L SANSÜSTÜ Ö RET M Ö RENC LER N N AKADEM K SORUNLARI (Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü Örne i)

L SANSÜSTÜ Ö RET M Ö RENC LER N N AKADEM K SORUNLARI (Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü Örne i) smail GÜVEN* Binali TUNÇ** Özet Lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar n n belirlenmesi, yüksek nitelikli insangücünün ve akademik iflgörenlerin niteli inin yükseltilmesinde önemlidir. Bu araflt rma ile Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü ne ba l lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar n n belirlenmesine çal fl lm flt r. Elde edilen bulgulara göre, yüksek lisans ve doktora ö rencileri enaz sorunu akademik yeterlikler ile ilgili konularda yaflamaktad rlar. Buna karfl n, en fazla sorunu bireysel olanaklar ve fakülte olanaklar konular nda yaflamaktad rlar. Dan flmanl k hizmetleri konusunda doktora ö rencileri, yüksek lisans ö rencilerine oranla daha az sorunla karfl laflmaktad rlar. Tüm lisansüstü ö retim ö rencileri fakültedeki internet ve bilgisayar olanaklar n n yetersizli ini en önemli sorun olarak görmektedirler. Anahtar Sözcükler: Ö renci sorunlar, lisansüstü ö retim Girifl Günümüzde, üniversitenin yüksek nitelikli insangücü yetifltirme ifllevi geçmifle göre k smen farkl laflm flt r. Daha önceleri lisans düzeyiyle yetifltirilen yüksek nitelikli insangücü art k yüksek lisans ve doktora düzeyleriyle yetifltirilmeye bafllanm flt r. Bunun nedeni h zla artan bilgi birikiminin k sa bir ö retim düzeyiyle kavranamamas d r. Di er yandan yaflamboyu ö retimin gere i olarak, örgün e itim süresi de giderek uzamaktad r. Önceleri, lisans ö retimine toplumun küçük bir bölümü istemde bulunurken, günümüzde lisans mezunu olmak bir ayr cal k say lmamaktad r. Ancak yüksek lisans ve özellikle doktora ö retimi, e itimsel aç dan bireye bir ayr cal k sa lamaktad r. Lisansüstü ö retim ö rencilerine sunulan teknolojik olanaklar, dan flmanl k hizmetleri, ö retim elemanlar n n akademik yeterli i ve ö renci grubunun çeflitli bak mlardan özellikleri, e itim hizmetinin baflar s n önemli düzeyde etkilemektedir. Gerek lisansüstü ö retimin ifllevleri gerek gerçekleflme süreci bak m ndan, bu düzeydeki ö retim hizmetinin içerik ve olanaklar bak m ndan lisans ö retiminden farkl olarak gerçeklefltirilmesi beklenir. * Doç. Dr.; Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi ** Arafl. Gör.; Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 157

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Problem Üniversite tarihi boyunca, toplumda, üniversiteye farkl ifllevler yüklenmifltir. Tüm dönemlerde üniversitenin ifllevleri genel olarak ö retim yapmak, araflt rma yapmak ve yüksek nitelikli insangücünü yetifltirmek biçiminde s n fland r labilir. Üniversiteler, bu ifllevlerini yerine getirmek üzere farkl düzeylerde çeflitli programlar düzenler. Bunlardan birisi de lisansüstü ö retim programlar d r. Araflt rma yapmada ve ülke kalk nmas nda gerekli olan yüksek nitelikli insangücünü yetifltirmede, lisansüstü ö retimin önemli bir rolü bulunmaktad r. Bu nedenle lisansüstü ö retim istemi son y llarda büyük oranda artm flt r (Karakütük, 2002, 5). Tüm ö retim düzeylerinde oldu u gibi lisansüstü ö retim sürecinde de çeflitli olumsuzluklar ve yetersizlikler yaflanmaktad r. Üniversitenin ifllevlerini gerçeklefltirebilmesi, ö retim sürecinin sürekli gözden geçirilmesi, aksayan yönlerinin belirlenmesi ve sorunlar n çözülmesine ba l d r. Lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar - n n belirlenmesi, lisansüstü ö retime devam eden ö rencilerin devam ettikleri programdan beklentilerinin karfl lanmas na kaynakl k edebilir. Ö renci sorunlar n n belirlenmesi ve çözülmesi sürecinde bilimsel araflt rma bulgular ndan yararlan lmas, ö retim hizmetinin niteli inin yükselmesine ve dolay s yla bu ö retim düzeyini tamamlayacak olan bireylerin niteli inin yükseltilmesini sa layacakt r. Bu çal flmada lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar belirlenmeye çal fl lm flt r. Sorun alanlar n n çok çeflitli olmas na karfl n, bu çal flmada, lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar, e itim-ö retim sürecinin ç kt lar n n niteli ini do rudan etkileyen 4 temel boyuta göre kümelendirilmifltir. Bunlar; Bireysel Olanaklar (Ö renci Olanaklar ), Fakülte Olanaklar, Dan flmanl k Hizmetleri ve Akademik Yeterlikler. Bireysel Olanaklar Yüksekö renim görme, bireye daha genifl bir ifl alan içinden seçim yapabilme; daha yüksek ücret elde etme, ileri e itim düzeylerine devam edebilme; iflbafl nda e itimden k sa sürede daha fazla fley ö renme; yeteneklerini diploma arac l yla kan tlama vb bak mlardan yararlar sa lad yayg n olarak kabul edilmektedir (Tural, 1995, 70). Bu ve benzeri bireysel getirilerini öne sürerek, yüksekö retimin ve özellikle lisansüstü ö retimin büyük ölçüde kullan c taraf ndan finanse edilmesi anlay fl - n n yayg nlaflmas, bireylerin ö retime devamlar nda, bireysel olanaklar n n önemini gündeme getirmektedir. E itimi sürdürme karar n almada, öncelikle mezuniyet sonras istihdam olanaklar ve ücrete iliflkin beklentiler önemli olmaktad r (Tural, 1995, 70). Adem e (1993, 139-145). göre yüksekö retimin bireye do rudan maliyeti, bireyin yüksekö retime devam karar n etkilemektedir. Yüksekö renim gören ö renciler, ö renim harc ödeme, ders ve okuma kitaplar, k rtasiye ve ders araç-gereçleri sat n alma gibi ö renim maliyetlerine katlan rlar. Kendi bafllar na yaflayan bireyler bu harcamalara ek olarak bar nma, beslenme, ulafl m ve giyim gibi maliyetlere katlan rlar. Ayr ca son y llarda bu maliyetlere, fotokopi, bilgisayar ve internet harcamalar da eklenmifltir. Var fl (1972, 69), lisansüstü ö retimde ö rencilerin programa devam süresince karfl laflt klar en önemli sorunu parasal yetersizlikler oldu unu belirtmektedir. umillî 158 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç Fakülte Olanaklar Maddi olanaklar, örgütsel amaçlar n gerçeklefltirilmesinde birinci derecede önemlidir. Örgütsel amaçlar ile kaynaklar n dengeli olmas, amaçlar n gerçeklefltirilme düzeyini artt r r. Fakültede yeterli derslik (laboratuar dahil) say s n n bulunmas, bunlar n s, fl k bak m ndan uygunluk durumu, teknolojik araç gereçler ö retim etkinliklerinin niteli ini etkiler. Özellikle bilgisayar ve internet olanaklar lisansüstü ö retim ö rencilerinin çal flmalar n n niteli ini yükseltmektedir. Ö rencilerin, araflt rma etkinliklerinde yerli ve yabanc alanyaz na ulaflmalar kütüphanelerden çok internet arac l yla olmaktad r. Lisansüstü ö retim ö rencilerinin ço unlu u bir iflte çal flt ndan, iflten arta kalan zamanlar n n büyük bölümünü geçirdikleri fakültede bu olanaklara sahip olmalar, onlar n akademik çal flmalar n önemli ölçüde kolaylaflt racakt r. Dan flmanl k Hizmetleri Günümüzde, bireyin baflkalar ndan yard m almadan yaflam n sürdürebilmesi olanaks zlaflm flt r. Lisansüstü ö retimde ö renciye yard m eden, çal flmalar n yönlendiren kifli, dan flmand r. Lisansüstü ö retimde dan flman; alanda yeterli, araflt rma yöntem ve tekniklerini bilen, yerli ve yabanc alanyaz na hakim ve yak ndan izleyen kiflidir. Ö rencinin akademik baflar s nda dan flman n önemli bir yeri vard r. Dan flman, alanla ilgili daha önce yap lan çal flmalarla ba lant d r. Ayr ca, ö rencinin akademik çal flmalar n zaman nda bitirmesinde hem yönlendirici hem de kontrol edicidir; araflt rmac n n di- er örgütler ve gruplarla ba lant kurmas nda etkin bir role sahiptir (Büyüköztürk ve Köklü, 1999). Tosun (1997) lisansüstü ö retimde ö rencinin yapt tez ve araflt rmalar n baflar s n n, ö rencinin çal flkanl kadar dan flman n da iyi bir yönlendirici (mentor) olmas na ba l oldu unu belirtmifltir. Bu anlamda dan flman n; deneyimlerini ö rencisiyle paylaflmas, ö rencisini güdüleyerek desteklemesi, ö rencisinin edimini denetlemesi, ö rencisini yetifltirmesi, akademik kiflili iyle bir model ve ö rencisinin her zaman baflvurabilece i bir kaynak olmas gerekti ini belirtmifltir. Akademik Yeterlikler Lisansüstü ö retim, ö rencinin kendi çabalar yla, ö renmeye genifl ölçüde katk da bulunmas n n, bizzat inceleme yapmas n n gerekti i bir ö retim düzeyidir. Lisansüstü ö retimde, gerek araflt rma gerekse akademik çal flmalarda, ö retim üyesi, ö retimi düzenleyen, yönlendiren kifli olup, ö renmede as l görev ö rencinindir (Var fl, 1972, 63). Ancak ö rencinin ö renme sürecine etkin olarak kat labilmesi için kimi akademik yeterliklere ve akademik geçmifle sahip olmas gerekmektedir. Genifl bir alan bilgisine, teknolojik araçlar etkili kullanabilme becerisine, araflt rma sürecini planlay p gerçeklefltirme yeterli ine sahip olmal d r. Ayr ca geçmifl ö retim yaflant lar, bilgi, beceri ve düflünsel yeterlikleri ö renci baflar s n n önemli belirleyicileridir. Özellikle bilgiye ulaflma sürecinin nas l iflledi ini anlamak ve gerçeklefltirmek, h zl bilgi de ifliminin izlenebilmesi aç s ndan önemlidir. Günümüzde kimi konularda yeterli Türkçe kayna a ve yay na ulaflmak güç olabilmektedir. Bu nedenle ö rencinin iyi bir yabanc dil bilgisine sahip olmas, ilgi duydu u alanla ilgili geliflmeleri yak ndan izleyebilmesi ve kendini güncelleyebilmesi aç s ndan önemlidir. u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 159

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Var fl (1972, 72) özellikle doktora düzeyinde ö renim gören bireylerin, bilim insan, ö retim üyeli i ve araflt rmac l k gibi üç temel niteli e sahip olmas n n yan nda, bilimsel geliflmeleri ve alandaki araflt rmalar izlemesi ve belirli konularda araflt rma yapmas gerekti ini belirtmifltir. Toplumun gereksinim duydu u yüksek nitelikli insangücünü yetifltiren lisansüstü ö retim programlar n n, ça n gerektirdi i teknolojinin içerildi i bir anlay flla yeniden yap land r lmas önemli bir konudur. Lisansüstü ö retim düzeyindeki ö renci grubu klasik ö renci profilinden farkl d r. Bu bak mdan bunlara sunulacak e itim hizmetinin içeri i de klasik e itim hizmetinin sunumundan farkl laflmal d r. E itim programlar n n düzenlenmesine, ö renci grubunun özelliklerinin ve gereksinimlerinin ortaya konulmas yla bafllanabilir. Bu ö renci grubunun hangi yönlerden di- erlerinden farkl laflt, gereksinimleri ve ö renim yaflamlar konusunda yap lacak kapsaml araflt rmalarla ortaya konulabilir. Bu çal flmada lisansüstü ö retim ö rencilerinin, ö renim sürecinde yaflad sorunlar n belirlenmesine çal fl lm flt r. Lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar n n yüksek lisans-doktora ve doktora ders-tez dönemlerine göre farkl laflabilece i düflünüldü ünden, araflt rma bulgular bu düzeylere göre karfl laflt r lm flt r. Araflt rman n Amac Bu araflt rman n amac, Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü ne ba l lisansüstü ö retim ö rencilerinin, ö renim sürecinde yaflad sorunlar belirlemektir. Bu amaçla afla daki sorulara yan t aranacakt r. 1-Lisansüstü ö retim ö rencilerinin, a. Bireysel olanaklar (Ö renci Olanaklar ), b. Fakülte olanaklar, c. Dan flmanl k hizmetleri, d. Akademik yeterlikler konusunda karfl laflt klar sorunlar nelerdir? 2-Lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar yüksek lisans ve doktora düzeylerine göre farkl laflmakta m d r? 3-Lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar doktora ders ve doktora tez düzeylerine göre farkl laflmakta m d r? Yöntem Bu bölümde araflt rma modeli, evren, örneklem, veri toplama arac n n gelifltirilmesi ve verilerin analizi konular yer almaktad r. Araflt rma Modeli Bu araflt rma, varolan durumun belirlenmesine yönelik tarama türü bir çal flmad r. Burada araflt rmac n n, sonucu etkileyebilecek herhangi bir müdahalesi söz konusu de ildir. Tarama modelleri geçmiflte ve halen varolan bir durumu varoldu u flekliyle betimlemeyi amaçlayan araflt rma yaklafl mlar d r (Karasar, 1994, 77). Evren ve Örneklem 2003-2004 ö retim y l nda, Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü ne kay tl 847 lisansüstü ö retim ö rencisi bulunmaktad r. Bunlar n 646 s (% 76) yüksek umillî 160 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç lisans ve 201 i (% 24) doktora ö rencisidir. Enstitü devam kay tlar na göre ö rencilerin önemli bir bölümü programlara aktif olarak devam etmemektedir. Bu bak mdan araflt rma verileri, ö renime aktif olarak devam eden ö rencilerden oluflan bir çal flma grubundan elde edilmifltir. Ö rencilerin bulunduklar ö renim düzeyine göre da- l m Çizelge 1 de yer almaktad r. Veri Toplama Arac Veriler, araflt rmac lar n gelifltirdi i Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Sorunlar isimli ölçme arac ile toplanm flt r. Veri toplama arac ndaki sorun alanlar, ilgili alanyaz n taramas ve lisansüstü ö retim ö rencileri ile yap lan do rudan görüflmeler do rultusunda belirlenmifltir. Gelifltirilen ölçme arac tasla bir ölçme de- erlendirme uzman, bir istatistik uzman ve e itim bilimlerinin farkl branfllar nda uzman befl ö retim eleman n n görüflüne sunulduktan sonra, son biçimi verilmifltir. Ölçme arac n n maddeleri; Bireysel Olanaklar (11 madde), Fakülte Olanaklar (9 madde), Akademik Yeterlikler (9 madde) ve Dan flmanl k Hizmetleri (7 madde) olmak üzere dört alt boyuta ayr lm flt r. Ölçme arac n n maddeleri 5 li Likert tipi sorulard r. Bu derecelemede; Tamamen kat l yorum (5); K smen kat l yorum (4); Karars z m (3); K smen kat lm yorum (2) ve Hiç kat lm yorum (1), seçenekleri ile kodlanm flt r. Güven düzeyi için.05 temel al nm flt r. Verilerin Analizi Araflt rmada, ölçme arac nda yer alan tüm maddeler analize dahil edilmifltir. Bunlar n yorumlanmas madde madde yap larak her bir madde kendi içinde de erlendirilmifltir. Araflt rman n birinci alt amac ö rencilerin sorun alanlar n belirlemektir. Bu amaçla, elde edilen bulgulardan, önem s ras ve madde ortalama puanlar ndan hareketle ö renci sorunlar n n hangi konularda oldu u belirlenmifltir. Tüm maddeler olumlu olarak ifade edildiklerinden, önem s ras puanlar na göre ortalamas en yüksek olan maddeler (k smen kat l yorum -4, tamamen kat l yorum -5) en az önemli (en az yaflanan) sorunlar; ortalamas en düflük olan maddeler (bu araflt rmada en düflük; k smen kat lm yorum -2) en önemli (en fazla yaflanan) sorunlar olarak kabul edilmifllerdir. Araflt rman n ikinci alt amac na uygun olarak, lisansüstü ö retim ö rencilerinin sorunlar n n yüksek lisans ve doktora düzeylerine göre farkl lafl p farkl laflmad - t-testi ile belirlenmifltir. Araflt rman n üçüncü alt amac na uygun olarak, doktora ö rencilerinin sorunlar n n ders ve tez dönemlerine göre farkl lafl p farkl laflmad na bak lm flt r. Doktora ö rencilerinin ders ve tez dönemlerine göre ayr ld nda say lar 30 dan az oldu undan, bu iki grup aras ndaki farka bakmak üzere, otuzdan küçük örneklem gruplar için geçerli Mann-Whitney U-testi kullan lm flt r (Büyüköztürk, 2002, 149). Bulgular ve Yorum Bu bölümde araflt rman n alt amaçlar na iliflkin olarak elde edilen bulgular ve yorumlar yer almaktad r. Kat l mc lar n ö renim durumlar na göre da l m Çizelge 1 de verilmifltir. u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 161

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Çizelge 1. Ö rencilerin Ö renim Durumlar na Göre Da l m E itim Dönemi f % Yüksek lisans ders 40 43,0 Yüksek lisans tez 6 6,5 Doktora ders 25 26,9 Doktora tez 22 23,6 Toplam 93 100,0 Çizelge 1 e göre araflt rmaya kat lan ö rencilerin % 49,5 i (46) yüksek lisans, % 50,5 i (47) doktora düzeyindedir. Doktora ö rencilerinin % 26,9 u (25) ders döneminde, % 23,6 s (22) tez döneminde bulunmaktad r. Madde Aritmetik Ortalamalar, Önem S ras ve Standart Sapma Puanlar na liflkin Bulgular Kat l mc lar n, madde aritmetik ortalamalar, önem s ras ve standart sapma sonuçlar Çizelge 2 de yer almaktad r. Çizelge 2. Madde Aritmetik Ortalamas, Önem S ras ve Standart Sapma Sonuçlar Maddeler N X Önem sd S ras Bireysel Olanaklar Türkçe yay mlanm fl kaynaklara ulaflabilme 93 3,65 16 1,16 nternetten faydalanma 93 4,31 3,87 Çevrede dan fl labilecek insanlar n olmas 93 3,83 12,90 Lisansüstü ö retimin ö renciye maddi yük getirdi ini düflünme 93 3,75 14 1,05 Alanla ilgili yap lan araflt rmalar izleyebilme 93 3,84 11 1,12 Yabanc dilde yay mlanm fl kaynaklara ulaflabilme 93 3,56 17 1,18 Maddi yetersizlikler nedeniyle baz araflt rma çal flmalar ndan kaç nma 93 3,40 21 1,16 Lisansüstü ö retimle ilgili yap lan harcamalar karfl layabilme 93 3,34 22 1,17 Araflt rma için yeterli zaman bulabilme 93 3,08 28 1,17 Alanla ilgili bilimsel toplant ve etkinlikleri izleyebilme 93 2,84 30 1,10 Alanla ilgili süreli yay nlar (dergi, gazete vs) izleyebilme 93 3,22 26 1,10 Fakülte Olanaklar Fakültede, örnek olacak bilimsel çal flmalar n bulunmas 93 3,52 19 1,10 Ö retim üyelerinin bilimsel anlay fl ve akademik yönden yeterli i 93 4,08 6,92 Lisansüstü ö retim ö rencilerine verilen parasal deste in yeterli i 93 4,11 5 1,02 Fakültedeki derslik ve laboratuar gibi ortamlar n yeterli i 93 2,74 31 1,32 Lisansüstü ö retim program n n içerik olarak yeterli i 93 3,16 27 1,10 Fakültedeki internet olanaklar n n yeterli i 93 2,71 32 1,52 Fakültedeki bilgisayar olanaklar n n yeterli i 93 2,74 31 1,42 Fakültede, ilham verecek bilimsel ve araflt rmac bir ruhun varl 93 3,40 21 1,09 Derslerin ifllendi i ortamlar n donan m n n yeterli i 93 3,23 25 1,28 umillî 162 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç Dan flmanl k Hizmetleri Dan flmanla iliflkileri olumlu ve yap c bulma 93 3,92 8 1,03 Dan flmanla yap lan görüflmelerin ö rencinin düflüncelerini gelifltirmesi 93 3,84 11,92 Dan flman n alan ndaki bilgi ve becerisinin yeterli i 93 4,26 4,95 Dan flmanla yeterli görüflme olana bulma 93 3,60 16 1,19 Dan flman n, çal flmalarla ilgili yap c dönütler vermesi 93 3,67 15 1,07 Dan flman n yabanc dilinin yabanc alanyaz n izlemede yeterli i 93 4,04 7 1,02 Dan flman n bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin yeterli i 93 3,84 11,98 Akademik Yeterlikler Ö rencinin bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin yeterli i 93 3,27 23 1,06 Ö rencinin alanla ilgili bilgi ve becerisinin yeterli i 93 3,80 13,92 nternette tarama yapmay ve kaynaklara ulaflmay bilme 93 4,39 1,74 Ö retim üyelerinin yeni düflünce, öneri ve anlay fllara karfl olumlu yaklafl m 93 3,91 9,92 Ö retim üyelerinin, ö rencilerin düflüncelerini anlayabilmeleri 93 2,90 29 1,09 Ö rencinin tart flmalarda, kendi düflüncelerini savunacak düflünsel yeterli e sahip olmas 93 3,87 10,73 Ö retim üyelerinin ders iflleyifl tarz n n yeterli i 93 3,46 20,93 Kütüphane taramas yapmay bilme 93 4,26 4,72 Derslerde ifllenen konular anlayabilme 93 4,37 2,60 Ö rencilerin yan tlar önem s ras na göre incelendi inde, akademik yeterlikler boyutunda yer alan internetten yararlanma ve kaynak taramay bilme (X= 4,39), derslerde ifllenen konular anlama (X= 4,37) ve kütüphane taramas yapmay bilme (X= 4,26) konular nda sorun yaflamad klar görülmektedir. En az sorun olarak görülen bu üç konunun akademik yeterlikler boyutunda yer almas, ö rencilerin di er sorun alanlar na oranla akademik olarak kendilerini yeterli gördükleri, bu konuda fazla sorunla karfl laflmad klar biçiminde yorumlanabilir (Çizelge 2). Di er yandan, ö rencilerin en fazla sorunla karfl laflt klar durumlar daha çok bireysel olanaklar ve fakülte olanaklar boyutunda toplanmaktad r. Önem s ras na göre de erlendirildi inde; ö rencilerin fakültedeki internet (X= 2,71) ve bilgisayar olanaklar n n (X= 2,74) yetersiz olmas n en önemli sorunlar olarak gördükleri anlafl lmaktad r. Bunu alanla ilgili bilimsel toplant lara kat lamama (X= 2,84), araflt rma yapacak yeterli zaman bulamama (X= 3,08) ve süreli yay nlar izleyememe (X= 3,22) izlemifltir. Dikkati çeken nokta öncelikli olarak görülen sorun alanlar n n bilgisayar, internet, bilimsel toplant ve yay nlar izleme gibi bilgi üretiminde birincil öncelikli konularda olmas d r. Lisansüstü ö retim ö rencilerinin, e itim alan ndaki bilgi üretimi etkinliklerine kat lamamas ve teknolojinin yetersizli i nedeniyle ulusal ve uluslararas geliflmelerden uzak kalmas program mezunlar n n niteli ini olumsuz etkileyecektir. Dan flmanl k hizmetleri boyutunda yer alan sorun alanlar orta önemde görülmektedir. Dan flmanl k hizmetleri ile ilgili konular n önemli sorun olarak görülmemesi, dan flmanl k hizmetlerinin yeterli oldu u biçiminde de erlendirilebilir. Tüm sorun alanlar içinde, ö rencilerin, hiç kat lm yorum veya k smen kat lm yorum olarak görüfl belirtmemeleri, ö renci sorunlar n n ileri düzeyde olmad biçiminde yorumlanabilir. u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 163

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Bireysel Olanaklar Boyutuna liflkin T-testi Sonuçlar Bireysel Olanaklar boyutuna iliflkin yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren t-testi sonuçlar Çizelge 3 te yer almaktad r. Çizelge 3: Bireysel Olanaklar Boyutunda Yüksek Lisans ve Doktora Ö rencilerinin Görüfllerinin Farkl laflmas (t-testi) Maddeler N X S P T sd Yl 46 3,74 1,08 Türkçe yay mlanm fl kaynaklara ulaflabilme,442,773 91 Dr 47 3,55 1,23 Yl 47 4,37,71 nternetten yararlanma,531,632 91 Dr 46 4,26 1,01 Yl 46 3,70,92 Çevrede dan fl labilecek insanlar n olmas,164 1,403 91 Dr 47 3,96,88 Lisansüstü ö retimin ö renciye maddi yük getirdi ini Yl 47 3,37 1,14 düflünme Dr 46 4,13,97 P< 0.05, Yl: Yüksek lisans, Dr: Doktora,001* 3,453 91 Yl 46 3,65,85 Alanla ilgili yap lan araflt rmalar izleyebilme,027* 2,237 91 Dr 47 4,02,74 Yl 47 3,54 1,22 Yabanc dilde yay mlanm fl kaynaklara ulaflabilme,402,126 91 Dr 46 3,57 1,16 Maddi yetersizlikler nedeniyle baz araflt rma Yl 46 3,02 1,22 çal flmalar ndan kaç nma Dr 47 3,77,98 Lisansüstü ö retimle ilgili yap lan harcamalar Yl 47 3,67 1,06 karfl layabilme Dr 46 3,02 1,21,009* 3,243 91,030* 2,774 91 Yl 46 3,07 1,24 Araflt rma için yeterli zaman bulabilme,540,081 91 Dr 47 3,09 1,12 Yl 47 2,65 1,14 Alanla ilgili bilimsel toplant ve etkinlikleri izleyebilme,061 1,638 91 Dr 46 3,02 1,03 Yl 47 3,35 1,06 Alanla ilgili süreli yay nlar (dergi,gazete vb.) izleyebilme,122 1,152 91 Dr 46 3,09 1,14 Çizelge 3 e göre bireysel olanaklar boyutunda yer alan lisansüstü ö retimin ö renciye büyük bir maddi yük getirdi ine inanma [t= 2,237, P < 0.05], alanla ilgili yap lan araflt rmalar izleyebilme [t= 2,237, P < 0.05], maddi yetersizlikler nedeniyle kimi araflt rmalar yapmaktan kaç nma [t= 3,243, P < 0.05] ve lisansüstü ö retimle ilgili harcamalar karfl layabilme [t= 2.274, P < 0.05] konular nda yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüfllerinin anlaml derecede farkl laflt görülmektedir. Bu maddelerle ilgili ortalamalar (X) incelendi inde, lisansüstü ö retimin ö renciye maddi yük getirdi ini düflünme [X= (Yl 3,37) < (Dr 4,13)], maddi yetersizlikler nedeniyle araflt rma yapmaktan kaç nma [X= (Yl 3,02) < (Dr 3,77)] ve alanla ilgili araflt rmalar izleyebilme [X= (Yl 3,65) < (Dr 4,02)] konular n, doktora ö rencilerinin yüksek lisans ö rencilerine oranla daha az sorun olarak gördükleri söylenebilir. Di er yandan lisansüstü ö retimle ilgili harcamalar karfl layabilmede yüksek lisans ö rencilerinin doktora ö rencilerine oranla daha az zorland klar söylenebilir [X= (Yl 3,67) > (Dr 3,02)]. umillî 164 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç Fakülte Olanaklar Boyutuna liflkin T-testi Sonuçlar Fakülte Olanaklar boyutuna iliflkin yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren t-testi sonuçlar Çizelge 4 te yer almaktad r. Çizelge 4: Fakülte Olanaklar Boyutunda Yüksek Lisans ve Doktora Ö rencilerinin Görüfllerinin Farkl laflmas (t-testi) Maddeler N X S P T sd Fakültede, örnek olacak bilimsel çal flmalar n bulunmas Yl 47 3,61 1,11 Dr 46 3,43 1,10,857,802 91 Ö retim üyelerini bilimsel anlay fl ve akademik yönden Yl 47 4,13,83 yeterli bulma Dr 46 4,02 1,01,263,568 91 Lisansüstü ö retim ö rencilerine verilen parasal deste in Yl 47 3,91 1,13 yeterli i Dr 46 4,30,86,129 1,851 91 Yl 47 2,74 1,24 Fakültedeki derslik ve laboratuar gibi ortamlar n yeterli i,285,020 91 Dr 46 2,74 1,41 Yl 47 3,26 1,16 Lisansüstü ö retim program n n içerik olarak yeterli i,309,865 91 Dr 46 3,06 1,03 Yl 47 2,43 1,38 Fakültedeki internet olanaklar n n yeterli i,060 1,750 91 Dr 46 2,98 1,61 Yl 47 2,67 1,42 Fakültedeki bilgisayar olanaklar n n yeterli i,988,455 91 Dr 46 2,81 1,44 Fakültede, ilham verecek bilimsel ve araflt rmac akademik Yl 47 3,52 1,03,335 1,081 91 bir ruhun varl Dr 46 3,28 1,16 Yl 47 3,46 1,26 Derslerin ifllendi i ortamlar n donan m n n yeterli i,794 1,741 91 Dr 46 3,00 1,27 P< 0.05, Yl: Yüksek lisans, Dr: Doktora Çizelge 4 e göre fakülte olanaklar boyutunda, yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri aras nda anlaml bir fark n olmad görülmektedir. Yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin benzer düflünmesi bu boyuttaki sorunlar ayn biçimde alg lad klar n gösterir. Bu boyutta tüm ö rencilerin, ö retim üyelerini bilimsel anlay fl ve akademik yönden yeterli bulduklar [X= (Yl 4,13) (Dr 4,02)], di er fakülte olanaklar n ise k smen yetersiz bulduklar veya karars z kald klar görülmektedir. bu sonuç fakültenin ö retim eleman kadrosunun niteli i bak mdan yeterli ancak fiziksel ve teknolojik olanaklar n ise yetersiz oldu u biçiminde yorumlanabilir. Fakültenin fiziksel olanaklar gibi maddi kaynaklarla ilgili özelliklerinin yetersiz olmas fakülteye yeterli kaynak aktar m ile gelifltirilebilecektir. Böylelikle nitelikli ö retim eleman kadrosu ile birleflerek e itim bilimleri alan nda öncü ifllev üstlenebilecektir. Dan flmanl k Hizmetleri Boyutuna liflkin T-testi Sonuçlar Dan flmanl k Hizmetleri boyutuna iliflkin yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren t-testi sonuçlar Çizelge 5 te yer almaktad r. u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 165

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Çizelge 5: Dan flmanl k Hizmetleri Boyutunda Yüksek Lisans ve Doktora Ö rencilerinin Görüfllerinin Farkl laflmas (t-testi) Maddeler N X S P T sd Yl 47 3,63,90 Dan flmanla iliflkileri olumlu ve yap c bulma,041* 2,820 91 Dr 46 4,21 1,28 Dan flmanla yap lan görüflmelerin ö rencinin düflüncelerini Yl 47 3,54,78,390 3,197 91 gelifltirmesi Dr 46 4,13,97 Yl 47 4,04 1,01 Dan flman n alandaki bilgi ve becerisinin yeterli i,071 2,189 91 Dr 46 4,47,86 Yl 47 3,13 1,15 Dan flmanla yeterli görüflme olana bulma,021* 4,093 91 Dr 46 4,06 1,05 Dan flman n, çal flmalarla ilgili yap c dönütler vermesi Yl 47 3,30 1,01 Dr 46 4,02 1,01,045* 3,425 91 Dan flman n yabanc dil bilgisinin yabanc alanyaz n Yl 47 3,78 1.01 izlemede yeterli i Dr 46 4,30,98,068 2,503 91 Dan flman n bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin Yl 47 3,78,99 yeterli i Dr 46 3,89,98,686,543 91 P< 0.05, Yl: Yüksek lisans, Dr: Doktora Çizelge 5 te, dan flmanl k hizmetleri boyutunda yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüfllerinin dan flmanla iliflkileri yap c bulma [t= 2,820; P < 0.05]; dan flmanla yeterli görüflme olana bulma [t= 4,093; P < 0.05] ve dan flman n yap c dönütler vermesi [t= 3,425; P < 0.05] konular nda anlaml düzeyde farkl laflt görülmektedir. Say lan boyutlarda yüksek lisans ö rencilerinin karars z kald klar, doktora ö rencilerinin ise k smen memnun olduklar görülmektedir. Bu sonuçlardan, ö retim üyelerinin (dan flmanlar n), doktora ö rencilerine daha fazla dan flmanl k yapt klar, ilgilendikleri söylenebilir. Akademik Yeterlikler Boyutuna liflkin T-testi Sonuçlar Çizelge 6 da Akademik Yeterlikler boyutuna iliflkin yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren t-testi sonuçlar yer almaktad r. Çizelge 6: Akademik Yeterlikler Boyutunda Yüksek Lisans ve Doktora Ö rencilerinin Görüfllerinin Farkl laflmas (t-testi) Maddeler N X S P T sd Ö rencinin bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin Yl 47 3,13 1,09,003* 1,244 91 yeterli i Dr 46 3,40 1,04 Yl 47 3,74,93 Ö rencinin alandaki bilgi ve becerisinin yeterli i,499,587 91 Dr 46 3,85,91 Ö retim üyelerinin yeni düflünce, öneri ve anlay fllara Yl 47 4,09,94,985 1,823 91 karfl olumlu yaklafl m Dr 46 3,71,87 Yl 47 2,89 1,23 Ö retim üyelerinin ö renci düflüncelerini anlayabilmeleri,541,103 91 Dr 46 2,91,95 Ö rencinin tart flmalarda, kendi düflüncelerini savunacak Yl 47 3,65,79,042* 2,989 91 düzeyde bilgiye sahip olmas Dr 46 4,09,58 Yl 47 4,26,80 nternette tarama yapmay ve kaynaklara ulaflmay bilme,151 1,648 91 Dr 46 4,51,66 Yl 47 3,43 1,00 Ö retim üyelerinin ders iflleyifl tarz n n niteli i,228,282 91 Dr 46 3,49,96 Yl 47 4,09,63 Kütüphane taramas yapmay bilme,041* 2,323 91 Dr 46 4,43,77 Yl 47 4,26,61 Derslerde ifllenen konular anlayabilme,603 1,670 91 Dr 46 4,47,58 P< 0.05, Yl: Yüksek lisans, Dr: Doktora umillî 166 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç Çizelge 6 ya göre, akademik yeterlikler boyutunda, ö rencilerin bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin yeterli i [t=1,244; P<0.05], tart flmalarda kendi düflüncelerini savunabilme [t= 2,989; P < 0.05] ve kütüphane taramas yapmay bilme [t= 2,323; P < 0.05] konular nda yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri anlaml düzeyde farkl laflmaktad r. Doktora ö rencileri bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisini, yüksek lisans ö rencilerine oranla daha yeterli bulduklar (X= 3,40), tart flmalarda düflüncelerini savunabilme (X= 4,09) ve kütüphane taramas yapmay bilme (X= 4,43) konular nda kendilerini k smen veya tamamen yeterli bulurken, yüksek lisans ö rencileri ayn konularda (X= 3,65) (X= 4,09) karars z kalmakta ve kendilerini k smen yeterli görmektedirler. Bunlardan doktora ö rencilerinin e itim düzeylerinin daha ileri olmas ndan dolay yüksek lisans ö rencilerine oranla kütüphane taramas konusunda daha deneyimli ve birikimli olduklar sonucu ç kar labilir. Bireysel Olanaklar Boyutuna liflkin Mann-Whitney-U Testi Sonuçlar Bireysel Olanaklar boyutuna iliflkin ders ve tez dönemlerindeki doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren Mann-Whitney U testi sonuçlar Çizelge 7 de yer almaktad r. Çizelge 7: Bireysel Olanaklar Boyutunda Doktora Ö rencilerinin Ders ve Tez Dönemlerine Göre Görüfllerinin Farkl laflmas (Mann-Whitney U Testi ) Maddeler Ö ret. Dur. X S S ra Ortal. Ortal. Topl. U P Türkçe yaz lm fl kaynaklara ulaflabilme nternetten yararlanabilme Çevrede dan fl labilecek insanlar n olmas Lisansüstü ö retimin ö renciye maddi yük getirdi ini düflünme Alanla ilgili araflt rmalar izleyebilme Yabanc dilde yaz lm fl kaynaklara ulaflabilme Maddi yetersizlikler nedeniyle baz araflt rma çal flmalar ndan kaç nma Lisansüstü ö retimle ilgili yap lan harcamalar karfl layabilme Araflt rma için yeterli zaman bulabilme Alanla ilgili bilimsel toplant ve etkinlikleri izleyebilme Alanla ilgili süreli yay nlar (dergi, gazete vs) izleyebilme 3,74 3,55 4,37 4,26 3,70 3,96 3,37 4,13 3,65 4,02 3,54 3,57 3,02 3,77 3,67 3,02 3,07 3,09 2,65 3,02 3,35 3,09,71 1,01,92,88,90 1,08 1,14,97,85,74 1,22 1,16 1,22,98 1,06 1,21 1,24 1,12 1,14 1,03 1,06 1,14 24,02 23,98 24,64 23,27 23,72 24,32 22,92 25,23 22,94 25,20 25,66 22,11 25,04 22,82 23,66 24,39 22,24 26,00 21,28 27,09 24,42 23,52 600,50 527,50 616,00 512,00 593,00 535,00 573,00 555,00 573,50 524,50 641,50 486,50 626,00 502,00 591,50 536,50 556,00 572,00 532,00 596,00 610,50 517,50 274,500 259,000 268,000 248,000 248,500 233,500 249,000 266,500 231,000 207,000 264,500,991,705,873,534,521,352,562,848,327,128,817 P< 0.05, Dr: Doktora u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 167

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Çizelge 7 ye göre bireysel olanaklar boyutunda ders ve tez aflamalar ndaki doktora ö rencilerinin görüflleri anlaml derecede farkl laflmamaktad r. Bu boyutta, ders aflamas ndaki ö rencilerin alanla ilgili bilimsel toplant lar izleyebilme konusunda k smen yetersiz kald klar (X= 2,65), di er tüm konularda ders ve tez aflamas ndaki ö rencilerin kendi bireysel olanaklar konusunda karars z kald klar veya k smen yeterli bulduklar anlafl lmaktad r. Fakülte Olanaklar Boyutuna liflkin Mann-Whitney-U Testi Sonuçlar Fakülte Olanaklar boyutuna iliflkin ders ve tez dönemindeki doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren Mann-Whitney-U testi sonuçlar Çizelge 8 de yer almaktad r. Çizelge 8: Fakülte Olanaklar Boyutunda Doktora Ö rencilerinin Ders ve Tez Dönemlerine Göre Görüfllerinin Farkl laflmas (Mann-Whitney U Testi) Maddeler Ö ret. Dur. X S S ra Ortal. Ortal. Topl. U P Fakültede, örnek olacak bilimsel çal flmalar n bulunmas Ö retim üyelerini bilimsel anlay fl ve akademik yönden yeterli bulma Lisansüstü ö retim ö rencilerine verilen parasal deste i yeterli bulma Fakültedeki derslik ve laboratuar gibi ortamlar n yeterli i Lisansüstü ö retim program n n içerik olarak yeterli i Fakültedeki internet olanaklar n n yeterli i Fakültedeki bilgisayar olanaklar n n yeterli i Fakültede ilham verici bilimsel ve araflt rmac akademik bir ruhun varl Derslerin ifllendi i ortamlar n donan m n n yeterli i 3,61 3,43 4,13 4,02 3,91 4,30 2,74 2,74 3,26 3,06 2,43 2,98 2,67 2,81 3,52 3,28 3,46 3,00 1,15,92,83 1,01 1,13,86 1,24 1,41 1,16 1,03 1,38 1,61 1,42 1,44 1,03 1,16 1,26 1,27 25,82 21,93 25,28 22,55 24,88 23,00 21,62 26,70 23,16 24,95 22,60 25,59 22,30 25,93 24,02 23,98 22,98 25,16 645,50 482,50 632,00 496,00 622,00 506,00 540,50 587,50 579,00 549,00 565,00 553,00 557,50 570,50 600,50 527,50 574,50 553,50 229,500 245,500 253,000 215,500 254,000 240,000 232,500 274,500 249,500,305,505,607,192,638,443,353,991,568 P< 0.05, Dr: Doktora Çizelge 8 e göre fakülte olanaklar boyutunda doktora ders ve tez aflamas ndaki ö rencilerin görüflleri aras nda anlaml bir fark bulunamam flt r. Bu boyutta her iki grubun, fakültedeki fiziksel ortamlar (X= 2,74), internet olanaklar n (X= 2,43-2,98) ve bilgisayar olanaklar n (X= 2,67-2,81), k smen yetersiz buldu u görülmektedir. Hocalar n bilimsel yeterli ini (X= 4,13-4,02) ve ö rencilere sa lanan kredi, burs gibi parasal olanaklar k smen yeterli bulduklar (X= 3,91-4,30), di er tüm konularda ise karars z kald klar görülmektedir. umillî 168 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç Dan flmanl k Hizmetleri Boyutuna liflkin Mann-Whitney-U Testi Sonuçlar Dan flmanl k Hizmetleri boyutuna iliflkin ders ve tez dönemindeki doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren Mann-Whitney U testi sonuçlar Çizelge 9 da yer almaktad r. Çizelge 9: Dan flmanl k Hizmetleri Boyutunda Doktora Ö rencilerinin Ders ve Tez Dönemlerine Göre Görüfllerinin Farkl laflmas (Mann-Whitney U Testi) Maddeler Ö ret. Dur. X S S ra Ortal. Ortal. Topl. U P Dan flmanla iliflkileri olumlu ve yap c bulma Dan flmanla yap lan görüflmelerin ö rencinin düflüncelerini gelifltirmesi Dan flman n alan ndaki bilgi ve becerisinin yeterli i Dan flmanla yeterli görüflme olana bulma Dan flman n, çal flmalarla ilgili yap c dönütler vermesi Dan flman n yabanc dil bilgisinin yabanc alanyaz n izlemede yeterli i Dan flman n bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin yeterli i 3,63 4,21 3,54 4,13 4,04 4,47 3,13 4,06 3,30 4,02 3,78 4,30 3,78 3,89 1,11 1,10,78,97 1,01,86 1,15 1,05 1,01 1,01 1,01,98,99,98 23,02 25,11 25,28 22,55 24,52 23,41 24,62 23,30 22,68 25,50 24,28 23,68 26,78 20,84 575,50 552,50 632,00 496,00 613,00 515,00 615,50 512,50 567,00 561,00 607,00 521,00 669,50 458,50 250,500 243,000 262,000 259,500 242,000 268,000 205,500,566,461,747,721,447,868,118 P< 0.05, Dr: Doktora Çizelge 9 a göre dan flmanl k hizmetleri boyutunda doktora ders ve tez aflamas ndaki ö rencilerin görüflleri aras nda anlaml bir fark bulunamam flt r. Bu boyutta tez aflamas ndaki ö renciler tüm maddeleri k smen yeterli bulmaktad rlar. Ders aflamas ndaki ö renciler ise tüm dan flmanl k hizmetlerinde karars z kalmaktad rlar. Bu durumla ilgili olarak, lisansüstü dan flmanl k hizmetlerinin daha çok tez aflamas nda yerine getirildi i, ders aflamas nda çok fazla önemsenmedi i söylenebilir. Ders döneminde dan flmanl k hizmetlerinin yeterli olarak görülmemesi, ö retim üyelerinin dan flmanl k görevlerinin çok fazla olmas ndan kaynaklanabilir. Ayr ca dan flmanl n daha çok tez dan flmanl olarak alg lanmas da bu durumu etkileyebilir. Akademik Yeterlikler Boyutuna liflkin Mann-Whitney-U Testi Sonuçlar Akademik Yeterlikler boyutuna iliflkin ders ve tez dönemlerindeki doktora ö rencilerinin görüflleri aras ndaki fark gösteren Mann-Whitney U testi sonuçlar Çizelge 10 da yer almaktad r. u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 169

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u Çizelge 10: Akademik Yeterlikler Boyutunda Doktora Ö rencilerinin Ders ve Tez Dönemlerine Göre Görüfllerinin Farkl laflmas (Mann-Whitney U Testi) Maddeler Ö ret. Dur. X S S ra Ortal. Ortal. Topl. U P Ö rencinin bilimsel araflt rma ve istatistik bilgisinin yeterli i Ö rencinin alanla ilgili yeterli bilgi ve becerisinin yeterli i Ö retim üyelerinin yeni düflünce, öneri ve anlay fllara karfl olumlu yaklafl m Ö retim üyelerinin ö renci düflüncelerini anlayabilmeleri Ö rencinin tart flmalarda, kendi düflüncelerini savunacak yeterli e sahip olmas nternette tarama yapmay ve kaynaklara ulaflmay bilme Ö retim üyelerinin ders iflleyifl tarz n n yeterli i Kütüphane taramas yapmay bilme Derslerde ifllenen konular anlayabilme 3,13 3,40 3,74 3,85 4,09 3,74 2,89 2,91 3,65 4,09 4,26 4,51 3,43 3,49 4,09 4,43 4,26 4,47 1,09 1,04,93,91,94,87 1,23,95,79,58,80,66 1,00,86,63,77,61,58 25,36 22,45 23,14 24,98 24,12 23,86 24,00 24,00 21,58 26,75 25,52 22,27 23,10 25,02 26,30 21,39 24,24 23,73 634,00 494,00 578,50 549,50 603,00 525,50 600,00 528,00 539,50 588,50 638,00 490,00 577,50 550,50 657,50 470,50 606,00 522,00 241,000 253,500 272,000 275,000 214,500 237,00 252,500 217,500 269,000,450,616,945 1,000,124,351,606,166,885 P< 0.05, Dr: Doktora Çizelge 10 a göre akademik yeterlikler boyutunda ders ve tez aflamas ndaki ö rencilerin görüflleri aras nda anlaml fark bulunamam flt r. Her iki ö renci grubunun, ö retim üyelerinin ö renciyi anlamada k smen yetersiz [X= (Dr. ders 2,89) (Dr. tez 2,91)], di er tüm konularda ise karars z veya k smen yeterli gördükleri anlafl lmaktad r. Sonuç Araflt rman n amaçlar na uygun olarak, araflt rmadan elde edilen sonuçlar flöyle s ralanabilir: a- Ö renciler öncelikli olarak, fakültedeki derslik, bilgisayar ve internet olanaklar n yetersiz bulmakta, alanla ilgili bilimsel toplant lara kat lamamaktad rlar. Bu konular en önemli sorun alanlar d r. Bunun d fl nda, çal flmalar nda internetten yararlanmay bildikleri, derslerde ifllenen konular anlayabildikleri, dan flmanlar n bilgi ve beceri bak m ndan yeterli bulduklar sonucuna ulafl lm flt r. Bu konular en az sorunla karfl laflt klar durumlard r. b- Yüksek lisans ve doktora ö rencilerinin görüflleri, lisansüstü ö retimin ö renciye büyük bir maddi yük getirdi ine inanma, alanla ilgili yap lan araflt rmalar izleyebilme, maddi yetersizlikler nedeniyle kimi araflt rmalardan kaç nma, lisansüstü ö retimle ilgili harcamalar karfl layabilme, dan flmanla iliflkileri yap c bulma, dan flmanla yeterli görüflme olana bulma ve dan flman n yap c dönütler vermesi, tart flmalarda kendi düflüncelerini savunabilme ve kütüphane taramas yapmay bilme umillî 170 E itim u Say 173 u K fl/2007

u smail Güven / Binali Tunç konular nda anlaml derecede farkl laflmaktad r. Say lan konularda doktora ö rencileri, yüksek lisans ö rencilerine oranla daha az sorunla karfl laflmaktad rlar. c- Doktora ders ve tez aflamas ndaki ö rencilerin görüflleri aras nda anlaml bir fark bulunamam flt r. Doktora ders ve tez aflamas ndaki ö rencilerin görüflleri aras nda anlaml fark olmamas, her iki grubun yaflad klar sorunlar n benzer oldu unu gösterir. Genel olarak, elde edilen bulgulara göre, yüksek lisans ve doktora ö rencileri enaz sorunu akademik yeterlikler ile ilgili konularda yaflamaktad rlar. Buna karfl n, en fazla sorunu bireysel olanaklar ve fakülte olanaklar konular nda yaflamaktad rlar. Dan flmanl k hizmetleri konusunda doktora ö rencileri, yüksek lisans ö rencilerine oranla daha az sorunla karfl laflmaktad rlar. Tüm lisansüstü ö retim ö rencileri fakültedeki internet ve bilgisayar olanaklar n n yetersizli ini en önemli sorun olarak görmektedirler. Ö rencilerin, orta düzeyde görüfl belirtmesi, ö rencilerin bireysel olanaklar n n ve akademik niteliklerinin k smen yeterli oldu u, fakültedeki dan flmanl k hizmetleri ve fakülte olanaklar n n genel olarak yeterli oldu unu göstermektedir. Kaynakça Adem, M. (1993). Ulusal E itim Politikam z ve Finansman. Ankara: Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi Yay nlar, No: 172 Ad güzel, E. (2002). Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü Lisansüstü Ö rencilerinin Lisansüstü Ö retime liflkin Görüflleri. Yay mlanmam fl Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Enstitüsü. Büyüköztürk, fi., Köklü, N. (1999). E itim Bilimleri Alan nda Ö renim Gören Lisansüstü Ö rencilerinin Araflt rma Yeterlikleri Konusunda Ö retim Üyelerinin Görüflleri. E itim ve Bilim, 23. Ankara: TED yay nlar. Büyüköztürk, fi., Köklü, N. (2002). Sosyal Bilimler çin Veri Analizi El Kitab. Ankara: PegemA Yay nc l k. Karakütük, K. (1989). Türkiye de Lisansüstü Ö retim, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi Dergisi. Cilt 22, Say 1. Karakütük, K. (2002). Ö retim Üyesi ve Bilim nsan Yetifltirme. Lisansüstü Ö retimin Planlanmas. Ankara: An Yay nc l k. Karasar, N. (1994). Bilimsel Araflt rma Yöntemi. 5. Bas m. Ankara: 3A Araflt rma E itim Dan flmanl k. Tosun,. (1997). Aç fl Konuflmas. Bilim Adam Yetifltirme: Lisansüstü E itim. Ankara: TÜBA Bilimsel Toplant lar Serisi: 7 Tural, N. K. (1995). Yüksekö retimde Ö renciye Yönelik Parasal Yard mlar. Ankara Üniversitesi E itim Bilimleri Fakültesi Dergisi. Cilt: 28, Say :1 Var fl, F. (1972). Türkiye de Lisansüstü E itim. Ankara Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi. Cilt: 5, No: 1-2 u Millî E itim u Say 173 u K fl/2007 171

Lisansüstü Ö retim Ö rencilerinin Akademik Sorunlar (Ankara Üniversitesi E itim...) u POSTGRADUATE STUDENTS ACADEM C PROBLEMS (THE EXAMPLE OF ANKARA UNIVERSITY INSTITUTE OF EDUCATIONAL SCIENCES) smail GÜVEN* Binali TUNÇ** Abstract It will be important to select postgraduate students problems, before improving adequacy of academical staff and high trained work force. In this article, it was aimed to select postgraduate students problems who is being teached in Ankara University, Institute of Educational Sciences. Acording to foundings of research, the postgraduate students have minimum problem about their academical adequacy. But on the other hand, their most important problems are about personal resources and faculty reseources. At supervision services dimension, doctoral students (PhD) have less problems than the master students. All postgradute students most important problem is the insufficiency of computer and internet facilities that faculty has. Key Words: Student problems, tertiary education * Assist. Prof.; Ankara University Faculty of Educational Sciences ** Ass.; Ankara University Faculty of Educational Sciences umillî 172 E itim u Say 173 u K fl/2007