihbar önelini 6 hafta aşan durum ve doğum ve gebelik halinde 6+6 haftalık süreyi aşan durum. (at3) Đşyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı sebebin ortaya çıkması. Ahlak ve Đyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri (Đş kanunu 17/2) Hizmet akdi yapıldığı sırada bu akdin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söylerek işçinin işvereni yanıltması (Dürüstlük) Đşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması. (Davranış) Đşverenin evinde oturan işçinin yaşayışının o evin adabına ve usullerine uygun veya genel ahlak bakımından düzgün olmaması. (Davranış) Đşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 77. maddeye aykırı hareket etmesi, (işyerine sarhoş veya uyuşturucu almış olarak gelmek, işyerinde işçi yada uyuşturucu kullanmak)(davranış) Đşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. (Güvenilirlik) Đşçinin, işyerinde yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. Đşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki gün veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda iç iş günü işine devam etmemesi. (at2, Sorumluluk) Đşçinin yapmakla, ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmaması.(sorumluluk) Đşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işverenin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri tesisatı veya başka eşya ve maddeleri on günlük ücretinin tutarı ile ödeyemeyecek derecede hasara veya kayba uğratması. (Sorumluluk, Đşgüvenligi, Kasdi_zarar) Doküman No : ĐK-0014 15/17
EK 2 KONTROL LĐSTESĐ Görüşülen Kişi : Ünvanı : Telefon : Tarih : Analiz Sorumlusu : 1. Nitelik Tanımları Yapıldı (2.adıma geç ) 1.1 Standart Nitelik Tanımları Ek Nitelik Tanımları Verimlilik... Kendini geliştirme Đş Uygunluğu Đşe Uyum Ekip Uyumu Davranış Biçimi Dürüstlük Güvenilirlik Motivasyon Sorumluluk 2. Görev ve Sorumluluk Tanımları Yapıldı (3.adıma geç ) 2.1 Standart Görev ve Sorumluluklar Ek Görev ve Sorumluluklar Đşi tam ve yeterli olarak yerine getirmek... Đşyeri çalışma kurallarına ve disiplinine uyum sağlama Đşini iş güvenliği kurallarına göre yapmak Đşyerini kasti olarak zarara uğratmamak Mesai saatlerine uymak 3. Aktivite Tipleri Yapıldı (4.adıma geç ) 3.1 Standart Aktivite Tipleri Ek Aktivite Tipleri Mazeret Đzni... Mazeretsiz izin Raporlu hastalık izni Raporsuz hastalık izni Đşe geç gelme 4. Aktivite Tanımları Yapıldı (5.adıma geç ) 4.1 Standart Aktivite Tanımları Ek Aktivite Tanımları Mazeret Đzni... Mazeretsiz izin Raporlu hastalık izni Raporsuz hastalık izni Đşe geç gelme 5. Đş Tanımları Yapıldı (6.adıma geç ) 6. Organizasyon Şeması oluşturulmak Evet (6.1 adıma geç ) isteniyor mu? Hayır (7. adıma geç ) Doküman No : ĐK-0014 16/17
6.1 Organizasyon Şemasını belirle. 6.2 Pozisyon-Đş tanımları ilişkileri kuruldu mu Evet ( 7 adıma geç )? Hayır 7. Performans Dönem Tanımları Yapıldı (8.adıma geç ) 8. Hedeflere yönelik değerlendirme Evet (8.1 adıma geç ) yapılacak mı? Hayır (9. adıma geç ) 8.1 Performans Kriter tanımları Yapıldı (9.adıma geç ) 9. Performans Ödül / Ceza Tipleri Yapıldı (10.adıma geç ) 9.1 Standart Ödül / Ceza Tipleri Ek Ödül / Ceza Tipleri Uyarılar... 10. Ödül/Ceza Tanımları Yapıldı (11.adıma geç ) 11. Đzin gruplaması yapılacak mı? Evet (11.1 adıma geç ) Hayır (12. adıma geç ) 11.1 Đzin devri uygulaması var mı? Evet ( 11.2 adıma geç ) Hayır ( 11.2 adıma geç ) 11.2 Farklı izin grupları var mı? Evet (11.3 adıma geç Hayır (12. adıma geç ) 11.3 Đzin grup tanımlarını belirle. Doküman No : ĐK-0014 17/17