I
II
İçindekiler Prof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi Yayın Organı Nisan 2014 Yıl: 1 Sayı: 1 Prof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi Adına İmtiyaz Sahibi ORHAN TÜRKMEN Okul Müdürü Yayın Sorumluları Aliye KOÇ Ayşe YILMAZ Hatice ÖZDEMİR Yayın Kurulu Aliye KOÇ Ayşe YILMAZ Hatice ÖZDEMİR Denetleme Kurulu Aliye KOÇ Ayşe YILMAZ Hatice ÖZDEMİR Ömer YAŞAR Adres Prof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi Müdürlüğü Kumluova Mah. Fethiye Yolu Cad. No:20 Seydikemer/Muğla Tel: (0252) 677 74 74 Belgegeçer: (0252) 677 74 75 Elmek: 749156@meb.k12.tr Ağ: http://kumluovacpl.meb.k12.tr Tasarım&Baskı Bizim Büro Basımevi Tel.: (0312) 229 99 28 2 Okul Personelimiz 3 5 8 Kıymetli Okuyucularımız Orhan Türkmen Paris Günlüğü Ayşe Yılmaz Altın Oran Öner Karakulak 9 Kumluova Okan Işıklı 11 13 15 16 18 20 21 22 23 24 Dünden Bugüne Hatice Özdemir Bir Kitap Bir Dünya Güzide Sarıçobanoğlu Bilim Adamları Eda Akdemir Kayatürk Geldik Gidiyoruz Aliye Koç İsraf Hikâyesi Selime Gök Sağlık ve Beslenme Müesser Ergün Ergenlik Çağı Obezitesi ve Diyet Tedavisi Gözde Soydemir Sağlık ve Spor Veli Can Değişen Hayatlarımız Ömer Yaşar Çocuk Gelişimi Gözde Gazioğlu 28 Bilişim Teknolojileri Merve Çolak 30 Fotoğrafçılık Yasin Koç 31 Karikatürlerle İngilizce 32 33 34 35 36 37 Okulumuzun En Öğretmenleri Durmuş Yıldırım İnsanlık Zehra Atcı Biz Bu Aşkı Nasıl Bitirdik Aytekin Sargılı Resim Mukaddes Dede Okula Giden Yol Gülnaz Çamkerten Havvanur Söylemez Havva Cengil Fıkralar Yeliz Topuz Karikatür Durali Kahyaoğlu Röportaj - Bir Kumluova Klasiği Arzu Aksoy - Derya Zaman Emine Rat - Sema Tanışman Sevmek Bu Kadar Güzelken Cansel Aksoy Şiir Üzerine Bir Deneme Süreyya Hınçal Sayın Ayhan Önder Saliha Anaeli - Cennet Bakır Fırat ve Dicle Aşkı Derya Zaman Atam Yeliz Topuz 38 Okulumuzdan Etkinlikler 1
Personelimiz Orhan TÜRKMEN Okul Müdürü Veli CAN Müdür Yardımcısı Ömer YAŞAR Türk Dili ve Ed. Öğr. Aliye KOÇ Türk Dili ve Ed. Öğr. Ayşe YILMAZ İngilizce Öğretmeni Hatice ÖZDEMİR Türk Dili ve Ed. Öğr. Hüsniye Muesser ERGÜN Biyoloji Öğretmeni Güzide SARIÇOBANOĞLU Kimya Öğretmeni Öner KARAKULAK Matematik Öğretmeni Eda AKDEMİR KAYATÜRK Fizik Öğretmeni Gözde GAZİOĞLU Çocuk Gel. ve Eğt. Öğr. Okan IŞIKLI Coğrafya Öğretmeni Selime GÖK Din Kül. ve Ahlak Bil. Öğr. Merve ÇOLAK Bilişim Tekn. Öğretmeni Yasin KOÇ Müzik Öğretmeni Abdullah GÜLER Hizmetli Ceyhan GÜRHAN Hizmetli 2
Kıymetli Okuyucularımız, P rof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi olarak Antalya ili ile komşu olduğu sınırda bulunmaktadır. sizlerle ilk buluşmanın heyecanı içindeyiz. Okulumuz 2012-2013 Eğitim Öğretim Yılında eğitime Dergimizin sayfaları arasında yolculuk yapan okuyucularımız, kendilerini Paris te bulacak; Seydikemer imizin başlamış olup ikinci yılında siz kıymetli okuyucularımızla buluşmuştur. Okulumuzun yapımında emeği geçen ve doğa ve tarihi güzellikleriyle karşı karşıya gelecek; Öğretmenlik mesleğinin ilk yıllarında yaşanan heyecana ortak okulumuza adı verilen Prof. Dr. Ayhan Önder Bey e başta olacak; Yüzyılların Gerçeği ve Mirası adlı kitapların sayfaları olmak üzere okulumuzu eğitim-öğretimle buluşturan bütün arasında gezinecek; Galieo Galilei, Isaac Newton ve Albert Eintein gibi bilim insanlarını daha yakından tanıyacak; hayırseverlere ve emeği geçenlere şükranı bir borç bilerek her birine ayrı ayrı teşekkür ederiz. Tasavvuf un penceresinden bakacak; İsraf kelimesinin Okulumuz 49 u erkek ve 53 ü kız olmak üzere toplam içeriğine yeni anlamlar yükleyecek; Sağlık, spor ve beslenmenin ne kadar önemli olduğunu görecek; Yaşamımızın ne 102 öğrenciye sahiptir. 53 öğrencimiz 9. sınıfa; 49 öğrencimiz de 10. sınıfa devam etmektedirler. 10. sınıfımız: 2 kadar değerli olduğunu görüp yaşamımızdaki Altın Oran ı şubesi genel lise; 1 şubesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Alanı gözlemleyecek; Çocuk Gelişimi ve Eğitimi ile Bilişim Teknolojileri Alanları hakkında bilgi sahibi olacak ve Fotoğrafçılık ve 1 şubesi de Bilişim Teknolojileri Alanında eğitim ve öğretimlerini sürdürmektedir. sanatının inceliklerini öğrenecektir. Bu güzel yazılarımızın yanında öğrencilerimizin ve öğretmenlerimizin çalışmalarını ve okulumuzdan kareler bulacaksınız. İngilizce (1), Türk Dili ve Edebiyatı (3), Biyoloji (1), Kimya (1), Matematik (1), Coğrafya (1), Çocuk Gelişimi ve Eğitimi (1), Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (1), Bilişim Teknolojileri (1), Beden Eğitimi (1), Fizik (1) ve Müzik (1) alanında olmak üzere 14 öğretmenimizle öğrencilerimizi geleceğe hazırlıyoruz. Lisemiz; Kumluova, Karadere, Çukurincir ve Karaköy ün tek lisesi olduğundan dolayı bu yerleşim yerlerinden dışarıya eğitime gitmeyen ve örgün eğitime devam eden öğrencilerimize hizmet vermektedir. Bölge olarak genellikle öğrencilerimizin aileleri seracılık ile uğraşmaktadırlar. Ülkemizin farklı illerinden gelip sera işçisi olarak burada çalışmakta olan vatandaşlarımızın yoğun olduğu bir yerdir. Serada yetişen ürünlerin pazarlanması için Kumluova, Karadere ve Karaköy de haller kurulmuş olup ürün yetiştiricileri ürünlerini buralarda pazarlamaktadırlar. Bölgemiz Muğla ilimizin Dergimizin siz okuyucularla buluşmasında değerli zamanları, yazıları, çalışmaları ve her türlü katkılarıyla emeği geçen Dergi Yöneticilerimiz Ayşe Hanım, Hatice Hanım ve Aliye Hanıma; öğretmenlerimiz Hüsniye Müesser Hanım, Güzide Hanım, Gözde Hanım, Merve Hanım, Eda Hanım, Selime Hanım, Ömer Bey, Yasin Bey, Veli Bey, Okan Bey ve Öner Bey e; Hizmetlimiz Abdullah Bey e; Öğrencilerimize; Velilerimize ve katkılarıyla dergimize destek olan bütün hayırseverlere buradan teşekkür ederim. Gelecek sayılarda da bu kadar güzel yazılarla ve içeriklerle buluşmak ümidiyle Orhan TÜRKMEN Prof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi Müdürü 3
4
azı şehirler vardır. Hayalini kurarsınız, görmek için can atarsınız.. İşte Paris bu beklentilerin hiçbirini boşa çıkarmayan fazlasıyla kendisine hayran bırakan bir şehir.. Öncelikle söylenecek ilk şey Paris için kaç gün ayırırsanız ayırın az gelecektir.. Paris hakkında biraz bilgi vermek gerekirse, Manş Denizi ne dökülen Sen Irmağı nın ağzından 375 km içeride bir şehirdir. Buna rağmen, Seine Irmağı kanallar ve akarsular yoluyla Manş Denizi ve Akdeniz e, Almanya ya, Belçika ya ve Fransa nın öbür bölümlerine de bağlı olduğu için bir liman kenti sayılır. Havaalanına iner inmez dikkatimizi çeken ilk şey taksiler oldu. Sadece arka koltuğa 3 kişinin alındığı, bagajın ücrete tabii olduğu taksi için ödediğiniz ücretin yanında bir de bahşiş beklenir. Taksi olarak kullanılan arabaların da son derece lüks ve son model olduğunu da belirtmeden geçemeyeceğim. Paris in gezilmesi metro sayesinde çok kolay. Dünyanın en gelişmiş metro ağlarından birine sahip olan şehirde bir defa metroyu kavradığınız zaman her yere ulaşmak çok çok kolay ama mesafeler yürümek için çok fazla. Bir uyarı yapayım metroda yürüyen merdivenlerde sağa yanaşın, yolu kapamayın. Bu orada alışılagelmiş bir şey çünkü çoğu kişi yürüyen merdivende de yürüyerek sizi geçmek isteyecektir. Metro bileti ile turnikelerden dışarı çıkana kadar istediğiniz kadar aktarma yapabiliyorsunuz ve aynı zamanda biletler otobüslerde de geçerli. Eiffel kulesi neredeyse Paris denildiğinde akla ilk gelen ve tabii ki her turistin görmeden dönmeyeceği yerdir. Adını tasarımcısı Gustave Eiffel den alır. Neredeyse tüm Paris ten görülür. 1930 yılında Chrysler binası yapılana kadar 320 m uzunluğu ile dünyanın en yüksek yapısı olmuştur. Uzaktan çok fazla etkileyici olmamakla beraber yanına gelince gerçekten devasa hali ile etkileyicidir. Gösterişli, devasa, yıpranmamış, göz alıcı, yani ilgilenmeden yanından geçip gidemezsiniz işte, en az 3-5 dakika gözlerinizi ayırmadan bakacaksınız, sonra da her fırsatta kafanızı kaldırıp bakmak isteyeceksiniz. Yaklaştıkça insanın aklından seksen tane düşünce geçiyor; bir insan bunu nasıl tasarlar, 5
çelik kullanmak nasıl da harika bir fikir, renk de katmış ortama, ne kadar devasa bir yapı, nasıl harika bir tasarım En önemli olay ise kuleye çıkmaktır ama Eiffel e çıkmak için sıradan dolayı ortalama 45 dakika ile 2 saat arası beklemek gerekiyor. Kulenin ayaklarında yaklaşık 40 kişi taşıyan asansörleri ve 3 izleme platformu var. Tavsiyem 3. Platforma çıkmanız. Artık caddelerin arasının harita gibi açık açık izlenebildiği ve dizlerinizi titreten bir yüksekliğe ulaşılıyor. Louvre Müzesi nden de bahsetmeden geçemeyeceğim. Müze girişinde edinebileceğiniz haritaya rağmen içinde kaybolunacak büyüklükte ve şahsım adına çok etkilendiğim bir müze. Louvre 1200 lü yıllarda inşaa edilmiş. Önceleri Kraliyet Sarayı olarak hizmet veren bina 1793 yılında müze olmuş. St.Petersburg daki Hermitage Müzesinden sonra en büyük 2. müzedir. 80 li yıllarda önündeki cam piramit eklenmiştir. Neredeyse tüm sanatçıların eserleri görülebilir. Tabii ki en önemlisi Monalisa (La Jaconte) dir. Louvre için çok hızlı bir tur için bile en az yarım güne ihtiyacınız var. Notre Dame Paris in görülmesi gereken en önemli yerlerindendir. Paris in tam ortasındaki Cite denilen ada üzerinde 1163-1345 yılları arasında gotik tarzda inşaa edilen Victor Hugo nun eseri Notre Dame ın Kamburu ile ünlenmiştir. Katedral içerisine 6000 kişi alabilir. Point Zero Paris in merkezi sayılan metal plaka sıfır noktasıdır ve dünyanın merkezi sayılır. Tam bu noktada tek ayağınızın üzerinde tam tur dönüp dilek dilerseniz bunun kabul olduğuna inanıyorlarmış. Napolleon imparatorluk tacını burada giymiştir. Concorde Meydanı nın devamı ise sizi ünlü ve ünlü Champ Elysees (Şanzelize) ye götürür. Bu cadde bir ucu Concorde Meydanı n da bir ucu Zafer Takı nda dümdüz ve Paris in en ünlü caddesidir. Zafer Takı kazanılan zaferler adına dikilmiş bir anıt ve üzerinde bu zaferlerin kabartmaları var. Zafer Takı Champs Elysees in sonunda yer alıyor. Takın üzerine çıktığınızda cetvelle çizilmiş gibi düz 12 caddenin kesiştiğini görebilirsiniz. Bana her yol Paris sözü işte bu caddelerin hepsinin kesişmesinden ve aynı yere çıkmasından dolayı söylenmiştir. Montmartre semtindeki (şehrin en yüksek tepesi) Sacre Coeur Basilicası görülmesi gereken diğer önemli bir yapı. Buradan ara sokakları takip ederek yine ünlü Place du Tertre (Ressamlar Meydanı) na ulaşırsınız. Şehrin en yüksek tepesi olmasından dolayı içlerinde Salvador Dali nin de bulunduğu ünlü ressamlar yağlı boya resimlerini bu tepede yapar ve rüzgar sayesinde resimlerin kolay bir şekilde kurumalarını sağlarlarmış. Gerçekten manzarasını gördüğünüzde niçin oraya seçtiklerini daha iyi anlayabilirsiniz. Gerçekten ilham verici.. Ve tabiki Euro Disney.. Euro Disney de Disneyland Park ve Walt Disney Studios Park olmak üzere iki farklı oyun alanı var. Disney Park; Main street (ana girişin ve mağazaların çoğunun bulunduğu cadde), Adventureland (Pirates of Caribbean: çok güzel bir animasyon turu, Indiana Jones: ters dönen tren), Frontierland (Big Thunder Mountain: daha 6
endişeli ruh hali beni de sardığından ilk başta binmekte çok tereddüt ettim. Fakat zor da olsa binmeyi başardım. 100 km. hıza 2 saniyede ulaştığından olsa gerek çok kısa olmasından başka hiçbir şey hatırlayamıyorum. uzun ancak daha insaflı tren, Phantom Manor), Fantasyland (küçük çocuklar için atlı karınca, vb.) ve Discoveryland (Buzz Lightyear, Star Tours: çok eğlenceli animasyon, Space Mountain: karanlık, hızlı ve eğimli tren) kısımlarından oluşuyor. Walt Disney Studio Park ise kesinlikle benim gibi yetişkin çocuklar için Crush s Coaster de balık Nemo nun babasını şırtında taşıyan kaplumbağanın girdiği girdap efekti yaşatılıyor. Armageddon Special Effects de Armageddon filmindeki uzay aracının içine alıp göktaşı çarptığındaki yaşananlar yangın dahil hissettiriliyor. Moteurs Action; bir stadyumda oturarak seyredebileceğimiz en güzel aksiyon şovu, Studio Tram Tour da film efektlerini anlamak için çok keyifli. Asansörde serbest düşüş nasıl oluyor anlamak için de The Twilight Zone Tower of Terror a mutlaka katılmanız lazım. Walt Disney Studio Park ın bence en güzel oyuncağı ise Roller Coaster. İtiraf etmeliyim ki bizden önce binenlerin Evet, Paris gezi yazısı ile anlatılabilecek en zor şehirlerden biri olmasına rağmen naçizane sizinle notlarımı paylaşmak istedim. Bir İngilizce Öğretmeni olarak yabancı dil bilmenin önemini de yeri gelmişken vurgulamadan geçemeyeceğim. Sevgili öğrencilerim, dil bir iletişim aracıdır hatta araçtan daha fazlasıdır. Kendinize güvenin de ifadesidir. Sadece Türkiye deki güzellikleri değil dünyadaki güzellikleri de keşfetmek istiyorsanız bunun yolu en az bir tane yabancı dil bilmekten geçer. Dilerim sizler de farklı yerler gezip görürsünüz ve hislerinizi benimle de paylaşırsınız. Sevgiler... 7
ÖNER KARAKULAK Matematik Öğretmeni A ltın oran, doğada sayısız canlı veya cansız varlıkların şekillerinde veya yapısında bulunan özel bir değerdir. Doğada bir bütünün parçaları arasında gözlemlenen, yüzyıllarca sanat ve mimaride uygulanmış, uyum açısından en yetkin boyutları verdiği sanılan geometrik ve sayısal bir oran bağıntısıdır. Doğada en belirgin örneklerine insan vücudunda, deniz kabuklularında ve ağaç dallarında rastlanır. Platon a göre kozmik fiziğin anahtarı bu orandır. Altın oranı bir dikdörtgenin boyunun enine olan en estetik oranı olarak tanımlayanlar da vardır. Eski Mısırlılar ve Yunanlılar tarafından keşfedilmiş, mimaride ve sanatta kullanılmıştır. Altın oranın değeri 1.618 dir. Altın Oran Nerelerde Kullanılır? 1) Ayçiçeği: Ayçiçeği nin merkezinden dışarıya doğru sağdan sola ve soldan sağa doğru tane sayılarının birbrine oranı altın oranı verir. 2) Papatya Çiçeği: Papatya Çiçeğinde de ayçiçeğinde olduğu gibi bir altın oran mevcuttur. 3) İnsan Kafası: Bildiğiniz gibi her insanın kafasında bir ya da birden fazla saçların çıktığı düğüm noktası denilen bir nokta vardır. İşte bu noktadan çıkan saçlar doğrusal yani dik değil, bir spiral, bir eğri yaparak çıkmaktadır. İşte bu spiralin ya da eğrinin tanjantı yani eğrilik açısı bize altın oranı verecektir. 4) İnsan Vücudu: İnsan Vücudunda Altın Oran ın nerelerde görüldüğüne bakalım: a) Kollar: İnsan vücudunun bir parçası olan kolları dirsek iki bölüme ayırır (Büyük (üst) bölüm ve küçük (alt) bölüm olarak). Kolumuzun üst bölümünün alt bölüme oranı altın oranı verceği gibi, kolumuzun tamamının üst bölüme oranı yine altın oranı verir. b) Parmaklar: Ellerimizdeki parmaklarla altın oranın ne alakası var diyebilirsiniz. İşte size alaka... Parmaklarınızın üst boğumunun alt boğuma oranı altın oranı vereceği gibi, parmağınızın tamamının üst boğuma oranı yine altın oranı verir. 5) Tavşan: İnsan kafasında olduğu gibi tavşanda da aynı özellik vardır. 6) Mısır Piramitleri: İşte size Altın Oran ın en eski örneklerinden biri... Şimdi ne alaka Altın Oran ve Milattan Önce yapılan Mısır Piramitleri? Alaka şu; Her bir piramitin tabanının yüksekliğine oranı evet yine altın oranı veriyor. 7) Leonardo da Vinci: Bilindiği gibi Leonardo da Vinci Rönesans devri ünlü ressamlarındandır. Şimdi bu ünlü ressamın çizmiş oolduğu tabloları inceleyelim. a) Mona Lisa: Bu tablonun boyunun enine oranı altın oranı verir. b) Aziz Jerome: Yine tablonun boyunun enine oranı bize altın oranı verir. 8) Picasso: Picasso da Leonardo da Vinci gibi ünlü bir ressamdır. Ve resimlerinde bu oranı kullanmıştır. 9) Çam Kozalağı: Çam kozalağındaki taneler kozalağın altındaki sabit bir noktadan kozalağın tepesindeki başka bir sabit noktaya doğru spiraller (eğriler) oluşturarak çıkarlar. İşte bu eğrinin eğrilik açısı altın orandır. 10) Deniz Kabuğu: Denize çoğumuz gitmişizdir. Deniz kabuklarına dikkat edenimiz, belki de kolleksiyon yapanımız vardır. İşte deniz kabuğunun yapısı incelendiğinde bir eğrilik tespit edilmiş ve bu eğriliğin tanjantının altın oran olduğu görülmüştür. 11) Tütün Bitkisi: Tütün Bitkisinin yapraklarının dizilişinde bir eğrilik söz konusudur. Bu eğriliğin tanjantı altın orandır. 12) Eğrelti Otu: Tütün Bitkisindeki aynı özellik Eğrelti Otu nda da vardır. 13) Elektrik Devresi: Ya demek ki Altın Oran sadece Matematik ve kainatta değil, Fizik te de kullanılıyormuş. Nasıl mı? Şöyle... Verilen n tane dirençten maximum verim elde etmek için bir paralel bağlama yapılması gerekir. Bu durumda Eşdeğer Direnç, yani Reş= yani altın oran olur. 14) Salyangoz: Salyangozun Kabuğu bir düzleme aktarılırsa, bu düzlem bir dikdörtgen oluşturur (-ki biz bu dikdörtgene altın dikdörtgen diyoruz.-) İşte bu dikdörtgenin boyunun enine oranı yine altın oranı verir. 15) Otomotiv Sanayi: Bazı firmalar otmobil üretiminde altın oranı kullanırlar ve estetik olarak göze çok hoş gelirler. Arabaların kapısında özellikle ön ve arka tamponunda bir eğim var. İşte bu eğimin eğrilik altın oranı verir. 16) Mimar Sinan: Mimar Sinan ın da bir çok eserinde bu altın oran görülmektedir. Mesela Süleymaniye ve Selimiye Camileri nin minarelerinde bu oran görülmektedir. 8
M ahallemiz Muğla ili Seydikemer ilçesine bağlı bir mahalledir. 1999 yılında belediye olan mahallemiz, yeni büyükşehir yasasıyla 2014 yerel seçimlerimden sonra tekrar mahalle statüsüne dönüşmüştür. Mahalle sınırından, Muğla ve Antalya yı birbirinden ayıran Eşen çayı geçmektedir. 3520 nüfuslu Kumluova Mahallesinin ilçe merkezine uzaklığı 40 km, il merkezine uzaklığı ise 185 km dir. Mahalle halkının geçimi seracılıktır. Seralarda genellikle domates üretilir. Seracılık faaliyeti çok sayıda ailenin mahallemize göç etmesini sağlamıştır. Mahallemizde Prof. Dr. Ayhan Önder ve hayırsever vatandaşların katkılarıyla 2009 yılında on iki derslikli Kumluova Prof. Ayhan Önder Ortaokulu ve 2012 yılında on altı derslikli Prof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi açılmıştır. Kumluova mahallesinde yer alan Letoon antik kenti UNESCO tarafından dünya mirası listesine alınmıştır. Bu antik kenti her yıl binlerce turist ziyaret etmektedir. Kumluova plajı 18 Km lik Patara plajının 5 km lik kısmını oluşturur. Antalya Özel Çevre Koruma Kurumu Patara bölgesi sınırları içindeki plajımız dünyaca ünlü Caretta Caretta adlı su kablumbağalarının üreme ve yumurta bırakması için çok elverişlidir. OKAN IŞIKLI Coğrafya Öğretmeni 9
10
arih, 16 Eylül 2012. Yer, Prof. Dr. Ayhan Önder Çok Programlı Lisesi. Öğretmenlik hayatımın ilk günü İlk kez öğrencilerimle buluşacağım, uzun yıllar süreceğini düşündüğüm meslek hayatımın ilk günü Uzunca bir yolculuğun ardından okula geldik. Bina mükemmel görünüyordu. Kapılar açıldı. İçerisi de harika görünüyor. Her şey çok güzel gidiyor sanki Dışarıda 45-50 öğrenci, kimi gülen gözlerle bizi süzüyor, kimi tereddütlü, kimi çekingen Ama hepsinin de gözlerinde bir ışıltı, bir umut var. Ben geleceğin sesiyim der gibi bize bakıyorlar. Ben mi? Biraz stresli, biraz heyecanlı Müdürümün odasına çıkıyoruz. Bir masa, üç beş sandalye. Başka? Şu an için başka hiçbir şey yok. Aşağıya inip sınıfları gezmek istiyorum, giriyorum bir sınıfa. Beyaz bir tahta asılı duvarda. Başka? Hiçbir şey Bomboş bir sınıf, ne sıra, ne masa, ne pano, ne perde Dışarıdaki öğrencilerimizi ayakta -ve güneşin alnında dışarıda- tutmak istemiyoruz. Belediyeden sandalye istiyoruz, düğün sandalyeleri eşliğinde yeni bir eğitim-öğretim yılına başlıyoruz. Müdür Bey e diğer öğretmenleri soruyorum. Gülümsüyor, hocam, diyor, okulun ilk kadrolu öğretmeni sizsiniz! Bu ne demek ki şimdi, nasıl yorumlamalıyım bu cümleyi? Velhasıl, okulda -henüz- benden başka öğretmen olmadığını anlıyorum. Ama gelecekler, geliyor da öğretmenlerimiz birkaç hafta sonra. Derslerimizi verimli bir şekilde geçirebilmemiz için yeterince öğretmenimiz oluyor, yeterince öğrencimiz olduğu gibi. Sonradan öğreniyorum, öğrencilerim birkaç hafta sadece beni görünce, Bütün bir yıl sadece edebiyat mı işleyeceğiz! diye tasalandığını! Düzen kurmak, sıfırdan bir şeyleri kurmak, ilerletmek kolay değildir. Ancak Birlikten kuvvet doğar ya hani, Bir elin nesi var, iki elin sesi var ya, bizler de atalarımızın sözlerine uyduk ve birlik, beraberlikle, karşılıklı anlayışa, sabırla bugünlere geldik. Sıralar geldi, birlikte taşıdık, monte ettik; öğretmenler odasını birlikte düzenledik, yerleştirdik; perdeleri birlikte seçtik, taktık; okul bahçesine birlikte ağaçlar diktik, çimlendirdik; yeri geldi en ufak bir tuğla parçasını bile birlikte taşıdık; birlikte yedik, içtik, güldük, hüzünlendik, Bugünlere hep beraber geldik. Bizler -mutfağın aşçıları- sunumun en güzel, görkemli şekilde olması için arı gibi çalıştık. Hala çalışmaya devam etmekteyiz, okulun en güzide halini alması için, öğrencilerimizin en kaliteli eğitimi alması için. Başarıyoruz da, ektiğimiz tohumlar yeşeriyor, birkaç yıl sonra öğrencilerimizi üniversite sıralarında ders dinlerken gördüğümüzde asıl mutluluğu yaşayacağız. 11
12
Avrupa uygarlığına karşı bir geçici reddi ve evrensel bütün değerlere sırtını çevirip, teknik gücü de terk ederek, sonunda dünya egemenliğinin yolunu batıya açmasıdır. Ü niversitede son yıllarım Doğum günümde bir arkadaşımı hediyesi 6 ciltlik bir kitap serisiyle tanıştım. Tarihe toplumsal yönde bakış açım bu seri ile oluştu. Kitapların ortak adı YÜZYILLARIN GERÇEĞİ VE Mİ- RASI. Server TANİLLİ hocamızın bizlere mirası ve gerçek bir başucu kitabı. 1. CİLT: İLKÇAĞ: YUNAN, ROMA İlkçağ, insanlığın sınıfsız toplumdan sınıflı toplum dönemine geçtikten sonraki ilk ve en uzun çağı Binlerce yılı kapsıyor. İlkçağ önemli. Öylesine önemli ki onu okumadan ve tanımadan öteki çağları anlamak bütünüyle olanaksız Bu kitap onun öyküsü işte 2. CİLT: ORTAÇAĞ: FEODAL DÜNYA Batı da burjuvazinin ve laik düşüncenin palazlanmaya başladığı, Doğu da ise aklın ve bilimin saltanatını sürdüğü bir çağdır bu, pek çok sosyal, siyasal, kültürel ve sanatsal değişimin ağır ağır biriktiği, özellikle Batı da köklü dönüşümlerin tohumlarının atıldığı bir çağ. Okuyunuz göreceksiniz 3. CİLT: 16.-17. YÜZYILLAR: KAPİTALİZM VE DÜNYA Batı için, başta kapitalizmin doğuşu ve ilk sömürge fetihlerinin yanı sıra, Hümanizm ve Rönesans ın doruğa çıkışı. Reform ve aklın başkaldırısı Doğu da ise özellikle Türklerin en görkemli yüzyılı. Asya nın Doğu nun büyük çekilişi başlamıştır aslında. Okuyunuz göreceksiniz 4. CİLT: 18. YÜZYIL: AYDINLANMA VE DEVRİM 18.yy. deyince akla gelen Aydınlıklar Yüzyılı. Bilimin, aklın egemenliği. Avrupa da sanayi devrimi uç verir ve modernteknik çağ başlar. Feodaliteye ve onun değerlerine doğrudan saldırıya geçiş de bu yüzyılda ve Avrupa da olur. 18. yüzyıl Doğu için yitirilmiş bir yüzyıldır. Sonraki yüzyılları da acılar içinde yaşayacaktır. 18. yüzyıl Avrupa sını bilmek ondan sonraki gelişmelerin de anahtarlarını verir bizlere. Bir kilit yüzyılıdır 18. yy. Aydınlanma hareketini gecikmeli olarak da olsa yaşayan bir toplumun insanları olarak o yüzyıl en başta bizler için öğretici olsa gerek. Okuyun göreceksiniz 5. CİLT: 19. YÜZYIL: İLERLEMELER VE ÇELİŞMELER Emperyalizm dönemidir.1850 den başlayarak Batı nın güçleri hızla gelişir. Amerika da Birleşik devletler ve Avrupalılar Dünya nın büyük bölümüne boyun eğdirirler. Bu yüzyılın tepkileri de gecikmez. 1914 te 1. Dünya Savaşı patlar. Tepkiler su yüzüne çıkmaya başlar. Bu kitapta bunların öyküsü vardır 6. CİLT: 20. YÜZYIL: YENİ BİR DÜNYANIN ARANIŞINDA Büyük bir yüzyıldır 20. yüzyıl; cesur ve kahraman! Okuyunuz göreceksiniz SERVER TANİLLİ Sizlerin de başucu kitabı yapacağından eminim 13
14
GALIEO GALILEI (1564-1642) 1 EDA AKDEMİR KAYATÜRK Fizik Öğretmeni 564 yılında İtalya nın Pisa kentinde doğan Galieo, fizik, matematik, gökbilimi ve felsefeyle uğraştı. Bilimde, gözlemin önemini öğreten kişidir. Bu yönüyle, Aristoteles akımı ve kutsal kitaba kuşkuyla yaklaşarak Orta Çağ da bilim anlayışında devrim yarattı. Yeryüzü cisimlerinin, serbest düşen topların, sarkaçların ve mermilerin hareketlerini inceledi. Galileo nun gözlemleri mekaniğin temelini oluşturdu. Hollandalı bir gözlük üreticisi tarafından bulunan teleskopu geliştirerek, gökyüzü ile ilgili gözlemler yaptı. Yaptığı gözlemler Güneş i merkeze oturtan, Kopernik in Heliosentrik (Güneş merkezli) esasında belirttiği gibi, bir gök mekaniğini zorunlu kılıyordu. Bu kilisenin Dünya nın merkezli evren inancına ters düşmekteydi. Galileo, İki Büyük Dünya Üzerine Konuşmalar adlı kitabında Güneş merkezli evren ve Dünya merkezli evren anlayışlarını diyaloglar haline sundu. Galieo, Güneş merkezli evren modeliyle kutsal kitaba karşı gelmekten, engizisyon tarafından yargılanarak, kitabının yasaklandı ve ömür boyu hapse mahkum edildi. Daha sonra cezası ev hapsine çevrildi ve ölümüne dek çalışmalarını sürdürdü. Eğer Galieo, diğer bir Kopernik görüşünü savunan Giordano Bruno gibi, mahkemede görüşünün hatalı olduğunu söylemeseydi, diri diri yakılarak idam edilebilirdi. ISAAC NEWTON (1642-1726) I saac Newton, İngiltere nin Lincolnshire şehrinin yakınlardaki Woolsthorpe da dünyaya geldi. 1961 yılında Cambridge de Trinity College a girdi. Newton ağırlıklı olarak Aristoteles e dayanan Cambridge müfredatının büyük kısmından uzak durarak, kendi bildiği yoldan gitti. Veba salgını nedeniyle doğduğu yere geri dönen Newton, birçok çalışmasının temelini burada oluşturdu. Daha sonra tekrar Cambridge e dönerek öğretim üyesi oldu. Diferansiyel ve integral hesaplamalarda yöntemler geliştirerek fluksiyonlar metodunu (kendi kalkülüs versiyonunu) buldu. Buluşlarını zamanında yayınlamaması Leibniz ile kalkülüsün bulunuşunun kime ait olduğunu konusunda bitmeyen bir münakaşaya sebep oldu. Kütle ile ivme arasındaki ilişki, eylemsizlik ve etki-tepki yasalarını içeren Newton yasalarını Principia adlı eserinde dile getirmiştir. Yine Principia da, Johannes Kepler in gezegenlerin hareketlerini üç yasada açıkladığı kendi adıyla anılan Kepler yasalarından yola çıkarak ve kendi gözlemleri sonucu yaptığı hesaplamalarla, genel çekim yasasını ortaya koydu. Optik üzerine de çalışmalar yapan Newton, aynalı teleskopu ilk düşünen kişi olmasa da başarıyla tasarımını gerçekleştirdi. Beyaz ışığın prizmadan geçirildiğinde renklere ayrıldığını ve yine aynı şekilde beyaz ışığa tekrar dönüşebildiğini, bundan hareketle de, gökkuşağı olayını açıkladı. Opticks adlı kitabında, optik biliminin temellerini ortaya koymaya çalışır. Işığın yansıması, kırınım, ayrınım ve Newton halkaları (girişim) deneylerini açıklar. Newton un ışığın parçacık teorisini geliştirir. Bu teori yaklaşık yüzyıl sonra Thomas Young ın ışığın dalga modelini açıklamasıyla, bir süre unutulacak, fakat 1905 te Albert Einstein ın çalışmalarıyla tekrar hatırlanacaktır. Newton fizik dünyasının gördüğü en büyük yaratıcı dehalardan biriydi. ALBERT EINSTEIN (1879-1955) 1 879 yılında Almanya nın Ulm kasabasında dünyaya geldi. Lise ve yüksek eğitimini İsviçre de tamamladı. Einstein ın okul hayatı ile birbirinden çok farklı hikâyeler olsa da en büyük ortak noktası okul sistemini sevmemesi, daha çok, sadece kendi ilgisini çeken alanlarda bireysel çalışma yapmasıdır. Bu yüzden yüksek eğitimi sonrası üniversitedeki profesörlerden birinin yanına asistan olarak girmeyi umuyordu, ama hiçbiri Einstein a iş önermedi. En sonunda, Bern de bir patent bürosunda çalışmaya başladı. Fizikte devrim yaratacak makalelerini burada çalıştığı dönemde yayınladı. 1905 yılı Einstein ve fizik için mucizevî bir yıl oldu. İlk makalesi atomun gerçek boyutunu bulma üzerinedir. Daha sonraki makale, fotoelektrik etki üzerineydi. Radyasyon gibi ışığın da kuantalı yapısı olduğunu önererek, kuantum kuramının temelline büyük bir katkısı oldu. Bu makale 1921 yılında Einstein a Nobel Fizik Ödülü kazandırdı. 3. makale Brown hareketi üzerinedir. Atomun varlığına dair sunduğu kanıtlar, atomun gerçekten olup olmadığına dair tartışmaları sona erdirerek, istatistik fizik alanına katkı sağladı. Einstein ın 4. makalesi ışık, zaman ve mekan anlayışımıza yeni bir görüş getiren özel göreliliktir. Einstein ışık hızını tüm referans sistemlerinde sabit kabul ederek, evrende bildiğimiz her şeyi ona göre ayarladı. Mekan, zaman ve hareketin göreli olduğunu ortaya koyarak Newton un mutlak zaman fikrini yıktı. 1905 teki son makalesinde enerji kütle ve ışık arasındaki bağıntıyı ortaya koydu. Ünlü denklemi e=m.c 2 ile kütle ve enerjinin birbirine dönüşebileceğini gösterdi. Bu zamana kadar enerji ve kütle ayrı olgular olarak değerlendirilmişti. Bu kuram yıldızların enerjisinin nereden geldiğini açıklamış ve nükleer teknolojinin önünü açmıştır. Einstein 1915 te özel görelilik teorisini daha da geliştirerek maddenin uzay ve zamanı nasıl etkilediğini gösteren genel görelilik teorisine dönüştürdü. Kütlenin ışık ışınlarını bükebildiği, 1919 yılında bir Güneş tutulması sırasında yapılan çalışmalarla, Arthur Eddington tarafından doğrulandı. Zürich, Prag ve Berlin de çalışan Einstein, Hitlerin Yahudilere uyguladığı baskılardan dolayı bir daha dönememek üzere Almanya dan ayrıldı. Önce Belçika ya oradan İngiltere ye gitti. Son olarak ise hayatının sonuna kadar yaşayacağı ABD ye gitti. Burada Princeton üniversitesinde görev yaptı. Yaptığı çalışmalarla modern fiziğin babası olarak anılan Einstein, 1955 yılında hayatını kaybetti. 15
...GELDİK, GİDİYORUZ... ALİYE KOÇ Türk Dili ve Edb. Öğrt. eldik bir hayat sahnesine ve her geçen gün oyunumuz biraz daha sona yaklaşıyor. Evet, hayatı bir oyun gibi görmek. Amacımız rolümüzü en güzel şekilde yapmak mı? Peki rolümüz ne? Gittikçe hızlanan ve daha da karmaşıklaşan bu dünyaya egemen olup ona yetebilmek uğruna, fark etmeden kendimizden dışarı çıkıp kendimize yabancılaşmak mı? Elbette hayır, değil mi? Peki gerçek rolümüz ne? Aslında bunun sırrını bize Mevlana yüzyıllar öncesinden şöyle vermiştir: Bakın! Toplumsal bunalımların, kavga ve dövüş ortamının tek ve en güçlü doğuş sebebi sevgi eksikliğidir. Bunun en doğru tedavi yolu ise sevgiyi aramak, yaşamak, uygulamaktır. Hoşgörülü olursanız seversiniz, sevilirsiniz. O zaman amacımız sevgiyi aramak ve sevgiliyi kırmadan, dökmeden, ziyan etmeden yaşamak olmalı. Hoşgörüyle yaşamak. Nedir hoşgörü? Hoşgörü; Kusurları görmemektir. Sevdiğinin kusurlarını hoş görmeyen sevmiyor demektir. (Goethe) Uyumlu olmak, tahammül etmek, anlayışlı olmaktır. Hoşgörü göster ki hoş görülesin. (Hz. Muhammed) Affedici olmaktır. Allah affedicidir ve affetmeyi sever, sizin de öyle olmanızı ister. (Kur an-ı Kerim, Maide 5/101) Alay etmemektir. Ayıpları kapatmaktır. Hataları örtmede gece gibi ol. diyen Mevlana yı örnek alabilmektir. Ve değer vermektir. Sonunda her şeyin ne olacağını Mevlana gibi bilebilmek umuduyla yaşamak... Çünkü Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak kabul ediyordu. O öldüğü zaman sevdiğine, yani Allah ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün günü veya gelin gecesi manasına gelen Şeb-i Arûs diyordu ve dostlarına ölümünün ardından ah-ah, vah-vah edip ağlamayın diyerek vasiyet ediyordu. Bu hayattan nasibimizi güzel bir şekilde almak istiyorsak önce sevmeyi, paylaşmayı bileceğiz. Çünkü bir mum, diğer mumu tutuşturmakla ışığından bir şey kaybetmez değil mi? 16