Belediyelerin imar faaliyetlerini finanse etmek üzere, 11 Haziran 1933 tarihinde 15 milyon sermaye ile Belediyeler Bankası adıyla kurulmuştur. Bankanın kuruluş kanunu uyarınca yalnız belediyelere yönelik faaliyetlerde bulunması, kuruluş sermayesinin, hızlı nüfus artışı ve şehirleşmeye paralel olarak artan kredi ihtiyacını karşılayamaması ayrıca, mali kaynağa ve teknik yardıma muhtaç İl Özel İdareleri ile köylerin bu yardım dışında bırakılması ve faaliyet sahasının daha genişletilmesi gibi hususlar göz önünde bulundurularak, Belediyeler Bankasının değişik bir bünyeye sahip kılınması düşünülmüş ve bu düşünceyle kurulan Belediyeler Bankasının, Mahalli İdareler İmar Bankasına dönüştürülmesi için 29.07.1944 tarihinde TBMM ne sunulan kanun tasarısı hazırlanmıştır.
Tasarının Bütçe Komisyonunda görüşülmesiyle bankanın adı İller Bankası olarak değiştirilmiştir. İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyleri de içine alan İller Bankası Genel Müdürlüğünün kurulması, 13.06.1945 tarihinde kabul edilen ve 23.06.1945 tarihinde de Resmi Gazetede yayınlanan 4759 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle Belediyeler Bankası-nın görevlerini üstlenerek resmen kurul-muştur. 26.01.2011 tarihinde TBMM tarafından kabul edilen ve Resmi Gazetenin 08.02.2011 tarihli nüshasında yayımlanan 6107 sayılı kanunla İller Bankası A.Ş. ismini almıştır.
Amaç ve Faaliyet Konusu: a) İl Özel İdareleri b) Belediyeler ve Bağlı Kuruluşlar c) Mahalli İdare Birlikleri nin; Finansman ihtiyacını karşılamak, bu idarelerin sınırları içerisinde yaşayan halkın mahalli müşterek hizmetlerine ilişkin projeler geliştirmek, bu idarelere danışmanlık hizmeti vermek ve teknik mahiyetteki kentsel projeler ve alt ve üst yapı işlerinin yapılmasına yardımcı olmak ve her türlü yatırım ve kalkınma bankacılığı işlevlerini yerine getirmektir.
Atıksu Arıtma; Suların çeşitli kullanımlar sonucunda atıksu haline dönüşerek yitirdikleri fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özelliklerinin bir kısmını veya tamamını tekrar kazandırabilmek, ve boşaltıldıkları alıcı ortamın doğal fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerini değiştirmeyecek hale getirebilmek için uygulanan fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma işlemlerinin birine veya birkaçına atıksu arıtma adı verilmektedir.
KAAT lerinin gerçekleştirilmesinden, işletilmesinden, bakımından ve atıksu hizmetlerinin finansmanından belediyeler sorumludur. Yasal Mevzuat Gereği; 2,000 ile 10,000 arası eşdeğer nüfusa sahip belediyeler 2017 yılına kadar, 10,000 ile 50,000 arası eşdeğer nüfusa sahip belediyeler 2014 yılına kadar; 50,000 üzeri nüfusa sahip tüm belediyeler ise 2012 ye kadar; atıksu arıtımına erişebilmelidir. Belediyelerin finansman ve yatırım taleplerini etkin bir biçimde hayata geçirebilmek için organizasyonla ilgili bazı tavsiyeler sunulmalıdır.
Özel Önem ve Çevre Koruma SUKAP Kredi Banka Karı Dış Kaynaklı Krediler
Doğal kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı ile İller Bankası tarafından gerçekleştirilen bu proje kapsamında 14-adet atıksu arıtma tesisi yapılmıştır. FİNANSMAN TÜRÜ ADET KREDİ HİBE TOPLAM MİKTAR Özel Önem ve Çevre Koruma 14 19.860.887,78 60.961.226,33 80.822.114,11 01.01.2005-31.07.2015 tarihleri arasında AAT için yapılan tahsisler
İller Bankası ve Kalkınma Bakanlığının Koordinasyonunda 2011 yılında başlatılan Su ve Kanalizasyon altyapı Projeleri (SUKAP) küçük ve orta ölçekli belediyeler için planlanan çok önemli bir proje niteliğinde olup, Bankamızca onaylanan projeler hibe ve kredi imkanlarıyla desteklenerek altyapı tesislerinin (içmesuyu, içmesuyu arıtma, atıksu şebeke, atıksu arıtma, derin deniz deşarjı) hayata geçirilmesi sağlanmıştır. Sürdürülebilir şehirleşmenin ancak sağlıklı bir altyapı ile mümkün olabildiği günümüzde İller Bankası son yıllarda hayata geçirilen atıksu arıtma tesisi projelerinin öncülerinden biri olmuştur. Nüfusu 25.000 ve altında olan yerel yönetimlere %50 hibe %50 kredi imkanı, Nüfusu 25.000 üzerinde olan yerel yönetimlere uzun vadeli kredi imkanı sunulmuştur. FİNANSMAN TOPLAM ADET KREDİ HİBE TÜRÜ MİKTAR SUKAP 115 647.775.359,42 312.537.658,47 960.313.017,89 01.01.2011-31.07.2015 tarihleri arasında AAT için yapılan tahsisler
Bankamızca Yerel Yönetimlere (Belediyeler, İl Özel İdareleri, Su ve Kanalizasyon İdareleri, Belediyelere Bağlı Birlikler) talep etmeleri halinde her türlü alt ve üst yapı işleri için Bankamız Krediler Yönetmeliği çerçevesinde Yerel Yönetimlerin kredibilitesine uygun olarak sürdürülebilir bir ödeme planı doğrultusunda Banka Yönetim Kurulunca belirlenen vade ve faiz oranı çerçevesinde kredi kullandırılabilmektedir. Son yıllarda atıksu arıtma tesislerine yapılan yatırımların artmasıyla Bankamızın bu projeler için aktarmış olduğu kaynaklarda da ciddi artışlar gözlenmektedir. FİNANSMAN TÜRÜ ADET KREDİ HİBE TOPLAM MİKTAR Kredi 85 437.488.309,81 0,00 437.488.309,81 01.01.2005-31.07.2015 tarihleri arasında AAT için yapılan tahsisler
İller Bankası A.Ş Kanunu gereğince Banka yıllık safi karının % 51 ini İl Özel İdareleri tarafından yerine getirilen, köylerin teknik ve sosyal altyapı hizmetlerinin finansmanı, nüfusu 200.000 in altında olan Belediyelerin harita, imar planı, içmesuyu, atıksu, katı atık, kent bilgi sistemi ve benzeri kentsel altyapı projelerinin finansmanı ile nüfusu 25.000 in altında olan Belediyelerin anılan projelerinin yapımının finansmanında hibe olarak kullandırılmaktadır. FİNANSMAN TÜRÜ ADET KREDİ HİBE TOPLAM MİKTAR Banka Karı 25 17.654.732,34 21.022.438,29 38.677.170,63 01.01.2011-31.07.2015 tarihleri arasında AAT için yapılan tahsisler
İller Bankası son yıllarda artan atıksu arıtma tesisi taleplerini karşılayabilmek amacıyla Dünya Bankası ve JICA ile bu anlamda anlaşmalar yaparak atıksu arıtma tesisi projelerinin desteklenmesini sağlamıştır. FİNANSMAN TÜRÜ ADET TOPLAM KREDİ MİKTAR ( ) Dünya Bankası 4 135.022.822,00 JICA 8 86.076.862,67 01.01.2011-31.07.2015 tarihleri arasında AAT için yapılan tahsisler
01.01.2005-31.07.2015 TARİHLERİ ARASINDA YAPILAN ATIKSU ARITMA TESİSİ TAHSİSLERİ FİNANSMAN TÜRÜ ADET KREDİ HİBE TOPLAM MİKTAR Özel Önem ve Çevre Koruma 14 19.860.887,78 60.961.226,33 80.822.114,11 SUKAP 115 647.775.359,42 312.537.658,47 960.313.017,89 Kredi 85 437.488.309,81 0,00 437.488.309,81 Banka Karı 25 17.654.732,34 21.022.438,29 38.677.170,63 Genel Toplam 239 1.122.779.289,35 394.521.323,09 1.517.300.612,44
01.01.2005-31.07.2015 TARİHLERİ ARASINDA YAPILAN YURTDIŞI KAYNAKLI ATIKSU ARITMA TESİSLERİ FİNANSMAN TÜRÜ ADET TOPLAM KREDİ MİKTAR ( ) Dünya Bankası 4 135.022.822,00 JICA 8 86.076.862,67 Genel Toplam 12 221.099.684,67 2005-2015 yılları arasında, İç ve Dış Kaynaklardan Yerel Yönetimlere toplam 251- adet atıksu arıtma tesisi projesi için 1.122.779.289,35.TL+221.099.684,67 Euro kredi ve 394.521.323,09.-TL hibe ödeneği aktarılmıştır.
Organizasyon ve finansmanla ilgili etkin tedbirler dikkate alındığında, KAAT lerinin işletilmesi ve bakımı kayda değer biçimde iyileştirilebilir. Aşağıda operasyon ve bakımın iyileştirilmesi için tavsiyeler sunulmaktadır.
Daha İyi bir Organizasyon, Yönetim ve Finansman için Tavsiyeler 1) Belediyeler arası işbirliği ve atıksu birliklerinin kurulması Küçük ve orta ölçekli belediyelerde KAAT(Kentsel atıksu arıtma tesisi) lerinin inşa edilmesiyle ilgili ortak uygulama; her belediyenin gerek İller Bankası ndan, gerek ÇŞB ( Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) ndan gerekse diğer yatırımcılardan destek alarak veya destek almaksızın atıksu arıtma tesislerini kendi başlarına veya Bankamızın öncülüğünde inşa etmesi şeklindedir. KAAT lerinin işletilmesi ve bakımı her belediye tarafından ayrı olarak gerçekleştirildiğinde küçük ve orta ölçekli belediyeler de mali açıdan bir takım zorluklar meydana gelmektedir.
KAAT nin birden fazla belediyeye hizmet vermesi durumunda sürdürülebilirliği arttırılabilecektir. Bu tür tesislerin inşa edilmesi ve işletilmesi ile ilgili maliyetler böylece kayda değer biçimde azaltılabilir. Belediyelerin KAAT ile ilişkili yatırım, inşaat, işletim ve bakım hususlarında işbirliği yapması durumunda kaynaklar, özellikle de insan kaynakları, azamiye çıkarılabilecektir. ÇŞB su birlikleri oluşumunu başlatmış ve KAAT lerinin birden fazla belediye tarafından paylaşılmasını sağlamıştır. Bazı belediyeler (İller Bankası nın da önerisi ve uygun görüşü ile) atıksu arıtımı konusunda işbirliğine başlamışlardır; ancak, ortaklık içerisindeki belediyelerden birisinin mali yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde ortaklığın aksaması sıkça rastlanan bir durumdur. Makul ve sağlam bir işbirliğini destekleyecek yönetim sistemleri oluşturulmalıdır.
2) ÇŞB, İller Bankası ve Belediyeler arasındaki işbirliği ÇŞB, İller Bankası ve Belediyeler arasındaki işbirliğinin iyileştirilmesi atıksu düzenlemeleri ile ilgili uygulama ve öncelikler konusunda ortak karar alınmasını sağlayacaktır. Dursunbey/BALIKESİT AAT
3) Belediyelerin rolü; kirleten öder prensibi, Mevcut durumda bir belediye AAT inşasına başlamak konusunda inisiyatif alır ve mali ve teknik destek için İller Bankası (Belediyelerin büyük çoğunluğu) ya da ÇŞB ndan talepte bulunur. Bankamıza başvurması halinde müşterek kontrollük şeklinde Belediye AAT nin inşası sürecine dahil olabilir. Tesisin geçici kabulü yapıldıktan sonra ki 1- yıllık (kesin kabul yapılıncaya kadar) sürede tesisin verimli bir şekilde işletilebilmesi için kalifiye eleman yetiştirilmesine katkı sağlanıp bu süre zarfından sonra tesis belediyeye devredilir. Belediyesine ise yetiştirilmiş olan personelin kendi bünyesinde istihdam edilmesi ile ilgili tavsiyede bulunulur.
Aşağıda belirtilen faaliyetler belediyeler tarafından gerçekleştirilmelidir: Kirletenlerden ücretlerin toplanması ile ilgili hususların organize edilmesi; bu gelirler yatırım, işletme ve bakım maliyetlerinin karşılanmasında kullanılabilir. Atıksu arıtımı ile ilgili tarifenin/verginin hesaplanması ve ne zaman uygulanacağına karar verilmesi İşletim ve bakım için gereken personelin istihdamı Atıksu arıtımı ile ilgili gerekliliğin halka duyurulması.
4) Fizibilite çalışmalarında işletim ve bakım maliyetlerine dikkat edilmesi KAAT ler tasarlanırken enerji, işletim, bakım, personel gibi birden fazla maliyet unsuru en azından 35 yıl gibi süreleri kapsayacak şekilde dikkate alınmaktadır. Mali hususların fizibilite aşamasında dikkate alınmaya başlanması ile (örneğin otomasyon ve diğer enerji-etkin havalandırıcılar gibi) uygun küçük ölçekli KAAT nde seçilecek olan atıksu arıtma tipine ilişkin kararları ciddi şekilde etkileyecektir.
5)İnşaat sırasındaki kontrollük ve denetimin önemi Denetim ve Kontrollükteki yetersizlikler istenilen ya da tasarlanan kalitede tesisler elde etmemizi kısıtlayabilir, Başarısız ya da düşük kalitede tesislerin inşa edilmesi ise bakım ve tadilat için zamanından önce yüksek tutarlarda paralar ödenmesine neden olur. Bu sorun, KAAT lerinin inşaatı sırasındaki gözetim ve denetimin daha kapsamlı şekilde gerçekleştirilmesi ile çözülebilir. İnşaat sürecindeki gözlem ve denetimin kalifiye personel tarafından yapılması sağlanmalıdır. Bu anlamda küçük ve orta ölçekli belediyelerde yeterli teknik eleman bulunmaması nedeniyle söz konusu tesislerin inşasında bir takım sıkıntılar meydana gelmemesi için Bankamızın tecrübeli teknik elemanları ile müşterek kontrollük şeklinde yürütülmesi tavsiye edilmektedir.
6) KAAT lerinin Birleştirilmesi KAAT lerinin belediye seviyesinde işletimi için kalifiye personel yetersizliği söz konusudur. Bu nedenle tercih edilen, KAAT süreçlerinin, özellikle de komşu belediyelerin KAAT süreçlerinin birleştirilmesidir. Tesisler benzer olduğunda farklı KAAT leri arasında personel değişikliği kolayca mümkün olacaktır. 7) Halkın dahil edilmesi Atıksu arıtılması süreçlerine halk daha sık dahil edilebilir. Atıksu düzenlemesi/yönetimi ile ilgili karar alma sürecine halkın dahil edilmesi, halkın atıksu arıtımı ile ilgili kararlılığını arttıracak ve atıksu arıtımı ile ilgili ödeme yapmak zorunda olduklarını anlamalarını sağlayacaktır.
8) Kamu Özel İş Birliğinin Sağlanması Ülkemizde pek yaygın olmayan kamu- özel işbirliği hem tesisin yapımı hem de daha sonra tesisin işletilmesi sonrasında ciddi avantajlar sağlayabileceği gibi Bu bağlamda Yap-İşlet modeli önerilebilir.
9) Enerji maliyetlerine devlet desteği Ekim 2010 da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı AAT enerji teşviği düzenlemesi yayınlanmıştır. Söz konusu düzenleme gereğince işletilmekte olan kentsel ve endüstriyel AAT lerinin enerji maliyetlerinin bir kısmı finanse edilmektedir. Belediyeler bu destek için müracaatta bulunabilirler.
Scada Sisteminin Ekran Görüntüsü
10) AAT işletilmesinde özel sektör seçeneğinin göz önünde bulundurulması AAT lerinin en önemli maliyet bileşenleri personel ve elektrik giderleri kalemleridir. Belediyeler tesisleri kendileri işletebilecekleri gibi, işletmeyi dışarıdan özel bir şirkete de verebilirler. Dış kaynak kullanımının bazı avantajları bulunmaktadır: Özel sektör personel işe alımı konusunda her zaman daha esnek ve personelle ilgili gider kalemlerinin kontrolünde daha etkindir. Dış kaynak kullanımıyla ilgili bir diğer avantaj ise satın almalardaki esnekliktir. Devlet alımlarıyla ilgili kurallar daha az esnektir ve arıtma tesisleri için yedek parça ve kimyasal madde alımları genellikle daha uzun zaman almaktadır. Dış kaynak kullanıldığında alım, özel şirket tarafından gerçekleştirilecektir ve özel şirketin kamu alım kurallarına uyma zorunluluğu olmayacaktır.
Enerji Personel + TESİS ADI DEBİSİ (m³/gün) Toplam Proses Gideri Sarf Malzeme Sivrihisar Atıksu Arıtma Tesisi 1200 8.000,00 TL 12.000,00 TL 20.000,00 TL Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Sungurlu Atıksu Arıtma Tesisi 5700 20.000,00 TL 21.250,00 TL 41.250,00 TL Gediz Atıksu Arıtma Tesisi 4676 15.000,00 TL 16.000,00 TL 31.000,00 TL Osmaneli Atıksu Arıtma Tesisi 1497 14.000,00 TL 11.000,00 TL 25.000,00 TL Manyas Atıksu Arıtma Tesisi 1000 9.800,00 TL 12.500,00 TL 22.300,00 TL Azot Fosfor Giderimli Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Azot Fosfor Giderimli Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Azot Fosfor Giderimli Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur 1000 m³/gün tip proje (Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur) Beykonak Mavikent Grup Arıtma 27600 50.000,00 TL 26.000,00 TL 76.000,00 TL Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur İznik Atıksu Arıtma Tesisi 8800 80.000,00 TL 38.000,00 TL 118.000,00 TL MBR