TÜRK YE DE NEFROLOJ - D YAL Z ve TRANSPLANTASYON

TÜRK NEFROLOJ DERNE YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY TÜRK YE DE NEFROLOJ - D YAL Z ve TRANSPLANTASYON REGISTRY OF THE NEPHROLOGY, DIALYSIS AND TRANSPLANTATION IN TURKEY REGISTRY 2011 Yay na Haz rlayanlar Editors Gültekin SÜLEYMANLAR Baflkan Chairman Mehmet R za ALTIPARMAK Genel Koordinatör General Coordinator Nurhan SEYAH Üye Member Sinan TRABULUS Üye Member stanbul - 2012 ISBN 978-605 - 62465-0 - 0 22. YIL 22 th YEAR

TÜRK NEFROLOJ DERNE YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY TÜRK YE DE NEFROLOJ - D YAL Z ve TRANSPLANTASYON REGISTRY OF THE NEPHROLOGY, DIALYSIS AND TRANSPLANTATION IN TURKEY REGISTRY 2011 Yay na Haz rlayanlar Editors Gültekin SÜLEYMANLAR Baflkan Chairman Mehmet R za ALTIPARMAK Genel Koordinatör General Coordinator Nurhan SEYAH Üye Member Sinan TRABULUS Üye Member stanbul - 2012 ISBN 978-605 - 62465-0 - 0

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI PUBLISHED BY THE TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY Önemli Not Important Note Bu kitabın bütün hakları Türk Nefroloji Derneği ne aittir. Makale ve bulgular kaynak gösterilmeden yeniden yayınlanamaz. All copyrights are reserved for Turkish Society of Nephrology. Articles and figures can not be published without reference. Dizgi ve Tasarım Contents and Design: Yorum Danışmanlık Baskı Printing: Pasifik Reklam ve Tanıtım Hizmetleri / Armoni Nüans Görsel Sanatlar Baskı Tarihi Printing date: Kasım November 2012 ii National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

ÖNSÖZ INTRODUCTION Türk Nefroloji Derneği (TND) Ulusal Kayıt ve İstatistik (Registry) faaliyeti 1990 yılında, Prof. Dr. Ekrem Erek tarafından başlatılmıştır. Ekrem hocamız, 2009 yılına kadar TND Kayıt ve İstatistik (Registry) Kurulu Başkanlığını yürütmüştür. 1992 yılında Kurula üye olarak seçilen Prof. Dr. Kamil Serdengeçti 2012 yıllına kadar aktif görev yapmıştır. 1996-2009 yılları arasında Genel Koordinatörlük, 2009-2012 arasında ise Başkanlık görevlerini yürütmüştür. Ulusal Kayıt ve İstatistik (Registry) faaliyetlerinin bugünkü kurumsal kimliğe kavuşmasında Kamil hocamızın 20 yıllık özverili çalışmalarının büyük katkısı olmuştur. Bu çabaları için değerli hocalarıma şükranlarımı sunarım. Benim Kurula üyeliğim ise 1995 yılında başlamıştır. 2009-2012 yılları arasında Genel Koordinatörü olarak çalıştım. 2012 de ise Kurul Başkanlığı görevini yüklenmiş bulunuyorum. 2001 yılına değin İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi ve Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde lokal teknik, iletişim ve sekreterya olanaklarıyla yürütülen veri toplama ve istatistik çalışmaları faaliyetleri 2001 yılından itibaren Registry Kurulunun sürekli ve yakın gözetim/denetiminde Omega ve Yorum Danışmanlık firmalarından profesyonel hizmet alımı ile sürdürülmüştür. Geçen 22 yıl içerisinde TND Merkez Temelli Ulusal Böbrek Kayıt Sisteminin ve yıllık kitapçık yayınlarının, hızla artan merkez ve hasta sayılarına rağmen, kesintisiz olarak düzenli ve sürekli biçimde sürdürülmesinde, TND Kayıt ve İstatistik (Registry) Kurulunun büyük çabaları yanı sıra TND yönetimlerinin konuya pozitif yaklaşımları ve kümülatif verilerini derneğimizle paylaşan merkezlerin destekleri önemli rol oynamıştır. Bu ahenkli ve uzun soluklu işbirliği başarının temelini oluşturmuştur. 1990-2007 yılları arasında merkez temelli olarak basılı materyal ile klasik veri toplama süreci yerine, 2007 yılında elektronik ortamda veri toplanması uygulamasına geçilmiştir. 2007 ve 2008 de TND, ERA-EDTA Registry since yürütülen NEPHROQUEST çalışmalarına aktif olarak katılmıştır. İki yıllık ortak çalışma sonucu temel ve genişletilmiş veri setleri oluşturulmuştur. 2008 yılından beri Avrupa daki RRT merkezlerinde kullanılan veri setleri, merkez temelli olarak ülkemizde de uygulamaya sokulmuştur. 1995-2005 yılları arasında renal replasman tedavisi (RRT) gören 30.000 e yakın hastanın 10 yıllık birebir hasta temelli longitudinal verisinin basılı materyalle toplandığı dönemden sonra, hasta temelli veri toplama süreci için elektronik alt yapı tamamlanmıştır. Ancak, günümüzde toplam sayısı 60.000 e ulaşan RRT hastalarından teknik, idari ve ekonomik zorluklar nedeniyle elektronik ortamda bire bir hasta temelli longitidünal veri toplama işlemi hayata geçirilememiştir. Son dönemde Sağlık Bakanlığı nın idari ve tıbbi denetim amacıyla RRT altındaki olgulara ait verileri hasta temelli olarak toplamaya başlaması, emek yoğun bir iş olan veri girişinin herhangi bir yasal zorunluluk olmaksızın tamamen gönüllülük esasına göre yürütüldüğü TND Registry çalışmalarına katılımı olumsuz yönde etkilemiş ve anketlerin geri dönüş oranlarında azalma olmuştur. Derneğimiz çatısı altında yürütülen Ulusal Böbrek Kayıt Sistemi faaliyetleri 20 yılı aşkın bir süredir RRT gerektiren son dönem böbrek hastalığının sıklığı, hastaların demografik, epidemiyolojik ve klinik özellikleri ve tedavi yöntemlerinde yaşanan değişimlerin belirlenmesinde çok değerli bir bilgi hazinesi olup, sektörün kullandığı temel veri kaynağı konumundadır. Üstelik, RRT ne ilişkin verilerimiz yaklaşık 10 yıldır USRDS ve ERA-EDTA Registry raporlarında da yer almaktadır. Bu durum, ülkemizdeki RRT sonuçlarının ABD ve Avrupa ülkelerindeki sonuçlarla sağlıklı bir zeminde karşılaştırılmasına olanak sağlamıştır. Kayıt ve İstatistik (Registry) Kurulunun 20 yılı aşkın süredir yürüttüğü faaliyetlerin TND nin, hem ulusal hem de uluslararası ölçekte marka değeri olan bir Dernek haline gelmesine önemli katkısı olmuştur. Yazımı bitirirken, TND Ulusal Registry sinin Kurucusu Ekrem Erek hocama ve Kurumsal kimliğe ulaşmasındaki büyük katkıları dolayısıyla Kamil Serdengeçti hocama TND adına bir kez daha şükranlarımı sunarım. Uzun süredir Ulusal Böbrek Kayıt Sistemi mutfağında birlikte çalıştığımız değerli arkadaşlarım Mehmet Rıza Altıparmak, Nurhan Seyahi, Aykut Sifil ile Kurula yeni katılan İsmail Koçyiğit e ve Sinan Trablus a, Ulusal Kayıt Sistemi çalışmalarına verdikleri koşulsuz destekleri için TND Yönetim Kurulu üyelerimize, Kayıt Sisteminin teknik çalışmalarını yürüten Oktay Özdemir ve Murat Kirtiş ile Registry çalışmalarına sekreteryal bazda katkıda bulunan bütün arkadaşlarıma çok teşekkür eder, saygılar sunarım. Saygılarımla Turkish Society of Nephrology (TSN) National Registry was initiated in 1990 by Prof. Dr. Ekrem Erek. He held the presidency of Registry Committee till 2009. Prof. Dr. Kamil Serdengeçti, who was chosen to the committee in 1992, actively participated in the Registry till year 2012. Between the years 1996-2009 and 2009-2012 he enrolled as General Coordinator and Chairman of the Committee, respectively. With a devoted work of 20 years he has provided major contribution in todays corporate identity of National Registry. I once again do thank to him for his efforts. I was chosen to the Committee in 1995 and enrolled as General Coordinator between the years 2009-2012, and now in 2012 I am chosen as the chairman of the Committee. The Registry activities, which were done within the boundaries of the Cerrahpasa Faculty of Medicine using the Faculty's technical, secretarial and communications facilities, have been conducted professionally by the firms "Omega" and "Yorum Danışmanlık" under the close supervision/monitoring of the Registry Committee, since the year 2001. In the past 22 years, despite the increasing number of centres and patients, the positive approaches of TSN administration and contribution of dialysis centres by means of cumulative data played a significant role in uninterrupted continuation of the Centre Based National Registry and yearly publication of booklets, beside the efforts of Registry Committee. This harmonious and long-running collaboration has formed the basis of the success. In the year 2007 centre based data collection was started to be performed online instead of hard copy forms which were used between the years 1990-2007. In 2007 and 2008 TSN actively participated in NEPHROQUEST studies which were conducted by ERA-EDTA. Base and extended data sets have been formed as a result of two years cooperation. Data sets which were used at European RRT centres have been used in Turkey as well, since 2008. The questionnaire and all other relevant preparations have been completed for the online collection of the Patient Based National Registry data following the 10 year individual data collection (via hard copy forms) of nearly 30.000 RRT patients between the years 1995-2005. However, individual patient based online data collection of RRT patients, whose number has reached to 60.000 today, could not be actualised due to technical, administrative and economical difficulties. With the purpose of administrative and medical audit Ministry of Health has started to collect patient based data and the Registry activities, which are being conducted without any legal obligation and solely with voluntariness, were affected negatively and response rate has been decreased. National Registry activities under the roof of TSN have been provided valuable information by means of determining the frequency, demographic, epidemiologic and clinical data, and changes in treatment methods, for more than 20 years, and have become the basic data source of the sector. Additionally, our RRT data have been taken place in the registry reports of USRDS and ERA-EDTA for about 10 years and this provide to compare our results with USA and European countries. The activities that are being conducted for more than 20 years have a very important role in TSN s being a society with a brand value in both national and international scale. While finishing my words, I once more submit special thanks to Prof. Dr. Ekrem Erek the founder of TSN National Registry and to Prof. Dr. Kamil Serdengeçti who has contribution in providing corporate identity, on behalf of TSN. I also thank to my dear friends Prof. Dr. Mehmet Rıza Altıparmak, Assoc. Prof. Nurhan Seyahi, Prof. Dr. Aykut Sifil with whom I have worked together for a long time in the kitchen of Registry and to Dr. Sinan Trabulus and Assistant Prof. İsmail Koçyiğit who are new members of the registry committee, to our Executive Board members for their unconditioned support, to Prof. Dr. Oktay Özdemir and to Murat Kirtiş who have conducted technical procedures and to all my friends who have contributed in secretarial work of the registry. Yours respectfully Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar Türk Nefroloji Derneği (TND) Ulusal Kayıt ve İstatistik (Registry) Kurulu adına on behalf of Turkish Society of Nephrology Registry Committee Kasım November 2012 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu iii

Başkan: Chairman TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY KURULU TURKISH SOCIETY OF NEPHROLOGY REGISTRY COMMITTEE Registry Kurulu Üyeleri: Members of the Registry Committee: Prof. Dr. Gültekin SÜLEYMANLAR Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Türk Nefroloji Derneği Başkanı President of the Turkish Society of Nephrology Prof. Dr. Mehmet Rıza ALTIPARMAK İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Doç. Dr. Nurhan SEYAHİ İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Prof. Dr. Aykut SİFİL Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. İsmail KOÇYİĞİT Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Uzm. Dr. Sinan TRABULUS İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ankara ve İç Anadolu Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Ankara and Mid-Turkey: Çetin TURGAN, Turgay ARINSOY, Kenan ATEŞ, Bülent ALTUN, Şükrü SİNDEL, Neval DUMAN, Siren SEZER, Ayla SAN, Ahmet Uğur YALÇIN, Cengiz UTAŞ, Süleyman TÜRK, Murat DURANAY, Bülent TOKGÖZ, Serap DEMİR İstanbul ve Trakya Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Istanbul and Thrace Region: Mehmet Şükrü SEVER, Aydın TÜRKMEN, Mehmet KOÇ, Ali Rıza ODABAŞ, Nurhan ÖZDEMİR, Nazım DENİZLİ, Abdülkadir ÜNSAL, Rümeyza KAZANCIOĞLU, Reha ERKOÇ, Sedat ÜSTÜNDAĞ Bursa ve Marmara Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Bursa and Marmara Region: Kamil DİLEK, Mustafa GÜLLÜLÜ, Mahmut Yavuz, Itır YEĞENAĞA, Nilay OKTAY, Betül KALENDER İzmir ve Ege Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Izmir and Aegean Region: Ali BAŞÇI, Sevgi MİR, Taner ÇAMSARI, Fehmi AKÇİÇEK, Cüneyt HOŞCOŞKUN, Adam USLU, Ali Çelik, Ercan OK, Mustafa CİRİT, Belda DURSUN Karadeniz Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Black Sea Region: Kuddusi CENGİZ, Nurol ARIK, Melda DİLEK, Şükrü ULUSOY Erzurum ve Doğu Anadolu Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Eastern Turkey: Hüseyin ÇELİKER, Hülya TAŞKAPAN, Ayhan Doğukan, Mustafa KELEŞ, Abdullah UYANIK Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Southeastern Turkey: Mehmet Emin YILMAZ, Ramazan DANIŞ, Veysi BAHADIR, Asım GÖYMEN Adana ve Çukurova Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Adana and Cukurova Region: Saime PAYDAŞ, İbrahim KARAYAYLALI, Neslihan SEYREK, Ahmet Alper KIYKIM Antalya ve Akdeniz Bölge Koordinatörleri Regional Coordinators for Antalya and Mediterranean Region: Gülşen YAKUPOĞLU, Fevzi ERSOY, Ayhan DİNÇKAN, Tuğrul SEZER, Ramazan ÇETİNKAYA, Hüseyin KOÇAK, Asuman YAVUZ Pediatrik Nefroloji Koordinatörü Coordinator for Pediatric Nephrology: Oğuz SÖYLEMEZOĞLU, Pediatrik Nefroloji Derneği Başkanı President of Pediatric Nephrology Society Veri Toplanmasında İletişim ve Yardım Communication and Assistance in Data Collection: Mübeccel AKYÜZ Veri Toplama Data Collection: Selvi YILDIRIM AVES Teknoloji AVES Technology Services Veritabanı ve Veri Giriş Programı Database Management and Software Development: AVES Teknoloji AVES Technology Services Bülent SARI, Ercüment SARI, Beyhan İSLAM, Veri Analizi ve Raporlama Data Analysis and Reporting: Yorum Danışmanlık Ltd. Yorum Consultancy Ltd. Sorumlu Analyzer: Oktay ÖZDEMİR, Sorumlu yardımcısı Assistant: Murat KİRTİŞ Tablolar, Grafikler ve İngilizce Çeviriler Tables, Graphics and Translation: Murat KİRTİŞ iv National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

İÇİNDEKİLER CONTENTS Sayfa Page 2011 Kayıt Sistemi 2011 Registry... 1 Türkiye de Renal Replasman Tedavisi: Genel Bilgiler Renal Replacement Therapy in Turkey: General Considerations... 3 Hemodiyaliz Hemodialysis... 5-19 Periton Diyalizi Peritoneal Dialysis... 20-27 Böbrek Transplantasyonu Kidney Transplantation... 28-35 Pediatrik Hemodiyaliz Pediatric Hemodialysis... 37-42 Pediatrik Periton Diyalizi Pediatric Peritoneal Dialysis... 43-49 Pediatrik Böbrek Transplantasyonu Pediatric Kidney Transplantation... 50-54 19 Yıllık Registry den Rakamlar Figures from Registry of 19 Years... 55-60 Diyaliz ve Transplantasyonda Türkiye den ve Dünya dan Genel Bilgiler General Information about Dialysis and Transplantation from Turkey and World... 61-70 Kayıt Sistemine Katılan Merkezler Centers Included in the Registry... 71-85 KISALTMALAR ABBREVIATIONS APD... Aletli periton diyalizi BTx... Böbrek transplantasyonu ESA (EPO)... Eritropoiezi stimule edici ajan HD... Hemodiyaliz HT... Hipertansiyon mnb... Milyon nüfus başına PD... Periton diyalizi RRT... Renal replasman tedavisi SAPD... Sürekli ayaktan periton diyalizi SDBY... Son dönem böbrek yetmezliği TND... Türk Nefroloji Derneği APD... Automatic peritoneal dialysis CAPD... Continuous ambulatory peritoneal dialysis CV... Cardiovascular ESA (EPO)... Erythropoiesis stimulating agent ESRD... End stage renal disease HD... Hemodialysis HT... Hypertension PD... Peritoneal dialysis pmp... Per million population RRT... Renal replacement therapy KTx... Kidney transplantation TSN... Turkish Society of Nephrology Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu v

2011 KAYIT SİSTEMİ 2011 REGISTRY Erişkin Adult Hedeflenen unite sayısı Number of targeted units Cevap veren unite sayısı Number of responding units Kısmi cevap veren unite sayısı Number of partially responding units Cevap verme oranı Response rate (%) HD 796 652 42 81.9% PD 91 80 2 87.9% TX 42 33 2 78.6% Çocuk Pediatric HD 22 21 0 95.5% PD 38 36 0 94.7% TX 20 18 0 90.0% Genel General 1009 840 46 83.3% HD merkezleri HD centers Sorumlu uzman hekim sayısı Number of specialist physicians... 627 Sorumlu pratisyen hekim sayısı Number of general practitioners... 852 Merkezde çalışan toplam hekim sayısı Total number of physicians working in the center... 1479 Merkezde çalışan toplam hemşire sayısı Total number of nurses working in the center... 4228 Merkezdeki HD cihaz sayısı Number of HD machines in the center... 12075 PD merkezleri PD centers Sorumlu nefroloji uzmanı hekim sayısı Number of nephrologists... 100 Toplam hemşire sayısı Total number of nurses... 133 PD cihaz sayısı Number of PD machines in the center... 161 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 1

TÜRKİYE DE RENAL REPLASMAN TEDAVİSİ (RRT): GENEL BİLGİLER RENAL REPLACEMENT THERAPY (RRT) IN TURKEY: GENERAL CONSIDERATIONS İnsidans ve Prevalans Incidence and Prevalence Genel İnsidans General Incidence TABLO 1. 2011 yılı içinde ilk kez RRT ne başlanan hastalardan 90 günden daha uzun süre izlenenlerin (çocuk hastalar dahil) uygulanan RRT tipine göre dağılımı. TABLE 1. Distribution of incident RRT patients followed for longer than 90 days, according to RRT type (including pediatric patients), in 2011. Merkez sayısı Number of centers Erişkin Adult Çocuk Pediatric HD 690 20 13768 87.7 PD 81 36 1069 6.8 Tx 35 18 854* 5.4 Toplam Total 806 74 15691 100.0 *Preemptif Tx Preemptive Tx T.C. Sağlık Bakanlığı verilerine göre düzeltilmiş rakamlar Numbers adjusted based on Turkish Republic Ministry of Health data. HD 15370 88.4 PD 1359 6.6 Tx 865* 4.9 Toplam Total 17594 100.0 *Preemptif Tx Preemptive Tx Genel Prevalans General Prevalence TABLO 2. 31 Aralık 2011 itibarıyla kronik HD/PD programında izlenmekte olan veya fonksiyone greftle izlenmekte olan tüm hastaların (çocuk hastalar dahil) RRT tipine göre dağılımı. TABLE 2. Distribution of chronic HD/PD patients or patients followed with functioning graft (including pediatric patients), according to RRT type, as of the end of 2011. Merkez sayısı Number of centers Erişkin Adult Çocuk Pediatric HD 690 20 44106 81.7 PD 81 36 3933 7.3 Tx 35 18 5934 11.0 Toplam Total 806 74 53973 100.0 T.C. Sağlık Bakanlığı verilerine göre düzeltilmiş rakamlar Numbers adjusted based on Turkish Republic Ministry of Health data. HD 49404 82.3 PD 5105 7.7 Tx 5934 9.9 Toplam Total 60443 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 3

Değerlendirme Discussion 2011 yılında Türkiye de renal replasman tedavisi gerektiren son dönem kronik böbrek yetmezliği nokta prevalansı milyon nüfus başına 809 olarak saptanmıştır (bu sayıya çocuk hastalar dahildir). 2011 yılında Türkiye de RRT insidansı 236 olarak hesaplanmıştır (bu sayıya çocuk hastalar dahildir) (yeni transplant yapılan vakalarda yalnızca preemptif olanlar hesaba dahil edilmiştir). For the year 2011, the point prevalence of end stage renal disease needing renal replacement therapy is found as 809 in Turkey (including pediatric patients). For the year 2011, the incidence of renal replacement therapy is found as 236 in Turkey (including pediatric patients) (from new transplanted cases only the preemptive ones are included). 4 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

HEMODİYALİZ HEMODIALYSIS Hemodiyaliz İnsidansı Incidence of Hemodialysis TABLO 1. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanan ve kronik HD programına alınan hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 1. Age and gender distribution of incident chronic HD patients, in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 79 0.7 70 0.6 149 1.2 20 44 1196 9.9 847 7.0 2043 16.9 45 64 2861 23.7 2165 18.0 5026 41.7 65 74 1704 14.1 1376 11.4 3080 25.5 75+ 911 7.6 846 7.0 1757 14.6 Toplam Total 6751 56.0 5304 44.0 12055 100.0 TABLO 2. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanıp kronik HD programına alınan ve 90 günden uzun süre izlenen hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 2. Age and gender distribution of incident chronic HD patients followed for longer than 90 days, in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 70 0.7 63 0.6 133 1.3 20 44 1001 9.9 756 7.5 1757 17.4 45 64 2452 24.3 1872 18.6 4324 42.9 65 74 1433 14.2 1135 11.3 2568 25.5 75+ 670 6.7 622 6.2 1292 12.8 Toplam Total 5626 55.8 4448 44.2 10074 100.0 TABLO 3. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanıp kronik HD programına alınan diyabetik nefropatili hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 3. Age and gender distribution of incident chronic HD patients with diabetic nephropathy, in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 7 0.2 9 0.2 16 0.3 20 44 277 6.0 201 4.4 478 10.4 45 64 1209 26.3 957 20.8 2166 47.1 65 74 742 16.1 642 14.0 1384 30.1 75+ 275 6.0 280 6.1 555 12.1 Toplam diyabetik hasta sayısı Total number of diabetic patients 2510 54.6 2089 45.4 4599 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 5

TABLO 4. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak HD e başlanan ve kronik HD programına alınan hastaların altta yatan etyolojik nedenlere göre dağılımı. TABLE 4. Distribution of incident chronic HD patients according to etiology, in 2011. Tüm HD hastaları All HD patients 90 günden uzun süre izlenenler Followed for longer than 90 days Diabetes mellitus Diabetes mellitus 4387 36.2 3876 37.3 Tip 1 DM Type 1 DM 3534 29.2 3035 29.2 Tip 2 DM Type 2 DM 853 7.0 841 8.1 Hipertansiyon* Hypertension* 3433 28.3 2907 28.0 Glomerülonefrit Glomerulonephritis 710 5.9 629 6.0 Polikistik böbrek hastalıkları Polycystic kidney diseases 374 3.1 363 3.5 Piyelonefrit Pyelonephritis 247 2.0 234 2.3 Amiloidoz Amyloidosis 184 1.5 171 1.6 Renal vasküler hastalık Renal vascular disease 123 1.0 112 1.1 Diğer Other 954 7.9 730 7.0 Etyoloji bilinmiyor Unknown etiology 621 13.4 1332 12.8 Kayıp (bilgi yok) Missing data 84 0.7 46 0.4 Toplam Total 12117 100.0 10400 100.0 Yanıt yok 1139 1145 * Hipertansiyonun tür olarak primer değil, kronik böbrek yetmezliğine bağlı oluşan sekonder hipertansiyon olduğuna dair kuvvetli şüpheler vardır. * There are strong suspects that hypertension mentioned here is not primary but secondary which has occured due to chronic renal failure. Hemodiyaliz Prevalansı Prevalence of Hemodialysis TABLO 5. 2011 yıl sonu itibarıyla kronik HD programında izlemde olan hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 5. Age and gender distribution of chronic HD patients, as of the end of 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 201 0.5 158 0.4 359 0.9 20 44 4308 10.4 3105 7.5 7413 17.9 45 64 9975 24.1 7849 19 17824 43.1 65 74 5620 13.6 4783 11.6 10403 25.2 75+ 2743 6.6 2610 6.3 5353 12.9 Toplam Total 22847 55.3 18505 44.7 41352 100.0 6 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

TABLO 6. 2011 yıl sonu itibarıyla kronik HD programında izlemde olan hastaların etyolojik nedenlere göre dağılımı. TABLE 6. Distribution of chronic HD patients followed, according to etiology, as of the end of 2011. Diabetes mellitus Diabetes mellitus 13193 32.4 Tip 1 DM Type 1 DM 10926 26.8 Tip 2 DM Type 2 DM 2267 5.6 Hipertansiyon* Hypertension* 11380 27.9 Glomerülonefrit Glomerulonephritis 2842 7.0 Polikistik böbrek hastalıkları Polycystic kidney diseases 1949 4.8 Piyelonefrit Pyelonephritis 1210 3.0 Amiloidoz Amyloidosis 702 1.7 Renal vasküler hastalık Renal vascular disease 449 1.1 Diğer Other 2902 7.1 Etyoloji bilinmiyor Unknown etiology 5662 13.9 Kayıp (bilgi yok) Missing data 483 1.2 Toplam Total 40772 Yanıt yok 914 * Hipertansiyonun tür olarak primer değil, kronik böbrek yetmezliğine bağlı oluşan sekonder hipertansiyon olduğuna dair kuvvetli şüpheler vardır. * There are strong suspects that hypertension mentioned here is not primary but secondary which has occured due to chronic renal failure. Hemodiyaliz ve Ölümler Hemodialysis and Deaths TABLO 7. Kronik HD programında izlenmekte olan hastalardan 2011 yılında ölenlerin yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 8. Age and gender distribution of chronic HD patients died in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 3 0.1 1 0 4 0.1 20 44 128 2.9 85 1.9 213 4.9 45 64 706 16.1 534 12.2 1240 28.3 65 74 853 19.4 733 16.7 1586 36.2 75+ 737 16.8 606 13.8 1343 30.6 Toplam ölen hasta sayısı Total number of deaths 2427 55.3 1959 44.7 4386 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 7

TABLO 8. 2011 yılında ölen HD hastalarının ölüm nedenlerine göre dağılımı. TABLE 8. Distribution of patients died in 2011, according to the cause of death. Ölen hasta sayısı Number of death Tüm ölümlere oranı Rate among all deaths (%) Kardiyovasküler Cardiovascular 2310 54.4 Malignite Malignancy 469 11.0 Serebrovasküler aksidan Cerebrovascular accidents 430 10.1 İnfeksiyon Infection 318 7.5 Karaciğer yetmezliği Liver failure 77 1.8 GİS kanaması GIS bleeding 60 1.4 Akciğer embolisi Pulmonary emboli 51 1.2 Diyalize girmeyi reddetme Refusal of dialysis treatment 12 0.3 Diğer Other 520 12.2 Toplam Total 4247 100.0 TABLO 9. 2011 yılında kardiyovasküler nedenlerle ölen HD hastalarında ölüm nedenleri. TABLE 9. Causes of death in HD patients died due to cardiovascular events, in 2011. Kardiyovasküler nedenle ölen hasta sayısı Number of patients died due to a CV events Tüm KV nedenli ölümlere oranı Rate among all deaths due to CV events (%) Kalp yetersizliği Heart failure 919 40.3 İskemik kalp hastalığı Ischemic heart disease 815 35.8 Ani ölüm Sudden death 469 20.6 Diğer Other 76 3.3 Toplam Total 2279 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Prediyaliz Dönemi Predialysis Period of HD Patients TABLO 10. 2011 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının prediyaliz döneminde düzenli takip, nefrolog takibi ve eğitim alma durumlarına göre dağılımı. TABLE 10. Distribution of incident chronic HD patients according to training, regular follow-up and follow-up by nephrologist during predialysis period, in 2011. Düzenli takip yapılanlar Regular follow-up 5503 63.4 Düzenli takip yapılmayanlar No regular follow-up 3170 36.6 Nefrolog takibinde olanlar Follow-up by a nephrologist 4989 58.6 Nefrolog takibinde olmayanlar No follow-up by a nephrologist 3525 41.4 Eğitim alanlar Training 4507 57.6 Eğitim almayanlar No training 3311 42.4 8 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

TABLO 11. 2011 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının hemodiyalize başlangıç durumlarına göre dağılımı. TABLE 11. Distribution of incident chronic HD patients according to their initial approach of RRT, in 2011. Acil Urgent 2607 26.1 Programlı Scheduled 7368 73.9 Toplam Total 9975 100.0 TABLO 12. 2011 yılı içinde yeni kronik HD hastalarından hemodiyalize acil olarak başlanan hastaların başlangıç endikasyonlarına göre dağılımı. TABLE 12. Distribution of incident chronic HD patients who have urgently started hemodialysis, according to indications. Hipervolemi Akciğer ödemi Hypervolemia Pulmonary edema 895 35.0 İnatçı bulantı, kusma, iştahsızlık Persistent nausea, vomiting, anorexia 462 18.1 Tedaviye yanıt vermeyen hipertansiyon Hypertension not responding to treatment 325 12.7 Hiperkalemi Hyperkalemia 250 9.8 Kontrolsüz asidoz Uncontrolled acidosis 151 5.9 Üremik ensefalopati Uremic encephalopathy 149 5.8 Perikardit Pericarditis 51 2.0 Üremiye bağlı kanama diyatezi Bleeding diathesis due to uremia 24 0.9 Diğer Other 249 9.7 Toplam Total 2556 100.0 TABLO 13. 2011 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının başlangıç sırasında eşlik eden / komorbid durumlara göre dağılımı. TABLE 13. Distribution of incident chronic HD patients according to concomitant / comorbid conditions, in 2011. Diabetes mellitus Diabetes mellitus 3276 36.9 İskemik kalp hastalığı Ischemic heart disease 1389 15.7 Konjestif kalp yetmezliği Congestive heart failure 895 10.1 Kronik akciğer hastalığı (KOAH vb) Chronic pulmonary disease (COPD, etc.) 615 6.9 Periferik damar hastalığı Peripheral vascular disease 475 5.4 Malignite Malignancy 409 4.6 Serebrovasküler hastalık Cerebrovascular disease 403 4.5 Kronik karaciğer hastalığı Chronic liver disease 170 1.9 Diğer Other 1242 14.0 Toplam hasta sayısı Total number of patients 8874 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 9

TABLO 14. 2011 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının hemodiyalize başlangıç sırasındaki laboratuvar bulgularına göre dağılımı. TABLE 14. Distribution of incident chronic HD patients according to the initial laboratory findings, in 2011. % % % % <4.0 4.0-5.9 6.0-9.9 >=10.0 mg/dl Toplam Total Serum kreatinin Serum creatinine 12.9 30.9 43.3 13.0 9286 <100 100-149 150-249 >=250 mg/dl Serum üre Serum urea 22.8 39.9 32.1 5.2 9287 <3.5 3.5-3.9 4.0-4.4 >=4.5 g/dl Serum albümin Serum albumin 30.9 40.6 23.7 4.8 9183 <8.0 8.0-9.9 10.0-11.9 >=12.0 g/l Hemoglobin Hemoglobin 13.8 35.0 39.1 12.0 9251 <3.5 3.5-5.4 5.5-7.4 >=7.5 mmol/l Serum potasyum Serum potassium 7.1 62.2 28.3 2.4 9140 <8.5 8.5-10 10.0-11.9 >=12.0 mg/dl Serum kalsiyum Serum calcium 34.7 54.9 9.6 0.9 9291 <3.5 3.5-5.4 5.5-7.4 >=7.5 mg/dl Serum fosfor Serum phosphorus 11.6 49.1 32.8 6.4 9293 10 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

Hemodiyaliz Hastalarında Diyaliz Uygulamaları Dialysis Application in Hemodialysis Patients TABLO 15. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının diyaliz sürelerine göre dağılımı. TABLE 15. Distribution of chronic HD patients according to dialysis duration, as of the end of 2011. 0-5 yıl years 21055 59.0 6-10 yıl years 9640 27.0 11-15 yıl years 3538 9.9 16-20 yıl years 1121 3.1 >20 yıl years 337 0.9 Toplam Total 35691 100.0 TABLO 16. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının HD e giriş sıklığına göre dağılımı TABLE 16. Distribution of chronic HD patients according to HD frequency, as of the end of 2011. Haftada 1 kez Once weekly 320 0.9 Haftada 2 kez Twice weekly 2616 7.1 Haftada 3 kez 3 times weekly 33526 91.3 > Haftada 3 kez veya noktürnal HD > 3 times weekly or nocturnal HD 268 0.7 Toplam Total 36730 100.0 TABLO 17. 2011 yılı içinde kronik HD hastalarının tüketilen diyalizer membran tipine göre dağılımı. TABLE 17. Distribution of chronic HD patients according to the dialyser type, in 2011. Kuprofan Cuprophane 138 0.0 Semisentetik (Selüloz asetat, hemofan vs) Semisynthetic (Cellulose acetate, hemophan, etc.) 158 866 6.1 Sentetik (Polisülfon, PAN, PMMA vs) Synthetic (Polysulfone, PAM, PMMA, etc.) 1 785 685 68.5 High-flux High-flux 662'267 25.4 Toplam Total 2 606 956 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 11

TABLO 18. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının üre azalma oranı (URR) değerine göre dağılımı. TABLE 18. Distribution of chronic HD patients according to the urea reduction rate (URR), as of the end of 2011. 0.65 5091 14.0 >0.65 31289 86.0 Toplam Total 36380 100.0 TABLO 19. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının Kt/V değerlerine göre dağılımı. TABLE 19. Distribution of chronic HD patients according to Kt/V values, as of the end of 2011. 1.21 2371 8.4 1.21-1.40 8365 29.5 >1.40 17624 62.1 Toplam Total 28360 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Damara Erişim Yolu Route of Vascular Access in Hemodialysis Patients TABLO 20. 2011 yılı içinde yeni kronik HD hastalarının HD başlangıcındaki damar erişim yoluna göre dağılımı. TABLE 20. Distribution of incident chronic HD patients according to route of vascular access. AV fistül (nativ) AV fistula (native) 5034 49.6 Kalıcı (tünelli) kateter Permanent (tunnelled) catheter 3280 16.4 Geçici (tünelsiz) kateter Temporary (untunnelled) catheter 1668 32.3 AV greft (protez) AV graft (prothesis) 168 1.7 Toplam Total 10150 100.0 TABLO 21. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının halen kullanılmakta olan damar erişim yoluna göre dağılımı. TABLE 21. Distribution of chronic HD patients according to route of vascular access still being used, as of the end of 2011. AV fistül (nativ) AV fistula (native) 30062 83.6 Kalıcı (tünelli) kateter Permanent (tunnelled) catheter 3787 10.5 Geçici (tünelsiz) kateter Temporary (untunnelled) catheter 1111 3.1 AV greft (protez) AV graft (prothesis) 1005 2.8 Toplam Total 35965 100.0 12 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

TABLO 22. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarından kateterle hemodiyalize girenlerin kateterle hemodiyalize girme nedenine göre dağılımı. TABLE 22. Distribution of chronic HD patients according to the cause of entering HD with catheter, as of the end of 2011. Diyalize kateterle başlayıp devam edenler Started with catheter and continue AV fistülü veya AV greftinde sorun nedeniyle katetere geçilenler Switched to catheter due to problem in AV graft or AV fistula 1765 47.8 1931 52.2 Toplam Total 3696 100.0 TABLO 23. 2011 yılı içinde geçici (tünelsiz) kateter yerleştirilen kronik HD hastalarının kateter yerleştirme yerine göre dağılımı. TABLE 23. Distribution of chronic HD patients with catheter according to the place of the catheter, as of the end of 2011. İnternal juguler ven Internal jugular vein 2039 42.6 Subklavyan ven Subclavian vein 1012 21.1 Eksternal juguler ven External jugular vein 885 18.5 Femoral ven Femoral verin 849 17.7 İnferior vena kava (translomber kateter) Inferior vena cava (translumbar catheter) 2 0 Toplam Total 4787 100.0 TABLO 24. Venöz kateterleri takan hekimlerin branşlara göre dağılımı. TABLE 24. Distribution of physicians placing the catheters, according to their speciality. n (merkez center) Kalp-damar cerrahı Cardiovascular surgeon 251 65.0 Anestezi uzmanı Anesthesiologist 158 40.9 Nefrolog Nephrologist 88 22.8 Girişimsel radyolog Interventional radiologist 82 21.2 Genel cerrah General surgeon 51 13.2 Sertifikalı pratisyen Certificated practitioner 15 3.9 Sertifikalı dahiliye uzmanı Certificated internist 13 3.4 % Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 13

TABLO 25. 2011 yılı içinde izlenen kronik HD hastalarının santral venöz kateterizasyondan sonra gelişen komplikasyonlara göre dağılımı. TABLE 25. Distribution of chronic HD patients according to the complications developed after central venous catheterization, in 2011. Erken komplikasyonlar Early complications Arter ponksiyonu Artery punction 98 0.3 Pnömotoraks Pneumothorax 21 0.1 Hemotoraks Hemothorax 17 0.1 Hava embolisi Air embolism 2 0.0 Ven veya atrium perforasyonu Vein or atrium perforation 5 0.0 Perikard tamponadı Pericarditis tamponade 2 0.0 Ciddi aritmi Serious arrythmia 22 0.1 Toplam komplikasyon sayısı Total number of complications 167 0.6 Geç komplikasyonlar Late complications Lokalize çıkış yeri infeksiyonu Localised exit site infection 734 2.3 Tromboz Thrombosis 567 1.8 Tünel infeksiyonu Tunnel infection 258 0.8 Sistemik infeksiyon (Sepsis, infektif endokardit) Systemic infection (Sepsis, infective endocarditis) 183 0.6 Vasküler darlık Vascular stenosis 182 0.6 Arteriyovenöz fistül Arteriovenous fistula 162 0.5 Toplam komplikasyon sayısı Total number of complications 2086 6.6 TABLO 26. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının uygulanan antikoagülasyon (heparinizasyon) yöntemlerine göre dağılımı. TABLE 26. Distribution of chronic HD patients according to anticoagulation (heparinization) methods, as of the end of 2011. Standart heparinizasyon Standard heparinization 28802 79.5 Düşük mol ağırlıklı heparinizasyon Low mol weight heparinization 6773 18.7 Regional heparinizasyon Regional heparinization 82 0.2 Diğer Other 583 1.6 Toplam Total 36240 100.0 14 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

Hemodiyaliz Hastalarında Hipertansiyon Hypertension in Hemodialysis Patients TABLO 27. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının diyaliz seansı öncesi hipertansiyon durumuna göre dağılımı. TABLE 27. Distribution of chronic HD patients according to hypertension level before the dialysis session, as of the end of 2011. İlaç YOK, KB < 140/90 mmhg Untreated, BP < 140/90 mmhg 19741 56.8 İlaç VAR, KB < 140/90 mmhg Treated BP < 140/90 mmhg 8565 24.7 İlaç YOK, KB 140/90 mmhg Untreated, BP 140/90 mmhg 2765 8.0 İlaç VAR, KB 140/90 mmhg Treated BP 140/90 mmhg 3662 10.5 Toplam Total 34733 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Serum Albümin Düzeyi Serum Albumin Level in Hemodialysis Patients TABLO 28. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının serum albümin düzeyine (son 3 ayın ortalaması) göre dağılımı. TABLE 28. Distribution of chronic HD patients according to serum albumin level (mean value of last 3 months), as of the end of 2011. <3.5 g/dl 4314 12.0 3.5-4 g/dl 18552 51.5 >4 g/dl 13166 36.5 Toplam Total 36032 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında ESA (EPO) ve Anemi ESA (EPO) and Anemia in Hemodialysis Patients 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının ortalama hemoglobin düzeyi (son 3 ayın ortalaması. Distribution of chronic HD patients according to hemoglobin level (mean value of last 3 months), as of the end of 2011... 11.06 gr/dl TABLO 29. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının ESA tedavisine göre dağılımı. TABLE 29. Distribution of chronic HD patients according to ESA therapy, as of the end of 2011. Daha önce ESA kullanmış, ancak halen kullanmıyor Have recieved before, but not using currently 9708 27.3 Halen ESA kullanıyor Using currently 21918 61.7 Hiç ESA kullanmamış Never used ESA 3918 11.0 Toplam Total 35544 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 15

TABLO 30. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında demir preparatı kullanımı. TABLE 30. Distribution of chronic HD patients according to iron therapy use, as of the end of 2011. n Demir kullananlara oranı Rate among patients recieving iron therapy (%) Oral Oral 263 0.7 Parenteral Parenteral 20727 59.0 Kullanmayan Not using 14138 40.2 Toplam demir kullanan hasta sayısı Total number of patients recieving iron treatment 35128 100.0 TABLO 31. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarının parenteral demir preparatı kullanımına göre dağılımı. TABLE 31. Distribution of chronic HD patients according to parenteral iron therapy use, as of the end of 2011. n Parenteral demir kullananlara oranı Rate among the patients using parenteral iron (%) Demir sükroz (Venofer) Iron sucrose 17662 86.7 Demir dekstran (Cosmofer) Iron dextran 2710 13.3 Toplam Total 20372 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Kalsiyum Fosfor Metabolizması Calcium and Phosphorus Metabolism in Hemodialysis Patients TABLO 32. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında son 3 ayda en uzun süreli kullanılan fosfor bağlayıcı ilaç. TABLE 32. The most long lasting phosphorus binding agents in the last 3 months among chronic HD patients, as of the end of 2011. Kalsiyum asetat Calcium acetate 19942 55.7 Sevelamer Sevelamer 5836 16.3 Kalsiyum karbonat Calcium carbonate 3843 10.7 Aluminyum hidroksit Aluminium hydroxide 450 1.3 Diğer Other 481 1.3 Kullanmayan Not using 5268 14.7 Toplam Total 30552 100.0 16 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

TABLO 33. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında sekonder hiperparatiroidi tedavisinde kullanılan ilaçlar. TABLE 33. Seconder hyperparathyroid drug use among chronic HD patients, as of the end of 2011. n D vitamini / kalsimimetik kullananlara oranı Rate among the patients using vitamin D / calcimimetics (% Tüm hastalara oranı Rate among all patients (%) Oral D vitamini Oral vitamin D 1365 7.8 3.9 IV D vitamini IV vitamin D 11428 65.2 33.1 D vitamini analogu Vitamin D analog 2828 16.1 8.2 Kalsimimetik Calcimimetics 1896 10.8 5.5 Toplam tedavi kullanan Total use 17517 100.0 50.7 Toplam hasta sayısı Total number of patients 34563 100.0 Hemodiyaliz Hastalarında Hepatit Hepatitis in Hemodialysis Patients TABLO 34. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle kronik HD hastalarında hepatit serolojisi. TABLE 34. Hepatitis serology in chronic HD patients, as of the end of 2011. HbsAg (+) 1434 4.3 Anti-HCV (+) 2649 7.9 Hem HbsAg (+), hem Anti-HCV (+) HbsAg (+) and Anti-HCV (+) 178 0.5 Hem HbsAg (-), hem Anti-HCV (-) HbsAg (-) and Anti-HCV (-) 9393 86.7 HBV-DNA (+) 242 0.7 HCV-RNA (+) 573 1.7 Toplam Total 34469 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 17

Değerlendirme Discussion Hemodiyaliz, ülkemizde en sık uygulanan RRT yöntemidir. Son dönem böbrek yetmezliği etyolojisinde diabetes mellitus en sık rastlanan nedendir. Etyolojide yüksek oranda bulunan hipertansiyonun primer mi, yoksa tespit edilmemiş başka bir sonuca göre gelişen renal yetersizliğe bağlı sekonder hipertansiyon mu olduğu tartışmalıdır. Haftalık hemodiyaliz seansı sayısı hastaların %91.3 ünde üç, %7.1 inde iki, %0.9 unda bir seansdır. Bu oranlar geçen yıla benzer seviyededir. 2011 yılında düzenli HD tedavisine yeni başlayan hastalarda damara ulaşım yolu olarak %32.3 hastada tünelsiz (geçici), %16.4 hastada tünelli (kalıcı) kateterizasyon, %49.6 hastada ise AV fistül kullanılmıştır. Hastaların büyük kısmında hemodiyaliz başlangıcından itibaren AV fistül kullanılması olumlu bir durumdur. 2011 yıl sonu itibariyle izlemde olan düzenli HD hastalarında ise en sık kullanılan damara erişim yolu AV fistüldür (%83.6). Takipte olan hastalarda kateter (tünelli ve tünelsiz) kullanım oranı %13.6 dır. Takipdeki hastalarda yüksek oranda AV fistül kullanımı ülkemizdeki hemodiyaliz tedavisi açısından olumlu ve istenilen bir bulgudur. Ancak yıllar içinde az da olsa kateter kullanım oranında artış varlığı dikkat çekmektedir. Bu, damar erişim yolu problemli olan diyabetik hastaların artışına bağlı olabilir. 2011 yıl sonu itibariyle izlemde olan düzenli HD hastalarını79.5 inde standart heparinizasyon, %18.7 sinde düşük molekül ağırlıklı heparinizasyon, %0.2 sinde regional heparinizasyon uygulanmıştır. Ülkemizde diyaliz hastalarında uygulanan antikoagülasyon tedavisinde düşük molekül ağırlıklı heparin kullanımı oranı hem Avrupa, hem de Amerika dan yüksektir. Standart heparinizasyon düşük molekül ağırlıklı heparinizasyona göre ekonomik açıdan daha avantajlı olduğu unutulmamalıdır. HD hastalarında hipertansiyon oranı %43.2 bulunmuştur. Bu hastaların yaklaşık yarısında kan basıncı kontrol altında değildir. Beslenmenin güvenilir göstergelerinden biri olan serum albümin düzeyi hemodiyaliz hastalarını88 inde 3.5 g/dl nin üzerindedir. Hemodiyaliz hasta popülasyonumuzda ESA kullanım oranı %61.7 dir ve geçen yıla göre (%62.7) çok farklı değildir. Hastaların ortalama Hb değerleri 11.1 gr/dl olup genel olarak HD hastalarında anemi tedavisinin uygun şekilde yapıldığı söylenebilir. Düzenli HD tedavisi gören hastalarda fosfat bağlayıcı seçiminde kalsiyum asetat ilk sırada (%55.7) yer almıştır. Aluminyum hidroksit ise %1.3 oranında kullanılmaktadır. Fosforun Hemodialysis is the most commonly used RRT method in Turkey. Diabetes mellitus is the most common seen etiology of end stage renal disease. The relationship of hypertension, which is noted to be highly prevalent, with end-stage renal failure is to be discussed with regards to the cause-and-effect sequence of hypertension and renal failure. The number of hemodialysis session per week is three times for 91.3% of the patients while it is twice for 7.1% and once for 0.9% of them. These figures are similar to last year. Route of vascular access in HD patients newly started routine HD treatment in the year 2011 are untunnelled (temporary) catheterization by 32.3%, tunnelled (permanent) catheterization by 16.4% and AV fistula by 49.6%. AV fistula use in most of the patients from the beginning of hemodialysis is a desired development. Main IV route in routine HD patients as of the end of 2011 is AV fistula by 83.6%. Catheter use rate (tunnelled or untunnelled) in patients under follow-up is found as 13.6%. High rate of AV fistula use in patients under follow-up is a positive and desired figure by means of hemodialysis treatment in our country. The increase in catheter use may depend to the increase in the number of patients with vascular access problem. Standard heparinization is performed in 79.5% of the patients who are under follow-up as of the end of 2011, while the rate of low molecular weight heparin anticoagulation is 18.7% and the rate of regional heparinization is 0.2%. The rate of using low molecular weight heparin for anticoagulation is higher than the rates in Europe and USA. Compared to low molecular heparinization, standart heparinization is reasonably economical. The rate of hypertension among HD patients is found as 43.2%. Blood pressure is not under control in half of these patients Serum albumin level, which is a reliable indicator of nutrition, is over 3.5 g/dl in 88% of HD patients. There is no significant increase in the rate of ESA usage (61.7%) when compared to last year (62.7%). Generally we can say that anemia treatment have been performed as desired (mean Hb values of patients are 11.1 gr/dl). With a rate of 55.7%, calcium acetate is the most common phosphate binding agent in routine HD patients. The rate of aluminium hydroxide usage is 1.3%. Aluminium hydroxide is a very important phosphorus binding agent in especially the cases with phosphorus higher than 7 mg/dl. The cost of aluminium hydroxide is significantly less than 18 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

özellikle 7 mg/dl nin üzerinde olduğu vakalarda kullanılması önerilen alüminyum hidroksit önemli bir fosfat bağlayıcıdır Alüminyum hidroksit ile diğer kalsiyum içermeyen fosfor bağlayıcılar arasındaki ekonomik fark azımsanmayacak derecede büyüktür. Yeni hemodiyaliz hastalarını26.1 inde hemodiyalize acil şartlarda başlanmaktadır. Bu oran geçen yıla göre düşmüştür. Böbrek hastalıklarının erken teşhisi, nefroloğa erken yönlendirme, hasta eğitimi gibi faktörlerle bu oran daha da düşürülebilir. Yeni hemodiyaliz hastalarının yaklaşık %60 ında hemodiyalize başlama sırasında kreatinin 6 mg/dl veya üstündedir. Bu MDRD formülüne göre 50 yaşındaki beyaz ırktan bir erkek için yaklaşık 11ml/dk/1.73m 2 lik bir GFR değerine tekabül etmektedir. Yeni hemodiyaliz hastalarında damar erişim yolu olarak subklavian ve21.1 oranında kullanılmaktadır. Uzun dönemde yol açacağı damar erişim yolu problemleri nedeniyle, kronik hemodiyaliz hastalarında subklavian kateterizasyon tercih edilmemelidir. Venöz kateterizasyon sıklıkla kalp damar cerrahları ve anestezi uzmanları tarafından yapılmaktadır. Burada nefrologların rolünün artırılıması uygun katerterizasyon yolunun seçimi için yararlı olabilir. Hemodiyaliz hastalarındaki en sık rastlanan ölüm nedeni kardiyovasküler hastalıklardır (%54.4). Bu durum kardiyovasküler ve renal patolojiler arasındaki ilişkinin bir sonucu olarak kabul edilebilir. Bunu malignite, serebrovasküler hastalık,ve infeksiyonlar izlemektedir. other non-calcium containing phosphate binding agents. In 26.1% of patients hemodialysis has been started urgently. This figure is decreased compared to last year. Early diagnosis of the renal diseases, referring patients to a nephrologist in an early phase and patient training may lead to more decrease in this rate. Creatinine level is 6 mg/dl in approximately 60% of the incident HD patients. According to MDRD formula this number corresponds to approximately 11 ml/min/1.73 m 2 GFR for a 50 years old white male. Subclavian ven is still being used with a rate of 21.1%, in incident HD patients. Subclavian catheterization can cause to various vascular access problems in long term, therefore subclavian catheterization shouldn t be preferred in chronic HD patients. Venous catheterization are mostly performed by cardiovascular surgeons and anesthesiologists. Increasing the role of nephrologists may be helpful in choosing the appropriate catheterization route. With a rate of 54.4%, cardiovascular diseases are the most common death causes in HD patients. This finding might be considered as a result of close relationship between cardiovascular and renal pathologies. Cerebrovascular diseases, malignancies and infections are the following causes. Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 19

PERİTON DİYALİZİ PERITONEAL DIALYSIS Periton Diyalizi İnsidansı Incidence of Peritoneal Dialysis TABLO 1. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak PD (SAPD/APD) ne başlanıp kronik SAPD/APD programına alınan hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 1. Age and gender distribution of incident chronic PD (CAPD/APD) patients, in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 9 1.1 12 1.4 21 2.5 20 44 133 15.9 122 14.6 255 30.4 45 64 194 23.2 165 19.7 359 42.8 65 74 85 10.1 61 7.3 146 17.4 75+ 28 3.3 29 3.5 57 6.8 Toplam Total 449 53.6 389 46.4 838 100.0 TABLO 2. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak PD ne başlanıp kronik PD programına alınan ve 90 günden uzun süre izlenen hastalar. TABLE 2. Age and gender distribution of incident chronic PD patients followed for longer than 90 days, in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 8 1.2 10 1.5 18 2.7 20 44 111 16.5 110 16.3 221 32.8 45 64 151 22.4 131 19.4 282 41.8 65 74 67 9.9 42 6.2 109 16.2 75+ 21 3.1 23 3.4 44 6.5 Toplam Total 358 53.1 316 46.9 674 100.0 TABLO 3. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak PD ne başlanıp kronik PD programına alınan diyabetik nefropatili hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 3. Age and gender distribution of incident chronic PD patients with diabetic nephropathy, in 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 0 0.0 0 0.0 0 0.0 20 44 33 12.0 28 10.2 61 22.3 45 64 672 26.3 63 23.0 135 49.3 65 74 35 12.8 19 6.9 54 19.7 75+ 8 2.9 16 5.8 24 8.8 Toplam diyabetik hasta sayısı Total number of diabetic patients 148 54.0 126 46.0 274 100.0 20 National Hemodialysis, Transplantation and Nephrology Registry Report of Turkey, 2011

TABLO 4. 2011 yılı içinde ilk RRT olarak PD ne başlanıp kronik PD programına alınan hastaların altta yatan etyolojik nedenlere göre dağılımı. TABLE 4. Distribution of incident chronic PD patients according to etiology, in 2011. Tüm PD hastaları All HD patients 90 günden uzun süre izlenenler Followed for longer than 90 days Diabetes mellitus Diabetes mellitus 207 26.5 174 25.4 Tip 1 DM Type 1 DM 33 4.2 33 4.8 Tip 2 DM Type 2 DM 174 22.3 141 20.6 Hipertansiyon* Hypertension* 200 25.6 187 27.3 Glomerülonefrit Glomerulonephritis 63 8.1 51 7.4 Polikistik böbrek hastalıkları Polycystic renal diseases 27 3.5 28 4.1 Piyelonefrit Pyelonephritis 20 2.6 19 2.8 Amiloidoz Amyloidosis 15 1.9 11 1.6 Renal vasküler hastalık Renal vascular disease 4 0.5 4 0.6 Diğer Other 80 10.2 72 10.5 Etyoloji bilinmiyor Unknown etiology 162 20.7 139 20.3 Kayıp (bilgi yok) Missing data 3 0.4 1 0.1 Toplam Total 781 100.0 686 100.0 * Hipertansiyonun tür olarak primer değil, kronik böbrek yetmezliğine bağlı oluşan sekonder hipertansiyon olduğuna dair kuvvetli şüpheler vardır. * There are strong suspects that hypertension mentioned here is not primary but secondary which has occured due to chronic renal failure. Periton Diyalizi Prevalansı Prevalence of Peritoneal Dialysis TABLO 5. 2011 yıl sonu itibarıyla kronik PD programında izlemde olan hastaların yaş ve cinsiyet dağılımı. TABLE 5. Age and gender distribution of chronic PD patients, as of the end of 2011. Erkek Male Kadın Female Toplam Total Yaş Age 0 19 36 1.1 34 1.0 70 2.0 20 44 541 15.8 639 18.7 1180 34.5 45 64 823 24.1 799 23.4 1622 47.5 65 74 245 7.2 176 5.1 421 12.3 75+ 50 1.5 75 2.2 125 3.7 Toplam Total 1695 49.6 1723 50.4 3418 100.0 Türkiye 2011 yılı Ulusal Hemodiyaliz, Transplantasyon ve Nefroloji Kayıt Sistemi Raporu 21