Gebelik ve Antimikrobiyal İlaç Kullanımı Dr. Güven ÇELEİ Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD 27 Mayıs 2009 - Ankara
Klasik Görüş Uterus fetüs için korunaklı bir ortam yaratır ve fetüsü dış etkilere karşı kalkan gibi korur. Dr. Gregg (Avusturalya) gözlemi: İlk trimesterde rubella geçiren annelerin bebeklerinde anomali gelişiyor. Gebelikte ilaç kullanmaya devam Talidomid
Gebelikte ilaç kullanılıyor mu?
Gebelikte ilaç kullanılıyor mu? 1996-2000 yıları arasında 152 bin doğum izlenmiş Doğum öncesindeki 270 gün içinde, Olguların % 64 i gebelik döneminde ilaç kullanmış (mineral ve vitamin dışında)
İlaç ismi İlaç kullanan hamile oranı % Amoksisilin 17,6 Nitrofurantoin 7,4 Metronidazol, oral 5,7 Eritromisin, oral 5,4 Asetaminofen 8,4 Sefaleksin 5,1 Albuterol 4,9.
FDA ilaç İlaç kullanan hamilelerin oranı kategorisi (n = 152 531) A % 2,4 % 50 % 37,8 D % 4,8 X % 4,6 Gebelik tespit edildikten sonra D % 3,4 X % 1,1 Toplam % 100
Kategori A Açıklama Kadınlarda yapılan kontrollü çalışmalarda; ilk trimesterde veya sonraki trimesterlede kullanıldığında fetüs üzerine herhangi bir risk tespit edilmemiştir. Hayvan deneyleri fetal risk olmadığını göstermekle birlikte insanlarda yapılmış yeterli sayıda çalışma yoktur. Ya da hayvanlarda yan etki gösterilmekle birlikte kontrollü insan deneylerinde bu tür yan etkiler gösterilmemiştir.
Kategori Açıklama Hayvan çalışmalarında fetüs üzerine istenmeyen etkiler saptanmıştır ancak yeterli sayıda insan çalışmaları yoktur. Ya da bu konuda ne hayvan ne de insan çalışması yapılmamıştır. D X Kanıtlanmış fetal riski mevcuttur. Ancak ilacın yararı bu fetal risk ile karşılaştırıldığında ağır basar. Kanıtlanmış fetal risk mevcuttur. İlacın zararı yararından çok fazladır
Antibiyotik adı FDA kategorisi Ampisilin - Amoksisilin Sefazolin Sefuroksim Seftriakson Aztreonam Meropenem Ertapenem İmipenem
Antibiyotik adı FDA kategorisi Eritromisin Azitromisin Klaritromisin Telitromisin Klindamisin Kloramfenikol Metronidazol
Antibiyotik adı FDA kategorisi Amikasin Gentamisin - D D Tetrasiklinler Tigesiklin D D Vankomisin Linezolid Fusidik asit Teikoplanin problem yok
Antibiyotik adı FDA kategorisi Nitrofrantoin Fosfomisin Ofloksasin Siprofloksasin Levofloksasin Moksifloksasin
Antibiyotik adı FDA kategorisi Amfoterisin Terbinafin Flukonazol Ketokonazol İtrakonazol Fulusitozin Posakonazol Vorikonazol D
Antibiyotik adı Rifabutin Rifampisin INH Pirazinamid Ethambutol FDA kategorisi Güvenli
Antibiyotik adı FDA kategorisi Piraziquantel Albendazol Mebandazol Klorokin Meflokin Primetamin
Antibiyotik adı FDA kategorisi Lamivudine Adefovir Entakavir Tenofovir Telbuvidine İnterferon Ribavirin X
Antibiyotik adı FDA kategorisi Asiklovir Valasiklovir Famsiklovir Amantadine Rimantadine Oseltamivir
Gebelik ve ilaç metabolizması Plasentanın yapısı ve işlevi türler arasında değişkenlik gösterir. Koyunlarda kalın bir plasenta vardır ve permeabilitesi insanlardan çok daha azdır Kemirgenlerde permeabilite çok yüksektir İnsanlarda maternal ve fetal yapıları ayıran zar kapiller yapılardan ibarettir. Fetüse ilaç geçişi engellenemez!
Plasenta bariyeri İlaç geçişini etkileyen özellikler İlacın molekül ağırlığı (düşük) İyonizasyon derecesi (noniyonik) Yağda çözünürlüğü (yağda çözünen) Proteinlere bağlanma oranı
İlaç Emilim Enfeksiyon bölgesinde dağılım Vücuttan eliminasyon Gebelik döneminde bunların hepsi etkilenir
Gebelikte fizyolojik değişiklikler Gastrik boşalma hızı azalır İlaç emilimi yavaşlar Gebeliğin ilk 5 ayında plazma hacminde % 30 luk bir artış ortaya çıkar Plazmadaki ilaç konsantrasyonu azalır. Plazma proteinlerinde azalma Toplam plazma konsantrasyonunu azaltır
Gebelikte farmakokinetiği belirgin şekilde değişen antibiyotikler Penisilinler Florokinolonlar Gentamisin
Organogenez ve Teratogenez Etkileyen faktörler Fetusun genetik yapısı İlaçla karşılaşma zamanı İlacın dozu Anne yaşı eslenme durumu
Organogenez ve Teratogenez Araştırma yöntemleri Epidemiyolojik çalışmalar Hayvan deneyleri Her zaman güvenli değil!!! Örnek talidomid (hayvan deneylerinde fekomeli belirgin değil)
Penisilinler Gebelerde en sık kullanılan antibiyotiklerdir Maternal fizyolojik değişiklikler sonucu; Daha hızlı eliminasyon Daha düşük plazma konsantrasyonu Ampisilin % 50 daha düşük Dozaj aralığının kısaltılması veya dozun arttırılması önerilir.
Penislin G Gebelikte güvenle kullanılmaktadır. Fetal dolaşıma ve amnion sıvısna hızla geçer Gebe bir kadında anaflaksi sonucu fetüs ölümü rapor edilmiştir Kontrollü klinik çalışmalar ve ayrıca birinci trimesterde penisilin kullanan yaklaşık 50 bin anne-bebek izleminde bir anomali ile penisilin kullanımı arasında ilişki kurulamamıştır.
Penislin G Anne sütüne geçer Gebelik döneminde doz aralığının kısaltılması veya dozun arttırılması önerilmektedir. Özellikle 2. ve 3. trimesterde ilacın renal klirensi artmaktadır.
Penisilin G, benzatine Maternal serum Maternal OS Kordon serumu Amnion sıvısı konsantrasyonları çok değişken. Konjenital sifilize karşı koruyucu etkinlik?
Penislin V Plasenta ve amnion sıvısında teröpatik seviyelere ulaşır. Anne sütüne az miktarda geçer Gebelikte doz aralığının azaltılması veya dozun arttırılması önerilir. 1985 1992 arasında ilk trimesterde penisilin V ye maruz kalan 4597 yeni doğan monitorize edilmiştir. Penislin V ile ilişkili anomali saptanmamıştır
Amoksisilin Plasentayı geçer ve fetüs ve amniotik sıvılarda teröpatik konsantrasyonlara ulaşır Gebelikte doz aralığının kısaltılması veya dozun arttırılması önerilmektedir. Özellikle 2. ve 3. trimesterde ilacın renal klirensi artmaktadır.
Kloramfenikol Plasentayı geçer Anne sütüne geçer. Süt / plazma konsantrasyonu % 50-60 Gebelikte doz değişikliği ile ilgili yeterli bilgi yok Fare ve tavşanlarda fetüs ölüm oranı ve düşük doğum ağırlıklı fetüs oranı artmış.
Siprofloksasin Plasenta ve amniotik sıvıya geçer Anne sütüne geçer Gebelerde plazama seviyesi gebe olmayanlara göre düşük Ek doz gerekliliği? irinci trimesterde siprofloksasine maruz kalmış insan ile kontroller arasında anomali gelişimi açısından fark yok.
Levofloksasin Plasentayı geçer ve amniotik sıvıda birikir. Anne sütüne geçer Gebelerde flurokinolonların serum konsantrasyonu düşer Doz değişikliği için yeterli veri yok Hayvan çalışmalarında teratojenite saptanmadı. İnsan için yeterli veri yok
Klindamisin Plasenta ve amnion sıvısına geçer Anne sütüne geçer Gebelik nedeniyle ilacın farmakokinetiği değişmez. İnsan ve hayvanlarda gebelik döneminde teratojen veya toksik olduğuna yönelik veri yok
Doksisiklin D Plasentayı geçer Anne sütüne geçer. Süt/serum konsantrasyonu % 30-40 Kısa bir süre (< 1hafta) emzirmek güvenli kabul edilir. Gebelik döneminde doz değişikliği ile ilgili bilgi yeterli değil Fetüs ve bebekte dişlerin siyahlaşmasına neden olur.
Gentamisin - D Plasentayı geçer Anne sütüne geçer Gebelikte dozun arttırılması önerilir. Preeklamside renal klirens azalır, plazma seviyesinin takibi önerilir, İnsan çalışmalarında teratojen veya toksik olduğu yönünde yeterli veri yok Hayvan çalışmalarında yüksek dozlarda nefrotoksik ve ototoksik etkileri var
Rifampisin Plasentayı geçer Anne sütüne geçer Gebelikte doz değişikliğine gereksinim konusunda yeterli veri yok. İnsan çalışmalarında teratojen ve toksik olduğuna dair veri yok azı hayvan çalışmalarında yüksek dozlarda malformasyon saptandı.
Vankomisin Plasentayı geçer IV uygulandığında anne sütüne geçer Gebelikte doz değişikli konuusnda yetrli çalışma yok Fetüs üzerinde ototoksik ve nefrotoksik etkinin düşük olasılık olduğu öngörülüyor.
Teşekkürler.