Aşağıda verilen bilgilerin karşısına doğru ya da yanlış olduğunu belirtiniz.

Aşağıda verilen bilgilerin karşısına doğru ya da yanlış olduğunu belirtiniz. Do ru Yanl fl 1. Klonlama ile istenilen özellikte DNA parçasının çoğaltılması gerçekleştirilir. 2. Biyoteknolojik çalışmalar ile bazı hastalıkların tedavisi kolaylaştırılır. 3. Biyoteknolojik çalışmalarla suni aşılar elde edilir. 4. DNA yı parçalara ayıran enzim restriksiyon enzimidir. 5. Biyoteknolojik çalışmalarla sulardaki ağır metal iyonlarının tespiti yapılabilir. 6. Taşıyıcı DNA olarak özellikle insan DNA sı kullanılır. 7. Kopyalama ile bir kadın, kendi genetik yapısında bir çocuk doğurabilir. 8. Kopyalamada amaç istenilen özellikte canlıyı çoğaltmaktır. 9. Hayvansal bir hücreye çekirdek aktarımı sadece mikroenjeksiyon yöntemi ile yapılır. 10. DNA parçalarını birleştiren enzim ligaz enzimidir. 209

1 1. Biyoteknolojik çal flmalarla, I. Cinsiyet tayini II. Tek yumurta ikizi oluflturma III. Embriyo transferi IV. Hamileli in önlenmesi ve ri len ler den han gi le ri yap labilir? A) I ve II B) I, II ve III C) I, II ve IV D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV 5. Virüslerde, I. DNA dan DNA sentezi II. RNA dan RNA sentezi III. RNA dan protein sentezi ve ri len ler den han gi le ri görülebilir? 2. Hay van la r n s la h n da ya p lan bi yo tek no lo jik ça l fl ma lar için de afla da ki ler den han gi si ye r al maz? A) Büyümenin h zland r lmas B) Süt üretiminin art r lmas C) Laktozsuz süt üretimi D) Gen say s n n art r lmas E) Yumurta veriminin art r lmas 6. Canl hücrelerde, I. DNA dan DNA sentezi II. RNA dan DNA sentezi III. RNA dan protein sentezi ve ri len ler den han gi le ri görülebilir? 3. DNA n n hücre içine aktar m nda kullan lan fiziksel yöntemler, I. Elektroporasyon II. Biyolistik III. Mikroenjeksiyon ve ri len ler den han gi le ri olabilir? 7. A canl s n n, diploid kök hücresinin çekirde i ç kar larak, B canl s n n çekirde i ç kar lm fl yumurta hücresine aktar l yor. Bu yöntemle meydana gelen o ul döller için, I. Genetiksel olarak A ve B ye benzer. II. Sitoplazmik olarak B ye benzer. III. Mitokondriyal olarak B ye benzer. ve ri len ler den han gi le ri söylenebilir? 4. Ge ne tik mü hen dis li i yar d m y la el de edi len ye ni ka rak te re sa hip bit ki ler de afla da ki özellik le rin den han gi si nin ol ma s bek le ne mez? A) Virüslere dirençli bitkiler B) Besleyici bitkiler C) Böceklere dirençli bitkiler D) Do al seleksiyona elveriflli bitkiler E) Uzun ömürlü bitkiler 8. Afla da ki ler den han gi si sa de ce vi rüs ler de gö rü lür? A) DNA efllenmesi B) DNA mutasyonu C) RNA dan DNA sentezi D) DNA dan RNA sentezi E) mrna ya göre protein sentezi 211 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. E D E D E C D C

1 9. Ge ne tik ça l fl ma lar da plaz mid DNA kul la n l mas n n ne de ni afla da ki ler den han gi si ola maz? A) Ekonomik olmalar B) Se lek si yo nu sa la ya cak özel di renç gen le rinin bu lun ma s C) Belirli uzunluktaki yabanc genlerle birleflmesi D) Hücre bölünmesine gerek olmadan ço alabilmeleri E) DNA lar nda dört çeflit nükleotid içermeleri 10. nak tif (ölü) afl lar en fek si yon et ki le ri nin fi zik sel ve kim ya sal mad de ler le pa sif ha le ge ti ril me siy le elde edi lir ler. Bu tür haz rlanan afl larda, I. Haz rlanmas n n zor olmas II. Ba fl kl n n k sa süreli olmas III. Yan etkilerinin olmas verilenlerden hangileri olumsuzluklard r? 11. Aktif afl lar, do al ve su ni ola rak çe flit li yön tem ler uy gu la na rak di ren ci za y f la t l m fl mik ro or ga nizma lar dan ha z r la n r lar. Bu tür afl larda, I. Vücutta üreyerek hastal klara neden olmas II. Saklanmalar n n k sa süreli olmas III. Mutasyonla genetik yap lar n n de iflebilmesi verilenlerden hangileri olumsuzluklardand r? 13. Mik ro or ga niz ma la r n tüm ya p la r n içe ren inak tif ve ak tif ola rak ha z r la nan afl la r n aç k la nan baz önem li sa k n ca la r bi yo tek no lo jik yön tem ler le üre ti len afl lar la k s men de ol sa or ta dan kal d r lm fl t r. Bu yön tem ler, I. Ba fl k l k sa la yan gen le rin klon lan ma s ile el de edi len gen ürün leri II. Ba fl k l kta et ki li pro ten le rin kim ya sal ana lizle ri ile el de edi len pep tit ler III. En fek si yo na ne den olan mik ro or ga niz ma dan has ta l k ya pan il gi li ge nin ç ka r l ma s ile di renci za y f la t l m fl mu tant lar ve ri len ler den han gi le ri olabilir? 14. Rekombinant DNA afl lar elde edilirken, 15. I. lgili genin özel bir enzimle ç kar lmas II. DNA n n saf eldesi III. Gen parças n n konak hüceye aktar m verilenler hangi s raya göre uygulan r? A) I II III B) I III II C) II I III D) II III I E) III II I K aslanı 2n li uygun hücre 2n li çekirdek R aslanı L aslanı Yumurta hücresi Yavru T aslanı 12. Bi yo tek no lo jik afl la r n kont rol le rin de afla - da ki ler den han gi si ara na cak te mel özel lik lerden de il dir? A) Güvenli olmas B) Bakteri, virüs gibi mikroorganizmalarla gen al flveriflini yapmamas C) Toksik etkisinin bulunmamas D) Mutasyona kolay u ramalar E) Ekonomik olmalar Yu ka r da ya p lan kop ya la ma dan el de edi len Y yav ru su için, I. Genetiksel olarak K ye benzer. II. Mitokondriyal olarak L ye benzer. III. Embriyo döneminde R den beslenir. verilenlerden hangileri söylenebilir? 212 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. E E E D E C E

2 1. Kök hücrelerle yapılan çalışma şekilde verilmiştir. Blastosit evresindeki erken insan embriyosu (memelilerdeki blastulaya e de er) 3. Doku naklinin tam başarı sağlaması için; I. Ayrı yumurta ikizleri II. Cinsiyetleri aynı olanlar III. Tek yumurta ikizleri verilenlerden hangileri arasında yapılması en uygun olur? Embriyonik kök hücreler YA DA Karaci er hücreleri A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III Kemik ili i (örne in) Kültüre al nm kök hücreler Sinir hücreleri Ergin kök hücreler Farkl kültür ko ullar Kalp kas hücreleri Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi doğru olur? A) Aynı genetik yapıya sahip hücrelerden farklı dokular meydana gelebilir. B) Aynı genetik yapıdan meydana gelen farklı dokuların tüm proteinlerinin yapıları da aynı olur. C) Dokuların farklı, genetik yapının aynı olmasının temel nedeni aktif genlerin farklı olmasındandır. D) Hücreler mutasyona uğradıkları için farklı dokuları oluşturmuşlardır. E) Kök hücrelerinin gen yapıları farklı oldğu için farklı dokular oluşmuştur. 2. İnsanlarda doku nakilleri genelde başarılı olmaz, aşılanan doku proteinleri yabancı olduğundan reddedilir. Eş yumurta ikizlerinde ise başarılı doku nakli sağlanır. Bunun nedeni; I. DNA' larındaki nükleotid çeşitlerinin aynı olması II. mrna çeşitlerinin aynı olması III. Kromozom sayılarının aynı olması verilenlerden hangileri ile açıklanır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 4. Doku nakli yapılacak iki kişide aşağıdakilerden hangisinin benzer olması durumunda başarı elde etme şansı en yüksek olur? A) Proteinlerdeki aminoasit çeşidi B) Proteinlerdeki aminoasit sayısı C) Ribozom yapısı D) mrna'daki kodon dizilişi E) DNA'daki nükleotid çeşitleri 5. Kopyalamada yapılan uygulamalar; Üstün gen taşıyan X cinsi memelinin vücut hücresi alınır. Vücut hücresinin çekirdeği alınır. Taşıyıcı canlının yumurta hücresi alınır. Yumurta hücresinin çekirdeği atılır. Vücut hücresinin diploid çekirdeği, çekirdeği çıkarılmış yumurta hücresine aktarılır. gibi olduğuna göre, deneyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur? A) Yavru, eşeysiz üreme sonucu oluşmuştur. B) Oluşan yavru mitokondriyal kalıtım olarak taşıyıcı canlıya benzer. C) Oluşan canlı diploidtir. D) Oluşan yavrunun çekirdek DNA' sı taşıyıcı canlıyla aynıdır. E) Yavru genetik olarak üstün özellikli canlının aynısı olur. 213 1. 2. 3. 4. 5. A B C D D

2 6. Biyoteknolojik çalışmalar; I. İstenilen cinsiyette yavru elde etme II. Antibiyotiklere dirençli patojen bakteriler elde etme III. Embriyo tedavisi IV. İnsan sağlığının korunması verilenlerden hangilerini içermelidir? A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) I, III ve IV E) II, III ve IV 9. Biyoteknolojik çalışmalarla; I. Bakterilere karşı dirençsiz bitkiler elde etme II. Genetik yapısı kolay değişebilen aşılar elde etme III. Embriyo transferi verilenlerden hangilerinin gerçekleştirilmesi uygun olmaz? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III 7. Kalıtım materyalleri kontrolünde şifreye dayalı bazı ürünler elde edilir. Buna göre; I. DNA DNA II. RNA DNA III. RNA Protein verilenlerden hangileri sadece virüslerde görülür? D) Yalnız III E) II ve III 10. Biyoteknolojik çalışmalarla yapılan gen klonlanmasında; I. Genin çıkarılması II. Genin yerinin belirlenmesi III. Gen DNA' sının taşıyıcı DNA' sı ile birleştirilmesi IV. Gen taşıyan DNA' nın saf olarak elde edilmesi verilenlerden ilk ve son sırada gerçekleşenler aşağıdakilerden hangisidir? İlk sırada gerçekleşen Son sırada gerçekleşen A) I IV B) II IV C) III II D) IV I E) IV III 8. Elektrik kullanarak DNA parçalarının hücre içine girmesini sağlama yöntemine "Elektroporasyon" denir. Bu yöntemle; I. Genetik materyallerin hücrelere aktarılması II. İstenilen özelliklere sahip hücreler elde edilmesi III. İstenilen enzimleri sentezleyen hücreler elde edilmesi verilenlerden hangileri gerçekleştirilebilir? 11. İstenilen özellikte gen taşıyan DNA parçasının, taşıyıcı hücre DNA'sına aktarılarak çoğaltılmasına klonlama adı verilir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin ilk sırada yapılması gerekir? A) DNA' nın saf olarak elde edilmesi B) İlgili gen parçasını taşıyan hücrenin özüt haline getirilmesi C) Rekombinant DNA' nın hücreye aktarımı D) DNA parçasının çıkarımı E) Çıkarılan DNA parçasının taşıyıcı hücre DNA' sına aktarımı 214 6. 7. 8. 9. 10. 11. D B E B E B

3 1. Bir memeli hayvanın klonlanması şekilde verilmiştir. Meme hücresi verici Kültürdeki meme hücreleri hücre döngüsü durduruldu (G0 faz ) K Yumurta hücresi verici 1 2 L Ovaryumdan al nan yumurta hücresi Çekirdek uzakla t r l yor 3. Hayvanların fizyolojik olgularını ilgilendiren ve bunları daha etkin hale getirmeyi amaçlayan çalışmalar da biyoteknolojik yöntemlerden yararlanılmaya başlanmıştır. Tür kavramını koruyarak, bu sayede; I. Büyümenin artırılması II. Döl veriminin artırılması III. Kromozom sayısının artırılması IV. Yumurta veriminin artırılması verilenlerden hangileri elde edilebilir? 3 Hücreler kayna r Meme hücresinden al nan çekirdek A) I ve II B) II ve III C) I, II ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV 4 Üçüncü koyunun rahmine yerle tirilir Erken embriyo T Ta y c ana 5 Buna göre; Embriyonik geli me H Yavru I. K ile H canlısı aynı genetik yapıya sahiptir. II. H canlısı mitokondriyal olarak L ye benzer III. Taşıyıcı canlı dişi olmak zorundadır. verilenlerden hangilerinin söylenmesi doğru olur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 4. Hayvanlarda olduğu gibi bitkilerde de çeşitli DNA değiştirme teknikleriyle farklı özelliklere sahip bitkiler elde edilebilir. Biyoteknoloji yardımıyla aşağıdaki özelliklere sahip bitkilerden hangisinin elde edilmesi istenen bir durum değildir? A) Uzun ömürlü bitkiler B) Şeker olmaksızın tat veren bitkiler C) Kimyasal ilaçlara dayanıklı bitkiler D) Besleyici bitkiler E) Bakterilere karşı dirençsiz bitkiler 2. Biyoteknolojik çalışmalarla aşağıdakilerden hangisinin elde edilmesi uygun olmaz? A) Genetik yapısı çevre şartlarından kolayca etkilenecek bireyler elde etme. B) Genetik bozukluklarının saptanması C) Kaliteli ve temiz gıda elde edilmesi D) Hayvanların beslenme kalitesinin yükseltilmesi E) Genetik bozuklukların tedavi edilmesi 5. Değişik tarzda hazırlanan ve üretilen biyoteknolojik aşılarda aranacak başlıca özellikler; I. Uzun süreli saklanılabilmeli II. Yan etkileri olmamalı III. Mikroorganizmalar bulaşmamış olmalı verilenlerden hangileridir? D) I ve III E) I, II ve III 215 1. 2. 3. 4. 5. E A C E E

3 6. Vücuda giren değişik antijenler tarafından uyarılmış her bir B hücresi vücuttan alınarak tek olarak üretilir ve bunlardan antikor elde edilirse bu antikorlara monoklonal antikorlar denir. Aşağıdakilerden hangisinde monoklonal antikorlardan faydalanılmaz? A) Genetik yapısı kolay değişen aşılar elde edilmesi B) Antijenlerin saflaştırılması C) Aşı tiplerinin seçimi D) Klinik mikrobiyoloji E) Benzer tümörlerin seçiminde 7. Biyoteknolojik çalışmalarda RNA' dan DNA elde edebilmek için; I. Virüs II. Bakteri III. Mantar verilen canlılardan hangilerinin RNA'sı deneylerde kullanılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 8. Koruyucu amaçla hazırlanan aşılar; İnaktif (ölü) aşılar Aktif (canlı) aşılar olmak üzere iki çeşittir. İnsan ve hayvanlarda inaktif aşılardan çok fazla yararlanılmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi inaktif aşıların olumsuzluklarından biri değildir? A) Kısa süreli bağışıklık sağlamaları B) Saklanmasının zor olması C) İçerdiği genetik yapının çabuk bozulması D) Bazı yan etkilerinin olması E) Uzun süre saklanabilmesi 9. Laboratuvar çalışmalarında E.coli bakterilerinin özellikle kullanılma nedenleri; I. Hızlı üremeleri II. Genetik kararlılığın olması III. Biyokimyasal yönden aktif olması verilenlerden hangileri olabilir? 10. Bitkilerde gen aktar m nda kullan lan Ti plazmidinin özellikleri içerisinde, I. Bitki hücrelerini enfekte ederek tümör oluflturur. II. Genetik materyalin bitki hücrelerine aktar lmas n sa lar. III. Kal t m materyali DNA'd r. IV. Sadece çift çenekli bitkilerde gen aktar m yap labilir. V. Oksin ve sitokinin sentezinde görevli enzimleri kodlayan genleri içerir. verilenlerden hangileri yer al r? A) I ve II B) I, II ve III C) I, II ve IV D) II, III, IV ve V E) I, II, III, IV ve V 11. Ayn türe ait iki canlıda; A canlısının yumurta hücresi alınarak çekirdeği çıkarılıyor, hücre uygun ortamda korunuyor. B canlısının uygun diploid hücresi alınarak çekirdeği alınıyor, hücresi atılıyor. B canlısının çekirdeği, A canlısının çekirdeği alınmış yumurta hücresine aktarılıyor. Elde edilen diploid yumurta hücresi uygun ortamda yeni bir canlı oluşturuyor. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin söylenmesi yanlış olur? A) Oluşan yavrunun yaşama süresi B canlısı ile aynıdır. B) Oluşan yavru genetiksel olarak B canlısına benzer. C) Oluşan yavru sitoplazmik olarak A canlısına benzer. D) Oluşan yavru mitokondriyal olarak A canlısına benzer. E) Oluşan yavrunun cinsiyeti B canlısı ile aynı olur. 216 6. 7. 8. 9. 10. 11. A A E E E A