Tedarik Zinciri Yönetimi Bölüm I Tedarik Zinciri Yönetimine Giriş Doç. Dr. Kazım Sarı Uluslararası Lojistik ve Taşımacılık Bölümü Beykent Üniversitesi İşletmeler daima müşteri gereksinimlerini rakiplerinden daha iyi oranda karşılamalarını sağlayacak iş modelleri geliştirmek için uğraşılar, Başarı ancak ve ancak yenilikçi, kaliteli, düşük maliyetli mal ve hizmetlerin Tasarım, Üretim ve Dağıtımına bağlıdır Bu bölümün hazırlanmasında faydalanılan temel kaynaklar, 1. Simchi-Levi, D., Kaminsky, P. and Simchi-Levi, E., 2008. Designing and Managing the Supply Chain, 3rd edition, McGraw-Hill, IL. 2. Fawcett, S., Ellram, L.M., Ogden, J.A., 2007. Supply chain management: from vision to implementation. Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey 2 Tedarik Zinciri Yönetimi Nedir? Diğer tanımlar Tedarikçileri, üreticileri, depoları ve perakendecileri etkin bir şekilde bir araya getirerek toplam sistem maliyetini minimum düzeyde tutmak ve istenen servis kalitesine ulaşmak için ürünün doğru zamanda üretilmesini ve üretilen ürünün doğru yere, doğru zamanda ve doğru miktarda dağıtılmasını sağlayan yaklaşımlar kümesidir 3 Bir bütün olarak tüm tedarik zincirinin rekabet gücünü arttırmayı hedefleyerek, nihai müşteri taleplerinin karşılanması için tedarik zinciri üzerindeki örgütsel birimleri bütünleştirme; malzeme, bilgi ve finansal akışların koordinasyonunu sağlama görevidir. Stadtler, 2004 Birçok işletmenin yani tedarikçiler, üreticiler, distribütör firmalar ve perakendecilerin hammadde temini, bu hammaddelerin istenen ürünlere dönüşümü ve ürünlerin perakendecilere dağıtımını gerçekleştirmek için bir araya geldikleri süreçtir. Beamon, 1998 4 Tedarik Zinciri: Üretim Örneği Tedarik Zinciri: Hizmet Örneği 1
Temel Unsurlar Tedarik Zinciri Bütünleştirme Maliyeti etkileyen tüm unsurlar dikkate alınmalıdır Tedarikçilerin tedarikçileri Müşterilerin müşterileri Tüm sistemin verimliliği ve etkinliği ön planda tutulmalıdır Küresel Eniyileme Çok düzeyli aktiviteleri içerir Stratejik Taktiksel Operasyonel 7 Diğer unsurlar Tedarik zinciri stratejisi, ürün geliştirme zinciri ile bağlantılıdır Bir taraftan maliyetleri düşürmeyi hedeflerken diğer taraftan hizmet düzeyini yükseltmeyi amaçlar Mutlaka belirsizlik ve risk faktörleri mevcuttur Ürün Geliştirme Zinciri Yeni ürün sunumu ile ilgili tüm aktivite ve süreçler, aşağıdaki unsurları içerir : Ürün tasarım aşaması Tasarım ve üretimle ilgili birikim ve yetkinlikler Tedarik/Satın alma kararları Üretim planları 9 10 Ürün Geliştirme Zinciri Ürün geliştirme zinciri ve tedarik zinciri Arz/Talep dengesini kurmak çok zor NEDENLER Hammadde Yokluğu Parça Yokluğu Verimlilik sorunları Satışlardaki azalma Tahminden daha fazla envanter elde bulunması Sıkı rekabet PC endüstrisindeki yavaşlama Yeni ürünlere olan talebin beklenenden çok fazla olması ÖRNEK Boeing Aircraft ın 2.6 milyar dolarlık zararı U.S. Surgical Cor. nın satışlarındaki % 25 azalma ve sonuçta 22 milyon dolarlık bir kayıp Intel in çeyrek dönemlik karında %38 lik azalma EMC Corp. 2006 yılının ikinci çeyreğindeki yaklaşık 100 milyar dolarlık satış kaybı 11 12 2
Talep bilgisindeki dalgalanmalar Talep (sipariş miktarı) 1000 cinsinden Dağıtıcının fabrikaya verdiği siparişler Kamçı Etkisi Talep (sipariş miktarı) 1000 cinsinden Perakendecinin dağıtıcıya verdiği siparişler 13 14 Kestirim yöntemleri çözüm değil Belirsizlik ve risk faktörlerinin tek kaynağı talep değil İş dünyasındaki son gelişmeler riski artırıyor Yalın üretim Dış kaynak kullanımı Off-shoring Ağustos 2005 Katrina Fırtınası O bölgeden kahve tedarik eden P&G firması 6 ay boyunca bu durumdan etkilendi 1999 Tayvan depremi HP, Dell gibi firmaların tedarik sürecinde sorunlar oluştu 2001 Hindistan depremi Hazır giyim üreticilerinin tedarik sürecinin aksaması 15 16 Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi Lojistik Maliyetlerin Gelişimi TZY Oluşumu/ Uzantıları TZY gelişimi ve Günümüzdeki algılanışı Envanter Yönetimi / Maliyet Eniyilemesi JIT, TQM, BPR, Ortaklıklar Geleneksel Seri Üretim Lojistik maliyetlerin Amerikan ekonomisindeki payı 1950 1960 1970 1980 1990 2000 Sonraları 17 18 3
Lojistik Maliyetlerin Bileşenleri Tedarik Zinciri: Büyüklük Amerikan firmalarının lojistik maliyetleri toplamı 1 trilyon dolardan fazla (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla nın %10-15 kadar) Nakliye %58 Envanter %38 Yönetim %4 Amerikan Perakende gıda sektörü etkili lojistik stratejiler kullanarak 30 milyar dolar (operasyon maliyetlerinin %10 u) tasarruf edebilir Bir kutu mısır gevreği fabrikadan süper markete 104 günde ulaşıyor Yeni üretilen bir araba fabrikadan satış noktasına 15 günde ulaşıyor 1984-2005 yılları arasında Amerikan lojistik maliyetleri 19 20 İşlemsel Karmaşıklık National Semiconductors firması örneği: Üretim: : 4 ü Amerika da, 1 i İngiltere de ve 1 i İsrail de olmak üzere 6 farklı bölgede üretim yapılıyor Üretilen çipler Güneydoğu Asya'daki 7 farklı bölgedeki montaj tesislerine gönderiliyor Dağıtım Nihai ürün dünyanın farklı bölgelerindeki yüzlerce tesise gönderiliyor 20,000 farklı rota 12 farklı hava yolu firması Ürünlerin %95 i 45 gün içerisinde teslim ediliyor Kalan %5 i ise 90 gün içerisinde teslim ediliyor PC Tedarik Zinciri Geleneksel PC üreticisinin performansı 21 22 PC Tedarik Zinciri Dell Bilgisayarın Performansı Tedarik Zinciri Maliyetleri Bir kitabın maliyet unsurları 23 24 4
Tedarik Zinciri Yönetiminin Temel Uğraş Alanları Zincir Küresel eniyileme Risk ve belirsizlikle mücadele Dağıtım ağı konfigürasyonu Tedarik Zinciri E Envanter kontrolü Tedarik Zinciri E Üretim süreçleri Tedarik Zinciri E Tedarik anlaşmaları Her ikisi E E Dağıtım stratejileri Tedarik Zinciri E E Stratejik ortaklıklar Ürün geliştirme E Dış kaynak kul. ve off-shoring Ürün geliştirme E Ürün tasarımı Ürün geliştirme E Bilişim teknolojileri Tedarik Zinciri E E Müşteri değeri Her ikisi E E Akıllı fiyatlandırma Tedarik Zinciri E KAYNAKÇA 1. Simchi-Levi, D., Kaminsky, P. and Simchi-Levi, E., 2008. Designing and Managing the Supply Chain, 3rd edition, McGraw- Hill, IL. 2. Fawcett, S., Ellram, L.M., Ogden, J.A., 2007. Supply chain management: from vision to implementation. Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey 3. Stadtler, H., 2004. Supply chain management and advanced planning-basics, overview and challenges, European Journal of Operational Research 4. Beamon, B.M., 1998. Supply chain design and analysis: Models and methods, International Journal of Production Economics, 55, 281-294 25 26 5