Natura 2000 Alanlarının Belirlenmesi ve Tayin Süreci Bulgaristan Örneği Ventzislav Vassilev, REC Bulgaristan 30 Ocak- 1 Şubat 2018
AB ye Katılım Öncesi Bulgaristan daki Koruma Alanları 20. Yüzyıl başları Ormanlar ve avcılık hakkında kanunlar 1928 flora ve faunanın korunmasına ilişkin bilimsel yaklaşım 1931 Istıranca Dağı nda ilk doğa rezervi Silkosia 1934 ilk milli park Vitosha 1976 çevre korumasına ilişkin ilk uzman çevre kurumu olan Komitenin kurulması 1991 KA lar ülkenin %2 sini kaplıyor 1998 Mevcut IUCN kategorilerine ilişkin koruma kategorilerini getiren Korunan Alanlar Kanunu 2000 KA ların kapsama alanı %5 e çıktı 2017 KA ların kapsama alanı %6 ya çıktı
AB ye Katılım Öncesi Bulgaristan daki Koruma Alanları 3 Milli park 11 Tabiat parkı 55 Rezerv 35 Sürdürülen rezerv 349 Tabiat anıtları 536 Korunan peyzajlar Yönetim idareleri: Çevre ve Su Bakanlığı / Ulusal Doğa Koruma Kurumu Milli /tabiat parkları müdürlükleri 14 Bölgesel çevre müfettişliği
AB Mevzuatıyla uyumlaştırma AB Kuş ve Habitat Direktiflerinin hükümleri, Biyolojik Çeştililik Kanunu na (2002, son değiştirilme 2016) dahil edildi. Natura 2000 için yasal dayanak oluşturuyor. Habitat Direktifinin 6.3 Maddesi uyarınca Uygunluk Değerlendirmesi yapılması, Çevre Koruma Kanunu (2002, son değiştirilme 2017) ve belirli yönetmeliklerce düzenlenen ÇED ve ÇD ye entegre edilmiştir. Natura 2000, 2000/60/AT Sayılı SÇD uyarınca Su Kanunu na da entegre edilmiştir. Yönetim planlaması özel bir yönetmelikle düzenlenmiştir. Natura 2000 hakkındaki Bulgaristan mevzuatı, Korunan Alanlar Kanununun yerine geçmemektedir. Milli parklar, rezervler ve anıtlar kendi rejimleri ile yönetilmeye devam etmektedir. Natura 2000 mevzuatı ile ikame edilen ve Korunan Alan Kanunundan çıkarılan tek Korunan Alan kategorisi tampon bölgelerdir.
Bulgaristan da Natura 2000 in oluşturulmasına ilişkin zaman çizelgesi 2002 AB Habitat Direktifi ile uyumlu olarak Biyolojik Çeşitlilik hakkında Kanun. Natura 2000 in kurulmasını sağlar. 2003-2007 Natura 2000 alanlarının belirlenmesi ve temel çalışmalar 2008 Natura 2000 alanlarının listesi, BG Bakanlar Konseyi ve Avrupa Komisyonu tarafından onaylanıyor. Ağ, ülkenin %34 ünü kaplıyor. 2009-2013 İlave deniz alanlarının belirlenmesi 2009 günümüz: Çevre Bakanı alanlar için münferit kararnameler yayınlar 2012 Ulusal İletişim Stratejisi 2014 Habitat haritalama ve Elverişli Korunma Durumunun belirlenmesi 2014 Öncelikli Eylem Çerçevesi 2015 İlk yönetim planları yayınlandı 2017 Ulusal Yönetim Yaklaşımı
Natura 2000 Ulusal Korunan Alanlar AB deki ortak yaklaşım, milli parklar ve diğer ulusal olarak korunan alanların Natura 2000 ile birlikte varlığını sürdürmesidir Ulusal KA lar Natura 2000 Kapsam %6, MP ler hariç genellikle küçük alanlar. Konumsal bağlantı yok KA kanunu, Yönetim PLanları yönetmeliği Milli parklar ve rezervler devletin mülkiyetinde Biyolojik çeşitlilik, ekosistemler, peyzajar ve tabiat anıtlarının korunması. Önceden belirlenmiş kısıtlamalar; MP, R, TA lar için yönetim planları Kapsam %34, ulusal KA ların çoğu ile örtüşme; büyük alanlar; konumsal bağlantı var Biyoçeş. kanunu, YP ler hakkında yönetmelik; Uygunluk Değerlendirmesi yönetmeliği, diğer kanunlarla entegrasyon (sektörler, finansman ve bölgesel kalkınma) Arazi mülkiyetini değiştirmeye gerek yok Kuş ve Habitat Direktiflerindeki türler ve habitatların korunması. Esnek rejim; Yönetim planları (zorunlu değil) MP müdürlükleri ve bölge müf. yönetiyor Yeni yönetim yaklaşımı (2017)
Alanların belirlenmesi (2002 2007) Alan belirleme, iki paralel sürece ayrıldı ÖKA lar ve ötöa lar İlk listede, toplam kapsama %30 olmak üzere 114 ÖKA ve 225 ötöa bulunuyordu 2007 de BG, toplam kapsama %34 olmak üzere 114 ÖKA ve 228 ötöa içeren bir listeyi AK ye iletti. Şu anda: toplam kapsama %34 olmak üzere 119 ÖKA ve 233 ötöa Tüm ÖKA lar münferit kararnamelerle belirlenmektedir.
ÖKA belirleme kriteri Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi Kuş Direktifi hükümleri: Ek I de yer alan türler özel koruma tedbirlerine tabidir Üye Devletler, deniz ve kara alanında bu türlerin korunması için, özellikle sayı ve boyut olarak en uygun alanları özel korunan alan olarak belirlemelidir. (Md. 4). Üye Devletler, Özel Korunan Alanları (ÖKA lar) listede yer alan hassas türlerin populasyonlarının %1 i veya göçmen su kuşları için uluslararası öneme sahip sulak alanlar gibi bilimsel kriterler uyarınca belirler. Üye Devletler en uygun olan kriterleri seçebilir, fakat hem sayı hem de yüz ölçümü olarak en uygun alanların belirlenmesini temin etmelidir. Alana özgü veriler Standart Veri Formları (SVF) kullanarak, Komisyon a iletilmektedir. Üye Devletlerin sağladığı bilgilere dayanarak AK, bu türlerin korunması için tutarlı bir ağ oluşturmak için belirlenen alanların yeterli olup olmadığına karar verir.
ÖKA Bulgaristan da tanımlama kriteri Bulgaristan Biyolojik Çeşitlilik Kanunu gereğince, Natura 2000 e öncelikli olarak dahil olacak alanlar şunlardır: ulusal korunan alanlar, Ramsar alanları, ÖKA lar, Corine alanları ve Biyosfer Rezervleri Biyolojik çeşitlilik kanununun Ek 2 si, Kuş Direktifi Ek I de listelnen ve Bulgaristan da yer alan 110 kuş türünü içerir. Ramsar alanları ve Ek I de olmayan göçmen türler için de önemli olabilecek alanlar ÖKA olarak belirleniyor. ÖKA belirlenmesi için 76 göçmen türü içeren ulusal bir talimat vardır. Kriterler büyük oranda Önemli Kuş Alanları (ÖKA) için kriterlere dayanmaktadır. Source of images: BSPB
ÖKA Bulgaristan da tanımlama kriteri Bulgaristan da, Natura 2000 in kurulmasından çok önce, 1997 yılından bu yana BirdLife Interntional kriterleri uyarınca 114 Önemli Kuş Alanı (ÖKA) oluşturuldu: Kategori A Kuş popülasyonları için uluslararası öneme sahip alanlar Kategori B göçmen/kışlayan türlerin biyocoğrafya populasyonunun %1 i Kategori C Avrupa kuşları için önemli alanlar Popülasyonların sürdürülmesi için yeterli alan boyutu Farklı coğrafik özelliklere sahip alanlar Önemli Kuş Alanlarının çoğu bilimsel envanter çalışmasından sonra (2002-2005) Özel Korunan Alan olarak teklif edildi, tür listelerinin Kuş Direktifi Ek I I uyarınca revizyonu ve sınırların revizyonu Bulgaristan Kuşları Koruma Derneği tarafından ÖKA tanımlanmasına yönelik ulusal proje yapıldı.
TÖA tanımlama süreci Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi Habitat Direktifi hükümleri: Üye Devletler öncelike, ülkelerinde var olan Ek I de yer alan her bir habitat tipinin ve Ek II de yer alan her bir türün kapsamlı değerlendirmesini yapar. Topluluk açısından önemli alan önerileri (ötöa) listelerini iletir. Alana özgü veriler SVF kullanmak suretiyle Komisyona iletilir ve alanın boyutu ve konumunun yanı sıra söz konusu alanda bulunan türler ve/veya habitat tipleri gibi bilgiler içermek zorundadır. Her bir Üye Devlet tarafından yeterli derecede yüksek kaliteli alanların önerilip önerilmediğine karar vermeyi amaçlayan bilimsel seminerler her bir biyocoğrafya bölgesi için düzenlenir. TÖA listesinin kabul edilmesinin ardından, Üye Devletler bunları en fazla altı yıl içerisinde Korunacak Özel Alan (KÖA) olarak belirlemelidir. Öncelik: en çok tehlike altında olan ve/veya en önemliler.
TÖA tanımlama kriteri Habitat Direktifi Ek III: Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi AŞAMA 1: Ek I deki her bir habitat tipi ve Ek II deki her bir tür için (öncelikli habitatlar ve türler dahil) alanların nispi öneminin ulusal seviyede değerlendirilmesi A. Ek I deki habitat tipleri için alan değerlendirme kriteri (BG deki ötöa Bilernicite SVF sinden örnek):
TÖA tanımlama kriteri Habitat Direktifi Ek III: Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi AŞAMA 1: Ek I deki her bir habitat tipi ve Ek II deki her bir tür için (öncelikli habitatlar ve türler dahil) alanların nispi öneminin ulusal seviyede değerlendirilmesi B. Ek II deki belirli bir tür için alan değerlendirme kriteri ( BG deki ötöa Bilernicite SVF sinden örnek):
TÖA tanımlama kriteri Habitat Direktifi Ek III: Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi AŞAMA 2: Ulusal listelerdeki alanların Topluluk açısından öneminin değerlendirilmesi 1. Aşama 1 de öncelikli habitatlara/türlere sahip olarak tanımlanan tüm alanlar TÖA olarak değerlendirilecektir. 2. Diğer alanların Topluluk açıısndan önemi aşağıdaki kriterlere göre yapılacaktır: (a) Ulusal seviyede alanın nispi değeri; (b) Alanın Ek II deki türlerin göç rotaları açısından coğrafi konumu ve sürekli sınır ötesi bir ekosisteme dahil olup olmadığı; (c) Alanın toplam yüz ölçümü; (d) Alanda var olan Ek I doğal habitat tipleri ve Ek II türlerinin sayısı; (e) İlgili biyocoğrafik bölgeler ve/veya Madde 2 de bahsi geçen sınırlar dahili için alanın genel ekolojik değeri.
ÖKA / TÖA konumsal örtüşme Alanlar arasındaki muhtemel ilişkiler (11 Tem 2011 tarihli AK kararı) Durum Alan belirleme ve SVF Belirlenmiş ÖKA ÖKA için bir form ötöa, TÖA veya KÖA. ötöa/töa/köa için bir form ötöa/töa/köa nın yüz ölçümü belirlenmiş ÖKA ile aynı. Her ikisi için bir form (ötöa/töa/köa ve ÖKA) TÖA ve ÖKA örtüşüyor ama aynı değil: alanlar ayrı muamele görür. Her biri için bir form doldurulur example
Alanların coğrafi sınırları Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi Her bir sınıflandırılmış ÖKA nın sınırı dijital olarak haritalandırılır. İlk haritalama tür ve habitat dağılımının arazide gözlemlenmesi, literatür verisi ve ekolojik koşullar hakkında uzman görüşüne dayanır. Ulusal kadastronun sınırlarına uymak için sınırlar 2005 te revize edildi (her bir parsel %100 dahil edilebilir veya çıkartılabilir). Zorluk: 2002-2006 döneminde tür dağılımı ve habitat haritalaması için yeterli konumsal veri yoktu. Sonuç: pek çok alanın sınırları kesin veya yeterli derecede gerekçelendirilmiş değil. 2007 den sonra arazi kullanımındaki önemli değişiklikler, ekolojik koşulları da değiştirdi.
örnek Natura 2000 Gerekliliklerinin Uygulanması İçin Ulusal Doğa Koruma Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi
Alanların belirlenmesinde paydaş katılımı
Daha fazla bilgi için kaynaklar Natura 2000 Referans portalı http://bd.eionet.europa.eu/activities/natura_2000/reference_portal Biyocoğrafik seviyede ötöa ulusal listelerinin değerlendirilmesi için kriterler: https://bd.eionet.europa.eu/activities/natura_2000/pdfs/hab.97-2.pdf Natura 2000 ağ görüntüleyici: http://natura2000.eea.europa.eu/ Bulgaristan da Natura 2000 için bilgi sistemi (sadece Bulgarca): http://natura2000.moew.government.bg/ Bulgaristan da Natura 2000 için interaktif harita (sadece Bulgarca): http://natura2000.moew.government.bg/home/map
İlginiz için teşekkürler! Ventzislav Vassilev Regional Environmental Center Bulgaristan 32 Yanko Sakazov str. office 17 1000 Sofia Bulgaria t +359 2 9835217 m +359 888 351322 e-mail vvassilev@rec.org