EĞİTİM KURUMLARINDA YÖNETİM Öğretim Liderliği Prof. Dr. Mehmet Şişman Okulun temel işlevlerinden biri, herkes için öğrenmeyi gerçekleştirmektir. Okul, sadece öğrenciler için değil, öğretmenler, veliler, çalışanlar, hatta bütün toplum için bir öğrenme yeri olmalıdır; Okul müdürü, söz konusu öğrenmelerin gerçekleşebilmesi için gerekli kaynakları sağlayan, ortamı hazırlayan, öğrenmeyi kolaylaştıran ve böylece öğrenmeye liderlik yapan kişidir. LİDERLİK VE YÖNETİM 21. yüzyılın ortak kabul gören görüşü, "liderlerin yetiştirileceği ve geliştirilebileceğidir. En yaygın biçimiyle liderlik, belirli amaçlar ve hedefler doğrultusunda başkalarını etkileyebilme ve eyleme sevk edebilme gücü olarak tanımlanmaktadır. Liderlikle ilgili yapılan çeşitli tanım ve kavramlaştırmaları özetleyerek bunları; rol olarak liderlik, kontrol ve etkileme olarak liderlik ve davranış olarak liderlik olmak üzere üç başlıkta toplamak da mümkündür. Liderin Sahip Olması Öngörülen Güçler 1. Yönetim açısından güç, kısaca diğer insanları etkileme ve ikna edebilme yeteneği olarak tanımlanırsa, diğer örgütlerde olduğu gibi okul yönetiminde de bir lider olarak okul yöneticilerinin sahip olması öngörülen çeşitli güçlerden söz edilebilir. Bir sınıflamaya göre bu güçler, (1) teknik, (2) insani, (3) eğitsel, (4) sembolik ve (5) kültürel güç olmak üzere beş başlıkta toplanmıştır (Sergiovanni, 1984). Yönetici ve lider arasında bir karşılaştırma yapıldığında ikisi arasında başlıca şu farklılıklardan söz edilebilir. (Bennis, 1994, 65-66): Yönetici idare eder; lider yenilik yapar. Yönetici bir kopyadır; lider ise orijinaldir. Yönetici mevcudu muhafaza eder; lider geliştirir. Yönetici sistem ve yapı üzerinde; lider insanlar üzerinde yoğunlaşır. Yönetici kontrole güvenir; lider güven telkin eder. Yönetici kısa vadeli düşünür; lider uzun vadeli düşünür. Yönetici nasıl ve ne zaman ; lider ise ne, niçin sorularını sorar. Yönetici, kar-zarar bağlamında düşünür; liderin gözü ufukları tarar. Yönetici taklit eder; lider meydana getirir. Yönetici statükoyu kabullenir; lider ona meydan okur. Yönetici iyi bir askerdir; lider başına buyruk kişidir. Yönetici işleri doğru yapar; lider doğru işi yapar.
Eğitim Liderlerinin Özellikleri 1. Okul toplumunca paylaşılan, desteklenen bir öğrenme vizyonuna sahip olup bu vizyonu düzenleyen, geliştiren ve uygulayan, 2. Öğrenmeye ve mesleki gelişmeye yoğunlaşan bir okul kültürü ve öğretim programını oluşturan, geliştiren ve sürdüren, 3. Etkili bir öğrenme çevresi ve ortamı oluşturarak bunu sürdürmek için okulun sahip olduğu bütün kaynakları etkin bir biçimde kullanan, 4. Aile ve toplumla işbirliği yaparak farklı toplumsal beklentileri karşılayabilen ve toplumun kaynaklarını okula yönlendirebilen, 5. Tutarlı, adil bir ahlak yöneticisi olabilen, 6. Genel, politik, sosyal, ekonomik, yasal, kültürel bağlamı anlayabilen ve bunlara cevap verebilen bir kişidir. Eğitim liderlerinin, yapılacak işlerin teknik yanını bilmekle kalmayıp aynı zamanda insanlarla nasıl etkili bir biçimde birlikte çalışılabileceğini de bilmeleri Okulla ilgili yasa, yönetmelik, yönetim süreç ve uygulamaları, grup dinamiği gibi konularda Öğretim programının içeriği, program değerlendirme ve geliştirme gibi konularda da bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Etkili Okul Yöneticilerinin Liderlik Özellikleri 2. Etkili ya da başarılı okul, kısaca amaçlarını üst düzeyde gerçekleştiren okul olarak tanımlanırsa, söz konusu okullar üzerinde yapılan araştırmalarda, okul yöneticilerinin liderlik davranışları, üzerinde en çok durulan konulardan biridir. Okul yöneticilerinin liderliği, aynı zamanda okulun başarısının, okulun diğer boyut ya da özelliklerinin temel belirleyicisi olarak görülmektedir. Etkili okullarda okul yöneticileri; (1) Okuldaki zamanlarının çoğunu eğitim-öğretimle ilgili işlere ayırır, (2) Eğitim-öğretimle ilgili konularda bir takım öncelikler belirler, (3) Eğitim-öğretimle ilgili yüksek beklentiler oluşturur, (4) Okulun amaçlarını belirler ve amaçlarda uzlaşma sağlar, (5) Öğretmenleri destekler, karara katılımların ve mesleki gelişimlerini sağlar, (6) Okul ve sınıfta geçen zamanın etkili bir biçimde kullanılmasını sağlar, (7) Çevrenin beklenti ve ihtiyaçlarını anlar, (8) Çevrenin okula katılım ve desteğini sağlar, (9) Düzenli bir öğrenme iklimi oluşturur, (10) Görevlerle insanların ihtiyaçları arasında denge oluştururlar. Eğitim liderliği ve okul reformu kapsamında yapılan tartışmalarda ise eğitimde başarılı bir reform için; geleceğe ilişkin yeni vizyonlar ortaya koyabilecek, gelecek merkezli düşünen, yaratıcı ve yenilikçi eğitim liderlerine ihtiyaç olduğu vurgulanmaktadır. Okul yöneticileriyle ilgili olarak denetçiler, yönetici seçiminde başlıca şu özellikleri göz önünde bulundurmaktadırlar: Vizyon, zeka, bilgi, öğretim bilgisi, denetim ve rehberlik becerileri, iletişim becerileri, öğrenciye yaklaşım, işiyle bütünleşme, eylem yanlısı olma, zihinsel sağlık, alınan ödüller, risk alabilme, teknoloji kullanma bilgisi vb. Yönetici değerlendirmede de, yöneticinin sınıfta harcadığı zaman, açık amaçlar ve beklentiler ortaya koyabilme yeteneği, öğretmen değerlendirmelerinin kalitesi, öğretim bilgisi, okul gelişim planı hazırlama, toplumsal destek ve katılım sağlama gibi özellikler göz önünde bulundurulmaktadır. OKUL YÖNETİMİNDE ÖĞRETİM LİDERLİĞİ Öğretim liderliği, okulun öğrenci başarısını arttırmak için müdürün kendisinin bizzat gösterdiği ya da başkaları tarafından gösterilmesini sağladığı davranışlardır.
Öğretim liderliği, okul müdürlerinin, öğretmenlerin öğretme, öğrencilerin de öğrenme durumlarını doğrudan ya da dolaylı olarak önemli ölçüde etkileyen davranışlarıdır. Öğretim liderliği, okulun eğitsel amaçlarının gerçekleştirilmesi için öğretim kadrosunun gizil gücünü ortaya çıkarabilme ve bunu okul süreçleri içinde sürdürmedir. Öğretim liderliği, bilginin sorun çözmeye uygulanması, başkaları aracılığıyla okulun amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlamadır. Weber (1989), Öğretim liderliğinin, (1) Okul misyonunu tanımlama, (2) Olumlu bir öğrenme iklimi oluşturma, (3) Öğretmenleri gözleme ve dünüt verme, (4) Program ve öğretimi yönetme, (5) Öğretim programını değerlendirme olmak üzere beş boyuttan oluştuğunu belirtmiştir.krug (1992a), okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının, (1) Okul misyonunun tanımlanması, (2) Program ve öğretimin yönetimi, (3) Öğretimin denetimi ve değerlendirilmesi, (4) Öğrenci gelişiminin izlenmesi, (5) Öğretim ikliminin geliştirilmesi olmak üzere yukarıdaki ve benzer biçimde beş boyuttan oluştuğunu belirtmiştir. Andrevvs & Soder (1987), okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarıyla ilgili dört temel boyuttan söz etmişlerdir. Bunlar; (1) Kaynak sağlayıcılık, (2) öğretim konusunda bizzat kaynaklık etme, (3) Model olma, (4) Okul ortamında görünme davranışlarıdır. Blank (1987) tarafından söz konusu davranışlarla ilgili altı boyut belirlenmiştir. Bu boyutlar; (1) Öğretimin iyileştirilmesi, (2) Amaçlarda uzmanlaşma sağlanması, (3) Okul kadrosunun geliştirilmesi, (4) Toplum/çevre desteğinin sağlanması, (5) Okul kadrosunun planlamaya katılması, (6) Yöneticinin otorite sahibi olması biçiminde ifade edilmiştir. De Bevoise (1984), öğretim liderliğiyle ilgili başlıca davranışların (1) Okulla ilgili amaçların belirlenmesi, (2) Okul amaçlarının açıklanması, (3) Öğrenme için gerekli kaynakların sağlanması, (4) Öğretmenlerin denetlenmesi ve değerlendirilmesi (5) Öğretim kadrosunu geliştirmeye dönük programların eşgüdümü, (6) Öğretmenler arasında yakın ve samimi ilişkilerin oluşturulmasını. Etkili okul liderlerinden gerçekleştirmeleri beklenenler şunlardır: 1. Okulu, öğrenciler ve yetişkinler için bir öğrenme merkezi haline getirmeye öncülük ederler, 2. Bütün öğrencilere ve yetişkinlere ilişkin olarak akademik ve sosyal boyutlarda yüksek beklentiler oluştururlar, 3. Öngörülen akademik standartlara uygun olarak öğretimin içeriğini oluşturur ve öğretimi gerçekleştirirler, 4. Öğrenci ve yetişkinler için "sürekli öğrenme" anlayışına dayalı bir okul kültürü oluştururlar, 5. Öğretimi iyileştirmek için mevcut durumu teşhis ve değerlendirmede çeşitli araçlar kullanırlar, 6. Öğrenci ve okulun başarısını artırmak için okul toplumunun etkin bir üyesi olarak sorumluluk üstlenirler.
Yukarıda bazı başlıklar altında açıklanan okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları, esas itibariyle teknik beceriler ve insani beceriler olmak üzere iki boyutta da toplanabilir. Okul müdürlerinin her şeyden önce, sahip oldukları eğitim felsefesinin farkında olmaları, yönetim alanındaki değişmeler başta olmak üzere toplumsal değişmenin doğasını ve mahiyetini anlayıp bilmeleri, program geliştirme ve değerlendirme konusunda bilgi sahibi olmaları gerekir. Diğer taraftan yöneticilerin, yönetimle ilgili konular olarak insan, iletişim, insanlar arası ilişkiler, karar süreci, amaç belirleme, planlama, araştırma ve değerlendirme, problem çözme, çatışma yönetimi vb. konularda beceri ve yeterliklere sahip olmaları gerekir. Okul müdürlerinin bunların dışındaki yönetsel bazı görevlerinin yanında öğretimin denetimi ve değerlendirmesi, okul kadrosunun geliştirilmesi, olumlu okul iklimi oluşturma, okul-çevre ilişkilerini geliştirme vb. faaliyetleri de gerçekleştirmeleri beklenmektedir (Chell, 2001). OKUL MÜDÜRÜNÜN ÖĞRETİM LİDERLİĞİ DAVRANIŞ BOYUTLARI Öğretmenlerin öğretmeni olarak nitelendirilebilecek okul müdürlerinin temel görevi okulda paylaşma merkezli bir okul kültürü ve öğrenme kültürü oluşturulmasına öncülük etmektir. Vizyon (ufuk), liderlikle çağcıl tartışmalarda en başat öge olarak görülmektedir (Erçetin 1998). Kısaca vizyon, bir okul için uzun dönemli bir strateji olup okulun gelecekte ulaşmayı hedeflediği yer ve durumun ham hayal ürünü olmayan inandırıcı bir resmidir. Misyon ise bir okulun gerçekleştirmek durumunda olduğu temel görevidir. OKULUN VİZYON VE MİSYONUNUN YÖNETİMİ 1- Okulun Vizyon ve Misyonunun Açıkça Belirlenmesi Okulun vizyonu, eğitim, Öğretim ve öğrenmede kalite üzerinde yoğunlaşan bir vizyon olmalıdır. 2- Okulun ve Eğitimin Amaçlarının Açıkça Belirlenmesi Bu vizyon, okul kadrosuyla toplumun bütünleşmesini sağlayıcı bir nitelik taşımalı, olabildiğince eğitimle ilgili bütün paydaşların (öğretmen, veli, toplum, öğrenci) katılımı ile belirlenmelidir. 3- Okulun ve Eğitimin Amaçlarının Paylaşılması Türkiye'de eğitimin ve okulların amaçları, ilgili mevzuatta önceden belirlenmiştir. Ancak bunlar, genelde soyut ifadeler olup yoruma ve geliştirilmeye açıktır. Eğitimde program hazırlama ve amaç belirleme, sadece belirli kurum ve kişilerin bir işlevi değildir. Amaç belirlemede geniş ölçüde bir katılımın ve uzlaşmanın sağlanmış olması, amaçların gerçekleşme şansını artırır. 4- Amaçların Uygulamaya Yansıtılması 5- Okul Kaynaklarının Amaçları Gerçekleştirmeye Yoğunlaştırılması 6- Öğrencilerle İlgili Yüksek Standart ve Beklentiler Oluşturulması Başarılı okullarda gözlenen özelliklerden biri de öğrenme ve öğrencilerle ilgili yüksek standartların belirlenmiş olmasıdır. OKUL PROGRAMININ YÖNETİMİ Öğretim liderliği de esas itibariyle yöneticinin, okul programına ve öğretim-öğrenme sürecine önderlik etmesidir. Etkili okullarda okul programı, açık bir biçimde belirlenmiş amaçlar üzerine oluşturulmakta, okulda herkes, öğrenmenin önemini vurgulamaktadır. 1- Okulun Eğitim Programının Oluşturulması 2- Okul Programında Beklentilerin Dikkate Alınması Hazırlanan okul programı, öğrenci, aile-veli, okul çevresi, iş dünyası, ülke ve küreselleşen dünyanın beklentilerini dikkate almalıdır. 3- Okuldaki Programlar Arasında Koordinasyon Sağlanması Başarılı okullarda müdürler, sınıf ve kademeler arasında, program yönünden koordinasyonda etkileşimin olmasını teşvik etmektedirler. 4- Programla İlgili Materyallerin Sağlanması Okul yöneticisi, okul programı ve öğretimle ilgili her türlü materyalin seçim, sağlanma ve dağıtılmasına aktif olarak katılmalıdır. 5- Programda Temel Beceriler Üzerinde Yoğunlaşılması Öğrencilere kazandırılması öngörülen temel beceriler arasında, etkili okuma, yazma, konuşma, dinlenme becerileri yanında, matematiksel işlemler yapabilme, problem çözebilme, eleştirel düşünebilme ve yargılayabilme, uygulama gibi beceriler sayılabilir.
6- Öğrenci Gelişimi Konusunda Öğretmenlerle Toplantılar Yapılması Diğer taraftan etkili okullarda okul yöneticisi, öğrencilerin durumlarını tartışmak, okul programlarının, öğretim uygulamalarının güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek için öğretmenlerle toplantılar düzenleyerek karşılıklı bir görüş alış-verişinde bulunur. 7- Program Geliştirme İhtiyaçlarının Belirlenmesi Bir ihtiyaç analizi yapmadan program geliştirmeden söz edilemez. Okul yöneticisi, öğretmen, öğrenci, müfettiş, testlerden alınacak dönütler, sınıf başarı düzeyleri, öğretmen, öğrenci ve velilerle görüşmeler, uygulanacak anketler sonucunda okul programında yapılması gereken değişiklik ve iyileştirmeleri 8- Okul Programının Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi 9- Okuldaki Zamanın Etkili Yönetimi Okuldaki zamanın önceliklere göre planlanması ve etkili bir biçimde kullanılması yanında, müdürün kendine ait bir zaman planı olması, zaman yönetimi konusunda beceri sahibi olması gerekir. 10- Sınıfta Zamanın Planlanması ve Etkili Kullanılması 11- Öğretme-Öğrenme Sürecinin Denetlenmesi ve Değerlendirilmesi 12- Öğrencilerle Yakın Temas Halinde Olma 13- Öğrenci Gelişimini ve Başarısını Sürekli İzleme 14- Öğrencilerle İlgili Ortak Standartlar Oluşturma Öğrencilerden beklentiler, sınavların biçim ve içeriği, ödev konuları ve ödevlerin hazırlanmasında uyulacak standartlar, bunlar arasında sayılabilir. Okul yöneticisi, bütün bu konularda okul kadrosu arasında bir birlikteliğin oluşturulmasına öncülük etmelidir. 15- Öğrencilerin Durumlarıyla İlgili İstatistikler Tutma 16- Okul Başarısı Hakkında İlgilileri Bilgilendirme Okul müdürü, öğretim süreci ve öğrencilerin başarı düzeyleriyle ilgili olarak yapılacak araştırma ve değerlendirme çalışmaları sonucu elde edilecek verileri ve sonuçları, öğretmen, öğrenci ve velilere ulaştırabilmelidir. 17- Öğrenci Başarısının Tanınması ve Ödüllendirilmesi Öğretimin ve öğrencinin değerlendirilmesi sonucu öğrenci başarılarının, okul, sınıf, aile, çevre tarafından tanınması, başarının sürekliliği ve başkalarının başarısı için gereklidir. OKUL KADROSUNUN GELİŞTİRİLMESİ 1- Okul Kadrosu İçin Bir Model Olma Etkili okullar üzerinde yapılan araştırmalarda, üzerinde durulan konulardan biri de söz konusu okulların yöneticilerinin eylem ve davranışlarıyla başkaları için iyi bir örnek oluşturmalarıdır. 2- Öğretmenlerin İhtiyaç Duydukları Kaynakları Sağlama Öğretmenlerin, öğretimi gerçekleştirmek, geliştirmek ve öğrenci başarısını artırmak için bazı kaynaklara ihtiyaç duymaları kaçınılmazdır. 3- Okul Kadrosunun Performansını Değerlendirme Okul müdürü, öğretmenlerin sahip oldukları potansiyeli ve becerileri tam olarak ortaya koyabilmelerini ve üst düzeyde performans gösterebilmelerini teşvik etmelidir. Öğretmenlerin performansını adil bir biçimde değerlendirerek gerektiğinde performans geliştirici etkinliklere yer vermelidir. 4- Öğretmenlerle Sürekli İletişim ve Temas Halinde Olma Okul yöneticilerinin sahip olması öngörülen yeterlilik alanlarından biri, insanlar arası ilişkilerde, etkili iletişim becerilerine sahip olmaktır. 5- Öğretmenler İçin Mesleki Gelişme Fırsatları Hazırlama Okul yöneticisi, öğretmenlere yararlı olacak öğretimsel kaynakların farkında olması gereken bir öğretim lideri olarak öğretmenlerin mesleki yönden gelişimlerini sağlamaya dönük bazı etkinlikleri gerçekleştirebilir. 6- Çalışanları Yenilik ve Risk Alma Konusunda Teşvik Etme Bir okulda da gelişmenin sağlanabilmesi için okul yöneticisinin yenilik ve değişmeyi teşvik etmesi, bu konuda çalışanlara inisiyatif vermesi, risk almalarını teşvik etmesi beklenir. 7- Öğretmenler Arasında Bilginin Paylaşılmasını Sağlama Okul yöneticisi, öğretmenlerle birlikte düşünmek, planlamak ve paylaşmak için fırsatlar oluşturmalı, her türlü önerilere açık olmalı, gerektiğinde düşüncelerini değiştirmekten çekinmemelidir. 8- Çalışanların Başarılarının Ödüllendirilmesi Bir okulda öğretmenlerce bireysel ya da grup halinde gerçekleştirilen başarıların tanınması, bilinmesi, kutlanması, onların okulla bütünleşmeleri yönünden önemlidir.
OKUL İKLİMİNİN VE KÜLTÜRÜNÜN YÖNETİMİ Geleceğin okul liderleri, öğrencilerin ve okul kadrosunun bütünleşmesini sağlayacak olumlu ve açık bir Öğrenme ortamı ve iklimi oluşturmak ve bunu sürdürmek durumundadır. 1- Paylaşma ve Güvene Dayalı Öğrenme İklimi Oluşturma Okul yöneticileri, öğretmen ve öğrencilerin bütünleşmesini, istekle çalışmasını, öğretme ve öğrenme süreçlerine coşku ile katılmasını sağlayacak bir ortam hazırlamalıdır. 2- Örgütsel Çatışmaları Etkili Bir Biçimde Çözme Okul müdürü, olumsuz davranışları ortadan kaldırarak sonuca ulaşmada ortak kabul gören çözümler üretebilmeli, yarışan ve çatışan değerler arasından tercihler yapabilmeli, değişik grupların farklı beklentileri arasından doğru olanı seçebilmelidir. 3- Okulda Takım Ruhu ve Biz Anlayışını Yerleştirme Öğrenme konusundaki yeni yaklaşımlar da birlikte öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, kubaşık öğrenme gibi konulara vurgu yapmaktadır. Okul yöneticisi, okulda bütünleşmeyi sağlamaya dönük, ortaklaşa davranışı öne çıkaran ortak bir kültürün oluşmasına ve sürdürülmesine öncülük etmelidir. 4- Örgütsel Değişmeyi Başlatma ve Yönetme Okul yöneticisi, değişme ve yenilik üzerine odaklanan bir iklim ve kültür oluşturmalıdır. Okulda gerçekleştirilmek istenen değişmelerin amacına ulaşabilmesi, öncelikle okulun gelecekte sahip olması beklenen yeriyle ilgili olarak açık bir biçimde ortaya konulmuş vizyonun varlığına ve bu vizyonun okulu oluşturan bütün üyelerce paylaşılmasına bağlıdır. 5- Çevrenin Okula Katılım ve Desteğini Sağlama Okulla ilgili çağcıl tartışmalarda, çevrenin (iş dünyası, dernekler, vakıflar, meslek örgütleri vb.) okul süreçlerine destek ve katılımı daha çok gündeme gelmekte, çevrenin okula maddi ve manevi planda daha çok katkıda bulunmasının gereği dile getirilmektedir. Okul yöneticisi, okul dışı çevre ile eğitim konusunda işbirliği fırsatlarını aramalı, çevresiyle bütünleşmiş bir okul imajı oluşturmaya çalışmalıdır. 7- Ailenin Okula Katımı ve Desteğini Sağlama Türkiye'de okul-aile ilişkileri bağlamında yapılan araştırmalardan çıkarılabilecek temel sonuç ise, özellikle eğitsel konularda sağlıklı bir iletişim ve işbirliğinin olmadığıdır. Aile-okul ilişkileri, çeşitli boyut ve tiplerde söz konusu olabilir: Okul yönetimi ve öğretmenlerin aileleri ziyaretleri, Çocukların eğitimi ve başarısı konusunda okulla ailenin işbirliği, Evde eğitim konusunda okulun ailelere yardımcı olması, Aile ve okul arasında çeşitli araç ve yollarla bilginin paylaşılması, Okulda aileye dönük eğitim ve öğrenme ortamları ve fırsatları hazırlama, Öğrenci sorunlarını gidermede ailenin yardım ve desteğini sağlama, Veli ve öğretmen görüşmeleri için ortak zaman ve mekanlar ayırma, Velilerin okul kararlarına katılımını sağlama biçimlerinde gerçekleşebilir. Araştırmalar, ailenin çocuklarının ev ödevlerine yardım etmelerinin, ev eğitiminin zenginleştirilmesinin, öğrencilerin akademik başarılarını artırdığını göstermektedir. Aileler, çocuklarının okula devam etmesini destekleyerek okulla ilgili sorumlukların yerine getirilmesinde yardımcı olabilir. Bunu, çocuklarını cesaretlendirerek, ödevlerinde yardımcı olarak, gerekli zaman ve mekan tahsisi yaparak, iyi davranışlar konusunda model oluşturarak gerçekleştirebilirler. Ayrıca aileler, okul süreçlerinde çeşitli roller alarak planlama, geliştirme çalışmalarında da katkı sağlayabilirler. Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranış Boyutları 1. Okul Amaçlarının Belirlenmesi ve Paylaşılması: Okul müdürü, öncelikle okulun vizyon ve misyonunun belirlenerek okulun amaçlarının tanımlanmasına öncülük etmelisi beklenir. Okulun Önemli amaçları, öğrenci, öğretmen ve ailelerle görüşmelerde sürekli vurgulanmalı, açıklanmalı, paylaşılmasına öncülük edilmelidir.
2. Eğitim Programı ve Öğretim Sürecinin Yönetimi: Okulun temel girdilerinden biri programdır. Programın başarıyla uygulanabilmesi için gerekli koşullar ve azami öğrenme fırsatları hazırlanmalıdır. Başarılı okullarda okul müdürü, programın planlanmasında, uygulanmasında, eşgüdümünde önemli rol oynamaktadır. 3. Öğretim Süreci ve Öğrencilerin Değerlendirilmesi: Bu boyut, öğretimin denetimi, programların değerlendirilmesi, öğrenci gelişiminin izlenmesi ve değerlendirilmesi gibi eylemleri kapsamaktadır. Okul müdürü, öğretim süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesinden elde edilen sonuçları, okul kadrosuyla tartışmalı, gerekli dönütleri sağlamalı, sonuçları, okul ve programın amaçlara ulaşma düzeyini saptamada, yeni amaçlar belirlemede kullanmalıdır. 4. Öğretmenlerin Desteklenmesi ve Geliştirilmesi: Müdürün temel sorumluluklarından biri, okuldaki bütün bireylerin mesleki beceriler yönünden gelişmesine katkıda bulunmak, ayrıca, öğretmenlerin kazandıkları yeni bilgi ve becerilerin, okulda uygulamaya yansıtabilmesine de fırsat sağlanmaktır. Aksi halde öğretmenlerin geliştirilmesi adına yapılanlar boşuna bir uğraş olur. Yöneticinin bu boyutta yer alan önemli bir rolü de çeşitli başarılarından dolayı öğretmenlerin ödüllendirilmesini ve tanınmasını sağlamaktır. 2. Düzenli Öğretme-Öğrenme Çevresi ve İkliminin Oluşturulması: Okul yöneticileri, öğrenci ve öğretmenlerin istekle çalışmasını sağlayacak olumlu bir öğretme-öğrenme çevresi ve iklimi oluşturmak ve bunu sürdürmek durumundadır. Dolayısıyla okul müdürü, okul içindeki çeşitli alt kültür ve eğilimleri tanıyarak aynı yönde örgütleyip hareket geçirebilmelidir. Eğitim-öğretimle ilgili yeni görüşlerin oluşmasına ve paylaşılmasına öncülük etmelidir.