TÜRKİYE DE NEFROLOJİ - DİYALİZ ve TRANSPLANTASYON

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY TÜRKİYE DE NEFROLOJİ - DİYALİZ ve TRANSPLANTASYON REGISTRY OF THE NEPHROLOGY, DIALYSIS AND TRANSPLANTATION IN TURKEY REGISTRY 2010 Yayına Hazırlayanlar Editors Kamil SERDENGEÇTİ Gültekin SÜLEYMANLAR Mehmet Rıza ALTIPARMAK Registry Kurulu Başkanı Chairman of the Registry Committee Türk Nefroloji Derneği Başkanı President of the Turkish Society of Nephrology Registry Genel Koordinatörü General Coordinator of the Registry Regisrty Kurulu Üyesi Member of the Registry Committee Nurhan SEYAHİ Regisrty Kurulu Üyesi Member of the Registry Committee İstanbul 2011

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY Önemli Not Important Note Bu kitabın bütün hakları Türk Nefroloji Derneği ne aittir. Makale ve bulgular kaynak gösterilmeden yeniden yayınlanamaz. All copyrights are reserved for Turkish Society of Nephrology. Articles and figures can not be published without reference. Dizgi ve Tasarım Contents and Design: Yorum Danışmanlık Baskı Printing: Pasifik Reklam ve Tanıtım Hizmetleri / Metris Matbaacılık Baskı Tarihi Printing date: Ekim October 2011 ii National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

ÖNSÖZ INTRODUCTION (VEDA FAREWELL) Türk Nefroloji Derneği (TND) Ulusal Kayıt ve İstatistik (Registry) faaliyeti bilindiği gibi 1990 yılında, o zaman TND Genel Sekreteri olan Prof. Dr. Ekrem Erek tarafından başlatılmıştır. Ben de bu faaliyeti yürütmek için oluşturulan TND Kayıt ve İstatistik (Registry) Kurulu nun bir üyesi olarak 1992 den beri, yani 19 yıldır görev yapmaktayım. 1996 yılında TND Genel Sekreteri görevini üstlendiğimde aynı zamanda Kurulun Koordinatörü de oldum. 2000 yılında TND Başkanlığına seçildikten sonra da Başkanlığımın bitimine dek Registry Kurulu Koordinatörlüğü görevimi sürdürdüm. TND Başkanlığım sona erdikten sonra da 2009 yılından bu yana TND Kayıt ve İstatistik (Registry) Daimi Kurulu Başkanlığı görevini sürdürmekteyim. 2011 e dek yıllık yayınlanan 18 Registry kitabının 17 sinde editör sıfatıyla yer aldım. 1992-2011 arasında geçen 19 yıllık sürenin 2001 e kadarki ilk 9 yılında Registry faaliyetleri 1995 te kurula katılan ve istatistik hesaplara yardımcı olan Dr. Gültekin Süleymanlar ın dışında bütünüyle Cerrahpaşa Tıp Fakültesi bünyesinde fakültenin teknik, iletişim ve sekreteryal olanaklarıyla yürütülmüş; 2001 yılından itibaren veri toplama ve istatistik çalışmaları Registry Kurulunun sürekli ve yakın gözetim/denetiminde Omega ve Yorum Danışmanlık firmalarından profesyonel hizmet alımı ile sürdürülmüştür. Geçen 19 yıl içerisinde TND Merkez Bazlı Ulusal Registry sinin ve yıllık kitapçık yayınlarının, neredeyse geometrik biçimde artan merkez ve hasta sayılarına rağmen, kesintisiz olarak düzenli ve sürekli biçimde sürdürülmesi en başta olmak üzere TND Kayıt ve İstatistik (Registry) Kurulunun çok önemli başarıları olmuştur; birkaçına değinmek istiyorum: 1- Merkez Bazlı TND Ulusal Registry'sinin 1996-2008 arası sonuç ve yorumları bu yıl American Journal of Kidney Disease'de yayınlanarak uluslararası literatüre mal edilmiştir (Am J Kidney Dis. 2011; 57(3): 456-465). 2- Ayrıca, TND Ulusal Registry Merkez veri sonuçları 2001'den bu yana, ERA-EDTA Registry Annual Report Kitaplarında ve ERA-EDTA Registry Web sitesinde (www.era-edta-reg.org) Yıllık Raporlar B Seksiyonunda ve 2003 ten beri de USRDS Annual Data Reports (Yıllık Veri Raporları) kitaplarının Uluslararası Kıyaslamalar bölümünde yer almaktadır (www.usrds.org). 3-1995'te ERA-EDTA başkanı Dr. Bernheim'ın yazılı onayıyla ERA-EDTA hasta soru formları esas alınarak başlatılan; TND'ce oluşturulan özel bir veri tabanında saklanan ve 2005 yılına dek her yıl ünitelerce her bir hasta için ayrı bir kağıt form doldurularak sürdürülen TND Hasta bazlı Ulusal Registry'si. Dr. Oktay Özdemir bu 10 yıllık verilere dayalı temel hemodiyaliz sağkalım analizini yapmış olup, verilerin alt grup ve komorbidite risk analizleri de bitirilmek ve yayına hazırlanmak üzeredir. 4-2007 ve 2008 de TND, ERA-EDTA Registry since yürütülen QUEST ve EVEREST çalışmalarına ortak üye olarak kabul edilmiştir. Bunlardan QUEST'in açılımı epidemioloji ve klinik epidemiolojide Quality European Studies olup Avrupa Birliğince desteklenmektedir. EVEREST ise RRT insidansı, diyaliz modaliteleri seçimi ve hasta sağkalımındaki değişmelerin ne kadarının medikal faktörler dışında ekonomik ve organizasyonel faktörlere bağlı olduğunun ortaya konmasını amaçlamaktadır. 5- Çok ciddi hazırlıklardan sonra, 2007 yılından başlanarak Merkez Formları artık online olarak elektronik ortamda toplanmaktadır. 6- Hasta bazlı Registry için de online ortamda giriş yapılması için gerekli altyapı ve sorular hazırlanmış olup onay beklenmektedir. Gelecek yıl online hasta bazlı Registry'ye geçilebilirse TND ve Türk Ulusal Registry'si ERA- EDTA Registry'sine ve dünyaya tam anlamıyla entegre olacaktır. Sonuç olarak, Registry Kurulunun 19 yılında bulunmuş ve önemli katkılar yapmış olmaktan gurur duyduğum 21 yıllık özverili çalışma ve gayretleriyle bugün Türkiye, Avrupa ve dünyada Ulusal Registry'ye sahip sayılı ülke arasında yer almakta, Avrupa'nın sayıca en büyük diyaliz popülasyonlarından birine sahip olduğu ve bu popülasyona yüksek kalitede RRT hizmeti verdiği artık tüm dünyaca bilimsel veri olarak bilinmekte ve kabul edilmektedir. Kanımca, bugün TND bir Ulusal Dernek olarak Avrupa'da ve dünyada bir marka olmuşsa, 21 yıldır aksatılmadan ve gittikçe artan bir başarıyla sürdürülen TND Ulusal Registry'si bunun en önemli nedenlerinden biridir. Bu nedenlerle, TND Ulusal Registry'sine iki dekad boyunca süren hizmetimi önümüzdeki dönemde büyük bir gönül rahatlığı ve mutlulukla sona erdirecek ve bayrağı genç arkadaşlarıma, onların TND'nin en büyük onuru ve gururu, gerçek anlamda marka hizmeti olan Ulusal Registry'i hiçbir nedenle aksamasına meydan vermeden ve Hasta Bazlı Registry'i de bir an önce işlevsel hale getirip ERA-EDTA Registry'si ile tam entegrasyonu sağlayarak yürüteceklerinden emin bulunmanın huzuru ile devredeceğim. Hepinize veda ederken, TND Ulusal Registry'sinin kurucusu Ekrem Erek hocamıza TND adına bir kez daha şükranlarımı iletir, benimle birçok meşakkati paylaşan ve Ulusal Registry'mize büyük katkıları olan değerli arkadaşlarım Gültekin Süleymanlar, Mehmet Rıza Altıparmak, Nurhan Seyahi ve Oktay Özdemir'e ve Registry çalışmalarına sekreteryal bazda katkı yapan çok sayıda arkadaşıma içten teşekkür ve saygılarımı sunarım. Saygılarımla, Yours respectfully, Prof. Dr. Kamil SERDENGEÇTİ Daimi Registry Kurulu Başkanı Chairman of Permanent Registry Committee Ekim October 2011 Turkish Society of Nephrology (TSN) s National Registry was started in 1990 by Prof. Dr. Ekrem Erek, then the Secretary General of TSN. For the last 19 years since 1992 I am enrolled in the Registry as member of TSN s Registry Committee founded for its yearly compilation. In 1996, as the new Secretary General of TSN, I became coordinator of the Registry Committee and the Registry. In 2000, I became president of TSN and continued to serve as coordinator of the Registry. After my TSN presidency was over in 2009, I became Chairman of TSN s permanent Registry Committee. I have been coeditor of 18 yearly Registry booklets published until 2011. During the first 9 years of the 19 years period between 1992 and 2011, the Registry activities were done within the boundaries of the Cerrahpasa Faculty of Medicine using the Faculty's technical, secretarial and communications facilities except Dr. Gültekin Süleymanlar's substantial help in statistical calculations after he joined the committee in 1995. For the last 10 years since 2001 however, activities such as data collection and statistical analysis were carried on professionally by the firms "Omega" and "Yorum Danışmanlık" under the close supervision/monitoring of the Registry Committee. During the 19 years of my involvement the most important achievement of the TSN's Registry Committee has been the uninterrupted continuation of the TSN's Center based National Registry and its yearly publication of booklets despite an almost geometrical increase in the numbers of centers and patients. Some other achievements that worth to be noted here are: 1- The 1996-2008 results of TSN's Center based National Registry were summarized and discussed this year in an original article published in the American Journal of Kidney Disease and thus made known to the international literature (Am J Kidney Dis. 2011; 57(3): 456-465). 2- Since 2001 TSN's Center based National Registry data are summarized in the ERA-EDTA Registry Annual Report booklets and also on the ERA- EDTA Registry Web Site (www.era-edta-reg.org) at Section B of Annual Reports. Also, since 2003 summaries of TSN National Registry results are published in the USRDS Annual Data Reports International Comparisons Section (www.usrds.org). 3- In 1995 a TSN Patient Based National Registry was started using the ERA- EDTA patient questionnaire forms with the written permission of the then ERA-EDTA president Dr. Bernheim. This registry was carried on until 2005 with yearly collection of patient questionnaires on paper filled for each patient in every unit and the data for each patient was transferred to a database kept by TSN. Dr. Oktay Özdemir has recently finished the 10 year hemodialysis survival analysis based on this collected data. The subgroup and comorbidity risk analysis are also about to be finished and the results will soon be ready for publication. 4- In year 2007, TSN has joined as a partner the ERA-EDTA Quality European Studies (QUEST) Initiative in epidemiology & clinical epidemiology funded by the European Community. In 2008, TSN took part in the ERA-EDTA s EVEREST study that aims to determine how much of the variation in RRT incidence, dialysis modality mix and patient survival is due to economic and organizational factors rather than medical factors. 5- Following a serious and meticulous preparation period, since 2007 the Center Data are being collected online very successfully. 6- Similarly the questionnaire and all other relevant preparations have been completed for the Online Collection of the Patient Based National Registry data and are awaiting official approval. If the Patient Based National Registry could be given a start by the coming year, this will mark the achievement of a full integration of the TSN's Turkish National Registry to the ERA-EDTA Registry and to the world. Finally, thanks to the 21 years long very special efforts and hard work of the Registry Committee, today Turkey is cited in Europe and in the world amongst countries with a working National Registry and the fact that it has one of the largest dialysis populations in Europe and that it provides this population with a good quality RRT service is universally and scientifically acknowledged. If today TSN as a National Society has a good renown in Europe and in the world, a very important contributor to it has been the TSN National Registry that has been carried on for 21 years without interruption and with an ever growing success. That is why I shall give up my two decades long work in the Registry as a very happy and satisfied person and shall pass the flag to my young colleagues with the certitude that they will continue to carry on the National Registry work, that has been a greatest cause of honor and pride to TSN, with no interruption whatsoever and by seeing to it that the Patient Based Registry becomes functional the soonest possible and thus full integration to the ERA- EDTA Registry is readily accomplished. Saying farewell to all of you, I do thank once again Professor Ekrem Erek the founder of the TSN National Registry and also my dear friends of the committee who have shared many hardships with me, namely Gültekin Süleymanlar, Mehmet Rıza Altıparmak, Nurhan Seyahi and Oktay Özdemir and also many other friends who helped in secretarial work Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu iii

Başkan: TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY KURULU TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY REGISTRY COMMITTEE Prof. Dr. Kamil SERDENGEÇTI İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Türk Nefroloji Derneği Önceki Başkanı Past President of the Turkish Society of Nephrology Genel Koordinatör, Proje Tasarım ve Dış İlişkiler: Prof. Dr. Gültekin SÜLEYMANLAR General Coordinator, Akdeniz ÜTF Project Design and Foreign Affairs Türk Nefroloji Derneği Başkanı : President of the Turkish Society of Nephrology Registry Kurulu Üyeleri: Members of the Registry Committee: Prof. Dr. Mehmet Rıza ALTIPARMAK İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Doç. Dr. Nurhan SEYAHİ İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Doç. Dr. Aykut SİFİL Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. İsmail KOÇYIĞIT Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Ankara ve İç Anadolu Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Ankara and Mid-Turkey: Çetin TURGAN, Şükrü SİNDEL, Kenan ATEŞ, Neval DUMAN, Nurhan ÖZDEMİR, Ayla SAN, Ahmet Uğur YALÇIN, Cengiz UTAŞ, Süleyman TÜRK, Bülent TOKGÖZ, Serap DEMİR İstanbul ve Trakya Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Istanbul and Thrace Region: Mehmet Şükrü SEVER, Aydın TÜRKMEN, Mehmet KOÇ, Sinan TRABULUS, Nazım DENİZLİ, Abdülkadir ÜNSAL, Rümeyza KAZANCIOĞLU Sedat ÜSTÜNDAĞ Bursa ve Marmara Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Bursa and Marmara Region: Kamil DİLEK, Mustafa GÜLLÜLÜ, Mahmut Yavuz, Itır YEĞENAĞA, Nilay OKTAY, Betül KALENDER İzmir ve Ege Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Izmir and Aegean Region: Ali BAŞÇI, Sevgi MİR, Taner ÇAMSARI, Fehmi AKÇİÇEK, Cüneyt HOŞCOŞKUN, Adam USLU, Ali Çelik, Ercan OK, Mustafa CİRİT, Belda DURSUN Karadeniz Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Black Sea Region: Kuddusi Cengiz, Tekin AKPOLAT, Nurol ARIK, Şükrü ULUSOY Erzurum ve Doğu Anadolu Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Eastern Turkey: Hüseyin ÇELİKER, Reha ERKOÇ, Hülya TAŞKAPAN, Ayhan Doğukan, Mustafa KELEŞ, Abdullah UYANIK Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Southeastern Turkey: Emin YILMAZ, Asım GÖYMEN Adana ve Çukurova Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Adana and Cukurova Region: Saime PAYDAŞ, İbrahim KARAYAYLALI, Neslihan SEYREK, Ahmet Alper KIYKIM Antalya ve Akdeniz Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Antalya and Mediterranean Region: Gülşen YAKUPOĞLU, Fevzi ERSOY, Alihan GÜRKAN, Tuğrul SEZER, Ramazan ÇETİNKAYA Pediatrik Nefroloji Koordinatörü Coordinator for Pediatric Nephrology: Oğuz SÖYLEMEZOĞLU, Pediatrik Nefroloji Derneği Başkanı President of Pediatric Nephrology Society Veri Toplanmasında İletişim ve Yardım Communication and Assistance in Data Collection: Mübeccel AKYÜZ, Nazlı TANSU Veri Toplama Data Collection: Canan KEF AVES Teknoloji AVES Technology Services Veritabanı ve Veri Giriş Programı Database Management and Software Development: AVES Teknoloji AVES Technology Services Bülent SARI, Ercüment SARI, Beyhan İSLAM, Veri Analizi ve Raporlama Data Analysis and Reporting: Yorum Danışmanlık Ltd. Yorum Consultancy Ltd. Sorumlu Analyzer: Oktay ÖZDEMİR, Sorumlu yardımcısı Assistant: Murat KİRTİŞ Tablolar, Grafikler ve İngilizce Çeviriler Tables, Graphics and Translation: Murat KİRTİŞ iv National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

İÇİNDEKİLER CONTENTS Sayfa Page 2010 Kayıt Sistemi 2010 Registry... 1 Türkiye de Renal Replasman Tedavisi: Genel Bilgiler Renal Replacement Therapy in Turkey: General Considerations... 3 Hemodiyaliz Hemodialysis... 5-19 Periton Diyalizi Peritoneal Dialysis... 20-27 Böbrek Transplantasyonu Kidney Transplantation... 28-35 Pediatrik Hemodiyaliz Pediatric Hemodialysis... 37-42 Pediatrik Periton Diyalizi Pediatric Peritoneal Dialysis... 43-49 Pediatrik Böbrek Transplantasyonu Pediatric Kidney Transplantation... 50-54 19 Yıllık Registry den Rakamlar Figures from Registry of 19 Years... 55-60 Diyaliz ve Transplantasyonda Türkiye den ve Dünya dan Genel Bilgiler General Information about Dialysis and Transplantation from Turkey and World... 61-70 Kayıt Sistemine Katılan Merkezler Centers Included in the Registry... 73-84 APD... Aletli periton diyalizi BTx... Böbrek transplantasyonu ESA (EPO)... Eritropoiezi stimule edici ajan HD... Hemodiyaliz HT... Hipertansiyon mnb... Milyon nüfus başına PD... Periton diyalizi RRT... Renal replasman tedavisi SAPD... Sürekli ayaktan periton diyalizi SDBY... Son dönem böbrek yetmezliği TND... Türk Nefroloji Derneği KISALTMALAR ABBREVIATIONS APD... Automatic peritoneal dialysis CAPD... Continuous ambulatory peritoneal dialysis CV... Cardiovascular ESA (EPO)... Erythropoiesis stimulating agent ESRD... End stage renal disease HD... Hemodialysis HT... Hypertension PD... Peritoneal dialysis pmp... Per million population RRT... Renal replacement therapy KTx... Kidney transplantation TSN... Turkish Society of Nephrology Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu v

2010 KAYIT SİSTEMİ 2010 REGISTRY Erişkin Adult Hedeflenen unite sayısı Number of targeted units Cevap veren unite sayısı Number of responding units Cevap verme oranı Response rate (%) HD 817 670 82.0 PD 100 87 87.0 TX 43 37 86.1 Çocuk Pediatric HD 22 22 100.0 PD 37 35 94.6 TX 20 19 95.0 HD merkezleri HD centers Sorumlu uzman hekim sayısı Number of specialist physicians... 641 Sorumlu pratisyen hekim sayısı Number of general practitioners... 907 Merkezde çalışan toplam hekim sayısı Total number of physicians working in the center... 1548 Merkezde çalışan toplam hemşire sayısı Total number of nurses working in the center... 4418 Merkezdeki HD cihaz sayısı Number of HD machines in the center... 12270 PD merkezleri PD centers Sorumlu nefroloji uzmanı hekim sayısı Number of nephrologists... 115 Toplam hemşire sayısı Total number of nurses... 149 PD cihaz sayısı Number of PD machines in the center... 163 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 1

TÜRKİYE DE RENAL REPLASMAN TEDAVİSİ (RRT): GENEL BİLGİLER RENAL REPLACEMENT THERAPY (RRT) IN TURKEY: GENERAL CONSIDERATIONS İnsidans ve Prevalans Incidence and Prevalence Genel İnsidans General Incidence TABLO 1. 2010 yılı içinde ilk kez RRT ne başlanan hastalardan 90 günden daha uzun süre izlenenlerin (çocuk hastalar dahil) uygulanan RRT tipine göre dağılımı. TABLE 1. Distribution of incident RRT patients followed for longer than 90 days, according to RRT type (including pediatric patients), in 2010. Merkez sayısı Number of centers Erişkin Adult Çocuk Pediatric HD 670 22 11917 87.3 PD 87 35 1241 9.1 Tx 37 19 490* 3.6 Toplam Total 794 76 13648 100.0 *Preemptif Tx Preemptive Tx T.C. Sağlık Bakanlığı verilerine göre düzeltilmiş rakamlar Numbers adjusted based on Turkish Republic Ministry of Health data. HD 14286 86.8 PD 1559 9.5 Tx 601* 3.7 Toplam Total 16446 100.0 *Preemptif Tx Preemptive Tx Genel Prevalans General Prevalence TABLO 2. 31 Aralık 2010 itibarıyla kronik HD/PD programında izlenmekte olan veya fonksiyone greftle izlenmekte olan tüm hastaların (çocuk hastalar dahil) RRT tipine göre dağılımı. TABLE 2. Distribution of chronic HD/PD patients or patients followed with functioning graft (including pediatric patients), according to RRT type, as of the end of 2010. Merkez sayısı Number of centers Erişkin Adult Çocuk Pediatric HD 670 22 41296 79.2 PD 87 35 4393 8.4 Tx 37 19 6422 12.3 Toplam Total 794 76 52111 100.0 T.C. Sağlık Bakanlığı verilerine göre düzeltilmiş rakamlar Numbers adjusted based on Turkish Republic Ministry of Health data. HD 49505 78.7 PD 5519 8.8 Tx 7879 12.5 Toplam Total 62903 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 3

Değerlendirme Discussion 2010 yılında Türkiye de renal replasman tedavisi gerektiren son dönem kronik böbrek yetmezliği nokta prevalansı milyon nüfus başına 853 olarak saptanmıştır (bu sayıya çocuk hastalar dahildir). 2010 yılında Türkiye de RRT insidansı 264 olarak hesaplanmıştır (bu sayıya çocuk hastalar dahildir) (yeni transplant yapılan vakalarda yalnızca preemptif olanlar hesaba dahil edilmiştir). For the year 2010, the point prevalence of end stage renal disease needing renal replacement therapy is found as 853 in Turkey (including pediatric patients). For the year 2010, the incidence of renal replacement therapy is found as 264 in Turkey (including pediatric patients) (from new transplanted cases only the preemptive ones are included). 4 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

HEMODİYALİZ HEMODIALYSIS Hemodiyaliz İnsidansı Incidence of Hemodialysis TABLO 1. 2010 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanan ve kronik HD programına alınan hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 1. Age and gender distribution of incident chronic HD patients, in 2010. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 84 0.7 59 0.5 143 1.2 20 44 1298 10.5 930 7.5 2228 18.0 45 64 2847 22.9 2213 17.8 5060 40.8 65 74 1768 14.2 1514 12.2 3282 26.5 75+ 903 7.3 792 6.4 1695 13.7 Toplam Total 6900 55.6 5508 44.4 12408 100.0 TABLO 2. 2010 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanıp kronik HD programına alınan ve 90 günden uzun süre izlenen hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 2. Age and gender distribution of incident chronic HD patients followed for longer than 90 days, in 2010. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 67 0.7 50 0.5 117 1.2 20 44 1028 10.4 753 7.6 1781 18.0 45 64 2287 23.1 1794 18.1 4081 41.3 65 74 1442 14.6 1228 12.4 2670 27.0 75+ 637 6.4 605 6.1 1242 12.6 Toplam Total 5461 55.2 4430 44.8 9891 100.0 TABLO 3. 2010 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanıp kronik HD programına alınan diyabetik nefropatili hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 3. Age and gender distribution of incident chronic HD patients with diabetic nephropathy, in 2010. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 1 0.0 2 0.0 3 0.1 20 44 256 5.8 186 4.2 442 10.1 45 64 1172 26.7 934 21.3 2106 48.0 65 74 699 15.9 644 14.7 1343 30.6 75+ 248 5.6 250 5.7 498 11.3 Toplam diyabetik hasta sayısı Total number of diabetic patients 2376 54.1 2016 45.9 4392 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 5

TABLO 4. 2010 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanan ve kronik HD programına alınan hastaların altta yatan etyolojik nedenlere göre dağılımı. TABLE 4. Distribution of incident chronic HD patients according to etiology, in 2010. Tüm HD hastaları All HD patients 90 günden uzun süre izlenenler Followed for longer than 90 days Diabetes mellitus Diabetes mellitus 4100 32.7 3421 33.5 Tip 1 DM Type 1 DM 832 6.6 687 6.7 Tip 2 DM Type 2 DM 3268 26.1 2734 26.8 Hipertansiyon* Hypertension* 3258 26.0 2792 27.4 Glomerülonefrit Glomerulonephritis 836 6.7 684 6.7 Polikistik böbrek hastalıkları Polycystic kidney diseases 470 3.8 398 3.9 Piyelonefrit Pyelonephritis 295 2.4 254 2.5 Amiloidoz Amyloidosis 206 1.6 180 1.8 Renal vasküler hastalık Renal vascular disease 174 1.4 109 1.1 Diğer Other 1453 11.6 1105 10.8 Etyoloji bilinmiyor Unknown etiology 1584 12.7 1162 11.4 Kayıp (bilgi yok) Missing data 139 1.1 101 1.0 Toplam Total 12515 100.0 10207 100.0 * Hipertansiyonun tür olarak primer değil, kronik böbrek yetmezliğine bağlı oluşan sekonder hipertansiyon olduğuna dair kuvvetli şüpheler vardır. * There are strong suspects that hypertension mentioned here is not primary but secondary which has occured due to chronic renal failure. Hemodiyaliz Prevalansı Prevalence of Hemodialysis TABLO 5. 2010 yıl sonu itibarıyla kronik HD programında izlemde olan hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 5. Age and gender distribution of chronic HD patients, as of the end of 2010. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 212 0.5 164 0.4 376 1.0 20 44 4276 11.0 3209 8.2 7485 19.2 45 64 9538 24.5 7190 18.5 16728 42.9 65 74 5122 13.1 4490 11.5 9612 24.7 75+ 2497 6.4 2265 5.8 4762 12.2 Toplam Total 21645 55.6 17318 44.4 38963 100.0 6 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

TABLO 6. 2010 yıl sonu itibarıyla kronik HD programında izlemde olan hastaların etyolojik nedenlere göre dağılımı. TABLE 6. Distribution of chronic HD patients followed, according to etiology, as of the end of 2010. Diabetes mellitus Diabetes mellitus 11966 30.5 Tip 1 DM Type 1 DM 1744 4.4 Tip 2 DM Type 2 DM 10252 26.1 Hipertansiyon* Hypertension* 10681 27.2 Glomerülonefrit Glomerulonephritis 2939 7.5 Polikistik böbrek hastalıkları Polycystic kidney diseases 1930 4.9 Piyelonefrit Pyelonephritis 1236 3.2 Amiloidoz Amyloidosis 806 2.1 Renal vasküler hastalık Renal vascular disease 319 0.8 Diğer Other 3562 9.1 Etyoloji bilinmiyor Unknown etiology 5376 13.7 Kayıp (bilgi yok) Missing data 392 1.0 Toplam Total 39237 100.0 * Hipertansiyonun tür olarak primer değil, kronik böbrek yetmezliğine bağlı oluşan sekonder hipertansiyon olduğuna dair kuvvetli şüpheler vardır. * There are strong suspects that hypertension mentioned here is not primary but secondary which has occured due to chronic renal failure. Hemodiyaliz ve Ölümler Hemodialysis and Deaths TABLO 7. Kronik HD programında izlenmekte olan hastalardan 2010 yılında ölenlerin yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 8. Age and gender distribution of chronic HD patients died in 2010. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 6 0.1 5 0.1 11 0.3 20 44 130 3.2 77 1.9 207 5.0 45 64 674 16.4 451 11.0 1125 27.4 65 74 809 19.7 684 16.7 1493 36.4 75+ 699 17.0 567 13.8 1266 30.9 Toplam ölen hasta sayısı Total number of deaths 2318 56.5 1784 43.5 4102 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 7

TABLO 8. 2010 yılında ölen HD hastalarının ölüm nedenlerine göre dağılımı. TABLE 8. Distribution of patients died in 2010, according to the cause of death. Ölen hasta sayısı Number of death Tüm ölümlere oranı Rate among all deaths (%) Kardiyovasküler Cardiovascular 2150 53.0 Malignite Malignancy 509 12.6 Serebrovasküler aksidan Cerebrovascular accidents 397 9.8 İnfeksiyon Infection 315 7.8 Karaciğer yetmezliği Liver failure 68 1.7 GİS kanaması GIS bleeding 57 1.4 Akciğer embolisi Pulmonary emboli 51 1.3 Diyalize girmeyi reddetme Refusal of dialysis treatment 23 0.6 Diğer Other 484 11.9 Toplam Total 4054 100.0 TABLO 9. 2010 yılında kardiyovasküler nedenlerle ölen HD hastalarında ölüm nedenleri. TABLE 9. Causes of death in HD patients died due to cardiovascular events, in 2010. Kardiyovasküler nedenle ölen hasta sayısı Number of patients died due to a CV events Tüm KV nedenli ölümlere oranı Rate among all deaths due to CV events (%) Kalp yetersizliği Heart failure 813 38.5 İskemik kalp hastalığı Ischemic heart disease 725 34.4 Ani ölüm Sudden death 465 22.0 Diğer Other 107 5.1 Toplam Total 2110 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Prediyaliz Dönemi Predialysis Period of HD Patients TABLO 10. 2010 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının prediyaliz döneminde düzenli takip, nefrolog takibi ve eğitim alma durumlarına göre dağılımı. TABLE 10. Distribution of incident chronic HD patients according to training, regular follow-up and follow-up by nephrologist during predialysis period, in 2010. Düzenli takip yapılanlar Regular follow-up 5561 63.9 Düzenli takip yapılmayanlar No regular follow-up 3135 36.1 Nefrolog takibinde olanlar Follow-up by a nephrologist 4613 54.0 Nefrolog takibinde olmayanlar No follow-up by a nephrologist 3926 46.0 Eğitim alanlar Training 4836 58.1 Eğitim almayanlar No training 3491 41.9 8 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

TABLO 11. 2010 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının hemodiyalize başlangıç durumlarına göre dağılımı. TABLE 11. Distribution of incident chronic HD patients according to their initial approach of RRT, in 2010. Acil Urgent 2987 29.3 Programlı Scheduled 7193 70.7 Toplam Total 10210 100.0 TABLO 12. 2010 yılı içinde yeni kronik HD hastalarından hemodiyalize acil olarak başlanan hastaların başlangıç endikasyonlarına göre dağılımı. TABLE 12. Distribution of incident chronic HD patients who have urgently started hemodialysis, according to indications. Hipervolemi Akciğer ödemi Hypervolemia Pulmonary edema 1238 42.3 İnatçı bulantı, kusma, iştahsızlık Persistent nausea, vomiting, anorexia 519 17.7 Tedaviye yanıt vermeyen hipertansiyon Hypertension not responding to treatment 314 10.7 Hiperkalemi Hyperkalemia 285 9.7 Üremik ensefalopati Uremic encephalopathy 179 6.1 Kontrolsüz asidoz Uncontrolled acidosis 170 5.8 Perikardit Pericarditis 48 1.6 Üremiye bağlı kanama diyatezi Bleeding diathesis due to uremia 23 0.8 Diğer Other 150 5.1 Toplam Total 2926 100.0 TABLO 13. 2010 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının başlangıç sırasında eşlik eden / komorbid durumlara göre dağılımı. TABLE 13. Distribution of incident chronic HD patients according to concomitant / comorbid conditions, in 2010. Diabetes mellitus Diabetes mellitus 3068 34.8 İskemik kalp hastalığı Ischemic heart disease 1267 14.4 Konjestif kalp yetmezliği Congestive heart failure 911 10.3 Kronik akciğer hastalığı (KOAH vb) Chronic pulmonary disease (COPD, etc.) 676 7.7 Periferik damar hastalığı Peripheral vascular disease 597 6.8 Serebrovasküler hastalık Cerebrovascular disease 401 4.5 Malignite Malignancy 392 4.4 Kronik karaciğer hastalığı Chronic liver disease 197 2.2 Diğer Other 1312 14.9 Toplam hasta sayısı Total number of patients 8821 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 9

TABLO 14. 2010 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının hemodiyalize başlangıç sırasındaki laboratuvar bulgularına göre dağılımı. TABLE 14. Distribution of incident chronic HD patients according to the initial laboratory findings, in 2010. % % % % <4.0 4.0-5.9 6.0-9.9 >=10.0 mg/dl Toplam Total Serum kreatinin Serum creatinine 10.0 29.8 47.4 12.8 9421 <100 100-149 150-249 >=250 mg/dl Serum üre Serum urea 17.5 39.8 34.2 8.5 9568 <3.5 3.5-3.9 4.0-4.4 >=4.5 g/dl Serum albümin Serum albumin 31.3 41.4 22.1 5.2 9542 <8.0 8.0-9.9 10.0-11.9 >=12.0 g/l Hemoglobin Hemoglobin 16.7 36.6 35.7 11.0 9559 <3.5 3.5-5.4 5.5-7.4 >=7.5 mmol/l Serum potasyum Serum potassium 6.2 59.8 30.8 3.3 9464 <8.5 8.5-10 10.0-11.9 >=12.0 mg/dl Serum kalsiyum Serum calcium 34.4 55.4 9.4 0.8 9444 <3.5 3.5-5.4 5.5-7.4 >=7.5 mg/dl Serum fosfor Serum phosphorus 11.0 46.0 34.7 8.3 9422 10 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

Hemodiyaliz Hastalarında Diyaliz Uygulamaları Dialysis Application in Hemodialysis Patients TABLO 15. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının diyaliz sürelerine göre dağılımı. TABLE 15. Distribution of chronic HD patients according to dialysis duration, as of the end of 2010. 0-5 yıl years 20945 59.2 6-10 yıl years 9611 27.2 11-15 yıl years 3425 9.7 16-20 yıl years 1113 3.1 >20 yıl years 289 0.8 Toplam Total 35383 100.0 TABLO 16. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının HD e giriş sıklığına göre dağılımı TABLE 16. Distribution of chronic HD patients according to HD frequency, as of the end of 2010. Haftada 1 kez Once weekly 297 0.8 Haftada 2 kez Twice weekly 2776 7.6 Haftada 3 kez 3 times weekly 32919 90.7 > Haftada 3 kez veya noktürnal HD > 3 times weekly or nocturnal HD 296 0.8 Toplam Total 36288 100.0 TABLO 17. 2010 yılı içinde kronik HD hastalarının tüketilen diyalizer membran tipine göre dağılımı. TABLE 17. Distribution of chronic HD patients according to the dialyser type, in 2010. Kuprofan Cuprophane 6580 0.2 Semisentetik (Selüloz asetat, hemofan vs) Semisynthetic (Cellulose acetate, hemophan, etc.) 406 919 10.9 Sentetik (Polisülfon, PAN, PMMA vs) Synthetic (Polysulfone, PAM, PMMA, etc.) 2 289 587 61.4 High-flux High-flux 1 026 353 27.5 Toplam Total 3 729 439 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 11

TABLO 18. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının üre azalma oranı (URR) değerine göre dağılımı. TABLE 18. Distribution of chronic HD patients according to the urea reduction rate (URR), as of the end of 2010. 0.65 5434 15.5 >0.65 29591 84.5 Toplam Total 35025 100.0 TABLO 19. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının Kt/V değerlerine göre dağılımı. TABLE 19. Distribution of chronic HD patients according to Kt/V values, as of the end of 2010. 1.21 2682 9.5 1.21-1.40 8653 30.7 >1.40 16850 59.8 Toplam Total 28185 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Damara Erişim Yolu Route of Vascular Access in Hemodialysis Patients TABLO 20. 2010 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının HD başlangıcındaki damar erişim yoluna göre dağılımı. TABLE 20. Distribution of incident chronic HD patients according to route of vascular access. AV fistül (nativ) AV fistula (native) 5433 51.5 Geçici (tünelsiz) kateter Temporary (untunnelled) catheter 3513 33.3 Kalıcı (tünelli) kateter Permanent (tunnelled) catheter 1464 13.9 AV greft (protez) AV graft (prothesis) 135 1.3 Toplam Total 10545 100.0 TABLO 21. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının halen kullanılmakta olan damar erişim yoluna göre dağılımı. TABLE 21. Distribution of chronic HD patients according to route of vascular access still being used, as of the end of 2010. AV fistül (nativ) AV fistula (native) 30443 84.4 Kalıcı (tünelli) kateter Permanent (tunnelled) catheter 3571 9.9 Geçici (tünelsiz) kateter Temporary (untunnelled) catheter 1057 2.9 AV greft (protez) AV graft (prothesis) 1009 2.8 Toplam Total 36080 100.0 12 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

TABLO 22. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarından kateterle hemodiyalize girenlerin kateterle hemodiyalize girme nedenine göre dağılımı. TABLE 22. Distribution of chronic HD patients according to the cause of entering HD with catheter, as of the end of 2010. Diyalize kateterle başlayıp devam edenler Started with catheter and continue 1540 44.0 AV fistülü veya AV greftinde sorun nedeniyle katetere geçilenler 1961 56.0 Switched to catheter due to problem in AV graft or AV fistula Toplam Total 3501 100.0 TABLO 23. 2010 yılı içinde geçici (tünelsiz) kateter yerleştirilen kronik HD hastalarının kateter yerleştirme yerine göre dağılımı. TABLE 23. Distribution of chronic HD patients with catheter according to the place of the catheter, as of the end of 2010. İnternal juguler ven Internal jugular vein 2303 53.0 Subklavyan ven Subclavian vein 729 16.8 Femoral ven Femoral verin 726 16.7 Eksternal juguler ven External jugular vein 585 13.5 İnferior vena kava (translomber kateter) Inferior vena cava (translumbar catheter) 4 0.1 Toplam Total 4347 100.0 TABLO 24. Venöz kateterleri takan hekimlerin branşlara göre dağılımı. TABLE 24. Distribution of physicians placing the catheters, according to their speciality. n (merkez center) Kalp-damar cerrahı Cardiovascular surgeon 262 69.9 Anestezi uzmanı Anesthesiologist 152 40.5 Nefrolog Nephrologist 90 24,0 Girişimsel radyolog Interventional radiologist 72 19.2 Genel cerrah General surgeon 50 13.3 Sertifikalı pratisyen Certificated practitioner 20 5.3 Sertifikalı dahiliye uzmanı Certificated internist 17 4.5 % Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 13

TABLO 25. 2010 yılı içinde izlenen kronik HD hastalarının santral venöz kateterizasyondan sonra gelişen komplikasyonlara göre dağılımı. TABLE 25. Distribution of chronic HD patients according to the complications developed after central venous catheterization, in 2010. Erken komplikasyonlar Early complications Arter ponksiyonu Artery punction 131 0.4 Pnömotoraks Pneumothorax 32 0.1 Hemotoraks Hemothorax 16 0.1 Hava embolisi Air embolism 0 0.0 Ven veya atrium perforasyonu Vein or atrium perforation 6 0.0 Perikard tamponadı Pericarditis tamponade 2 0.0 Ciddi aritmi Serious arrythmia 12 0.0 Toplam komplikasyon sayısı Total number of complications 199 0.6 Geç komplikasyonlar Late complications Lokalize çıkış yeri infeksiyonu Localised exit site infection 919 2.9 Tromboz Thrombosis 687 2.1 Tünel infeksiyonu Tunnel infection 333 1,0 Sistemik infeksiyon (Sepsis, infektif endokardit) Systemic infection (Sepsis, infective endocarditis) 246 0.8 Vasküler darlık Vascular stenosis 247 0.8 Arteriyovenöz fistül Arteriovenous fistula 50 0.2 Toplam komplikasyon sayısı Total number of complications 2408 6.9 TABLO 26. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının uygulanan antikoagülasyon (heparinizasyon) yöntemlerine göre dağılımı. TABLE 26. Distribution of chronic HD patients according to anticoagulation (heparinization) methods, as of the end of 2010. Standart heparinizasyon Standard heparinization 28529 79.2 Düşük mol ağırlıklı heparinizasyon Low mol weight heparinization 6959 19.3 Regional heparinizasyon Regional heparinization 51 0.1 Diğer Other 462 1.3 Toplam Total 36001 100.0 14 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

Hemodiyaliz Hastalarında Hipertansiyon Hypertension in Hemodialysis Patients TABLO 27. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının diyaliz seansı öncesi hipertansiyon durumuna göre dağılımı. TABLE 27. Distribution of chronic HD patients according to hypertension level before the dialysis session, as of the end of 2010. İlaç YOK, KB < 140/90 mmhg Untreated, BP < 140/90 mmhg 19434 57.5 İlaç VAR, KB < 140/90 mmhg Treated BP < 140/90 mmhg 7663 22.7 İlaç YOK, KB 140/90 mmhg Untreated, BP 140/90 mmhg 2933 8.7 İlaç VAR, KB 140/90 mmhg Treated BP 140/90 mmhg 3780 11.2 Toplam Total 33810 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Serum Albümin Düzeyi Serum Albumin Level in Hemodialysis Patients TABLO 28. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının serum albümin düzeyine (son 3 ayın ortalaması) göre dağılımı. TABLE 28. Distribution of chronic HD patients according to serum albumin level (mean value of last 3 months), as of the end of 2010. <3.5 g/dl 4009 11.7 3.5-4 g/dl 16492 48.1 >4 g/dl 13770 40.2 Toplam Total 34271 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında ESA (EPO) ve Anemi ESA (EPO) and Anemia in Hemodialysis Patients 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının ortalama hemoglobin düzeyi (son 3 ayın ortalaması. Distribution of chronic HD patients according to hemoglobin level (mean value of last 3 months), as of the end of 2010...10.97 gr/dl TABLO 29. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının ESA tedavisine göre dağılımı. TABLE 29. Distribution of chronic HD patients according to ESA therapy, as of the end of 2010. Daha önce ESA kullanmış, ancak halen kullanmıyor Have recieved before, but not using currently 8865 26.5 Halen ESA kullanıyor Using currently 21003 62.7 Hiç ESA kullanmamış Never used ESA 3627 10.8 Toplam Total 33495 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 15

TABLO 30. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının ESA tedavisi, hedefe ulaşım (Hb>11 g/dl, Htc >%33) ve ESA ya direnç.* TABLE 30. ESA treatment, reaching the target and ESA resistance* in chronic HD patients (Hb>11 g/dl, Htc >%33), as of the end of 2010. Hiç ESA verilmeksizin hedefte At target without ESA 5654 45.5 ESA ile hedefte At target with ESA 15364 74.0 ESA ya direnç ESA resistance 3236 15.6 * Son 3 ayda 150 U/kg/hafta veya 0.75 mcgkg/hafta SC ESA uygulanmasına karşın Htc düzeyi <%30. * Htc level <30% despite application of 150 U/kg/week or 75mcgkg/week SC ESA in the last 3 months. TABLO 31. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında demir preparatı kullanımı. TABLE 31. Distribution of chronic HD patients according to iron therapy use, as of the end of 2010. n Demir kullananlara oranı Rate among patients recieving iron therapy (%) Oral Oral 313 1.0 Parenteral Parenteral 19271 58.6 Kullanmayan Not using 13289 40.4 Toplam demir kullanan hasta sayısı Total number of patients recieving iron treatment 32873 100.0 TABLO 32. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının parenteral demir preparatı kullanımına göre dağılımı. TABLE 32. Distribution of chronic HD patients according to parenteral iron therapy use, as of the end of 2010. n Parenteral demir kullananlara oranı Rate among the patients using parenteral iron (%) Demir sükroz (Venofer) Iron sucrose 16728 88.1 Demir dekstran (Cosmofer) Iron dextran 2265 11.9 Toplam Total 18993 100.0 16 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

Hemodiyaliz Hastalarında Kalsiyum Fosfor Metabolizması Calcium and Phosphorus Metabolism in Hemodialysis Patients TABLO 33. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında son 3 ayda en uzun süreli kullanılan fosfor bağlayıcı ilaç. TABLE 33. The most long lasting phosphorus binding agents in the last 3 months among chronic HD patients, as of the end of 2010. Kalsiyum asetat Calcium acetate 18096 54.2 Sevelamer Sevelamer 5557 16.6 Kalsiyum karbonat Calcium carbonate 4120 12.3 Aluminyum hidroksit Aluminium hydroxide 470 1.4 Diğer Other 235 0.7 Kullanmayan Not using 4912 14.7 Toplam Total 33390 100.0 TABLO 34. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında sekonder hiperparatiroidi tedavisinde kullanılan ilaçlar. TABLE 34. Seconder hyperparathyroid drug use among chronic HD patients, as of the end of 2010. n D vitamini / kalsimimetik kullananlara oranı Rate among the patients using vitamin D / calcimimetics (% Tüm hastalara oranı Rate among all patients (%) Oral D vitamini Oral vitamin D 1400 9.1 4.2 IV D vitamini IV vitamin D 10809 70.5 32.6 D vitamini analogu Vitamin D analog 2418 15.7 7.3 Kalsimimetik Calcimimetics 698 4.5 2.1 Toplam tedavi kullanan Total use 15326 100.0 46.3 Toplam hasta sayısı Total number of patients 33133 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Hepatit Hepatitis in Hemodialysis Patients TABLO 35. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında hepatit serolojisi. TABLE 35. Hepatitis serology in chronic HD patients, as of the end of 2010. HbsAg (+) 1323 3.9 Anti-HCV (+) 2858 8.5 Hem HbsAg (+), hem Anti-HCV (+) 300 0.9 HbsAg (+) and Anti-HCV (+) Hem HbsAg (-), hem Anti-HCV (-) 29115 86.7 HbsAg (-) and Anti-HCV (-) HBV-DNA (+) 690 2.1 HCV-RNA (+) 188 0.6 Toplam Total 34474 100.0 Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 17

Hemodiyaliz, ülkemizde en sık uygulanan RRT yöntemidir. Son dönem böbrek yetmezliği etyolojisinde diabetes mellitus en sık rastlanan nedendir. Sıklığı geçen yılla benzer bulunmuştur. Etyolojide yüksek oranda bulunan hipertansiyonun primer mi, yoksa tespit edilmemiş başka bir sonuca göre gelişen renal yetersizliğe bağlı sekonder hipertansiyon mu olduğu tartışmalıdır. Haftalık hemodiyaliz seansı sayısı hastaların %90.7 sinde üç, %7.6 sında iki, %0.8 inde bir seansdır. Bu oranlar geçen yıla benzer seviyededir. 2010 yılında düzenli HD tedavisine yeni başlayan hastalarda damara ulaşım yolu olarak %33.3 hastada tünelsiz (geçici), %13.9 hastada tünelli (kalıcı) kateterizasyon, %51.5 hastada ise AV fistül kullanılmıştır. Hastaların büyük kısmında hemodiyaliz başlangıcından itibaren AV fistül kullanılması olumlu bir durumdur. Ayrıca geçen yıl saptanmış olan AV fistül kullanım sıklığında olan azalmanın durmuş olması olumludur.2010 yıl sonu itibariyle izlemde olan düzenli HD hastalarında ise en sık kullanılan damara erişim yolu AV fistüldür (%84.4). Takipte olan hastalarda kateter (tünelli ve tünelsiz) kullanım oranı %13.8 dir. Takipdeki hastalarda yüksek oranda AV fistül kullanımı ülkemizdeki hemodiyaliz tedavisi açısından olumlu ve istenilen bir bulgudur. Ancak yıllar içinde az da olsa kateter kullanım oranında artış varlığı dikkat çekmektedir. Bu, damar erişim yolu problemli olan diyabetik hastaların artışına bağlı olabilir. 2010 yıl sonu itibariyle izlemde olan düzenli HD hastalarını79.2 sinde standart heparinizasyon, %19.3 ünde düşük molekül ağırlıklı heparinizasyon, %0.1 inde regional heparinizasyon uygulanmıştır. Ülkemizde diyaliz hastalarında uygulanan antikoagülasyon tedavisinde düşük molekül ağırlıklı heparin kullanımı oranı hem Avrupa, hem de Amerika dan yüksektir. Standart heparinizasyon düşük molekül ağırlıklı heparinizasyona göre ekonomik açıdan daha avantajlı olduğu unutulmamalıdır. HD hastalarında hipertansiyon oranı %42.6 bulunmuştur. Bu hastaların yaklaşık yarısında kan basıncı kontrol altında değildir. Beslenmenin güvenilir göstergelerinden biri olan serum albümin düzeyi hemodiyaliz hastalarını88.4 ünde 3.5 g/dl nin üzerindedir. Hemodiyaliz hasta popülasyonumuzda ESA kullanım oranı %62.7 dir ve geçen yıla göre (%62.4) çok farklı değildir. ESA direnci %11.3 olarak saptanmıştır. Hastaların ortalama Hb değerleri 10.9 gr/dl olup genel olarak HD hastalarında anemi tedavisinin Değerlendirme Discussion Hemodialysis is the most commonly used RRT method in Turkey. Diabetes mellitus is the most common seen etiology of end stage renal disease and its frequency is similar to previous years. The relationship of hypertension, which is noted to be highly prevalent, with end-stage renal failure is to be discussed with regards to the cause-and-effect sequence of hypertension and renal failure. The number of hemodialysis session per week is three times for 90.7% of the patients while it is twice for 7.6% and once for 0.8% of them. These figures are similar to last year. Route of vascular access in HD patients newly started routine HD treatment in the year 2010 are untunnelled (temporary) catheterization by 33.3%, tunnelled (permanent) catheterization by 13.9% and AV fistula by 51.5%. AV fistula use in most of the patients from the beginning of hemodialysis is a desired development. Beside this, the decrease observed in the use of AV fistula is stopped and this paints a promising picture. Main IV route in routine HD patients as of the end of 2010 is AV fistula by 84.4%. Catheter use rate (tunnelled or untunnelled) in patients under follow-up is found as 13.8%. High rate of AV fistula use in patients under follow-up is a positive and desired figure by means of hemodialysis treatment in our country. The increase in catheter use may depend to the increase in the number of patients with vascular access problem. Standard heparinization is performed in 79.2% of the patients who are under follow-up as of the end of 2010, while the rate of low molecular weight heparin anticoagulation is 19.3% and the rate of regional heparinization is 0.1%. The rate of using low molecular weight heparin for anticoagulation is higher than the rates in Europe and USA. Compared to low molecular heparinization, standart heparinization is reasonably economical. The rate of hypertension among HD patients is found as 42.6%. Blood pressure is not under control in half of these patients Serum albumin level, which is a reliable indicator of nutrition, is over 3.5 g/dl in 88.4% of HD patients. There is no significant increase in the rate of ESA usage (62.7%) when compared to last year (62.4%). Generally we can say that anemia treatment have being performed as desired (mean Hb values of patients are 10.9 gr/dl). With a rate of 54.2%, calcium acetate is the most common phosphate binding agent in routine HD patients. The rate of aluminium hydroxide usage is 1.4%. Aluminium hydroxide is a very important phosphorus 18 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2010

uygun şekilde yapıldığı söylenebilir. Düzenli HD tedavisi gören hastalarda fosfat bağlayıcı seçiminde kalsiyum asetat ilk sırada (%54.2) yer almıştır. Aluminyum hidroksit ise %1.4 oranında kullanılmaktadır. Fosforun özellikle 7 mg/dl nin üzerinde olduğu vakalarda kullanılması önerilen alüminyum hidroksit önemli bir fosfat bağlayıcıdır Alüminyum hidroksit ile diğer kalsiyum içermeyen fosfor bağlayıcılar arasındaki ekonomik fark azımsanmayacak derecede büyüktür. Yeni hemodiyaliz hastalarını29.3 ünde hemodiyalize acil şartlarda başlanmaktadır. Bu oran geçen yıla göre düşmüştür. Böbrek hastalıklarının erken teşhisi, nefroloğa erken yönlendirme, hasta eğitimi gibi faktörlerle bu oran daha da düşürülebilir. Yeni hemodiyaliz hastalarının yaklaşık %60 ında hemodiyalize başlama sırasında kreatinin 6 mg/dl veya üstündedir. Bu MDRD formülüne göre 50 yaşındaki beyaz ırktan bir erkek için yaklaşık 11ml/dk/1.73m 2 lik bir GFR değerine tekabül etmektedir. Yeni hemodiyaliz hastalarında damar erişim yolu olarak subklavian ven hale16.8 oranında kullanılmaktadır. Uzun dönemde yol açacağı damar erişim yolu problemleri nedeniyle, kronik hemodiyaliz hastalarında subklavian kateterizasyon tercih edilmemelidir. Venöz kateterizasyon sıklıkla kalp damar cerrahları ve anestezi uzmanları tarafından yapılmaktadır. Burada nefrologların rolünün artırılıması uygun katerterizasyon yolunun seçimi için yararlı olabilir. Hemodiyaliz hastalarındaki en sık rastlanan ölüm nedeni kardiyovasküler hastalıklardır (%53.0). Bu durum kardiyovasküler ve renal patolojiler arasındaki ilişkinin bir sonucu olarak kabul edilebilir. Bunu malignite, serebrovasküler hastalık,ve infeksiyonlar izlemektedir. binding agent in especially the cases with phosphorus higher than 7 mg/dl. The cost of aluminium hydroxide is significantly less than other non-calcium containing phosphate binding agents. In 29.3% of patients hemodialysis has been started urgently. This figure is decreased compared to last year. Early diagnosis of the renal diseases, referring patients to a nephrologist in an early phase and patient training may lead to more decrease in this rate. Creatinine level is 6 mg/dl in approximately 60% of the incident HD patients. According to MDRD formula this number corresponds to approximately 11 ml/min/1.73 m 2 GFR for a 50 years old white male. Subclavian ven is still being used with a rate of 16.8%, in incident HD patients. Subclavian catheterization can cause to various vascular access problems in long term, therefore subclavian catheterization shouldn t be preferred in chronic HD patients. Venous catheterization are mostly performed by cardiovascular surgeons and anesthesiologists. Increasing the role of nephrologists may be helpful in choosing the appropriate catheterization route. With a rate of 53.0%, cardiovascular diseases are the most common death causes in HD patients. This finding might be considered as a result of close relationship between cardiovascular and renal pathologies. Cerebrovascular diseases, malignancies and infections are the following causes. Türkiye 2010 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 19