3MUTLU L K Ö R E T M. Güzel. Dilimizi. Gelifltirelim

Dinleme Okum 3MUTLU Dilimizi Güzel Gelifltirelim L K Ö R E T M Konuflm Yzm Görsel Okum Görsel Sunu Slih KARAGÖZ GÜZEL

Kit n Ad : Güzel Dilimizi Gelifltirelim / lkö retim 3 Yzn : Slih KARAGÖZ GÜZEL Her hkk skl d r. Mutlu Yy n l k ittir. ISBN 975-586 - 444 - X Dil Uzmn : Demet ARIO LU Kpk : Nury Ç FTÇ Çizimler : Nury Ç FTÇ Dizgi : Ysemin IfiIK Bsk, Cilt : Uygun Bs n stnul, 2006

Ön Söz Sevgili Çouklr, Dinleme, konuşm, okum, yzm, görsel okum ve görsel sunu lnlrınd yptığımız çlışmlrın her iri güzel dilimiz Türkçemizi doğru ve etkili kullnmmız yrdımı olur. Bu mçl u kitp her ir öğrenme lnı ile ilgili kvrmlrın nlmlrını örneklerle çıklmktdır. Öğrendiklerimizi Uygulylım ölümünde öğrendiğiniz kvrmlrl ilgili çlışmlr ypılmktdır. Her konunun sonund yer ln testler ise kendinizi değerlendirmenize yrdımı olktır. Güzel dilimiz Türkçemizi doğru ve ilinçli kullnmnız dileğiyle Yzr 3

İçindekiler Dinleme 8 Dinleme 10 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 1 13 Test 1 Konuşm 16 Konuflm Kurllr 18 Selmlflm 19 Tn flm 20 Teflekkür Etme 21 Özür Dileme 22 Telefonl Konuflm 23 Ne zmn Ne Söyleyelim? 24 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 2 26 Test 2 28 Olylr n Olufl S rs 29 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 3 31 Test 3 Okum 34 Okum 34 Sesli Okum Kurllr 35 Sessiz Okum Kurllr 36 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 4 38 Test 4 40 Metnin Bölümleri 44 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 5 46 Test 5 48 Hikâye Unsurlr 52 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 6 54 Test 6 56 Konu ve An Düflüne 58 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 7 60 Test 7 62 An Duygu 63 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 8 65 Test 8 67 5N 1K 68 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 9 70 Test 9 72 Frkl Düflünmeye Yönlendiren fdeler 73 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 10 75 Test 10 4

77 Destekleyii ve Aç kly Örnekler 78 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 11 80 Test 11 82 Önem Belirten fdeler 83 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 12 85 Test 12 87 Duygusl ve Art l fdeler 88 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 13 90 Test 13 92 Özetleyen ve Sonuç Belirten fdeler 93 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 14 95 Test 14 97 Seep - Sonuç liflkileri 98 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 15 100 Test 15 102 Krfl lflt rmlr 103 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 16 105 Test 16 Yzm 108 Yzm 109 Cümle (Tüme) 111 Cümlenin Yz m ve Noktlms 112 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 17 114 Test 17 116 Sözük 117 Sözüklerin Aee S rs 118 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 18 120 Test 18 122 Krfl t Anlml Sözükler 123 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 19 125 Test 19 127 Efl Anlml Sözükler 128 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 20 130 Test 20 132 Efl Sesli Sözükler 133 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 21 135 Test 21 137 Hee 138 Hrf 138 Ünlü (Sesli) Hrfler 138 Ünsüz (Sessiz) Hrfler 140 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 22 142 Test 22 144 Kelime Türetme 145 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 23 147 Test 23 149 Adlr 150 Özel Adlr 151 Tür Ad 5

152 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 24 154 Test 24 156 Adlr n Yerine Kulln ln Sözükler 157 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 25 159 Test 25 161 Vrl klr Niteleyen Sözükler 162 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 26 164 Test 26 166 Soru Yzm 167 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 27 169 Test 27 171 Betimleme 172 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 28 174 Test 28 176 Günlük Yzm 176 An Yzm 177 Mektup Yzm 177 Zrf Üstü Yzm 178 Dvetiye ve Terik Krt Yzm 179 Hikâye Yzm 180 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 29 182 Test 29 184 Noktlm flretleri 184 Nokt 185 Soru flreti 6 185 Virgül 185 Ünlem iflreti 186 K s Çizgi 186 Kesme flreti 186 E ik Çizgi 187 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 30 189 Test 30 191 Yz m Kurllr 192 Büyük Hrflerin Kulln ld Yerler 193 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 31 195 Test 31 Görsel Okum Görsel Sunu 198 Görsel Okum-Görsel Sunu 199 Beden Dili 200 Resim ve Foto rflr Yorumlm 201 Görsel Sunu 203 Ö rendiklerimizi Uygulyl m 32 206 Test 32 207 Genel Test 1 210 Genel Test 2 213 Genel Test 3 216 Genel Test 4 219 Genel Test 5 222 Genel Test 6 225 Genel Test 7 228 Genel Test 8 231 Genel Test 9 234 Genel Test 10 237 Cevp Anhtrlr

Dinleme

Dinleme Dün kflm herlerde ülkemizdeki hv kirlili i ile ilgili yeni önlemler l n söylendi. Ö retmenin dedi i gii iyi ir dinleyii oluyorum. Arkdfl m ilgiyle dinliyorum. Her gün zmn m z n üyük ir ölümünü dinleyerek geçiririz. Okuld ö retmenlerimizi ve rkdfllr m z dinleriz. Evde ile ireylerini, evimize gelen konuklr m z dinleriz. Bunlr n d fl nd e lenmek ve ilgilenmek için televizyon ve rdyo dinleriz. yi Bir Dinleyiinin Özellikleri Konuflulnlr ve okunnlr dikktle dinler. Konufln n sözünü kesmez. Konufln n dikktini d tk dvrn fllrd ulunmz. Söyleyeeklerini söz lrk söyler. Dinlediklerini zihninde nlnd r r. 8

yi Bir Dinleyii Olursn z Dinledi iniz kiflilere syg l dvrnm fl olursunuz. Onlrl güzel iliflkiler kurrs n z. Dinlediklerinizi rhtl kl ht rlrs n z. Dinlediklerinizi do ru ve k ir flekilde nlt rs n z. Dinlediklerinizle ilginizi ve kültürünüzü rt rm fl olursunuz. Konuflm ve yzm eerileriniz de geliflir. Dinlerken Ö retmenimizi, rkdfl m z y d ir progrm dinlemeden öne hz rl k ypml y z. Bu konuflmy niçin dinlemeliyim? sorusunu kendimize sorml y z. Böylee dinleme m m z elirlemifl oluruz. Dinlerken sunuln görsel mlzemeler (resim, foto rf, grfik v.) vrs onlrl dinledi imiz konu rs nd iliflki kurml y z. Anlt lnlr içinde nlmd m z sözükler vrs onlr n nlm n u sözüklerin kulln ld ümlelerden ç krmy çl flml y z. 9

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 1 1. Afl dki metni okuyunuz. Eru Hydi, ir oyun oynyl m! Birlikte ir öykü oluflturl m. Bir rkdfl m z öyküye flls n. Bir ümle söylesin. Bir sonrki rkdfl m z d u ümleye ir ümle eklesin. S ryl hepimiz irer ümle söyleyelim. Böylee kendi öykümüzü kendimiz oluflturl m. Br fl Ben fll yorum. Bir köyde iki krdefl yflrm fl. Simge Bu iki krdeflten iri k z, öürü erkekmifl. Cem Erkeklerden küçük oln çok yrmzm fl. Umut Krdefller her gün yn oyunu oynmktn s k lm fllr. Güly Yeni ir oyun ull m demifller. Tunç Evlerindeki k r k, ozulmufl oyunklrdn yeni ve frkl oyunklr ypmy krr vermifller. Filiz Bu yüzden nne ve lr n kendilerine yeni oyunklr lmlr için srr etmifller. Buru Yfld klr flehirdeki en üyük oyunkç y gitmifller. Ali K z krdefl ozuk oyunk stin krep ve yelkovn n ç kr p oyunk televizyonun nten ypt. Çouklrdn hngileri rkdfllr n iyi dinlemiyor? Yz n z.................................. 10

2. Afl dki ifdelerden do ru olnlr n fl n D, ynl fl olnlr n fl n Y yz n z. yi ir dinleyii konufln n dikktini d tmz. Bir fleyi dinlerken uygun yerlerde konuflm y sorulr soriliriz. Bilgi edinmek için televizyon ve rdyodki her progrmlr n dinleyeiliriz. Konufln n söyleyeekleri ittikten sonr dinleme m m z elirlemeliyiz. Dinledi imiz ir msl, f kry rkdfllr m z nltmml y z, çünkü lf tfl m fl oluruz. 3. Cümlelerdeki oflluklr fl dki sözüklerden uygun olnlr ile tmmly n z. ht rlr z görgü zihnimizde meflgul yzm Konufln n sözünü kesmeden dinlemek... kurllr ndn iridir. yi ir dinleyii olursk konuflm ve... eerimiz geliflir. Konuflulnlr dikktle dinlersek onlr rhtl kl.... Dinlediklerimizi... nlnd rml y z. Birini dinlerken flk fleylerle... olmml y z. 11

4. Çevrenizdeki sesleri ir dkik oyun dinleyiniz. Bir dkik öne frk etmedi iniz m flimdi frk etti iniz sesleri ç krn vrl klr n resimlerini çiziniz. 5. Sizi en çok rhts z eden ses neyin sesidir? Neden u ses sizi u kdr çok rhts z ediyor? Yz n z......................... 6. En çok hoflunuz giden ses neyin sesidir? Bu sesi niçin u kdr çok seviyorsunuz? Yz n z......................... 12

T E S T D N L E M E 1 1. Afl dkilerden hngisini sdee dinleriz?. televizyon. teyp. nternet 2. Afl dkilerden hngisi iyi ir dinleyiinin özelliklerindendir?. Konuflm fllmdn öne dinleme m n elirlemek. Anlt lnlrdn önemli gördü ü yerleri dinlemek. Konuflm görmeden yp lk iflleri itirmek 3. Dinlediklerimizi kolyl kl ht rlyilmemiz neye l d r?. Konuflmd nlm n ilmedi imiz sözükler olms n. Konuflm n n sürekli yüksek sesle konuflms n. Dikktli ir dinleyii olmm z 4. Afl dkilerden hngisini e lenmek için dinleriz?. herleri. msllr. elgeselleri 5. Afl dki televizyon progrmlr ndn hngisi ilgilendiriidir?. Hyvnlr nltn progrmlr. firk lr n söylendi i progrmlr. Dizi filmler 6. Emel, s n ftki ir rkdfl n n okuy metni dinleyeekti. Metin okunmdn öne Emel kendine Bu metni niçin dinlemeliyim? sorusunu sordu. Emel in u soruyu sorm nedeni nedir?. Kendini okuyn n yerine koymk istemesi. Okunk metni dh öneden ilmesi. Dinleme m n elirlemek istemesi 7. Afl dkilerden hngisi iyi ir dinleyii olmn n yrrlr ndnd r?. Dinlediklerini zihninde nlnd rmk. Dinlediklerini kl nd tutilmek. Görgü kurllr n uygun dinlemek 13

8. Erensu, ls n n nltt f krlr dinlemekten çok hoflln yor. Als ndn ö rendi i f krlr rkdfllr n nlt yor. Erensu u dvrn fl yl fl dkilerden hngisini gerçeklefltirmifl oluyor?. Dinlediklerini flklr ile pylflmy. S n ftki en iyi f kr nlt s olmy. Als n n f kr kitplr n okumy 9. Afl dkilerden hngisi hem dinlenip hem de okunilir?. öykü. çizgi film. rdyo progrmlr 10. Anlt lnlr iyi nlmk için çok iyi ümlesi fl dkilerden hngisi ile tmmlnml d r?. susml y z. yzml y z. dinlemeliyiz 11. Arkdfl m z n nltt klr n nlmd m zd ne ypml y z?. Anlm fl gii dvrnml y z.. Anlmd m z k s mlr ç klms n istemeliyiz.. Arkdfl m z Boflun konuflm! demeliyiz. 12. Ee, rkdfl Ekin in sunumunu dikktle dinlemeye fllm flt r. Bir süre sonr dikkti yvfl yvfl d lm flt r. Ee nin gözleri kpnm fl, rt k Ekin in nltt klr n ir m r lt olrk duymktd r. Ekin in konuflms ndki hngi özellik Ee nin dinlemesini olumsuz etkilemifl olilir?. Ekin in konusunun uyku hkk nd olms. Ekin in konuflms nd görsellerden yrrlnms. Ekin in hep yn ses tonuyl konuflms 14

Konuşm

Konuflm Kurllr 1 Günlük konuflmlrd hz rl k ypmy gerek yoktur. Belli ir konud konufl m z zmn öneden hz rl k ypml y z. 2 Konuflurken dinleyiilerle göz tems kurml y z. 3 Dinleyenlerin izi rhtl kl duyilee i ir ses tonuyl konuflml y z. 5 Sözükleri do ru telffuz etmeliyiz. 4 Konuflurken sözükleri yerinde ve nlmlr n uygun kullnml y z. 6 Duygulr m z nlt rken duygulr m z uygun ir ses tonuyl konuflml y z. 7 Konuflmlr m zd Görgü eden dilini konuflml y z. kullnml y z. Ank eden dilimizi kulln rken gereksiz hreketlerden kç nml y z. 8 kurllr n uygun 9 Belli ir konud konuflurken o konunun d fl n ç kmdn konuflml y z. 17

Günlük Konuflmlr Günlük yflm m zd çevremizdekilerle genellikle ir hz rl k ypmdn gerçeklefltirdi imiz konuflmlr günlük konuflm denir. Selmlflmk, tn flmk, teflekkür etmek, özür dilemek, telefonl konuflmk günlük konuflmlrdnd r. Selmlşm Gün oyun krfl lflt m z rkdfllr m zl, üyüklerimizle selmlfl r z. Selmlflmk görgü kurllr ndn iridir. Shleyin krfl lflt m z kiflilere günyd n demeliyiz. Gün içinde krfl lflt klr m z iyi günler y d merh demeliyiz. Akflm krfl lflt m z kiflilere iyi kflmlr, gee krfl lflt m z tn d klr m z ise iyi geeler demeliyiz. 18

Tnışm ve Kendini Tnıtm Bu rkdfl m z, geldi i okuld s n f irinisiymifl. Ayr çok iyi sketol oynuyor. Annesi doktor, s vukt. Merh, enim d m Emre. Tn flt m z memnun oldum demek isterdim m d n ö renemedim. Birini, ir flk kifliye tn flt r rken onun ilk öne d n söylemeliyiz. Biz de iriyle tn fl rken ilk öne d m z söylemeliyiz. Tn flm s rs nd krfl m zdki kifli ile göz iletifliminde ulunup gülümsemeliyiz. Kendimizden çok fzl söz ederek krfl m zdkini s kmml y z. Yeni tn flt m z kifliye kendisi hkk nd çok fzl soru sormml y z. Tn flt m z kiflilerin dlr n kl m zd tutrk o kifli ile dh sonr tekrr krfl lflt m zd on d yl seslenmek kir ir dvrn flt r. 19

Teşekkür Etme Bu hediye için çok teflekkür ederim. Okumktn hoflln rs n umr m. Teflekkür etmek görgü kurllr ndn iridir. Ne Zmn Teflekkür Etmeliyiz? Bir ifl yprken ize yrd m oln kiflilere yrd mlr ndn doly teflekkür etmeliyiz. Ypt m z ir ifli e endi ini söyleyen kiflilere teflekkür etmeliyiz. Giysilerimizin ize yk flt n söyleyen kiflilere teflekkür etmeliyiz. Hediye ld m zd teflekkür etmeliyiz. 20

Özür Dileme Özür dilerim. Özür dilemek görgü kurllr ndn iridir. Afl dki durumlrd özür dilemekten çekinmemeliyiz. Birine ynl fll kl çrpt m zd Sorumluluklr m z yerine getirmedi imizde Birinin eflylr n zrr verdi imizde Konufln irinin sözünü kesti imizde 21

Telefonl Konuşm fiimdi sütüme l ktt m, onu kr flt r yorum. Ben de eve geldim, kp y çt m. Aykk lr m ç krd m. Terli imi giyiyordum. Sen rd n. Telefon, iletiflim rçlr ndn iridir. Telefonl görüflürken de uymm z gereken görgü kurllr vrd r. Telefonl konuflmdn öne rdyo, televizyon gii rçlr n sesini k sml y z. Telefonu çn kifliye kendimizi tn tml y z. Kiminle görüflmek istedi imizi söylemeliyiz. Telefond gereksiz yr nt lrdn söz ederek konuflmy uztmml y z. Telefonu kptmdn öne iyi dileklerimizi krfl m zdki kifliye iletmeliyiz. Ynl fl numr çevirdiysek özür dileyerek telefonu kptml y z. 22

Güle güle o lum! Ne Zmn Ne Söyleyelim? Hoflç kl nnei im! Koly gelsin Ahmet m! Güle güle Bir kifli ulundu umuz yerden yr l rken on güle güle demeliyiz. Hoflç kl Bir yerden yr l rken ord klnlr hoflç kl demeliyiz. Koly gelsin Bir kifliyi ifl yprken gördü ümüzde koly gelsin demeliyiz. Afiyet olsun Yemek yiyen kiflilere fiyet olsun demeliyiz. Elinize s l k Yedi imiz yeme i ypn, sofry hz rlyn kiflilere elinize s l k demeliyiz. Ayl teyze, elinize s l k, yemek çok güzel olmufl. Afiyet olsun. 23

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 2 1. Afl dki kiflilerden hngileri ynl fl sözükler kulln yor? flretleyiniz. Do rusunu yz n z. Hydi, o lum! Güle güle git. Sn d güle güle m. Ynl fl sözükler kullnn kifli: Söylemesi gereken: Ynl fl sözükler kullnn kifli: Söylemesi gereken: Alo! Ender i telefon verin! Ender diye iri yok yvrum urd. Koly gelsin, Ak n ey. Ynl fl sözükler kullnn kifli: Eline s l k Tolg. Söylemesi gereken: 24

hoflç kl özür dilemeliyiz telffuz teflekkür etmeliyiz söz etmemeliyiz 2. Cümlelerdeki oflluklr yukr dki sözüklerle tmmly n z. Arkdfl m z yeni kz m z çok e endi ini söyleyine on. Konuflurken sözükleri do ru... etmeliyiz. Bir kifliyle ilk kez tn flt m zd kendimizden çok fzl............ Bir rkdfl m z ynl fll kl çrpt m zd.... Bir yerden yr l rken klnlr... demeliyiz. 3. Afl dki ümleleri okuyunuz. Do ru oln ümlelere D, ynl fl oln ümlelere Y yz n z. Bulundu umuz ortmd dinleyen kifliler trf ndn rhtl kl duyulileek ses tonuyl konuflml y z. Konuklr m z evimizden u urlrken hoflç kl demeliyiz. Hst ziyretine gitti imizde hst oln kifliye Bfl n z s olsun. demeliyiz. Zorunlu olmd kç ep telefonu kullnmml y z. Telefond ynl fl numr çevirdiysek krfl m zdki kifliden rd m z kifliyi ns l ul m z söylemesini istemeliyiz. 25

T E S T 2 K O N U fi M A K U R A L L A R I 1. Afl dkilerden hngisi konuflm kurllr ndn iridir?. Konuflm, duygulr m z ve düflünelerimizi flklr n iletmemizi s lr.. Millî de erlerimize ve hlk kurllr n uygun konuflml y z.. Her gün yeni sözükler ö renmeliyiz. Bunun için sözlük kullnml y z. 2. Belli ir konud yp m z konuflmlr için fl dkilerden hngisi ynl flt r?. Konu d fl n ç kmdn konuflml y z.. Gün içinde hz rl k ypmdn konuflml y z.. Konuflm m m z dinleyiilerimize iletmeliyiz. 3. Bir rkdfl m zl selmlfl rken fl dkilerden hngisini söylemeyiz?. Güle güle. Günyd n. yi günler 4. Afl dki durumlrdn hngisinde teflekkür etmeliyiz?. Ödevimizi itirdi imizde. Bnyo ypt m zd. Bize hediye verildi inde 5. Afl dki durumlrdn hngisinde özür dilemeliyiz?. Konuflm n n sözünü kesti imizde. Bir rkdfl m z hediye verdi imizde. Sorumluluklr m z yerine getirdi imizde 6. Telefonl konuflurken fl dkilerden hngisini ypmk do ru olmz?. Biz irini rm flsk; telefonu rkdfl m z kptmk isteyene kdr konuflmy uztml y z.. Telefonu çn kifliye ilk öne kim oldu umuzu söylemeliyiz.. Telefonl konuflmdn öne müzik letlerinin sesini k sml y z. 26

7. Ee, prtmn görevlisinin prtmn n önünü temizledi ini görüne ne demelidir?. U urlr olsun!. Güle güle kulln n!. Koly gelsin! 8. Niht, prtmnlr n yeni tfl nn kendi yfllr ndki ir çou ne söyleyerek konuflmy fllml d r?. Hey, urd uzun süre oturmy düflünüyor musunuz?. Hofl geldiniz, en Niht, senin d n ne?. Arkdfl, siz nereden geliyorsunuz? 9. Irmk, Duygu nun yeni sç modelini çok e endi ini söyledi. Duygu, ne demelidir?. Evet, enim sçlr m her zmn güzeldir.. fiehrin en iyi kuförüne gidine öyle oluyor.. Bu güzel sözlerin için teflekkür ederim. 10. Arkdfl n z n ypt resmi çok e endiniz. Arkdfl n z ne dersiniz?. Resmin çok güzel olmufl.. Benim resmimi de sen yp!. Bu resmi n m ypt? 11. Afl dki ümlelerin hngisinde irinden ir fley ri edilmektedir?. Kp y ç n, iz de içeri giree iz.. fiu koltu u kld rmm yrd m eder misin?. Burdn sol dönün, krfl n z ç kk. 12. Afl dki ümlelerin hngisi ir memnuniyeti nltmktd r?. Çors n tt tuzu görsen flfl r rs n.. Her sh st 6 d yktd r.. Odn z u kdr düzenli görmek ne güzel. 27

Olylrın Oluş Sırsı Omlet ypmy iliyor musun? A, ondn koly ne vr? Öne tvy tuz ve krier dökersin, sonr yumurty k rrs n, tvd yumurtlr çevirerek piflirirsin. Dh sonr mrgrin eklersin. Yoks öyle de il miydi? Bir oly olufl s rs n göre nltmk, krfl m zdkinin oly zihninde nlnd rms n kolylflt r r. Bunun için ir fleyi nlt rken yz m zd vey konuflmm zd Oly ns l flld? Ns l geliflti? Ns l sonuçlnd? sorulr n n evplr n s rs yl yer vermeliyiz. Olylr olufl s rs n göre nlt rken ilk öne, öne, sonr, dh sonr, sonund, en sonund ifdelerinden uygun olnlr n kullnml y z. 28

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 3 1. Defne nin hft sonu yfld klr fl dki resimlerde gösterilmifltir. Defne nin yfld klr n olylr n olufl s rs n göre numrlnd r n z. Resimlerde nlt lnlr öne, sonr, dh sonr, sonund ifdelerini kullnrk yz n z. Defne... 29

2. Atill ile Ahmet irlikte en son yfld klr mery nlt yorlr. O kdr heyenl lr ki olylr n olufl s rs n kr flt r yorlr. Atill ile Ahmet in nltt klr n olylr n olufl s rs n göre numrlnd r n z. Oturdu umuz sok do ru yürüyorduk. Her zmnki gii okuldn irlikte ç km flt k. Adm gözlerimizin içine krk Durun! dedi. Sonr ütün güümüzle gerisin geriye koflmy flld k. Tm köfleyi döndük. Krfl m z siyh prdösülü ir dm ç kt. Öne ne yp m z flfl rd k. Dh sonr güümüz itti, soluk solu klm flt k. Biririmize kt k ve gülmeye flld k. Belki de dm z ize sdee ir fley sorkt. 3. Afl dki oflluklr öne, sonr, dh sonr, sonund ifdelerinden uygun olnlr ile doldurunuz. Pelin o gün el ifli kâ tlr ndn ir kukl ypkt. renkli el ifli kâ tlr n ç krd. unlrdn kukls n n fl n, kollr n, klr n ve gövdesini ypt. unlr ir krtonun üstüne yp flt rd. krtonun kenrlr n kesti, kukls n ir isim düflündü. 30

T E S T 3 O L A Y L A R I N O L U fi S I R A S I 1. Afl dki olylr, olufl s rs n göre s rlns ilk s rd hngi oly olur?. Sonr elki uyuyordur diye telefon etmekten vzgeçti.. Geçmifl olsun! demek için on telefon etmeyi düflündü.. On çok güzel ir geçmifl olsun krt hz rly p yolld. 2. Sonr elim sende oynmy krr verdik. ümlesi, fl dki ümlelerin hngisinden öne gelmelidir?. lk öne ne oyny m z ir türlü elirleyemedik.. Ben ee oldu um için çok mutlu de ildim.. Neyse ki k s sürede eelikten kurtuldum. 3. I. Sonr Yok, en size geleyim. dedi. II. Öne Sen ize gel. dedi. III. En sonund prkt uluflmy krr verdik. Yukr dki olylr olufl s rs n göre numrlnd r rsk s rlm ns l olur?. I - II - III. II - I - III. III - II - I 4. Afl dki ümlelerin hngisinde nlt ln oly di erlerinden dh öne gerçekleflmifltir?. Geçen hft ilk kez opery gittik.. Bir y l öne n isiklet l nd.. Alm dün ehliyet kursun flld. 5. stnul gidee iz. ümlesinde noktl yere hngisi gelemez?. Bir hft sonr. Yr n. Dün 31

6. Afl dki ümlelerin hngisinde nlt ln oly henüz gerçekleflmemifltir?. Bsketol kursun yz ld için çok mutluydu.. Bugün okul ne yz k ki geç kld m.. Geleek sene dördünü s n ft ol m. 7. Ödevimi itirdim. Dh sonr televizyon izledim. Yukr dki ümlelerin olylr n olufl s rs n göre s rlnms için ofl rk ln yere hngi ümle gelmelidir?. Sonr irz kitp okudum.. Öne elimi yüzümü y kd m.. En sonund uykum geldi. 8. Zeynep, okuldn eve geline öne giysilerini ç krd (I). Sonr dh rht giysiler giydi(ii). Bnyoy gitti, günlük temizli ini ypt. Dh sonr yemek yemek için giysilerini giydi(iii). Olylr n olufl s rs n ozn kç n ümledir?. I.. II.. III. 9. Sizinle ir yerlerde krfl lflm fl m yd k? ümlesinde noktl yere fl dkilerden hngisi gelmelidir?. dh öne. dh sonr. dhs 10. oyunk ee imi çok rd m m hiçir yerde ulmd m. ümlesinde noktl yere fl dkilerden hngisi gelemez?. Bir st sonr. Dün. Geçen gün 32

Okum

Okum O lum, u gidiflle senin en ilgili yerin prm n olk! Bilgimizi rt rmk, e lenmek, flklr n n yz y ktrd klr n ve düflünelerini ö renmek, hyl dünym z gelifltirmek için okuruz. Kitplr, dergileri, gzeteleri y sesli y d sessiz okuruz. Sesli Okum Dh çok flklr için ypt m z ir okumd r. Bir metni iflitileilir ir ses tonuyl okuml y z. Do l ir sesle konuflur gii okuml y z. Noktlm iflretlerine dikkt ederek okuml y z. Okurken sözükleri do ru söylemeliyiz. 34

Sessiz Okum Dudklr m z k p rdtmdn, fl m z s sol çevirmeden sdee gözlerimizle ypt m z okumd r. Bir metni sessiz okurken dh h zl okuruz. Kitp Okurken Dikkt Etmemiz Gerekenler Dik oturml y z. Bfl m z hfifçe öne e meliyiz. Kitpl gözlerimiz rs nd 30 m lik ir uzkl k olml d r. Bir metni okumdn öne Niçin u metni okuml y m? sorusunu kendimize sorrk okum m m z elirlemeliyiz. Syfy k v rmdn, okumy kesmeden syfy çevirmeliyiz. Kit m z krlmml y z, kirletmemeliyiz. Okuduklr m z zihnimizde nlnd rml y z. St rlr prm m zl tkip etmemeliyiz. Anlm n ilmedi imiz ümlelerin nlmlr n, sözü ün geçti i ümlenin içindeki di er sözüklerden yrrlnrk ulmy çl flml y z. Yn m zd sözlük ve yz m k lvuzu ulundurml y z. Okudu umuz kitpt resim, foto rf v. görseller vrs okudu umuzu nlmk için u görsellerden yrrlnml y z. 35

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 4 1. Çouklr n konuflmlr ile uygun resimleri eflleyiniz. Onu her gün okuyorum. Dünyd ve ülkemde neler oldu unu ondn ö reniyorum. En çok hoflum gidenleri, içinde irçok öykü olnlr. Resimli olnlr n dh d çok seviyorum. Aone oldu um için her y evimize postln yor. Hem ilgilendirii hem de e leneli. Anlm n ilmedi im sözüklerin nlmlr n ondn ö renirim. 36

yrrlr ndnd r m m z görsellerden zihnimizde sessiz 2. Cümleleri yukr dki sözüklerle tmmly n z. Okum elirlemek için Bu metni niçin okuml y m? sorusun evp vermeliyiz. Okuduklr m z nlnd rmk, okuduklr m z nlmm z kolylflt r r. Okudu umuzu nlmk için kitptki yrrlniliriz. Bir metni okurken dudklr m z k p rdtmml y z. Bilgimizi, görgümüzü rtt rmk ve çevremizdeki olup itenleri nlmk kitp okumn n 3. Afl dki ümleleri okuyunuz. Do ru oln ümlelerin fl n D, ynl fl olnlr n fl n Y yz n z. Kitp okurken dik oturrk fl m z hfifçe öne e meliyiz. Bir metni sesli okurken konuflur gii okuml y z. E lenmek için kitp okuml y z. Okumk, konuflm ve yzm eerimizi etkilemez. Ak okuml y z ve sözükleri do ru telffuz etmeliyiz. Serest zmnlr m zd sdee kitp okuml y z. Prmkl tkip ederek okumk, sesli okumd r. Okudu umuz metinde konuflmlr vrs u konuflmlr frkl ses tonlr yl okuml y z. 37

T E S T O K U M A 4 1. Ayfle kit gözleriyle, dudklr n k p rdtmdn okudu. Ayfle nin ypt okum fl dkilerden hngisidir?. Sesli okum. Sessiz okum. Heeleyerek okum 2. Afl dkilerden hngisine kitp okurken dikkt etmeliyiz?. Syfy k v rrk çml y z.. Syfy çevirirken okumy kesmeliyiz.. St rlr prm m zl tkip etmemeliyiz. 3. Ahmet, kitp okurken nlm n ilmedi i ir sözükle krfl lflt. Bu sözü ün nlm n fl dkilerin hngisinden kesin olrk ö renir?. Sözlükten. Yz m k lvuzundn. Test kit ndn 4. Afl dkilerden hngisi sesli okum kurllr ndnd r?. flitileilir ses tonuyl okumk. Sdee gözlerimizle okumk. Dudklr m z k p rdtmdn okumk 5. Afl dkilerden hngisi sessiz okum kurllr ndnd r?. Konuflur gii okumk. F s ldyrk okumk. Dudklr n k p rdtmdn okumk 6. Afl dkilerden hngisi okumn n yrrlr ndnd r?. Kitplr m z temiz tutmk. Bilgimizi rt rmk. Dinleme eerimizi gelifltirmek 38

7. Bflklr n n duygu ve düflünelerini ns l ö reniriz?. Okuyrk. Yzrk. Resim yprk 8. Afl dki okum ile ilgili ilgilerden hngisi ynl flt r?. Okum, nlm eerimizi gelifltirir.. Okum, konuflm eerimizi gelifltirir.. Okum, dinleme eerimizi gelifltirir. 9. Afl dkilerden hngisi flklr için de ypt m z ir okumd r?. Sesli okum. Sessiz okum. çimizden okum 10. Kitplr m z korumk için fl dkilerden hngisini ypml y z?. Az kit ship olml y z, öylee olnlr korumk dh koly olur.. Kyolmmlr için onlr n üzerine etiket yp flt rml y z.. Kitplr m z sdee gündüzleri ve msd oturrk okuml y z. 11. S n ft ir metni sesli okurken neye dikkt etmeliyiz?. Bizden öne okuyn rkdfl m zdn dh yüksek sesle okumy. Çok h zl okumy. Sözükleri do ru telffuz etmeye 12. Hngi çouk ir metni kurllr uygun sessiz okumktd r?. Evren, kimsenin duymy flekilde f s lt yl okudu.. Ege, dudklr n k p rdtmdn gözleri ile okudu.. Erdem, metni prm ile tkip ederek sessize okudu. 39

Metnin Bölümleri Sonr dev, Kp lr hemen kpns n! diye rm fl. Çouklr m rn n içindeydi. fiimdi ordn ns l kurtulklr? Yukr dki çouklr metnin geliflme ölümündeler. Metnin en heyenl ölümündeler. Bir metin üç ölümden oluflur: Girifl Geliflme Sonuç 1. Girifl ölümü: Metindeki khrmnlr n, oly n geçti i yerin tn t ld ölümdür. 2. Geliflme ölümü: Anlt ln oly n ns l sonuçln n merk etti imiz ölümdür. 3. Sonuç ölümü: Anlt ln oly ile ilgili merk ettiklerimizin evplr n uldu umuz ölümdür. 40

GÜN IfiI I Gün Ifl, çok güzel ir tvuktu. Prlk tüyleri çevresine fl lt lr yy yordu. Herkes onu çok e eniyordu. Am Gün Ifl hiç de mutlu de ildi. Yukr dki ölüm, metnin girifl ölümüdür. Bu ölümde metnin khrmn oln Gün Ifl tn t ld. Onun çok güzel ve mutsuz ir tvuk oldu unu ö rendik. 41

Gün Ifl kümesin ir köflesine tünemifl, dertli dertli düflünüyordu. Gün Ifl uçmk istiyordu. Uçsuz uks z gökyüzünde uçmk, sonr d denize dlmk istiyordu. fiu mrt lr ne flnsl! diye düflündü. Onlr hem gökyüzünde uçiliyor hem de fllr n denize sokup ord ne vr ne yok göreiliyorlrd. Keflke ir mrt olsyd m. dedi. Bu ölüm, metnin geliflme ölümüdür. Gün Ifl mutsuzlu undn ns l kurtulk, merk ediyoruz. 42

Gün Ifl düflünürken düflünürken uykuy dld. O gee çok güzel ir rüy gördü. Rüys nd mrt olmufltu. Di er mrt rkdfllr yl gökyüzünde dns etmiflti. Uynd nd hâlâ rüyn n etkisindeydi. Birden kl n prlk ir fikir geldi. Mrt olmsm d mrt rkdfllr edineilirim kendime. diye düflündü. En z ndn gökyüzündeki, denizdeki hyt nlt rlr n. Evet, evet mrt lrl rkdfl ol m. Gün Ifl ld u yeni krrl kumsl indi. Ord irçok mrt vrd. Onlrl konufltu. Onlr ne kdr e endi ini, hytlr n ne kdr merk etti ini nltt. Benimle rkdfl olur musunuz? diyerek itirdi konuflms n. Mrt lr Seninle rkdfl olmktn memnun oluruz. dediler. Ardn hftlr, ylr geçti. Gün Ifl n n do um günü geldi. Do um gününün sh ütün mrt lr Gün Ifl n n kümesinin önünde toplnd lr. Gün Ifl n Kpt gözlerini! dediler. Bir l k n n orts n Gün Ifl n yerlefltirdiler ve onu gökyüzünde gezdirdiler. Gün Ifl Ben, gerçekten flnsl ir tvu um. dedi. Elâ KIZILTAN Son prgrf metnin sonuç ölümüdür. Gün Ifl uçilmifltir, mutsuzlu undn kurtulmufltur. 43

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 5 1. Afl dki resimleri ineleyiniz. Bu resimlerde nlt lnlr öykü fleklinde yz n z. Her resmin lt n ir metnin hngi ölümü ol n elirtiniz.......................................................................................................................................................... 44

2. Afl dki metin üç ölüme yr lm flt r. Metnin girifl, geliflme ve sonuç ölümlerini ltlr ndki kutuy yz n z. KÜTÜPHANEDEK KED C K T p fl, flr s zl n verdi i morl ozuklu u ile ord klklm flt. Ne ypml ne etmeli de flu kufllr vlmy ö renmeli? Kendisini rd ir seven, yiyeek veren Selin i n msd. Selin içinden ç kmd ir durumd, zor ir ödevi oldu und kütüphneye giderdi. A o d m kütüphneye gitmeliydi? T p fl kütüphneye kul ederler miydi? T p fl, hr güneflinin l kl lt nd yr m stçik uyumufltu. Uyn n ir güzel gerindi. Yr kpl gözleri yerde k r nt ryn serçelere ilifline komn oldu. fiunlrdn irini yklsm ne güzel olur. diye düflündü. Dh öne de kufllr yklmy çl flm fl m flrmm flt. Kediik y klr n titreterek serçelere yvflç yklflt. Kufllr onun vrl n hissedip hepsi irden hvlnd. T p fl, kütüphnenin odrum kt n n peneresinden içeri girdi. Rflrl dolu ir odn n içinde uldu kendini. Burs rflivdi. T p fl, tozlu kitplr n rs nd kufllrl ilgili ir kitp uldu. Kitpt her tür kufl resmi vrd. T p fl ylnmy flld. Bir st oyun kütüphnede u kit ineledi. Kütüphneden mutlu ir flekilde ç kt. Miyse SERTBARUT (K rm z Fre) 45

T E S T 5 M E T N N B Ö L Ü M L E R Ttil yklfl yordu. Ö reniler s nvlr n n flr l geçmesi için tüm güçleriyle çl fl yorlrd. Yrmzl k ypk zmn ile ulm yorlrd. Ee nin s n f ndki ütün ö reniler s nvlr n itmesini, y l sonu töreni için hz rlnmy istiyorlrd. 1. Yukr dki prgrf metnin hngi ölümü olilir?. girifl. geliflme. sonuç 2. Afl dkilerden hngisi ir metnin girifl ümlesi olilir?. Sonr ir dh eni hiç üzmedi.. Gmze ilesiyle o gün pikni e gitti.. Bunu istiyordu m o kdr prs yoktu. 3. Afl dki efllemelerden hngisi do rudur?. Girifl ölümü - Yzr n özelliklerinin nlt ld ölümdür.. Geliflme ölümü - Metindeki kiflilerin ve oly n geçti i yerin okur tn t ld ölümdür.. Sonuç ölümü - Anlt ln olyl ilgili merklr m z n giderildi i ölümdür. 4. Afl dkilerden hngisi ir metnin sonuç ümlesi olilir?. Dh öne onu hiç u kdr sinirli görmemifltim.. O günden sonr ir dh kvg etmediler.. Son zmnlrd dh çok içine kpnd. 5. Afl dkilerden hngisi metnin girifl ümlesi olilir?. Asl lr, hçe içinde iki ktl flirin ir evde oturuyorlrd.. Bu prk, o mhllenin en üyük ve en güzel prk yd.. Bu yüzden kit çok dikktli okuml yd m. 46

Krl ir k fl günü penereden d flr y seyrediyordum. ri kr tneleri, penereye do ru geliyordu. Elimi uzt p kr tnelerini tutmk istedim. Bir tnesi r r elime kondu. 6. Yukr dki prgrf ir metnin hngi ölümü olilir?. girifl. geliflme. sonuç 7. Afl dkilerden hngisi ir metnin geliflme ölümü olilir?. M zm z, eve kendini zorl kul ettiren, ne istedi ini ilen, düny güzeli, tekir, eyz, difli ir kediydi.. Anne çuk gel, odmd yip ir fley vr! diye rd küçük k z. Annesi koflrk ody girdi inde gördüklerine innmd.. Çouk, hediyeye çok sevindi. Arkdfllr nd görüp e endi i çiçekli çntdn rt k kendisinin de vrd. 8. Afl dkilerden hngisi geliflme ölümünün özelliklerinden de ildir?. Bize A dh sonr ne olk? sorusunu sordurml d r.. Bizi merklnd rk ir durum olml d r.. Bize öyküdeki oly n mutlu ir sonl itti ini ildiren ölümdür. 9. Gizem, nnesine ir demet çiçek verip oynun sr ld. Bundn öyle yfld klr n nnesiyle pylflmy krr verdi. Art k iliyordu ki nnesi onu gerçekten çok seviyor ve onun iyi olms n istiyordu. Yukr dki prgrf metnin hngi ölümü olilir?. girifl. geliflme. sonuç 10. Afl dkilerden hngisi sonuç ölümünün özelliklerinden de ildir?. Yzr n nltt oly n ns l itti ini elirtti i ölümdür.. Okurun metni okurken en çok merklnd ölümdür.. Anlt ln oly n ir sonu lnd ölümdür. 47

Hikâye Unsurlrı Okudu un öykülerde khrmn olrk çouklr m görmek istersin, üyükleri mi? Bene çouklr her zmn khrmnd r. Bir öyküde (hikâyede) ir oly nlt l r. Bu oly genellikle irilerinin fl ndn geçer. Oly kimlerin fl ndn geçiyors onlr öykünün khrmnlr denir. Ayr öykülerde oly n geçti i elli ir zmn ve yer vrd r. Bir öyküdeki oly, khrmn, yer ve zmn hikâye unsurlr denir. 48

Hikâye unsurlr n elirlemek için flu sorulr n evplr n rr z: Hikâyede nlt ln oly nedir? Oly kimlerin rs nd geçmektedir? Oly nerede gerçeklefliyor? Oly ne zmn gerçeklefliyor? 49

Afl dki metni okuyunuz. DA IN ARDI Ahmet ile dedesi ir köyde yfl yordu. Ahmet, köyün sonundki d n rd n merk ediyordu. D n rd n gitmek, orlr görmek istiyordu. Dedesi, on engel oluyordu. Tehlikelidir, nvr vr, insn yutr! diye korkutuyordu. Ahmet öne inn yordu u sözlere, sonr innmz oldu. çindeki merk gittikçe üyüyordu. Bir yz günü her zmn ypt gii uzklr kmy, d n rd nd ne oldu unu düflünmeye flld. Ne olurs olsun d n rd n gidip görmeye krr verdi. Yerinden klkt, hçe çitini tld. Koflmy flld. Yeni yerler göree i, yeni insnlr tn y için çok heyenl yd. Bir süre sonr d n eteklerine geldi ve d t rmnmy flld. D n tepesine vrd nd köyündeki evler kirit kutusu kdr, trllr ise mendil kdr görünüyordu. D n tepesinden fl y indi. D n öür yn nd her yer yemyeflildi. Bu güzel köyde yflyn insnlr ulmk ve çouklr ile tn flmk için yokufl fl kofltu. Krfl dn ir grup çou un kendisine do ru yklflt n gördü. Çouklr d d n öte yn n merk edip yol ç km fllrd. Birz korkrk ilerliyorlrd m merklr, korkulr ndn dh çoktu. 50

Ahmet, onlr yklflt. D n rd ndn geldi ini söyledi. Çouklr d d n rd n merk ettikleri için yol ç kt klr n söylediler. Ahmet e köylerinde nvr olup olmd n sordulr. Köylerinde nvr olmd n m onlr n köyünde nvr oldu unu duydu unu söyledi. Çouklr gülerek köylerinde nvr olmd n söylediler. Çouklr, Ahmet i köylerine götürdüler. Köylerini tn tt lr. Ahmet de onlr kendi köyüne götürdü. Ahmet ve çouklr, söylentilere innmd klr için irirlerini kutld lr. Tlip APAYDIN Bu metinde olylr Ahmet in ve di er köyün çouklr n n fl ndn geçiyor. Öykünün s l khrmn Ahmet tir. Metinde nlt ln oly, d n rd n merk eden çouklr n yfld klr d r. Oly iki köy rs nd ve yz mevsiminde geçmektedir. Bu ilgilerin hepsi u hikâyeyi oluflturn unsurlrd r. 51

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 6 1. Afl dki resimlerle ilgili ir öykü yz ld n zihninizde nlnd rrk öykünün hikâye unsurlr n fl dki ilgili yerlere yz n z. Bu hikâyede Anlt ln oly: Öykünün khrmnlr : Oly n geçti i yer: Oly n geçti i zmn: 52

2. Afl dki metni okuyunuz. Metinle ilgili sorulr evply n z. ATATÜRK OLMAK Büyüdü ü zmn ne ol n ir türlü krr veremeyen ir çouk vrm fl. Bir gün s n ft ö retmeni, Attürk ü nltm fl. Onun ülkemizi düflmnlrdn kurtrd n, umhuriyeti kurdu unu söylemifl. flte u hrik ir fley! diye düflünmüfl çouk. Büyüyüne Attürk olmy krr vermifl. Çouk, ö retmenine Ben Attürk olmk istiyorum m ns l Attürk olunur ilmiyorum. demifl. Ö retmeni gülümsemifl. Attürk olmn n okulu yoktur çou um. Çünkü her Türk çou u, sl nd irz Attürk tür. demifl. Çouk merkl Ns l yni? diye sormufl. Ö retmen, Attürk ün ypt klr n nlr, düflünelerini izler, ilkelerini korursn, sende ondn ir prç vr demektir. diye evp vermifl. Çouk, Yni en Attürk olilir miyim? diye sormufl. Ö retmen yine gülmüfl Attürk ü nl yorsn o zten senin içindedir. demifl. Aytül AKAL Bu hikâyede Metnin khrmn kimdir? Metinde nlt ln oly nedir? Oly nerelerde geçiyor? Oly hngi zmnd geçiyor? 53

T E S T 6 H K Â Y E U N S U R L A R I Krl ir k fl günü ir çouk penereden d flr y k yordu. Elini uzt p kr tnelerini tutmy çl flt. Ykld ir kr tnesi çoukl konuflmy fld. Bundn irkç y öne denizde ir su dmls yd m. Bir yz günü hv çok s kt, en de s nd m. Is n n d uhr oldum. Rüzgâr eni önüne kt p ory ury sürükledi. Ardn ir süre geçti. Yr uhr yr su olmufltum. Tm y mur olmk üzereyken hv irdenire çok so udu ve en kr tnesi oldum. Senin de elini görüne ury indim. Smed BEHRENG lk efl soruyu yukr dki metne göre evply n z. 1. Metinde nlt ln oly nedir?. Bir çou un ir su dmls n nltt klr. Bir çou kr tnesinin nltt klr. Bir çou un penereden gördükleri 2. Oly, nerede geçiyor?. Bir evin içinde. Bir oyun prk nd. Bir penerenin önünde 3. Oly ne zmn gerçeklefliyor?. Krl ir günde. Güneflli ir günde. Bir yz günü 4. Metinde kim fl ndn geçenleri nlt yor?. çouk. kr tnesi. rüzgâr 5. Metne göre su dmls niçin uhr oluyor?. Hv s nd için. Cn s k ld için. Rüzgâr ç kt için 54

Afl dki metne göre 6, 7, 8, 9 ve 10. sorulr evply n z. Kslr nd her hr düzenlenen flenli e çok sevdi i ir yzr d ç r lm flt. Okurlr n, kitplr n imzlykt. Çouk, kitpl ndn o yzr it ütün kitplr ç krd. Pket yp p imz yerine gitti. S r kendine geline: Ben, ütün kitplr n z okudum, unlr n imzlr m s n z, dedi. Yzr: Sen en iyi okurlr mdn iri olml s n, u d enim son kit m. Bunu sn hediye etmek istiyorum, dedi. Çouk, çok mutlu oldu. Mehmet GÜZEL 6. Metinde nlt ln oly nedir?. Çou un kslr ndki flenlikte ld pket. Çou un okudu u kitplr kitpl nd sklms. Bir çou un sevdi i yzr n imz gününde yfld klr 7. Çouk, yzrl ne zmn krfl lfl yor?. Kr ttilinde. fienlik gününde. Yz sonund 8. Çouk, nerede oturuyor?. ksd. köyde. kentte 9. Metinde nlt ln oly n s l khrmn kimdir?. Ks hlk. fienlikteki görevliler. Okumy seven çouk 10. Yzr, çou niçin son kit n hediye ediyor?. Çou u çok güzel uldu u için. Çouk, iyi ir okur oldu u için. Çouk, yzrdn hediye etmesini istedi i için 55

K onu ve An Düşüne Merdn mery tlyn iki rkdfl n yfld klr n nltn ir kitp okusk! Bu kit n n düflünesi sk n Fzl hyl kurm! olms n! Okudu umuz y d dinledi imiz ir metinle ilgili Bu metinde nlt ln nedir? sorusun evp verirsek metnin konusunu ulmufl oluruz. Okudu umuz y d dinledi imiz ir metinle ilgili Bu metinden ns l ir ders ç krd m? sorusun evp verirsek metnin n düflünesini ulmufl oluruz. Bir metnin n düflünesini ifde ederken yrg ildiren ümleler kurml y z. 56 Örnek: Konu An Düşüne (An Fikir) Yrd mlflmk, izleri iririmize yk nlflt r r. Temiz olml y z. K sknçl k, insnlr n iliflkilerini ozilir.

Afl dki metni okuyunuz. GÖRÜNMEYEN TON NO O gün dersini çl flmdn okul gelen Tonino, ö retmenin derse kld rms ndn çok korkuyordu. Kendi kendine Keflke, görünmez olsm! dedi. Ö retmen yoklmd Tonino nun d n söyleyine Tonino Burdy m! dedi m kimse onu duymd. Ö retmen, Ne yz k ki Tonino, ugün okul gelmemifl! dedi. Böylee Tonino, görünmez oldu unu nld. S n ftki rkdfllr n n sç n çekti, eflylr n ld, s n ft tm ir krgfly neden oldu. Tonino ir süre sonr undn s k ld. Bir pstneye gitti. Çikoltlr n, çeflit çeflit pstlr n td n kt. Pstnedeki müflteriler ve pstnei ne oldu unu nlmd lr. Herkes iririni suçld. Okul d lmk üzereyken okul döndü. Arkdfllr n seslendi. Pstneden ld horoz flekerini ir rkdfl n ikrm etti m kimse onun frk n vrmd. Onu görmüyorlr, on hiç ld rm yorlrd. Snki krfl lr nd hiçir fley yokmufl gii k yorlrd. Tonino eve döndü ünde nne ve s d onu frk etmedi. O zmn Tonino lmy flld. Art k görünmeyen iri olmk istemiyorum. Annemin, m n eni görmelerini, ö retmenimin eni derse kld rms n, rkdfllr m n enimle oyun oynmlr n istiyorum. dedi. Ginni ROPAR Metnin konusu: An düflüne: Görünmez oln ir çou un fl ndn geçenler. Frk edilmek, önemsenmek, hepimiz için çok önemlidir. 57

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 7 1. Afl dki kutulrd yz lnlr ir metnin ölümleridir. Bölümleri do ru s rlyrk okuyunuz. flçi, kul etmifl. Çiftlik shii, rgt, fiimdi trly gitmeden öne hemen khvlt n ypilirsin. demifl. Khvlt çok zm fl. Irgt, doymm fl. Cimri, yoldn geçen ir iflçiyi çevirerek trls nd çl fl rs kendisine irkç kurufl ve üç ö ün yemek veree ini söylemifl. Çiftlik shii Akflm yeme ini de flimdi yemez misin? diye sormufl. flçi elki krn m doyr diye kul etmifl. Çiftlik shii, iflçi yeme ini yedikten sonr Hydi, do ru ifle, hiç rl ks z çl fl! demifl. Çiftlik shii, ö le yeme ini de yiyeilee ini söylemifl. flçi, kul etmifl. Ö le yeme i de çok zm fl. flçi hâlâ doymm flt. flçi, r r yerinden klkm fl. Hy r, teflekkür ederim. Akflm yeme inden sonr çl flmk âdetim de ildir. demifl. Metinde nlt ln nedir?... Metnin n düflünesi nedir?... 58

2. Afl dki metni okuyunuz. Metnin konusunu ve n düflünesini yz n z. S VR S NE N HAYAL Bir öküzün y n n st yer kdr ir çukur sulr irikmiflti. Bir smn çöpü de u su irikintisi içinde yüzüyordu. Ordn geçen ir sivrisinek, smn çöpünü görüne üzerine kondu. Çukurdki ir vuç su, on deniz gii görünüyordu. Hele üzerinde ulundu u smn çöpü, onun için ko ir gemiydi. Gö sünü rüzgâr çrk Duymufltum, denizler vrm fl uçsuz uks z. Üzerinde d gii gemiler yüzermifl. Bu gemileri de kptnlr idre edermifl. O denizlerden iri ols ols u olk. O gemilerden iri de iflte indi im u gemi. Kptn m? Herhâlde en flu nd u geminin kptn y m. demifl. Çouklr Mevlânâ dn Hikâyeler Metnin konusu:... An düflüne:... 59

T E S T 7 K O N U V E A N A D Ü fi Ü N C E Yln n n iri, ir köye vr p hlk çevresine toplm fl. Pr krfl l nd onlr gelee i söyledi ini ildirmifl. Bir sürü dm toplnm fl yn n. Köylülerden iri fl n kt rmk istemifl. Fl, köylüye irçok güzel fley nltm fl. Sonund köylü flpks n l p yol koyulmk isteyine fl, Dur kl m dostum, prm ödemedin! demifl. Köylü flfl rm fl, Ne prs! Sen her fleyi ilmiyor musun? Ceimde pr olmd n d ilmen gerekirdi. demifl. 60 lk efl soruyu yukr dki metne göre evply n z. 1. Metnin konusu nedir?. Bir köylü ile ir fl n n konufltuklr. Köylülerin fl y kurduklr tuzk. Yln köylü ile dürüst fl n n yfld klr 2. Fl, niçin köylüye güzel fleyler söylemifl?. Köylünün gelee i güzel oldu u için. Güzel fleyler söylemeyi sevdi i için. Köylüyü knd r p prs n lmk için 3. Fl, niçin köylüden pr istemifl?. Pr krfl l fl kt için. Köylüye güzel fleyler nltt için. Gelee i görüp söyledi i için 4. Metnin n düflünesi nedir?. Köylüler ir ry geline içlerinden iri dh esretli olur.. nsnlr knd rmk isteyenlerin oyunlr mutlk orty ç kr.. Herkes yln söyleyeilir, krfl s ndkini knd rilir. 5. Olylr kimlerin rs nd geçmemektedir?. Bir yln ile ir uyn n. Bir köylü ile ir yn n n. Bir çouk ile ir fl n n

Bir köylü k z omzund ir çömlek sütle komflu ksdki pzr gidiyormufl. Giderken ir yndn: Bu sütü str, prs yl yüz tne yumurt l r m. diye düflünmüfl kendi kendine. Yüz yumurty kuluçk tvuklr n lt n koyr. En z ndn doksn efl iviv shii olurum. Civivler üyür, piliç olur. Piliçleri str, güzel ir kuzu l r m. Kuzu üyür, komn ir koç olur. Koçu str, ir inekle dn l r m. Ne güzel oynr dn k çy rlrd. Bir o yn, ir u yn derken sevinçle s çrmy fllm fl küçük k z. Omzundki süt çömle i de yere düflüp k r lm fl 6, 7, 8, 9 ve 10. sorulr yukr dki metne göre evply n z. 6. Köylü k z, ksy giderken ne yp yordu?. Yumurtlr sy yordu.. Hyl kuruyordu.. Civivlerini yemliyordu. 7. Sütçü k z, fl dki hyvnlrdn hngisine ship olmy düflünmedi?. Minik ir o y. Komn ir koç. Sevimli ir dn 8. Metnin konusu nedir?. Ksdn köye yoluluk. Sütçü k z n ir dnyl dns. Hyli ir k z n fl n gelenler 9. Metnin n düflünesi nedir?. Hyllerimizi gerçeklefltirmek için gee gündüz çl flml y z.. Çok fzl hyl kurmk izi gerçek hyttn uzklflt r r.. Hyl kurn çouklr dh yrt ve zeki olurlr. 10. Metne ir fll k verseydiniz, u ne olurdu?. Ksdn Dönerken. Sütçü K z n Hylleri. Sevgili Dn k 61

An Duygu Okudu un fliir eni duygulnd rd. Ns l ir duygu hissettin? Öfke! Bir fliirin izde uynd rd duyguy fliirin n duygusu denir. Afl dki fliiri okuyunuz. Krdeflim Küçüüktür yürüyemez, Yeme ini yiyemez; Onu nnem giydirir, Giysisini giyemez. Ben okuldn dönüne Çok sevinir görüne. Dünylr onun olur, Yn ndn öpüne. Zekeriy KAYA fiiirin n duygusu krdefl sevgisidir. fiiirin her st r n dize (m sr) denir. Bu fliir 8 dizeden oluflmufltur. Bu fliiri yzn kifli (flir) Zekeriy KAYA d r. 62

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 8 1. Afl dki fliiri okuyunuz. fiiirde d geçen vrl klr n resimlerini oyy n z. YA MUR YA ARKEN Y mur y rken Yerle Gökle Ben de sln r m. Y mur y rken Otl Çiçekle Ben de üyürüm. Y mur y rken Börtü Böekle Ben de flrk lr söylerim. Y mur y rken Kufll Keleekle Ben de sevinirim. Hsn Lâtif SARIYÜCE fiiirin sizde uynd rd duyguyu yz n z............. Bu duygu içindeyken yüzünüzün fleklinin ns l oldu unu çiziniz. 63

2. fiiiri okuyunuz. fiiirle ilgili verilen ümleleri tmmly n z. N NE Sokkt ir nine Elinde ir tor Yü rü yor, A r d mlrl. O kdr yfll ki Tfl rken tors n Tit ri yor elleri. Sorsm, Ht rlr m trihi? Konufls, Duyulur mu sesi? Verin tfl yy m! dedim. Tors n l p kolun girdim. De iflti nine, Kyoldu yüzünün çizgileri Durdu ellerinin titremesi. Bn öyle ir kt ki, Snd m, Annemin gülen gözleri Versem, o n, Nine, Kitp dolu s rt çntm ile Tfl yilirdi. Aytül AKAL fiiirin fll : fiirin d :......... fiiir dizeden oluflmufltur. fiiirin n duygusu 64

T E S T 8 A N A D U Y G U Y ld iki kez çiçek ç yordu, Am meyve vermiyordu Erik m. Dediler ki n: Al lty eline, Yürü üzerine, korkut onu! Art k çiçek çm yor erik m. Y ld iki kez çiçek ç yordu Am rt k çiçek çm yor, Erik m. Dediler ki n: firk lr söyle on, sev. Sevgi sözleriyle yüre ini doldur. Bhr erken dynd u y l kp y. Özdemir NCE lk 6 soruyu yukr dki fliire göre evply n z. 1. Erik n n meyve vermemesi üzerine çou önerilen nedir?. Blt ile onu kesmesi. Blt ile onu korkutms. Blt ile dllr n k rms 2. Bhr erken dynd u y l kp y. sözlerinden ne nl yorsunuz?. Güzel flrk lr söylendi ini. Erik n n çiçek çt n. A n meyve vermedi ini 3. fiiir kç dizeden oluflmufltur?. 16. 15. 14 4. fiiirin fll fl dkilerden hngisi olilir?. Erik A m. Korkk A m. Bhr Seven A m 65

66 5. fiir, lt ile n üzerine gidine n tepkisi ne oldu?. firk dinlemek istedi.. A n dllr k r ld.. Çiçek de çmz oldu. 6. fiiirin n duygusu nedir?. A ç sevgisi. A çlr korumynlr k zg nl k. A çlrl dolu ir kente özlem Yirmi dokuz ekimi, Krfl lr z nefleyle. Çünkü u günde erdik, Büyük umhuriyete. 7, 8 ve 9. sorulr yukr dki fliire göre evply n z. 7. fiir, yukr dki dörtlükte hngi duygu içindedir?. Cumhuriyete kvuflmn n mutlulu u. Byrm törenlerinde görev lmn n sevini. Byrk tfl mn n gururu 8. 29 Ekim in nefleyle krfl lnms n n nedeni nedir?. Cumhuriyetin iln edildi i trih olms. Sonhr mevsiminin güzel ir günü olms. Nefleli insnlr n oturdu u ir yerde yflnms 9. fiiirin fll fl dkilerden hngisi olilir?. Ekim Ay. Cumhuriyet Byrm. Güzel Çouklr 10. fiiirin her st r n ne denir?. S rm. Cümle. Dize

N K Nerede, ne zmn, ns l, niçin, kiminle uluflk ve ne ypks n z? Okuduklr m zl y d dinlediklerimizle ilgili 5 tne N hrfiyle, 1 tne de K hrfiyle fllyn sorulrd r. Dün oyunkç dn ne ld n? Selin nerede oturuyor? Sinemy ne zmn gideriz? K Kediyi kim d flr rkt? Beni niçin rmd n? Bu psty ns l ypt n z? 5N, n hrfiyle fllyn soru sözüklerini ifde eder: ne, nerede, ne zmn, ns l, niçin 1K ise k hrfiyle fllyn soru sözü ünü ifde eder: kim 67

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 9 1. Afl dki metni okuyunuz. Bugün l k ir sonhr günüydü. Okuldn ç k n eve de il, prk do ru yürüdüm. Arkdfl m Buket, ilk derste Prk sonhr gelmifl. demiflti. Bu yüzden kl m ilk dersten eri prktyd. Prk girdi imde üyülendim snki. Sihirli ir de nek, çlr n rengini sr y, ordoy, k rm z y oym flt. Çntm yere koydum. Önümdeki yfll ç nr sevgiyle sr ld m. flte, u gerçek ir sonhr! diye rd m. Bir nk oturdum. Yprklrdn her irini ir tn d m enzettim. Sr s, Ftofl tu, k rm z s Osmn, yeflili en çok oln yprk ise Umut tu. Umut, hep yeflil pntolon giyer. Birden yprklr, ir süpürge dresiyle kr ir küre in içine t k ld lr. Ben Hey m, ne yp yorsun? Onlr enim rkdfllr m. dedim. Sevim AK Metinle ilgili fl dki 5N 1K sorulr n n evplr n yer verilmifltir. Sorulr n siz yz n z. 1.? Arkdfl m Buket, ilk derste Prk sonhr gelmifl. dedi. 68 2.? Çouk, okuldn ç k n prk gitti. 3.? Çouk prkt ir nk oturdu. 4.? O gün l k ir sonhr günüydü. 5.? Çünkü çlr n rengi sr y, ordoy, k rm z y oynm flt. 6.? Çouk, yfll ç nr sevgiyle sr ld.

2. Afl d Atill ve Aylin in konuflmlr yer lmktd r. Atill n n sorulr ile Aylin in u sorulr verdi i evplr eflleyiniz. Okudu un kit n d nedir? Kit kim yzm fl? Kit ne zmn itirirsin? Kit ns l uldun? Kit nereden ld n? Bu kit n yzr Sevim Ak t r. Sn r m, u kflm iter. Kit n d Bm n Gözleri, Kedi Gözleri dir. S n f kitpl ndn, Ayn getirmiflti. Çünkü izim yfllr m zdki ir çou un fl ndn geçenleri çok güzel ir dille nlt yor. Niçin herkese öneriyorsun? Çok e endim. Herkese öneririm. 69

T E S T 5 N 1 K 9 Bugün Güliik, enim n m horozum ilk kez öttü. Sesi çok güzeldi. Güliik e Çok güzel ötüyorsun Güliik m ne olur yerli yersiz ötme! Geçen gün m zmns z öten horozu keserler, diyordu. Senin kesilmene dynmm. Olur mu? dedim. Çetin ÖNER lk üç soruyu yukr dki prgrf göre evply n z. 1. Sesi çok güzel oln nedir?. tvuk. çouk. horoz 2. Çouk, Güliik i niçin uyr yor?. Çok güzel öttü ü için. Olmd k zmnlrd ötmemesi için. Yüksek sesle öttü ü için 3. Çou un s, Zmns z öten horozu keserler. sözünü ne zmn söylemifltir?. dh öneden. dün. ugün 4. Ayflegül, iki st hçede top oynd. ümlesi ile ilgili fl dki sorulrdn hngisinin ev n veremeyiz?. Ayflegül nerede top oynd?. Ayflegül kiminle top oynd?. Ayflegül ne kdr süre top oynd? 5. Bu fliiri Türkçe dersinde yzd m. ümlesi hngi sorunun ev d r?. Türkçe dersinde fliir yzd n m?. fiiir yzmy seviyor musun?. Bu fliiri ne zmn yzd n? 70

6. Deniz, ls fiirin den klem ld. ümlesine göre klemi ln kimdir?. Deniz. Deniz in ls. fiirin 7. Afl dki sorulrdn hngisi 5N 1K sorulr ndn de ildir?. Okuldn niçin geç geldin?. Bu resimlerden hngisini istersin?. Teyzeme ne zmn gidee iz? 8. Yunus eyim ve Emine lm, Bor ile ulufltulr. ümlesi fl dki sorulrdn hngisinin ev olmz?. Bor ile kimler ulufltu?. Yunus ve Emine kiminle ulufltu?. Yunus ve Emine den flk Bor ile kim ulufltu? 9. Mehmet Okur, ir sketol oyunusudur. ümlesi fl dki sorulrdn hngisinin ev d r?. Mehmet Okur, sketolu seviyor mu?. Mehmet Okur kimdir?. Mehmet Okur, iyi ir sketolu mu? 10. Afl dkilerden hngisi 5N 1K sorulr ndnd r?. Sütünü neden içmedin?. Bm eve kçt döneek?. En çok hngi oyunu seviyorsun? 11. Sorulr n hepsini do ru evplm fl. ümlesinde lt çizili sözük gruu hngi soru sorulrk ulunur?. kim. ne. neyi 12. Odn n orts nd vrd. ümlesinde ofl rk ln yere hngi sorunun ev gelmelidir?. ne. nerede. neden 71

Frklı Düşünmeye Yönlendiren İfdeler Büyüyüne ne olmk istiyorsun? Çouk kit yzr y d çouk doktoru ol m. Resimdeki çouk, çouk kit yzr sözük gruundn sonr y d ifdesini kulln n çou un çouk kit yzr ndn flk ir fley olilee ini nl yoruz. Duygulr m z, düflünelerimizi nlt rken kullnd m z m, fkt, y, y d, nk, vey gii ifdelerden sonr ümlenin nlm de iflir. Örnekler: Seni rykt m m telefon numrn ht rlymd m. Hft sonu pikni e gideektik fkt y mur y d, gidemedik. Ders çl flkt m nk kuzenlerim geline onlrl oyun oynd m. 72

ÖĞRENDİKLERİMİZİ U Y G U L A Y A L I M 10 1. Ayn nlm gelen ümleleri eflleyiniz. Çok istedi m nnesi d flr ç kms n izin vermedi. Bisiklete vey kyky inelim. Y isiklete inelim y d kyky. Çok istedi fkt nnesi d flr ç kms n izin vermedi. D flr ç kmy çok istiyorsn ç k nk ç r n hemen geleeksin. Çok istedi, u yüzden nnesi d flr ç kms n izin verdi. Tu ve Ee geldi. Hem Tu hem de Ee geldi. Ne isiklete indi ne de kyky. Hem isiklete inelim hem de kyky. Efllenmeyen ümlelerin kutulr n oyy n z. 73

2. Afl dki ümleleri m, fkt, nk, y d, vey ifdelerinden iri ile tmmly n z. Her ifdeyi ir kez kulln n z. Alm çok çl flm flt s nv iyi geçmemifl. Sütlç yfl pst yemek ister misin? Almny dki dy m telefon edee iz yz z. mektup Bu kflm resim ypkt m oy klemlerimi okuld unutmuflum. Seninle l flverifle gelee im l flveriflten dönüflte sen de enimle kitevine gideeksin. 3. Afl dki resimlerle, resimlere uygun ümleleri eflleyiniz. Msd ne portkl suyu vr ne de süt. Msd hem portkl suyu hem de süt vr. Msd portkl suyu vr m süt yok. 74

T E S T 10 F A R K L I D Ü fi Ü N M E Y E Y Ö N L E N D R E N F A D E L E R 1. Kplum çok yvflt yine de tvfln geçti. ümlesinde noktl yere fl dkilerden hngisi gelmelidir?. vey. m. u yüzden 2. Annesi on her gee msl okumufltu nltm flt. ümlesinde noktl yere fl dkilerden hngisi gelemez?. nk. vey. y d 3. Prlr y çikolty y d dondurmy yetiyordu. ümlesi fl dki ümlelerden hngisi ile yn nlmdd r?. Prlr ne çikolty ne de dondurmy yetiyordu.. Prlr çikolty vey dondurmy yetiyordu.. Prlr hem çikolty hem de dondurmy yetiyordu. 4. nk onu göremedim. ümlesinin fl n fl dkilerden hngisi gelmelidir?. Deniz urd m oturuyor. Deniz e yeni kit göstereektim. Deniz in rkdfl n m u rd n 5. Seni çok seviyorum nk her dedi ini ypmm. ümlesinde lt çizili sözü ün yerine fl dkilerden hngisi geleilir?. m. flyet. y d 75

6. Uzun k s, hiç frk etmez, yeter ki s lm ir ip olsun! ümlesindeki noktl yere fl dkilerden hngisi gelmelidir?. m. fkt. vey 7. Resim dersinde yn nd pstel sulu oyn olml d r. ümlesinde noktl yere fl dkilerden hngisi gelmelidir?. fkt. y d. nk 8. Foto rf çok e endim m ümlesi fl dkilerden hngisi ile devm edeilir?. onu koyk çerçevem yok.. foto rf mkinem yoktu.. nnem unu iliyordu. 9. Do um gününe ütün rkdfllr n ç rd kimse gelmedi. ümlesinde noktl yere fl dkilerden hngisi gelmelidir?. nk. y d. ile 10. Bnyo ypt kulklr hâlâ pisti. ümlesinde noktl yere hngisi gelemez?. m. fkt. y d 11. Dersle ilgilenmiyor, ir fleyler okuyor yz yor gii yp yordu. ümlesinde noktl yere hngisi gelmelidir?. çünkü. m. y d 12. Bhçeye ç kmy en de isterdim m polenlere lerjim vr. ümlesinde lt çizili sözük yerine hngisi yz lmz?. nk. fkt. çünkü 76