TEKNOLOJİK AFETLER RİSK AZALTMA ÇALIŞMA GRUBU 05.06.2014 1 TEKNOLOJİK AFETLER RİSK AZALTMA ÇALIŞMA GRUBU
TEKNOLOJİK (İNSAN KAYNAKLI) AFET Teknolojik afet, insan faaliyetleri ya da doğal afetlerin tetiklemesi sonucunda oluşan endüstriyel, maden, ulaşım ve taşımacılık, nükleer ve radyolojik, deniz kirliliğine neden olan kazalar, büyük yangınlar, biyolojik olaylar, kritik alt yapılar ve siber tehditler ile çevresel tehlikeler gibi can kaybına, hastalıklara, sosyal, ekonomik ve çevresel bozulmalara neden olan afet ya da acil durumlara denir. Teknolojinin gelişmesi sonucu ortaya çıkan teknolojik afetler gerek insan sağlığını etkilemesi gerekse sosyal, çevresel ve ekonomik zararlarının büyük olmaları ve etkilerinin kısa sürede doğadan silinememesi hatta hiç giderilememesi gibi sonuçları olduğundan üzerinde ciddi bir çalışma ve hazırlık gerektiren olaylardır. Hem Türkiye de hem de dünyanın başka yerlerinde meydana gelmiş olan teknolojik afetler, savunmasızlığın ve tehlikelerin son yıllarda ulaştığı noktayı göstermektedir ve eğer gerekli önlemler alınmazsa gelecekte daha fazla yaşam kaybı, zarar görmüş fiziksel altyapı ve çevresel kaynakların azalması ile karşılaşılması muhtemeldir. Teknolojik afetler neticesinde çok sayıda can ve milyonlarca lira mal kaybının yaşandığı ülkemizde gelişen sanayi, beraberinde artan enerji ve ulaşım ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak kurulan veya kurulması planlanan büyük ölçekli yapılar (Barajlar, köprüler, santraller, endüstriyel tesisler, vb.) yeni tehlike ve riskleri doğurmaktadır 2
TEKNOLOJİK AFET SINIFLARI 3
ÇALIŞMA GRUBUMUZUN GÖREVLERİ Çalışma alanı ile ilgili konularda uzmanlaşmak, yeni uzmanlar yetişmesini sağlayıcı güncel eğitim faaliyetleri düzenlemek, Ulusal ve yerel düzeyde teknolojik (insan kaynaklı) afetler zarar azaltma planlarını yapmak/yaptırmak ve bunun için usul esas ve standartları belirlemek, Ulusal ve yerel düzeyde Seveso II direktifine (Avrupa Birliği Konseyi tarafından kabul edilen Tehlikeli Maddelerle İlgili Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin Konsey Direktifi ) uyumlu işletme sayısının artmasına yönelik olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde çalışmalarda bulunmak, Teknolojik (insan kaynaklı) Afetler ve Acil durumlar zarar azaltma amacıyla uygulayıcı yerel-merkezi kurum ve kuruluşlar, üniversiteler ve STK lar ile işbirliği içerisinde çalışmalarda bulunarak, AR-GE çalışma ve projelerini takip etmek, desteklemek, Teknolojik (insan kaynaklı) afetler için erken uyarı sistemlerinin kurulması çalışma ve projelerine katılmak, ilgili kurum ve kuruluşlar ile koordinasyonu sağlamak, ortak çalışma gruplarında yer almak, Ulusal Afet Yönetimi Stratejisi ve Eylem Planının hazırlanması, uygulanması, izlenmesi ve güncelliğinin sağlanması ile ilgili iş ve işlemlerini Doğal Afetler Risk Azaltma Çalışma Grubu ve Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı ile beraber yürütmek, Teknolojik (insan kaynaklı) afetler konusunda Uluslar arası risk azaltma faaliyetlerine ve risk azaltma planlamasına yönelik program ve stratejileri takip etmek, kurum adına katılım sağlayarak katkı sağlamak, Görev alanı ile ilgili konulardaki her türlü yayın ve bilimsel literatürü takip etmek, Başkan ve Daire Başkanı tarafından verilecek benzeri görevleri yapmak. 4
FAALİYETLERİMİZ- Projelerimiz Teknolojik Afetler Ulusal Yol Haritası Belgesi Projesi Teknolojik afetlere yönelik tehlike ve risk haritalarının hazırlanması için yöntem ve metodoloji geliştirilmesi amaçlı pilot bölge uygulama projesi Ulusal Kritik Altyapı, Varlık ve Tesisleri Belirleme, Risk Değerlendirme ve Önceliklendirme Projesi İklim değişikliğinin neden olabileceği afet risklerinin belirlenmesi ve azaltılması ve pilot bölge uygulaması projesi AFADSİM teknolojik afetler için işletmelerin ve halkın dayanıklılığına bağlı etmen tabanlı simülasyon modelinin geliştirilmesi ve en kötü durum senaryolarında olası en yüksek sosyal ve ekonomik kayıp tahmini Projesi Sanayicilerin Eğitimi Projesi 5
FAALİYETLERİMİZ- Projelerimiz Teknolojik Afetler Ulusal Yol Haritasının Belirlenmesi Projesi Her bir teknolojik afet türü için uluslar arası ve AB mevzuatı ile ulusal mevzuatımızı inceleme ve boşluk analizi çalışmaları yapılmaktadır. İlgili kurumlarla toplantılar ve çalıştaylar yapılarak, sorumlu kurumların yapacakları iş ve işlemler, eksiklikler, duplikasyonlar belirlenmektedir. 2014 yılının ilk 6 aylık periyodunda bitmesi planlanmaktadır. İklim Değişikliğinin Neden Olabileceği Afet Risklerinin Belirlenmesi ve Azaltılması ve Pilot Bölge Uygulaması Projesi Projenin amacı; Türkiye de iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanabilecek afetlerin risklerinin ortaya konularak, risklerin azaltılması amacıyla yapılması gereken faaliyetlerin belirlenerek, öneriler sunulmasıdır. Seçilecek pilot bölge için gerçekleştirilecek tehlike ve risk haritalarının hazırlanmasıyla da projenin desteklenmesi hedeflenmektedir. Bu proje bir IPA-2 projesidir. 6
FAALİYETLERİMİZ- Projelerimiz Ulusal Kritik Altyapı, Varlık ve Tesisleri Belirleme, Risk Değerlendirme ve Önceliklendirme Projesi Proje ile çevresel tehditler (Deprem, Heyelan, Tsunami vb.) ve siber tehditler göz önüne alınarak ülkemizdeki kritik altyapı envanterin çıkarılması, açıklık ve riskleri dikkate alınarak önceliklendirilmesine ilişkin metodoloji geliştirilmesi, bu açıklık ve risklerin azaltılması amaçlı rehber hazırlanması amaçlanmaktadır. Proje TÜBİTAK-BİLGEM, Siber Güvenlik Enstitüsü ile ortak yürütülecek olup, projenin süresi 18 aydır. Teknolojik Afetlere Yönelik Tehlike ve Risk Haritalarının Hazırlanması İçin Yöntem ve Metodoloji Geliştirilmesi Amaçlı Pilot Bölge Uygulama Projesi Proje kapsamında ulaşım yollarının (kara, demir, deniz ve hava) ve tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili risklerini belirlemeye yönelik metodolojiler geliştirilecek olup, geliştirilen metodolojiler ile pilot bölgenin tehlike ve risk haritaları hazırlanacaktır. Proje TÜBİTAK ile yürütülmesi planlanmakta olup 2 yılda tamamlanması hedeflenmektedir. 7
FAALİYETLERİMİZ- Projelerimiz Teknolojik Afetler İçin İşletmelerin ve Halkın Dayanıklılığına Bağlı Etmen Tabanlı Simülasyon Modelinin Geliştirilmesi ve En Kötü Durum Senaryolarında Olası En Yüksek Sosyal ve Ekonomik Kayıp Tahmini Projesi (AFADSİM) Birden fazla afetin yaşandığı en kötü durum senaryolarında olası en yüksek sosyal ve ekonomik kayıpların tahmin edilmesi için afete dayanıklılık değerlendirmesini baz alan AFADSİM etmen tabanlı simülasyon modeli geliştirilecektir. AFADSİM bir UDAP projesidir. Sanayicilerin Eğitimi Projesi Büyük endüstriyel kaza risklerinin azaltılması amaçlı Kocaeli Sanayi Odası ve Ankara Sanayi Odası ile bir protokol hazırlanmış ve protokoller imzalandıktan sonra eğitimlere başlanacaktır. Hazırlanan protokol, taraflar arasında işbirliği için bir çerçeve sunmaktadır. 8
DİĞER FAALİYETLERİMİZ Büyük Endüstriyel Kazalar (SEVESO) Çalışmaları İnsan Kaynaklı Afet Yönetiminde Geleceğe Yönelik Politikalar ve Stratejilerin Belirlenmesi Çalıştayı Teknolojik Afetler Veritabanı Hazırlanması ve TUAA ve TABB a Yapılan Katkılar JICA Bursa Projesine Katkılar Teknolojik Afetler Mükemmelliyet Merkezi Oluşturulması Kazaların Raporlanması Baraj Güvenliği Çalışmaları 9
Büyük Endüstriyel Kazalar (SEVESO) Çalışmaları Seveso Direktifi kapsamında ilgili kurumlarla iletişime geçilmiş, düzenli toplantılar yapılarak kurumlar arasında koordinasyon sağlanmıştır. Seveso Direktifi nin Türkiye ye uyarlama yönetmeliğinin (Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması) hazırlanması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile birlikte çalışılmıştır. Söz konusu yönetmeliğe göre İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri tarafından hazırlanacak Harici Acil Durum Planları nın içeriği ve formatının TAMP ile uyumlu ve bir olay türü planı şeklinde olması için ÇŞB ile tebliğ hazırlama için ön çalışmalara başlanmıştır. Söz konusu yönetmelikte hazırlanması gereken kapsamlı risk analizi programları için dünya örnekleri incelenmekte ve kısa vadede hazır olarak kullanılabilecek programın araştırılması ve uzun vadede ise ülkemize özgü bir yazılım geliştirmesi çalışmaları devam etmektedir. Seveso Direktifi ne uyum için devam etmekte olan eğitimlere katılım sağlanmaktadır. 10
SEVESO ÇŞB SEVESO Projesi Eğitimleri (Büyük Endüstriyel Kazaların Risklerinin Belirlenmesi Ve Zararlarının Azaltılması Projesi ) Eğitim, değerlendirme ve yönlendirme toplantılarına katılım sağlanmaktadır. SEVESO (Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Risklerinin Belirlenmesi) Eğitimini Alacak Personel Listesi 1. Grup Betül KURADA AFAD PZAD Uzm. Yrd.- Çevre Müh. Ramiz PATAKÇI Yalova İAADM Kimya Müh. Ulviye ERSOY AFAD SSD Uzm. Yrd.- Kimya Müh. 2. Grup Dr. Devrim BAĞLA AFAD PZAD Çevre Müh. Dr. Evren Tanrıverdi AFAD PZAD Hidrojeoloji Müh. Yasin GENÇ SSD Uzm. Yrd.-Nükleer Enerji Müh. 3. Grup M. Akif ALKAN AFAD PZAD Grup Bşk. Jeof. Y. Müh. M. Fatih ŞEN AFAD PZAD Uzm. Yrd.- Çevre Müh. Duygu BAYRAKTAR Kocaeli İAADM Kimya Müh. Bahtiyar ÇETİN İzmir İAADM Endüstri Müh. Osman GÜLEŞEN AFAD PZAD Uzm. Yrd.- Kimya Müh. Öznur ÇAĞLAR AFAD PZAD Uzm. Yrd.- Kimya Müh. 11
JRC ( İTALYA) ve RAPID-N JRC tarafından geliştirilen ve online olarak kullanılan RAPID-N endüstriyel kazaların risklerini belirleme ve haritalandırma aracıdır. Bu yöntem kullanılarak Kocaeli ili için Endüstriyel tesislerin riskleri belirlenecek ve haritalanacaktır. Bu amaçla yazılıma girdi olarak kullanılacak tesis bilgileri ilgili kurum ve kuruluşlardan toplanmaktadır. ECHO ve JRC yetkilileri ile görüşmeler yapılmış ve halen devam etmektedir. AFAD ve JRC arasında işbirliği amacıyla bir protokol metni hazırlanmaktadır. 12
TEKNOLOJİK AFETLER ÇALIŞTAYI İnsan Kaynaklı Afet Yönetiminde Geleceğe Yönelik Politikalar ve Stratejilerin Belirlenmesi Çalıştayı, (Technological Disasters Future Policy And Strategy For Man Made Disaster Management) 13
KAZALARIN RAPORLANMASI Endüstriyel kazalar sonrası görev, toplantılar, tavsiye ve öneriler Gaziantep ve Yalova Aksa da Meydana gelen kazalardan sonra olay yerine gidilmiş ve Başkanlığımızda ilgili ve sorumlu kurum ve kuruluşlarla toplantı düzenlenmiş ve yeni kazalara mahal vermemek için önemli kararlar alınmıştır. 14
BARAJ GÜVENLİĞİ Baraj Güvenliği ile ilgili; Barajlarda ortaya çıkabilme ihtimali olan tehlikelerin ve risklerin azaltılması amacıyla, bunların çözümlemelerine yönelik olarak etkilerinin belirlenmesi, acil durum ve yıkılma senaryolarının ve risk azaltma çalışmalarının yapılması zorunludur. Bu amaçla, Barajlara ait Acil durum ve eylem planlaması yapılması ile ilgili usul esas ve standartların belirlemesi, meydana gelebilecek kazalardan dolayı muhtemel su altında kalma riski olan alanları belirleyerek bu alanların imar planları dışında bırakılmasını sağlamak amacıyla çalışmalar yapılması gerekmektedir. Bu konuda DSİ ile görüşmeler devam etmektedir. 15
MÜKEMMELLİYET MERKEZİ Teknolojik afetlerle ilgili dünyada kurulmuş mükemmeliyet merkezleri bulunmaktadır. Bu örnekler incelenerek Türkiye için bir yapı oluşturulması hedeflenmektedir. Merkezin Yapılacak çalışmalar karar vericilere referans olacak tüm verilerle donanmış terminoloji teknik bilgi ve yazılımlarla ile desteklenmiş, Afet yönetimin akademik ayağı güçlendirme özelliğine sahip, Müdahale ekiplerinin eğitim, tatbikat ve teknik destek ihtiyacı karşılayacak, Proje havuzu oluşturularak, gereksiz emek, zaman ve para israfı önleyecek, AB uyum sürecinde ilgili mevzuata uygun politika analizi yapabilecek, Bilimsel ve teknolojik araştırmalar yapmak ve projeler geliştirecek, ülkemizde uygulanmasına yönelik çalışmalar yapacak, AR-GE faaliyetlerinde bulunan ulusal ve uluslar arası kurum, kuruluş, özel sektör, üniversite vb. organizasyonlarla ortak projeler yürüterek işbirliği yapacak, Ulusal ve uluslararası kurumlarla bilgi alışverişi sistemi kurabilecek, İlgili alanlarda Ulusal Odak Noktası faaliyetlerini yürütebilecek kapasitede olması amaçlanmaktadır. 16
Türkiye nin Güvenli Geleceği İçin Güç Birliği 05.06.2014 17 TEKNOLOJİK AFETLER RİSK AZALTMA ÇALIŞMA GRUBU