TÜRKİYE EKONOMİSİNDE YAŞANAN GELİŞMELER VE 2011 YILI EKONOMİK BEKLENTİLERİ Dr.Süleyman Yaşar 17 Nisan 2011
AMERİKAN MALİ KRİZİNİN Düşük faiz politikası (2002-5) NEDENLERİ Risklerin önemsenmemesi Hesap verilebilirlik ve şeffaflığın zayıflaması Aile tasarrufları düşük/ borçları yüksek Federal bütçe açığı Kaynak: Prof.Dr. Jeffrey Frankel
KRİZLE GELEN KÖTÜLÜKLER 23 ülke ele alınarak yapılan araştırmada: Konut fiyatları reel olarak yüzde 35 oranında düşüyor. Hisse senedi fiyatları yüzde 55 oranında düşüyor İşsizlik yüzde 7 oranında artıyor Fert başına gelir yüzde 9.3 azalıyor. Devlet borçları yüzde 86 oranında artıyor.
DÜNYA EKONOMİSİ BÜYÜME RAKAMLARI (Yüzde) Yıllar 2007 2008 2009 2010 2011 2015 Dünya ekonomik büyümesi 5.3 2.8-0.6 4.7 4.5 4.4 Gelişmiş ülkeler 2.7 0.2-3.2 2.9 2.6 2.5 ABD 1.9 0.0-2.6 2.7 3.2 2.7 Euro bölgesi 2.9 0.5-4.1 2.1 1.2 2.0 Japonya 2.4-1.2-5.2 3.3 1.4 2.4 Gelişmekte olan ülkeler 8.7 6.0 2.5 7.2 7.0 6.8 Çin 14.2 9.6 9.1 9.7 9.5 9.5 Hindistan 9.9 6.4 5.7 10.3 7.9 8.0 Brezilya 6.1 5.1-0.2 5.2 5.1 4.5 Rusya 8.5 5.2-7.9 3.4 4.6 4.3 Meksika 3.2 5.0 4.5 Türkiye 4.7 0.7-4.7 7.8 3.6 (4.6) 4.0 (4.5) Dünya geliri (Trilyon dolar ) 55.6 61.1 57.8 61.9 65.4 81.9 Kaynak: IMF
TÜRKİYE EKONOMİSİ RAKAMSAL GELİŞMELERİ Yıllar 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Büyüme 7.9 5,3 9,4 8,4 6,9 4,7 0.7-4.7 6.8 (8.9) 4.5 5.0 5.5 İşsizlik 10.3 10.5 10.3 10.3 9.9 10.3 11.0 14.0 11.9 12 11.7 11.4 Cari İşlemler -1.7-8.0-15.5-22.6-31.5-38.0-41.9-13.9-48.5-42.2-45.1-47.8 Enflasyon 29.7 18.4 9.3 7.7 9.6 8.4 10.1 6.5 7.5 (6.4) 5.3 (5.8) 5.0 4.9 Dolar Kuru 1.650 1.402 1.344 1.350 1.404 1.299 1.280 1.545 1.505 1.555
TEMEL EKONOMİK BÜYÜKLÜKLER
FERT BAŞINA GELİR
Ekonominin genel dengesi
Uluslararası doğrudan yatırımlar Yıllar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Doğrudan Yatırımlar 1.7 2.7 10.0 20.1 22.0 19.5 8.4 8.9 (Milyar dolar) Gayrimenkul (Milyon dolar) 998 1.343 1.841 2.922 2.926 2.937 1.782 2.494
Doğrudan sermaye girişi 2011 (Milyon $) Ocak Şubat Mart Doğrudan Yabancı Sermaye toplam net 470 143 2.792 Gayrimenkul net 141 143 177
Türkiye nin dış ticareti Yıllar 1980 1996 2000 2006 2007 2008 2009 2010(Milyar $) İhracat 2.9 23.2 27.7 85.5 114.3 132.0 102.1 113.9 AB 25 1.2 12.0 15.0 47.9 60.4 63.3 47.0 52.6 İthalat 7.9 43.2 54.5 139.5 170.4 201.9 140.7 185.4 AB 25 2.3 23.5 27.3 59.4 68.6 74.8 56.5 72.2
TÜRKİYE NİYE İYİ DURUMDA? Bir Bütçe açığı düşük İki Kamu borç yükü düşük Üç Banka sermayeleri yeterli Dört IMF vesayeti kalktı, bütçe halkın yararına tasarlanıyor. Beş Tüketici güveni yüksek
TÜRKİYE NİYE İYİ DURUMDA? Altı Anayasa referandumuyla askeri vesayet kısmen kalktı Yedi Yargı vesayetinin kalkmasıyla artık ideolojik gerekçelerle yatırımlar durdurulamayacak, Yİ ve YİD projeleri devreye girecek Sekiz Komşularla sıfır sorun politikası ve vizelerin kalkması ticaret hacmini ve yatırımları çoğaltıyor
Riskler neler? *Gelişmekte olan ülkelere sıcak para akışı *Aşırı değerli lira ve yüksek cari açık * Yüksek işsizlik oranı *Petrol fiyatlarındaki hızlı yükseliş *Küresel gıda fiyatlarındaki hızlı yükseliş *Avrupa Para Birliğine üye ülkelerin kamu borcu riskleri *Arap ülkelerinde yaşanan gelişmeler
2011 tahminleri Altın fiyatları 2011 de ne olacak? Altının onsu bu gün 1.455 dolar oldu. Goldman Sachs stratejistlerinin tahminlerine göre 2011 sonunda bir ons (31.1 gr) altının fiyatı 1.690 dolar olacak.
2011 tahminleri Euro/dolar paritesi 2011 de ne olacak? JP Morgan uzmanlarına göre Amerikan doları 2011 yılı sonunda Avrupa para birimi euro karşısında değer kaybedecek. Euro/dolar paritesi 2011 yılı sonunda 1.48 olacak.
2011 tahminleri Dolar/TL 2011 de ne olacak? OVP Hükümetin tahmini 1.555 TL 2012 1.585 2013 1.626
Türkiye ekonomisinde son durum Dolarizasyon 2002de yüzde 55 seviyesindeydi 2010 yılı sonunda yüzde 27 ye geriledi. Tüketici güven endeksi Nisan 2011 de 93.46 oldu. 2010 ocak ayında 79.24 seviyesindeydi.
Türk parası hala TÜFE bazlı reel kur endeksine göre yüzde 19 oranında değerli düzeyde seyrediyor. Merkez Bankası rezervleri 89.9 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Rezervler altın dahil 95.2 milyar dolar tutuyor. Sanayi üretim endeksi 2011 şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13.9 oranında arttı.
2010 yılı büyüme rakamı 8.9 oldu. Q1 11.8 Q2 10.2 Q3 5.5 Q4 9.2
IMF Nisan ayı dünya ekonomisi görünüm raporuna göre 2011 2012 Dünya ekonomisi %4.4 %4.5 Dünya geliri 68.6 72.4 Trilyon dolar olacak
IMF Raporuna göre Türkiye ekonomisi 2011 2012 Büyüme %4.6 %4.5 Cari açık - %8.0 - %8.2 Enflasyon %7 % 5.4
Hane halkı borcu/gsyih ABD %117 İspanya %80 Portekiz %80 İrlanda %80 Almanya %60 Yunanistan %42 Türkiye %17
Krediler/GSYİH İrlanda % 250 Portekiz % 160 İtalya %150 Yunanistan %100 Türkiye %45 29.04.2011 kredi tutarı toplamı 499.9 milyar TL
Cari açık 2011 ilk üç ayında 22.1 milyar dolar oldu. 2010 ilk üç ay 12.0 milyar dolar seviyesindeydi.
Bütçe dengesi 2011 Ocak-Nisan döneminde bütçe açığı 3 milyar lira oldu. 2010 Ocak Nisan döneminde bütçe açığı 15.7 milyar lira tutuyordu. Faiz dışı fazla 2011 Ocak Nisan döneminde 13.7 milyar lira oldu. Faiz dışı fazla 2010 Ocak-Nisan döneminde 6.2 milyar lira tutuyordu. 2011 bütçe açığı hedefi 33.5 2010 bütçe açığı 39.6 milyar lira tutuyordu.