Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama: ETÇAP

Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama: ETÇAP Prof. Dr. Emin Zeki BAŞKENT Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, TRABZON

ETÇAP Kavramı Ormanın yapı ve kuruluşu (orman ekosistemi) Silvikültürel müdahaleler (araçlar) Ormanın sunduğu değerler (amaçlar talep edilenler)

Meşcere Amenajman Planı? ÇsKnc3 Her bir orman parçasına uygulanacak müdahalelerin Tür (Traşlama, siper, ağaçlandırma) Zaman (2005, 2006, 2010) Yer (Çamlık mevki, ziyarettepe, karlı) Miktar (20m 3 /ha, 4000fidan/ha? olarak düzenlenmesi ve denetimidir Zaman

Genel Detay Hiyerarşik (Sıralı) Planlama 0 20 40 60 Stratejik Kaynak Sürekliliği 0 5 10 15 20 1 2 3 4 (m 3, tür, $, ha) $,mevsim,gün T a k t i k s e l O p e r a s y o n e l Zaman Geri

Uzun Vadeli Kestirim

Dünya Orman Alanı ve Değişimi Kıta Adı (Anakara) Kara Alanı (1000 ha.) 2000 Yılı Orman Alan (1000 ha.) 1990-2000, Arası Orman Alan Yıllık Değişim(1000 ha.) Afrika 2.978.394 649.866-5.262 Asya 3.084.746 547.793-364 Avrupa 2.259.957 1.039.251 881 K. Amerika 2.136.966 549.304-570 Okyanusya 849.096 197.623-365 G. Amerika 1.754.741 885.618-3.711 Dünya 13.063.900 3.869.455-9.371 Kaynak: FAO, 2005 State of the World s Forests

Rio Öncesi 1972 - Birleşmiş Milletler in Stockholm Konferansı 1987 - Bruntland Raporu ("Ortak Geleceğimiz") (Sürdürülebilir kalkınma: Günümüz ihtiyaçlarının gerektirdiği kalkınmanın gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılama kabiliyetlerini ortadan kaldırmayacak şekilde karşılanmasıdır) 1990 - Strasburg Ormanların Korunması Bakanlar Kon

1992 Rio Sözleşmesi 1. Deklarasyon 2. Ormancılık Prensipleri 3. Gündem 21 4. Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 5. Uluslararası İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

Ormancılık Prensipleri Ormanlar, ff şimdiki ve gelecek kuşakların sosyal, ekonomik, ekolojik, kültürel ve manevi ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yönetilmelidir. Ormanları korumanın getirdiği yükün paylaşımı bütün ülkelere aittir. Ulusal politikalar ve stratejiler, ormanların ve orman arazilerinin sürdürülebilir şekilde gelişmesine imkan verecek bir çerçeve sağlamalıdır. Hükümetler ve ilgili kuruluşlar ormanların, orman kaynaklarının ve orman programlarının ulusal düzeyde izlenmesine ve değerlendirilmesine yönelik mevcut mekanizmaları güçlendirmelidir.

Gündem 21: Ormansızlaşma ile Mücadele Orman fonksiyonlarının muhafaza edilmesi Ormanların korunması, sürekli ve dengeli işletilmesi Ürün ve hizmetlerin sürekli ve dengeli bir şekilde kullanımı ve değerlendirilmesi Ormanların planlanması, değerlendirilmesi ve izlenmesi için kapasite oluşturulmasına yönelik faaliyetler ve uygulama mekanizmaların oluşturulması

http://www.ogm.gov.tr/apk_usoztr.htm İmzalanan Uluslararası Sözleşmeler 1. Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi Sözleşmenin amacı, arazi verimliliğinin geliştirilmesi, arazi ve su kaynaklarının rehabilitasyonu, korunması ve sürdürülebilir yönetimi için uzun dönem stratejiler yoluyla çölleşme ile mücadele etmek ve kuraklığın etkisini azaltmaktır. Türkiye 14 Şubat 1998 de Sözleşmeye taraf olmuştur. 2. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Tabiatı Ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Sözleşmenin hedefi biyolojik çeşitliliğin korunmasını, sürdürülebilir kullanımını ve uygun teknoloji transferi yoluyla, genetik kaynaklardan elde edilen faydaların adil ve eşit bir şekilde paylaşımını sağlamaktır.ormanlar, biyolojik çeşitliliğin en büyük kaynaklarından biri olduğu için, bu sözleşmedeki maddelerin çoğu ormanları ilgilendirmektedir. Türkiye Sözleşmeye 1996 da taraf olmuştur. 3. İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Sözleşmenin amacı, iklim değişikliğine neden olan CO2 ve sera gazı emisyonlarının azaltılması ve bu amaçla alınacak tedbirler için gelişme yolundaki ülkelere finansman kaynağı ve teknoloji transferi sağlanmasıdır. Ormanlarla dolaylı olarak ilgili olan bu sözleşmeyi Türkiye Şubat 2009 da Sözleşmeyi onaylamıştır. 4. Uluslararası Ormancılık Anlaşması: (17 Aralık 2007 tarihinde BM tarafından şimdilik yasal bağlayıcılığı olmayan, ancak 2015 yılında resmi olarak yürürlüğe girmesi planlanan)

Rio Sonrası 1. Pan-Avrupa Süreci (Helsinki -Avrupa) 2. FAO-UNEP (Yakın Doğu) Süreci 3. FAO-UNEP (Kurak-Afrika Kuşağı) Süreci 4. Montreal Süreci (Ilıman/Temperal-Boreal) 5. FAO-CCAD Lapaterique Süreci (Orta Amerika) 6. Tarapato Süreci (Amazon İşbirliği Anlaşması Ülkeleri) 7. Kurak Kuşak Asya (Dry Zone Asia) 8. ATO (Afrika Orm. Ürün.) 9. ITTO (Uluslar. Orm. Ürün.)

Pan-Avrupa Süreci 1990 1993 1998 2003 2007 Strazburg 1992 RİO Helsinki Lizbon Viyana Varşova

Sürdürülebilir Orman Planlama-İşletmeciliği Ormanların ve orman alanlarının yerel, ulusal ve global düzeylerde, biyolojik çeşitliliğini, verimliliğini,kendini yenileme kabiliyetini ve yaşama enerjisini, şimdi ve gelecekte, ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilme potansiyelini koruyacak ve diğer ekosistemlere zarar vermeyecek bir şekilde ve derecede kullanılması ve düzenlenmesi BÜTÜNCÜL ve EKOSİSTEM esaslı Helsinki 1993

Sertifikalandırma? Kalite Kontrol sistemi olup, orman işletmelerindeki ürün ve hizmetlerin planlama ve uygulamalarla birlikte sürdürülebilir ormancılık ölçüt ve göstergelerine göre içsel ve dışsal denetimidir

Fonksiyonlar Orman ekosistemlerini oluşturan canlı ve cansız tüm elamanlar arasındaki karşılıklı ilişki ve etkileşim süreci esnasında, zaman içinde doğada kendiliğinden ortaya çıkan ve bir bölümü toplum yararına kullanılan ürün ve hizmetlerin oluşturduğu değerler toplamıdır

Orman Fonksiyonları Odun Su & Toprak ODOÜ Rekreasyon Nezir Kışlak Derelik Maden, Doğal Gaz Yaban Hayatı Biyolojik Çeşitlilik

Orman Fonksiyonları Ekonomik Sağlıklı Ekolojik Verimli Sürdürülebilir Adil Biyoçeşitlilik Sosyokültürel

Kanada Alberta Doğal olaylar (yangın) deseninin baz alınması ÜretimDüzeni 125ha 20ha 1-2 periyot erteleme Kalıntı kesimi (%8)

İsveç Biyoçeşitlilik = f(ölü Ağaçlar) Gelişme Çağları 81-100 101-140 >140 Max(Ölü Ağaç Hacmi) 8.7m 3 /ha 11.7m 3 /ha 22.9m 3 /ha

Neden Ekosistem/Biyoçeşitlilik? Çeşitli insan müdahaleleri BÇ azaltmıştır Türlerin kaybolma tehlikesi ciddi boyutlara ulaşmıştır (%11 kuşlar, %25 memeliler, %34 balıklar) 20 yıl içerisinde yaklaşık 1Mil hayvan-bitki türlerinin dünya ekosisteminden kaybolup gideceği belirtilmektedir Orman alanları azalmakta (9.4 mil ha/yıl 90-2000 arası, %0,2) BÇ azalması ürün/hizmetlerin azalmasına neden olmuştur gen kaynakları ABD ekonomisine yılda $500-800 milyar katkı sağlamaktadır, bitkilerden elde edilen ilaçların değeri yılda $43 milyar!)

Neden (ÇokAmaçlı) Planlama? Sürdürülebilirliğin teminat altına alınması Uygulama için iş/işlemlerin öngörülmesi Rasyonel koruma/kaynak kullanımının sağlanması Farklı ihtiyaç ve orman fonksiyonlarına göre en uygun faydalanma düzeninin kurulması Yatırım proje&kalkınma hamlelerine bilişimin sağlanması

Neden Katılımcılık? Orman kaynaklarının sahibi halktır İşletme amaçları/koruma hedeflerinin belirlenmesinde toplumun ilgisi artmaktadır Kırsal kalkınmanın sağlanması ve orman kaynaklarına olan baskının azaltılması katılımcılıkla etkinleşir Karar verme süreci, uygulama ve hesap verilebilirliliği etkinleştirmek Olası çatışmaların başlangıçta belirlenerek önlemlerin alınması Sosyal süreklilik sürdürülebilir kalkınmanın önemli bileşenidir

ETÇAP Nedir? Orman ekosisteminin, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel değerlere göre tanımlandığı, İhtiyaç-beklentilerin paydaşların katılımıyla belirlendiği, Kaynakların ve biyoçeşitliliğin dökümünün yapıldığı, Konumsal veri tabanının kurulduğu, İşletme amaçları ve koruma hedeflerinin belirlendiği, Ulusal/uluslar arası ilkelere göre plan seçeneklerinin oluşturulduğu ve karar verme teknikleri ile amaçların eniyilendiği bir planlama yaklaşımıdır

ETÇAP 7 Aşama 1 Plan hedeflerinin belirlenmesi 2 Ekosistem envanterinin yapılması 3 Kon-veri tabanının kurulması fonksiyonları belirlenmesi 4 İşletme amaçları ve koruma hedeflerinin belirlenmesi 5 Amaç-fonksiyon ilişkilerinin kurulması 6 Alternatiflerinin geliştirilmesi ve modelin kurulması 7 Plan çıktılarının (amj plan yazılımı) hazırlanması

Amaçlar ve Koruma Hedefleri Geleneksel 1. Odun üretimi 2. Yaş sınıfları 3. Servet korunumu Çağdaş Biodiversity conservation 1. Preserve **% of old growth, 2. Maintain seral stage/size distribution 3. Protect critical areas/habitats Maintain 500ha mature SW habitat 4. Save eco-reseves, corridors Create aesthetics 1. Openingsize<80ha 2. Create vista and mix of stands Produce NWFP 1. Max. Mushroom value 2. Max. Cork prod. 3. Produce other forest values 1. Max. Water flow 2. Min. Soil loss 3. Max. Carbon storage

Fonksiyonlar Fonksiyon tanımı Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyona uygulanacak Silvikültürel MÜDAHALELER

Biyoçeşitlilik Ekosistem Çeşitliliği (Coarse filter) Tür Çeşitliliği (Fine Filter) Genetik Çeşitlilik Fauna Flora

Biyoçeşitlilik Koruma ÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELER Bitkisel türler Yaban Hayvanları Ekosistem Genetik çeşitlilik Yasalar Ender, nesli tükenmekte olması,öba,iucn (5,4),Bern Ender, nesli tükenmekte olması, ÖKA,IUCN, Bern Sıcak noktalar, göç yolları, ÖKA, ÖBA, kritik hassas ekosistemler Enklav, müdahale görmemiş alanlar, uluslar arası önem, IUCN IUCN kategorileri Traşlama yok, doğal genç. Ilımlı silvikültür Işık ağaçlarından: uzun idare süreleri, küçük alanlarda kısmi müdahale (izne bağlı!) Gölge ağaçlarında; Devamlı orman, uzun idare süreleri Doğal ağaç türleriyle ağaçlandırma

Hedef türler

Orman formu-fonksiyon ilişkileri Odun Göknar Ladin Sarıçam Zaman Zaman Zaman HABITAT Tavşan Ağaç sansarı Baykuş Zaman Müdahale Sonrası Gelişim?? Zaman Zaman

Su Üretim/Koruma Fonksiyonu Ormanların yağışlardan yararlanmayı artırma, su ekonomisini düzenleme ve sürekliliğini sağlama, su taşkınlarını önleme, dere, nehir, bent, baraj, su kanalı ve benzeri tesislerin dolmasını önleme gibi etkileriyle, yine ormanların su miktar ve kalitesini yükseltme, her çeşit olumsuz etkilere karşı su kaynak ve tesisini koruma

Su Üretim/Koruma Fonksiyonu ÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELER Bitki örtüsü Ağaç türü, göğüs yüzeyi, ağaç sayısı, kapalılık Konumsal özellikler Eğim, Toprak permeabilitesi, Toprak derinliği Havza Özellikleri Dere sıklığı, Drenaj yoğunluğu, Form faktörü, Havza alanı Göğüs yüzeyini düzenleyici aralama kesimleri, su üretiminin artırılmasına yönelik gençleştirme çalışmaları, uygun türlerde devamlı orman Evaporasyon, intersepsiyon ve transpirasyonu düzenleyecek şekilde yapılacak bakım müdahaleleri Meşcerelerin mümkün olduğunca yaşlandırılarak, yaprak yüzey indeksi, ölü örtü ve toprağa ulaşan yağış açısından uygun koşulların oluşturulması

Su Üretimi İbreli WP 282.77* e 0.0077* BA Yapraklı WP 475.181* e 0.0232* BA

Su verimi (mm) Kaliteli Su Üretimi 350 300 250 200 150 100 50 0 Meşe S = 149.29e 0.0028t Kayın S = 105.35e 0.0048t Meşe İbreli Kayın İbreli S = 72.268e 0.0032t 0 50 100 150 200 250 Yaş

ToprakKoruma Fonksiyonu Ormanların dal, yaprak, gövde ve kök gibi canlı öğeleri ile doğrudan, veya humus ve ölü örtüsü ile dolaylı yoldan toprağı tutarak sürüklenmesini önleme, heyelanlara mani olma, Kumul hareketlerini stabil hale getirme, intersepsiyon ve infiltrasyon yolu ile yağışların yüzeysel akışa geçmelerini önleme/geciktirme. Tepe, dal, gövde ve çatı katmanlarında rüzgar hızını kırarak, onun koparma ve taşıma gücünü azaltma ve toprak yüzeyini doğrudan yalamasını önleme

Toprak Koruma Fonksiyonu ÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELER Bitki Örtüsü (C) Erodobilite Faktörü (K) Kapalılık (3 Kapalı C=0.001, 2 Kapalı C=0.003, 1 Kapalı C=0.009) Toprağın toz, kum, kiloranı, permeabilitesi, organik madde miktarı, strüktürü Kil(Az)balçık (orta) kum (çok) K>0.05 duyarlı K>0.2 koruma Eğim (S) %58-%80 duyarlı Kil+Balçık Üretim Kum Duyarlı (şiddetli) >%80 koruma Yağmur Erozivite İndeksi (R) Yamaç Uzunluğu (L) Yağmurun enerjisi, maksimum şiddeti. Yüzeysel akışın başladığı yerden taşıntı materyalin birikme yaptığı noktaya olan uzaklık:az<80, 21-210Orta,>=211 Şiddetli Eğim >%80 alanlarda koruma, %58-80 olan alanlarda devamlı orman uygulanacak Genelde uzun idare süreleri kullanılacak Işık-yarı ışık ağaçların hakim olduğu sarıçam ve karaçam alanlarında 160 yılı aşan idare süreleri Tıraşlama yok, küçük alanlara müdahale veya devamlı orman uygulaması hakim Gölge-yarı gölge ağaçların hakim olduğu ladin, göknar ve kayın anlarında 180 i aşan idare süreleri Ladin ve Göknar ağırlıktaki alanlarda amaç servet > 400-450m 3 kayın da >300-350 m 3

Toprak Koruma-Orman Formu lntk 2.553079 0. 0650 GY

SU kenarı koruma ormanı BURSA Kendine özgü bitki türlerini barındırırlar Yaban hayvanları için beslenme alanlarını oluştururlar Oluşan mikroklima ile sucul bitki ve hayvanların beslenmesine yardımcı olurlar Su ekonomisini düzenler Zararlı maddelerin (nitrat) suya karışmasını engellerler Geleneksel kullanıma yardımcı olurlar =derelik

Sosyal Baskı Alanları

Yüksek dağ orman ekosistemi Yükselti Mevki Çap/boy oranı 2500 2400 2300

Ekoturizm Alanları Peri bacaları Fauna/Flora izleme yolları Kış turizmi (Yalnızçam kayak tesisler) Kalecik&Urumdere kaleleri Kamp alanları, Bülbülhan festivali

Orman Fonksiyonları iyoçeşitlilik Koruma Alanları Estetik-Ekotuirzm

İğneada: Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge ve Aktiviteler

Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge ve Aktiviteler (Camili) Fonksiyonlar Ölçüt Gösterge Silvikültürel Müdahale Odun Ürünleri Üretimi Yetişme ortamı özellikleri, kapalılık, odun endüstrisi arzı, teknik işgücü kapasitesi, işletmenin teknik-idari yapısı Ekolojik ve sosyal fonksiyonların ağırlıkta olduğu alanlar dışındaki; Kn, L, Kz ve Ks asli ağaç türlerinin oluşturdukları koru meşcereleri Son hâsılat, ara hâsılat, sıklık ve gençlik bakımları, devamlı orman uygulamaları, Odun dışı orman ürünleri üretimi Orman Ekosistemi İyileştirme Bozuk meşcereler, Doğal yapısı bozulmuş orman alanları, Gençleştirme çalışmalarının başarısız olduğu alanlar Bozuk kayın meşcereleri ve Gençleştirme çalışmalarının başarısız olduğu alanlar Avlanma planlı ve kontrollü bir şekilde yapılmalı Bilimsel ve teknik anlamda inceleme turları ve halkın ODOÜ kullanımı için bir plan düzenlenmel Yüksek Dağ Orman Ekosistemi Ağaç formu, Ağaç boyu, Ağaç çapı, Kapalılık, Erozyon durumu, Subalpin, Üst orman zonundaki (1700 m üzeri) bozuk koru, Üst orman zonunda insan tahribiyle oluşmuş çalı ve çayır kuşağı, 2300 meye kadar ağaçlandırmaya konu olabilecek subalpin üst sınırı (Alpin alt sınırı) Ilımlı silvikültürel müdahale, İyileştirme (rehabilitasyon), Doğa ve yaban hayatı gözlemi, Doğa yürüyüşleri (treking), kampçılık ve diğer ekoturizm faaliyetleri Özellikli Alanlar Odun dışı orman ürünü, Ekoturizme konu olabilecek bir değerin olması (doğal, kültürel ve estetik kaynak değeri) Arıcılık, Şelale, Nesli tehlike altındaki bitki ve yaban hayvanı türü, Geleneksel yaşam biçimi (yaylacılık, yayla evi, serender, yayla festivalleri vb.), Kuş gözlem evi ve kulesi, Tarihi Köprü, Gorgit Yaylası, Ziyaretçi merkezi BÇ Koruma (Doğal Yaşlı Ormanlar) Yaş, İdare süresi, Çap, Boy, orman parçası (Patch) büyüklüğü Yaş, Çap ve Boy bakımından doğal yaşlı orman değeri taşıyan Kayın meşcereleri Kısmi müdahale özellikle böcek zararı görmüş ağaçlara müdahale etmeli, Alanda belli oranda dikili kuru ve devrik (ölü) ağaç bırakılmalı TKA Yasal Statü Yasal Statü Yasal Statü Ekolojik Etkilenme Bölgesi Kritik ekosistemlere (Tabiatı Koruma Alanı, Biyolojik Çeşitlilik Açısından Önemli Alanlar) bitişik alanlar, ekosistemler arası bağlantı, Meşcere kuruluşu TKA, önemli habitatlar yahut özellikli alanlara bitişik olma Ilımlı silvikültür, otlatma planı Tıraşlama yok, İdare süresi uzatılmalı Dikili kuru ve devrik (ölü) ağaç bırakılmalı, devamlı orman uygulamaları gerçekleştirilmeli Ulusal Sınır ve Stratejik Alanlar Askeri öneme sahip stratejik yerler, yasal mevzuat, topoğrafik yapı Sınır boyu 500 m (100+400). şerit Askeri izine bağlı müdahaleler Su Kenarı Alanları Akarsu (dere, nehir), göl, mevsimlik durumu, debi, eğim, sıcaklık, dere tabanı Ana derelerde 200 (100+100) m., şerit, Yan derelerde 100 (50+50) Ilımlı ya da doğaya uygun silvikültür Tıraşlama yok, İdare süresi uzatılmalı Yol, Toprak, Çığ Orman yol, Asfalt yol, Stabilize yol, Patika, Eğim Ana yollarda 200 (100+100) m., şerit Yan yollarda 60 (30+30) Ilımlı ya da doğaya uygun silvikültür Tıraşlama yok, İdare süresi uzatımı,

Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge ve Aktiviteler (Yalnızçam) Fonksiyonlar Ölçüt Gösterge Silvikültürel Müdahale Odun Ürünleri Üretimi Yetişme ortamı özellikleri, kapalılık, odun endüstrisi arzı, teknik işgücü kapasitesi, işletmenin teknik-idari yapısı Ekolojik ve sosyal fonksiyonların ağırlıkta olduğu alanlar dışındaki; Sarıçam meşcereleri Son hâsılat, ara hâsılat, sıklık ve gençlik bakımları, Odun dışı orman ürünleri üretimi! Orman Ekosistemi İyileştirme Bozuk meşcereler, Doğal yapısı bozulmuş orman alanları, Gençleştirme çalışmalarının başarısız olduğu alanlar, orman parçalanmanın olduğu alanlar Bozuk Sarıçam meşcereleri, parçalanmış ve 3-5 ha dan küçük alanları birleştirmeye yönelik habitat bağlantıları için ağaçlandırılacak alanlar, gençleştirme çalışmalarının başarısız olduğu alanlar Toprak işleme ve ağaçlandırma Alanın etkin korunması (ör, tel örgü, köy koruyucuları vs) Yüksek Dağ Orman Ekosistemi (Koruma Zonu) Yükselti, Ağaç formu, Ağaç boyu, Ağaç çapı, artım, Kapalılık, Subalpin, Üst orman zonundaki (2200 m üzeri) bozuk koru, Üst orman zonunda iantropojenik müdahale ile oluşmuş üst orman kuşağı, alpin zondan 10-80 me alt rakıma doğru olan tampon ya da tehlike zonu Ilımlı silvikültürel müdahale, İyileştirme (rehabilitasyon), Doğa ve yaban hayatı gözlemi, Doğa yürüyüşleri (treking), kampçılık ve diğer ekoturizm faaliyetleri BÇ Koruma ÖKA, ÖBA, hadef türlerin habitat alanalrı, Yaş, İdare süresi, Çap, Boy, orman parçası (Patch) büyüklüğü ÖBA, ÖKA, hedef türlerin olduğu alanlar Öncelikli koruma ve daha sonra kısmi müdahale yapılabilir Sosyal Baskılı Alanlar Köy, mezra, yayla gibi yerleşim yerleri ile hayvan sürülerinin göy yolları, su içme alanları, ot alma (çayır) yerleri Köy ve mezra gibi büyük yerleşim yerlerinin 1 km etrafı diğer yerleşim yerlerinin 500m etrafı, alt orman kenarlarından ve OT (özellikle otlatma alanları) alanlarından 70 içe olan tampon alan Müdahale yok, ot alma alanlarına (çayor me) bitişik alanlarda katılımcılık yaklaşımı ile gençleştirme Rekreasyon-estetik ve özellikli alanlar İlginç oluşumlar, dere (Alabalık ve Kura nehri) kenarlarındaki kanyonumsu yapılar, festival alanları Ekoturizme konu olabilecek bir değerin olması (doğal, kültürel ve estetik kaynak değeri), Odun dışı orman ürünü, Kanyon oluşumları, peri bacaları oluşumları, kayak tesisleri, kamp alanları Geleneksel yaşam biçimi (yaylacılık, yayla evi, kışlsk, nezir, yayla festivalleri vb.), Arıcılık, Şelale, Nesli tehlike altındaki bitki ve yaban hayvanı türü, Müdahale yok, rekreatif etkinlikler var Kuş gözlem evi ve kulesi, Tarihi Köprü, Gorgit Yaylası, Ziyaretçi merkezi Geri Akarsu (dere, nehir), göl, mevsimlik durumu, debi, eğim, sıcaklık, dere Kura nehrinde 200 (100+100) m., zaman zaman 250mlik şerit, ana derelerde 140 Ilımlı ya da doğaya uygun silvikültür Tıraşlama yok, İdare süresi uzatılmalı

Örnek çalışmalar.

(1) İğneada, Bulanıkdere (Demirköy, İstanbul) (2) Camili (Borçka, Artvin) (4) Köprülü Kanyon (Antalya) (3) Yanlızçam, Uğurlu (Ardahan, Erzurum) Sırada.. Kızılcasu, Gürgendağ, Honaz, İbradı?, Camiyanı? var

Area (ha) Yalnızçam 2100-2700 m %33 eğim Saf Çs 1000 İşletme Koruma alanları %15 6752 ha 800 600 400 % 85 37927 ha 200 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 Age (years)

Ekosistem Envanteri Alan envanteri Ağaç serveti ve artım envanteri, Biyoçeşitlilik envanteri Yetişme ortamı envanteri Sosyo-kültürel durumun envanteri (İhtiyaç ve Beklenti analizi) Ekim 2011, Ankara, EZB İstanbul, 2007

5. Yasadışı Müdahale Alandaki Tehditler 1. Ot alma 2. Yasadışı avlanma 4. Bozulma ve Parçalanma 3. Otlatma ve açma

Konumsal Veri Tabanı CBS/UA A. Grafik Veriler 1. 1973, 99 ve 2006 Meşcere tipleri 2. Orman fonksiyonları 3. Yerleşim yerleri 4. Arazi kullanım 5. Yaban Hayvanları ve Bitki Tür yayılışı 6. Deneme alanları (gençlik, kesim) 7. Yetişme Ortamı 8. Topografik (bakı/eğim/sam) haritalar 9. IKONOS Uydu Görüntüleri VERİ TABANI B. Öznitelik Veriler

Orman Fonksiyonları (Fonksiyonel Alanlar) 1. Biyoçeşitlilik koruma alanları 2. Su kenarı koruma alanları 3. İyileştirme alanları 4. Sosyal baskılı alanlar 5. Yüksek dağ orman ekosistemi alanları 6. Rekreasyon/estetik alanları 7. Odun üretimi alanları

Katılımcılık Anlaştık mı?

İlgi/Çıkar Grupları -Paydaşlar A) Resmi Kuruluşlar KTÜ, ODTÜ,OGM, İlÇevre, MPGM, AGM, DSİ, KH,TarımİlMd., İl Özel İdare, Valilik, Belediye B) Sivil Toplum Kuruluşları OrKoop, WWF, Yerel Halk, Kooperatif, TEMA, MaviAy, SürKal C) Özel Sektör (Ticari Kurumlar) ODOPEM, BTC

Paydaş Grupları 1. Yerel yönlendirme komitesi: Tepeler, Yalnızçam, Çatalköprü, Hasköy, Bağdeşen, Kalecik, Yeniköy, Uğurtaşı ve Durançam köyleri muhtarları ve kooperatif başkanları, Erzurum OBM, Göle OİM, Yalnızçam/Uğurlu OİŞ, Ardahan İl Çevre ve Orman Müdürü, Ardahan Tarım İl Müdürü, Köy Hizmetleri Birim Müdürü, Mavi Hilal İnsani Yardım ve Kalkınma Vakfı Ardahan Büro sorumlusu, Proje Ardahan Birimi Lideri, Proje Müdürü, ORKOOP, ODOPEM ve KTÜ Ekibi temsilcileri ile BTC temsilcileri. 2. Ulusal yönlendirme komitesi: OGMden OİPD, APK Dairesi Başkanları, DKMPGM, AEKGM, ORKÖY GM, BTC projelerini yürüten TEMA, ODTÜ ve SÜRKAL temsilcileri, BTC temsilcisi, Proje Müdürü, ORKOOP ve ODOPEM temsilcileri ve KTÜ Proje Ekibi.

İşletme Amaçları Kaliteli Sarıçam yuvarlak odun üretimi Katılımcılık ile sosyal baskının azaltılması ve rekreasyon/estetik değerlerin topluma sunulması Kırsal kalkınma ve sosyal refah düzenleyici faaliyetlerinin (arıcılık, hayvancılık) desteklenmesi Korumaya yönelik bilinçlendirme

Koruma Hedefleri Bozuk ekosistemlerinin (habitat) iyileştirilmesi (ağaçlandırma, koruma ve habitat bağlantıları) Yerel halkın geleneksel yaşam biçiminin idamesi Sulak alan, Yüksek dağ orman ekosistemi sosyal baskı alanlar ve biyoçeşitliliğin (funa, flora, habitat) korunması

Hedef Türler Karaca Altın kartal Dağ alası -Bayrak Kara akbaba Ayı Sarıçam Aconitum anthora Orobanche armena Leonurus cardiaca

Bayrak Tür Seçimi

Plan Yazılım

SONUÇ Orman fonksiyonları tanımlanmalı ve sayısallaştırılmalı Karar verme teknikleri ile planlar hazırlanmalı Planlamada özelleşme ve yerelleşme kaçınılmaz Eğitim ve araştırmalara destek verilmeli, Kapasite geliştirilmeli, uzman yetiştirilmeli Yenilikçi ve cesaretli irade kullanılarak yeni açılım ve atılımlarla ufuklar açılmalı