SINCAN İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Bu sunu Sincan İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Hayatboyu Öğrenme Programı Grundtvig Öğrenme Ortaklığı Projesi kapsamında düzenlenen Eğitim Toplantıları için hazırlanmıştır. T.C. Sağlık Bakanlığı yayınlarından yararlanılmıştır.
SINCAN İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ
OBEZİTE
Obezite (Şişmanlık) Nedir? Vücutta fazla miktarda yağ dokusu birikmesi sonucu ortaya çıkan ve tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
Obezite Erkeklerin %21.2 si Kadınların %41.5 i Türkiye de OBEZ durumdadır.
Obezite Nasıl Saptanır? 1- Kişinin boy ve ağırlığı ölçülerek Beden Kitle Endeksi standartlarıyla kıyaslanır.
Obezite Nasıl Saptanır? Beden Kitle Endeksi Durum 18.5 > Zayıf 18.5-25 Normal kilolu 25-30 Hafif şişman 30-35 Şişman 35-40 Ağır derece şişman 40 < Süper şişman
Obezite Nasıl Saptanır? 2- Kişinin bel ve kalça çevresi ölçülerek standartlarla kıyaslanır. Bel çevresi (cm) = Kalça çevresi (cm) 0.8 kadınlarda 1.0 erkeklerde
Obezite Nasıl Saptanır? 3- Kişinin bel ve kalça çevresi ölçülerek standartlarla kıyaslanır. Kadınlarda Erkeklerde 88 cm 102 cm
Obezite Tipleri Yağların iç organlarda ve karında toplanığı şişmanlık Erkek tipi şişmanlık (elma tipi) Yağların kalça ve uylukta toplandığı şişmanlık Kadın tipi şişmanlık (armut tipi)
Obezite Tipleri Çocukluk tipi şişmanlık Yağ hücresi sayısı artar. Erişkin tipi şişmanlık Yağ hücresi hacmi artar.
Obezite Kimlerde Daha Sık Görülür? * Endüstrileşmiş, gelişmiş ülkelerde daha sıktır. * Şehirlerde köylere göre daha sıktır. * Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. * Kısa ve orta boylularda daha sık görülür. * Yaş arttıkça şişmanlık artar. * Sigara bırakanlarda ve alkol alanlarda daha sıktır.
Obezitenin Nedenleri? 1. Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları 2.Yetersiz fiziksel aktivite 3.Yaş 4.Cinsiyet 5.Eğitim düzeyi 6.Sosyo kültürel etmenler 7.Gelir durumu
Obezitenin Nedenleri? 9.Genetik etmenler 10.Psikolojik problemler 11.Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama 12.Sigara-alkol kullanma durumu 13.Kullanılan bazı ilaçlar (anti depresanlar vb.) 14.Doğum sayısı ve doğumlar arası süre
Obezitenin Zararları * Ağır bir vücudun taşınması güçtür. Özellikle yaşlılar ve orta yaşlıların ağır bir vücudu taşıması eklemlerde ağrılara yol açar. * Şişmanlık kişilerin psikolojik olarak olumsuz etkilenmesine neden olur.
Obezitenin Zararları * Şişmanlık kas hareketlerinin verimini azaltır, fiziksel hareketsizliğe yol açar. * Şişmanlık çeşitli hastalıklara zemin hazırlayarak, yaşam süresinin kısalmasına yol açar.
Obezitenin Neden Olduğu Hastalıklar Kalp Hastalıkları Hipertansiyon Şeker Hastalığı Safra Kesesi Taşı Karaciğer Yağlanması Gut-Artrit Kanser Reflü-Ülser Psikolojik Sorunlar Adet Düzensizlikleri Felç-İnme Uyku Apnesi Adet Düzensizlikleri
Obezitenin Tedavisi 1- Diyet 2- Egzersiz 3- İlaç Tedavisi 4- Cerrahi Tedavi 5- Davranış Değişikliği
Diyet Tedavisi * Şişmanlığın düzeltilmesi için en önemli adımdır. * Diyet tedavisine başlamadan önce kişinin şişmanlığının nedeni belirlenmelidir. * Kan rutinleri ve troid fonksiyon testleri yapılmalıdır.
Diyet Tedavisi * Testler değerlendirildikten sonra kişiye harcadığı enerjiden daha az enerji içeren, dengeli bir beslenme programı hazırlanmalıdır. * Beslenme programı protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineralleri yeterli düzeyde içermelidir. * Kişinin beslenme alışkanlıklarına uygun bir beslenme programı planlanmalıdır.
Diyet Tedavisi Diyet tedavisinin başarılı olabilmesi için: * Bireyin tedaviyi istiyor olması, * Bireye uzun sürede yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığının kazandırılması, * Bilinçli ve sabırlı olması, * Zayıflama süresinin doğru saptanması, * Sık aralıklarla beslenmesi gerekir.
Şişman Kişilerin Dikkat Edeceği Noktalar * Şeker, tatlı, pilav, makarna, börek gibi yiyecekler azaltılmalıdır * Kızartılmış yiyeceklerden uzak durulmalıdır. * Yemeklere eklenen yağ miktarı azaltılmalı ve et yemeklerine yağ ilave edilmemelidir.
Şişman Kişilerin Dikkat Edeceği Noktalar * Kepekli, çavdar ve tam tahıllı ekmek tercih edilmelidir. * Doygunluk sağlaması için enerji değeri düşük sebze ve meyveler daha sık yenmelidir. * İçecek olarak su, ayran ve maden suyu tercih edilmelidir.
Şişman Kişilerin Dikkat Edeceği Noktalar * Meşrubat ve alkollü içeceklerin enerjisi yoğun olduğu için tüketilmemelidir. * Meyve suyu yerine meyvenin kendisi tüketilmelidir. * Kuru baklagillere ve bulgura diyette daha çok yer verilmelidir. * Yemek tabağı küçük salata tabağı büyük olmalıdır.
Egzersiz * Şişmanlığın en büyük nedenlerinden biri hareketsizliktir. * Sadece diyet tedavisi ideal kiloya ulaşmak için yeterli değildir. * Her gün düzenli egzersiz yapmak hem ideal kiloya ulaşmak hem de sağlıklı olmak için gereklidir.
Ne Yapmalıyız? * Kısa mesafelerde taşıta binmeyin * Eşyalarınızı kendiniz taşıyın * Her gün en az 45 dakika hızlı yürüyüş yapın * Dört ve daha az katlı daireler için asansör kullanmayın * Yürüyen merdiven yerine merdivenleri kullanın * Ailenizle birlikte fiziksel aktivite yapabileceğiniz hafta sonu planları yapın.
Ne Yapmalıyız? * Daha uzun bir yürüyüş için arabanızı en uzak park yerine park edin. * Otobüsten bir durak önce inin ve gideceğiniz yere yürüyün. * Bir bebeğiniz varsa ve daha fazla enerji harcamak istiyorsanız, bebek arabası yerine kucağınızda taşıyarak yürüyüşünüzü yapın.
İlaç Tedavisi Egzersiz ve diyet tedavisinin etkili olmadığı durumlarda, ameliyat gibi nedenlerle ani zayıflama gerektiğinde, DOKTOR KONTROLÜNDE ilaç tedavisi kullanılabilir.
İlaç Tedavisi Ağrı kesicilerin bile önemli yan etkileri olduğunu düşünecek olursak; Zayıflama ilaçları mecbur kalınmadıkça kullanılmamalıdır. Kullanılacaksa mutlaka DOKTORA DANIŞILMALIDIR.
Cerrahi Tedavi * Beden Kitle Endeksi 40 ın üzerinde olanlara * Alkol ve ilaç bağımlısı olmayanlara * En az 3 yıldır obez olanlara * 18-60 yaş arası kişilere * İlaç ve diyete rağmen 1 yıldır kilo veremeyenlere * Kabul edilebilir ameliyat riski olanlara * Hormonal hastalığı olmayanlara
Cerrahi Tedavi Cerrahi yöntemlere başvurmadan önce hasta detaylı analizlerden geçirilmeli ve obezitenin herhangi bir genetik, endokrin, nörolojik (hipotalamik fonksiyon bozukluğu gibi) patolojiden veya ilaç kullanımından kaynaklanmadığı ortaya konmalıdır.
Davranış Değişikliği YETERLİ VE DENGELİ BESLENME YAŞAM TARZI HAREKETLİ YAŞAM
Davranış Değişikliği * Kilo verme uzun vadeye yayılmalıdır. * Hızlı verilen kilolar kısa sürede geri alınır. * Haftada 0.5-1 kg veya ayda 3-4 kg dan fazlası verilmemelidir.
Davranış Değişikliği Sadece %5-10 luk bir kilo kaybı; * Kiloyla ilişkili metabolik hastalıkların riskini * Kan basıncını * Kan glikoz düzeyini * Kandaki kolesterol ve trigliseritleri * Erken ölüm riskini AZALTIR.
Davranış Değişikliği Unutmayınız; * Mucize diyet yoktur * Her diyet kişiye özeldir * Şişmanlıkla mücadele «Gelin sizi 15 günde tığ gibi yapalım» merkezleriyle başarılabilecek bir iş değildir.
Davranış Değişikliği BAŞARI; Sadece kişinin kendi isteği ve beslenme uzmanlarının desteği ile, yaşamınızda yapacağınız küçük ama önemli değişikliklerle sağlanabilir.
Öneriler ALIŞVERİŞ YAPARKEN; * Açken alışveriş yapmayın, * Bir liste hazırlayın ve listenizde olmayan yiyecekleri almayın, * Listenizde bol miktarda sebze, meyve ve tahıl bulunmasına özen gösterin,
Öneriler * Paket etiketlerini okumayı öğrenin ve 1 gr. yağın 9 kalori olduğunu unutmayın. * Yağ oranı düşük alternatifler bulmaya çalışın, * Önceden hazırlanmış gıdalar genellikle yağ ve kalori açısından zengindir, bunlardan kaçının.
Öneriler YEMEK HAZIRLARKEN; * Yemeklerde yağ kullanmayın, yapışmayan tencereleri tercih edin, * Kızartmalardan uzak durun, yerine fırın ya da ızgarayı tercih edin,
Öneriler YEMEK HAZIRLARKEN; * Etin yağlı kısımlarını ve tavuğun derisini pişirmeden önce ayırın, * Yemeklere sos gibi şeyler eklemeyin, basit bir şekilde hazırlayın, * Gereğinden fazla yemek hazırlamayın.
Öneriler YEMEK YERKEN; * Yemeği hiçbir zaman ayakta ya da televizyon karşısında yemeyin. Her zaman masada oturarak yiyin, * Yemeğe başlamadan önce bir bardak su için, * Yemeğe yağı az bir çorba ve/veya salata ile başlayın.
Öneriler * Ekmek ve tereyağını masadan kaldırın, * Porsiyonlarınızın miktarını ayarlayın. Tabakları masada değil mutfakta hazırlayın, * Sebze yemekleri ve salata dışında ikinci bir porsiyon almayın,
Öneriler * Yemeğinizi yavaş yavaş yiyin, * Yemeklerden sonra masayı toplayın, bu gelip geçerken bir şeyler atıştırmanızı önler, * Doyduğunuzu hissettiğinizde yemeği kesin, *Tabağınızdakileri tamamen bitirmek zorunda değilsiniz.
SINCAN İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ