FTR 207 Kinezyoloji I Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu yrd.doç.dr. emin ulaş erdem
GİRİŞ İki ya da daha fazla kemiğin pivot noktasına ya da kavşağına eklem denir. Vücudun hareketi kemiklerin bireysel eklemler etrafındaki rotasyonundan meydana gelir.
ANATOMİK YAPI VE HAREKET POTANSİYELİNE GÖRE SINIFLAMA 1-sinartroz 2-amphiartroz 3-diartroz Sinartrosis: yoğun düzensiz (irregüler) bağ dokusundan oluşan eklemlerdir. Göreli olarak rijit eklemlerdir, çok az ya da hiç hareket olmaz. Ör: kranium suturları, mandibula ve maksillaya gömülü dişler, distal tibiofibular eklem, önkol interosseus membranı Sinartroz eklemlerin görevi, kemikleri birarada tutmak ve kuvveti bir kemikten diğerine minimum hareket ile iletmektir. Sinartroz eklemler kuvvetleri geniş kontak yüzeylere dağıtırlar, böylelikle yaralanma ihtimalini düşürürler.
SİNARTROZ EKLEMLER
AMPHİARTROZ EKLEMLER Amphiartroz: primer olarak fibrokartilaj ve/veya hiyalin kartilaj dan meydana gelir. Bu tip ekleme en iyi örnek intervertebral eklemdir. Eklemdeki intervertebral diskin nukleus u komşu iki vertebra arasında sağlam ve esnek bir yastık görevi görür. Manubriosternal eklem, sympisis pubis kısıtlı harekete izin verir, kemikler arası kuvveti iletirler ve dağıtırlar.
DİARTROZ EKLEMLER; SİNOVYAL EKLEMLER Diartroz eklemler, kavitesinde eklem sıvısı olan eklemlerdir. Sinovyal membran varlığından dolayı bu eklemler sinovyal eklem olarak da adlandırılır. Sinovyal eklemlerin çoğu ekstremitelerdedir. Bu eklemler hareket için özelleşmiş eklemlerdir.
DİARTROZ EKLEMLER 7 komponenti vardır; (1)Sinovyal sıvı; beslenme ve lubrikasyon için (2)Eklem (artiküler) kartilajı; kemiklerin eklem yüzlerini kaplar. (3)Eklem kapsülü; bağ dokusundan oluşan periferal bir perdedir. Artiküler kapsül histolojik olarak iki farklı tabakadan meydana gelir; İç tabaka ince (4)sinovyal membran dan oluşur. Komşu kapiller için bariyer oluşturur ve sadece çözünmüş kan plazmasının geçişine izin verir. Kan hücreleri ve büyük proteinler sinovyal boşlukta yer almazlar. Sinovyal membran hücreleri hyoluronat ve lubrikant glikoproteinleri (ör; lubrikin) üretir. Artiküler kapsülün eksternal ya da fibröz tabakası yoğun düzensiz (irregüler) bağ dokudan oluşur.
DİARTROZ EKLEMLER Artiküler kapsül kemiklere ve eklem içeriğine destek sağlar. Fibröz kapsülün belirli bölgeleri spesifik hareketlerin sınırlanması ya da kontrolü için daha kalındır. Bağ dokusunun kalınlaşmış bölgeleri (5)kapsüler ligamentleri temsil eder. (ör; lig. gleno-humerale ant., lig. collaterale mediale)
DİARTROZ EKLEMLER Eklem kapsülü fibröz kapsüle ve sinovyal membrana penetre olan (6)kan damarları ile desteklenir. (7)Sensöriyel sinirler ağrı ve proriosepsiyon reseptörleri ile fibröz kapsülü destekler. Geniş spektrumlu eklem hareketlerine ve fonksiyonlarına göre bazı sinovyal eklemlerde bulunan yapılar; İntra-artiküler disk (Menisci) Periferal labrum Fat padler Sinovyal plikalar
DİARTROZ EKLEMLER İntraartiküler diskler sinovyal eklemlerin eklem yüzleri arasında bulunan fibrokartilaj padlerdir. Bu yapılar artiküler uyumu artırır ve kuvvet dağılımına yardım eder. tibio-femoral Distal radio-ulnar Sterno-klavikular Acromio-klavikular Temporo-mandibular
DİARTROZ EKLEMLER İki büyük sinovyal eklemin fibrokartilaj labrum u vardır. Bu özel yapılar konkav elementi derinleştirir. Eklem kapsülünün tutunduğu yeri kalınlaştırır. Fat pad ler fibröz kapsül ile sinovyal membran arasına yerleşmiş değişik büyüklük ve pozisyonda olan yastıklardır. Bu yapılar eklem kapsülünü kalınlaştırır, kapsülün iç yüzeyini ve kemiklerin uyuşmayan yüzeylerini ve reseslerini (girinti) doldurur. Bu bağlamda, Fat pad ler uygun eklem fonksiyonu için sinovyal sıvı volümünü azaltır.
DİARTROZ EKLEMLER Sinovyal plika (fold, fringes) eklem kapsülünün en iç tabakasındaki gevşek ve birbiri üzerine binen katlantılardır. Genelde diz ve dirsek gibi geniş kapsüler yüzeyleri olan eklemlerde bulunurlar. Plikalar sinovyal yüzey alanını genişletirler, sinovyal tabakanın gereksiz gerilimi olmaksızın tam eklem hareketine izin verirler. Bu katlantılar çok genişler, kalınlaşır ya da inflamasyona bağlı yapışır ise, ağrı yapar ve eklem mekaniğini bozar.
SİNOVYAL EKLEM SINIFLAMASI Menteşe eklem Pivot (eksen) eklem Elipsoid eklem Top soket tipi eklem Planar tip eklem Eyer tip (saddle) eklem Kondiloid eklem
MENTEŞE EKLEM
PİVOT (EKSEN) EKLEM
ELİPSOİD EKLEM
TOP SOKET TİPİ EKLEM
PLANAR TİP EKLEM
EYER TİP EKLEM
KONDİLOİD EKLEM